همه چیز درباره رابطه ویتامین D و چاقی ؛ چرا و چگونه

چاقی یکی از معضلات نگران‌کننده عصر جدید محسوب می‌شود. مشکل چاقی نه‌تنها از لحاظ زیبایی موردپسند اکثر مردم نیست، بلکه یکی از مهم‌ترین علل در بروز انواع بیماری‌ها به شمار می‌رود. تغذیه نامناسب و عدم تحرک از مهم‌ترین دلایل بروز چاقی هستند؛ اما گاهی وجود بعضی بیماری‌ها و یا اختلالاتی در بدن باعث بروز چاقی می‌شود. امروزه بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D، که یکی از ویتامین‌های ضروری بدن است، با چاقی رابطه دارد. طبق تحقیقات، بیشتر افرادی که چاق هستند از کمبود ویتامین D رنج می‌برند. ویتامین D عملکردهای بسیار مهمی را در بدن به عهده دارد. ما در این مقاله به رابطه ویتامین D و چاقی پرداخته‌ایم. تا پایان با ما همراه باشید.

چاقی و نشانه های آن

چاقی یک مشکل بهداشتی قابل‌توجه در سراسر جهان به شمار می‌رود. این مشکل در کشورهای توسعه‌یافته بیشتر به چشم می‌آید. بهتر است بدانید افرادی که تجمع بیش‌ازحد چربی در اندام‌های مختلف بدن دارند، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب، فشارخون بالا، سندرم متابولیک، استئوآرتریت، دیابت و بسیاری از بیماری‌های دیگر خواهند داشت.

باید بگوییم از مهم‌ترین دلایل عصر حاضر مخصوصا در کشورهای توسعه‌یافته بی‌تحرکی و زندگی ماشینی است. ناگفته نماند که خوردن غذاهای پرچرب و فست فودها نیز نقش پررنگی در این میان دارد. در بیشتر موارد با تغییر سبک زندگی و داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌توان به وزن ایده آل رسید. اما گاهی تعادل هورمون‌های بدن به هم می‌ریزد. بنابراین اگر با توجه به سبک سالم زندگی باز هم چاق هستید باید به پزشک مراجعه کنید. یکی از ابزارهای مهم برای پی بردن به‌سلامت وزن، شاخص توده بدنی یا BMI است. اگر عدد بی ام آی شما بالاتر از ۲۵ باشد یعنی نسبت وزن و قدتان مناسب نیست و اضافه وزن دارید. در این زمان است که باید به فکر دلیل چاقی خود باشید. یکی از این دلایل به رابطه ویتامین D و چاقی مربوط می‌شود که در بخش‌های بعدی بیشتر به آن اشاره می‌کنیم.

عملکرد ویتامین D در بدن

ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است. این ویتامین از طریق کنترل تعادل و افزایش میزان جذب کلسیم و فسفر و منیزیم به رشد و استحکام استخوان‌ها کمک می‌کند. درواقع این ویتامین نوعی هورمون محسوب شده و  فعالانه به رشد مغز کمک می‌کند. برخی دیگر از عملکردهای ویتامین D عبارت‌اند از: بهبود عملکرد سیستم ایمنی، متعادل شدن هورمون‌های پاراتیروئیدی، دستگاه جنسی، بهبود وضعیت عضلانی، درمان اختلالات پوستی ازجمله پسوریازیس، معتدل کردن فشارخون و انسولین بدن، جلوگیری و بهبود انواع و اقسام سرطان‌ها ازجمله سرطان پوست، سلامت قلب و عروق، بهبود سیکل خواب‌وبیداری و انواع سوخت‌وسازهای بدن و کمک به رشد سلولی از طریق ترجمه ژن‌ها. حالا اگر به عنوان مثال سوخت و ساز بدن درست کار نکند می‌تواند منجر به چاقی شود.

منبع اصلی این ویتامین نور خورشید ظهر (حدود ساعت ۱۰ تا ۳) است. بهتر است بدانید که ویتامین D در بسیاری از غذاها به‌طور طبیعی یافت نمی‌شود، و اکثر متخصصان بهداشت توصیه می‌کنند حداقل 5 تا 30 دقیقه در روز در معرض آفتاب قرار بگیرید و یا برای جبران کمبود آن، مکمل مصرف کنید.

خرید مکمل ویتامین D

علائم کمبود ویتامین D

تا اینجا فهمیدیم که ویتامین D در بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن نقش دارد. بنابراین قابل پیش‌بینی است که با کمبود این ویتامین با بسیاری از بیماری‌ها روبرو شویم. در ابتدا باید بدانید که برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر کمبود این ویتامین قرار دارند. این افراد در معرض خطر عبارت‌اند از: افراد مسن، نوزادان شیرخوار، افراد با رنگ پوست تیره و افرادی که در مناطقی با تابش کم‌نور خورشید و دور از خط استوا زندگی می‌کنند.

کمبود این ویتامین عوارضی زیادی به همراه دارد که برخی از آن‌ها عبارت است از: دیر دندان‌درآوردن، راشیتیسم، پوکی استخوان در کهن‌سالی، افزایش احتمال ابتلا به سرطان سینه، پروستات یا هرگونه سرطان دیگر و غیره. دانستن میزان ویتامین D بدن بدون آزمایش کمی دشوار است. اما این علائم می‌توانند زنگ خطری برای کمبود ویتامین D باشند:

• افسردگی و بی انرژی شدن
• اضافه‌وزن که می‌تواند دلیلی بر کمبود ویتامین D باشد و رابطه ویتامین D و چاقی را بیشتر نشان دهد.
• درد استخوان‌ها
• مشکلات گوارشی مانند بیماری التهابی روده
• ریزش مو
• بهبودی کند زخم‌ها
• بیمار شدن مکرر به دلیل ضعف سیستم ایمنی

رابطه ویتامین D و چاقی

در بالا گفتیم که یکی از علائم کمبود ویتامین D چاقی است بدون اینکه رژیم غذایی و یا سبک زندگی‌تان تغییری کرده باشد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید مطالعات نشان داده‌اند که شاخص توده بدنی بالاتر و درصد بالای چربی بدن با پایین آمدن ویتامین D همراه است. طبق تحقیقات انجام‌شده ارتباط ویتامین D و چاقی بسیار تنگاتنگ و بالعکس است.

چندین تئوری مختلف در مورد رابطه بین ویتامین D و چاقی وجود دارد. برخی ادعا می‌کنند که افراد چاق تمایل کمتری به غذاهای سرشار از ویتامین D دارند و بنابراین سطح ویتامین D کمتری دارند. از طرفی برخی محققان افزایش حجم بدن را دلیلی برای نیاز بیشتر آن به ویتامین D می‌دانند. آن‌ها حتی در برخی موارد این نتیجه را می‌گیرند که افراد لاغرتر ممکن است به ویتامین D کمتری نیاز داشته باشند. اما تمام این موارد به تحقیقات گسترده‌تری نیاز دارند. اما رابطه ویتامین D و چاقی به‌طور دقیق چیست؟

چرا کمبود ویتامین D باعث چاقی می شود؟

تحقیقات زیادی برای کشف رابطه ویتامین D و چاقی تاکنون صورت گرفته است. ویتامین D ابتدا در کبد به کلسیفدیول یا ویتامین۲۵(هیدروکسی)  D تبدیل‌شده و بدین شکل در بدن ذخیره می‌گردد بهتر است بدانید که سطح کلسیفدیول در افراد چاق معمولا بسیار پایین است. جالب است بدانید که هیچ توافق وجود ندارد که چرا سطح کلسیفدیول در افراد چاق کاهش پیدا می‌کند. اولین دیدگاه این است که بافت چربی ویتامین D محلول در چربی را جذب می‌کند.

 برخی از داده‌های موجود نشان می‌دهد که غلظت سرم کلسیفدیول یک رابطه معکوس قوی با حجم چربی و همبستگی ضعیف‌تر با BMI دارد. از طرفی ازآنجایی‌که ازجمله اثرات غیر کلسیمی ویتامین D، تأثیر آن بر تنظیم هورمونی متابولیسم گلوکز و سنتز آدیپوکین توسط بافت چربی است، برخی بررسی‌ها حاکی از رابطه نزدیک بیماری‌زا بین نارسایی ویتامین D و اختلال در انسولین بافتی محسوب می‌شود. به‌طورکلی وجود مقدار کافی از ویتامین D در خون باعث کندی ذخیره چربی توسط سلول‌ها می‌شود، اما درصورتی‌که مقدار ویتامین D کم باشد، سطح هورمون پاراتیروئید و کلسترول افزایش پیداکرده و درنتیجه چربی‌ها در بدن ذخیره می‌شوند.

آیا مصرف ویتامین D باعث لاغری می‌شود؟

اکنون دانستیم که به دلایل بی‌شماری کمبود ویتامین D می‌تواند باعث چاقی و اضافه‌وزن شود. حالا با کشف رابطه ویتامین D و چاقی، می‌خواهیم بدانیم که آیا مصرف ویتامین D می‌تواند باعث کاهش وزن شود؟ در ابتدا باید بدانید که افزایش ویتامین D بدن باعث افزایش سطح هورمون لیپتین در بدن خواهد شد. موضوع مهم اینجاست که لپتین هورمونی است که پیام سیری را به مغز می‌رساند. بنابراین شما باوجود مقدار کافی ویتامین D در بدنتان احساس سیری سریع‌تری خواهید داشت.

می‌دانیم که کمبود ویتامین D باعث مقاومت نسبت به انسولین می‌شود که نتیجه آن پرخوری و اضافه‌وزن است. بنابراین با تامین ویتامین D موردنیاز بدن و بار دیگر بدن را از دریافت غذای بیشتر نجات خواهیم داد. همچنین با دریافت میزان کافی از این ویتامین عملکرد سلول‌های چربی برای ذخیره چربی کند خواهد شده که کاهش وزن را می‌تواند با خود به همراه داشته باشد.

نحوه مصرف ویتامین D

اگر با دانستن رابطه ویتامین D و چاقی قصد مصرف مکمل را دارید، قبل از اینکه شروع به مصرف مکمل ویتامین D کنید، بهتر است با انجام یک آزمایش از کمبود آن در بدن خود مطمئن شوید. ازآنجایی‌که ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است و قابلیت ذخیره شدن در بدن را دارد، میزان اضافی آن می‌تواند بدن را دچار مشکل کند. در زمان مصرف ویتامین D دقت کنید که اگر شرایط جسمی خاصی دارید و یا از داروی خاصی استفاده می‌کنید، برای جلوگیری از ایجاد مشکل پزشک را از تمام شرایط پزشکی خود باخبر کنید. اما در مورد نحوه مصرف ویتامین D باید بدانید که با توجه به سن و جنس و شرایط جسمی، میزان مصرف و نیاز بدن کاملا متفاوت است. اما میزان دوز مصرف توصیه‌شده در روز برای افراد مختلف به این صورت است:

• از بدو تولد تا سن 3 سالگی: 300تا400 واحد در روز
• 4 تا10 سالگی: 400 واحد در روز
• بزرگسالان: 200 تا400 واحد در روز
• زنان باردار و شیرده: 400 واحد در روز

بهترین زمان مصرف ویتامین D به عنوان مکمل همراه با وعده‌های غذایی است.

مواد غذایی حاوی ویتامین D

حالا که در مورد رابطه ویتامین D و چاقی اطلاعاتی به دست آوردیم، شاید بهتر باشد تا ازاین‌پس کمی آگاهانه‌تر سبد غذایی خود را انتخاب کنیم  و برای جلوگیری از بیماری‌های ناشی از چاقی خوب است که مواد غذایی حاوی ویتامین D را در رژیم غذایی خود قرار دهیم. این مواد غذایی عبارت‌اند از:

• انواع ماهی مانند: ماهی قزل‌آلا، ماهی تن، شاه‌ماهی، قزل‌آلای دریاچه‌ای و ساردین
• روغن‌های سالم مانند: روغن کلزا، روغن سویا و روغن گردو
• گردو
• تخم‌مرغ
• شیر و لبنیات غنی‌شده
• بذر کتان
• جلبک دریایی

سخن پایانی

چاقی که یکی از مشکلات بزرگ جهانی است، عامل بروز بسیاری از بیماری‌ها است. مهم‌ترین دلایل ایجاد چاقی، کم‌تحرکی و مصرف مواد غذایی ناسالم محسوب می‌شوند. البته برخی از اختلالات در بدن نیز می‌توانند باعث بروز چاقی شوند. یکی از این اختلالات کمبود ویتامین D به‌حساب می‌آید. برای کشف رابطه ویتامین D و چاقی آزمایشات و تحقیقات زیادی انجام گرفت. در تحقیقات بی‌شماری دیده شد که افراد چاق عمدتا از کمبود ویتامین D رنج می‌برند.

 با مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین D، قرار گرفتن در نور آفتاب و یا مصرف مکمل‌های ویتامین D شما می‌توانید نیاز بدن خود به این ویتامین را تامین کرده و به‌مرور از شر چربی‌های ذخیره‌شده خلاص شوید. البته باید بدانید که تامین ویتامینD به‌تنهایی نمی‌تواند باعث لاغری شود و شما باید سبک زندگی خود را تغییر دهید.