کاهش وزن اگر طبق برنامه و خودخواسته باشد، کاملا عادی به حساب می‌آید. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که بدون یک دلیل موجه و قابل توضیح، فرد دچار لاغری ناگهانی شده و علت برای وی ناشناخته است. کاهش وزن ناگهانی می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد. مثلا سرطان یا دیابت؛ پس اگر دچار این مشکل شدید حتما باید آن را جدی گرفته و به فکر یافتن علت و راه‌های درمان باشید.
منظور از کاهش وزن ناگهانی چیست؟
منظور از کاهش وزن ناگهانی کاهش وزنی است که در آن فرد سعی در کاهش وزن نداشته و لاغری بدون هیچ توضیح موجهی اتفاق می‌افتد. این نوع کاهش وزن به دلیل رژیم لاغری، ورزش، مصرف مکمل‌های بدنسازی مثل ال کارنیتین یا تغییر در سبک زندگی اتفاق نیفتاده است.
کاهش وزن 5 کیلوگرمی یا بیشتر در یک دوره 6 تا 12 ماهه یا از دست دادن 5 درصد از وزن کل بدن در این دوره به عنوان کاهش وزن ناگهانی و غیر قابل توجیه در نظر گرفته می‌شود.
چه کسانی در خطر کاهش وزن ناگهانی هستند؟
کاهش وزن ناگهانی ممکن است برای هر فردی اتفاق بیفتد اما در افراد بالای 65 سال بیشتر رایج است. این نوع کاهش وزن ممکن است نشانه یک بیماری جدی در افراد مسن باشد. با این حال این مشکل در هر سن و سالی در میان زنان و مردان دیده می‌شود.
چه بیماری هایی باعث کاهش وزن ناگهانی می شود؟
علت کاهش وزن ناگهانی می‌تواند به بیماری‌های زیر مرتبط باشد:
- پرکاری تیروئید
- دیابت
- بیماری التهابی روده
- بیماری مزمن انسدادی ریه
- سرطان
- سل
- نارسایی قلبی
- آدیسون
- ایدز
اگر شما متوجه کاهش وزن ناگهانی و غیرعادی خود شدید که دلیل قانع کننده‌ای برای آن پیدا نمی‌کردید، حتما باید به پزشک مراجعه نمایید تا آزمایش‌ها و بررسی‌های بیشتری صورت گیرد. علت کاهش وزن بدون کاهش اشتها به یکی از بیماری‌های زیر می‌تواند مرتبط باشد:
پرکاری تیروئید
وقتی غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید را ترشح می‌کند، فرد دچار پرکاری تیروئید می‌شود. این هورمون در کنترل متابولیسم بدن نقش داشته و روی چاقی و لاغری اثر می‌گذارد. اگر به پرکاری تیروئید مبتلا باشید، حتی اگر اشتهای شما خوب باشد به سرعت کالری خواهید سوزاند و در نتیجه دچار کاهش وزن ناخواسته می‌شوید.
پس در پاسخ به این سوال که چه بیماری باعث لاغری می شود؟ باید حتما به پرکاری تیروئید اشاره کنیم. ضربان قلب سریع و نامنظم، اضطراب، خستگی، عدم تحمل گرما، اختلال در خواب، لرزش دست و پریودهای سبک در زنان از دیگر علائم پرکاری تیروئید می‌تواند باشد.
اگر بر اثر پرکاری تیروئید زیاد وزن کم کرده‌اید و ورزش هم انجام می‌دهید، می‌توانید به سراغ بعضی از انواع مکمل بدنسازی بروید. یکی از مناسب‌ترین مکمل‌های ورزشی برای افزایش وزن و عضله، مکمل گینر است که ترکیبات آن را کربوهیدرات و پروتئین تشکیل می‌دهد.
دیابت
در صورت مبتلا بودن به دیابت نوع 1 سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های پانکراس که انسولین می‌سازند، حمله می‌کند. در این صورت قند خون افزایش می‌یابد و کلیه‌ها قند استفاده نشده را از طریق ادرار دفع می‌کنند. وقتی قند از بدن خارج می‌شود، شما هم لاغر خواهید شد. از دیگر علائم دیابت نوع 1 به این موارد می‌توان اشاره کرد: تکرر ادرار، خستگی، تاری دید، تشنگی و گرسنگی بیش از حد. علت کاهش وزن بدون کاهش اشتها می‌تواند ابتلا به بیماری دیابت باشد.
بیماری التهابی روده
یکی از علائم بیماری التهابی روده یا IBD کاهش وزن ناگهانی است. IBD چندین اختلال التهابی مزمن دستگاه گوارش را در بر می‌گیرد که دو نوع شایع آن کرون و کولیت اولسراتیو هستند. بیماری التهابی روده باعث می‌شود که شما دائما در حال صرف انرژی بوده و در نتیجه لاغر شوید. IBD از طریق مختل کردن هورمون‌های گرسنگی و سیری نیز در کاهش اشتها و وزن نقش دارد.
بیماری مزمن انسدادی ریه
COPD یک بیماری پیش‌رونده ریوی است که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن می‌شوند و بسیاری از افراد به هر دو مورد مبتلا هستند. آمفیزم به شش‌ها آسیب رسانده و تنفس را دشوار می‌کند. برونشیت مزمن نیز با التهاب راه‌های هوایی باعث ایجاد مخاط، سرفه و مشکلات تنفسی می‌شود.
بیماری سل از علل کاهش وزن ناگهانی
سل یک بیماری واگیردار است که ریه‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد شده و با تاثیر منفی در اشتها باعث کاهش وزن ناگهانی و غیر منتظره می‌شود. علائم سل عبارتند از: سرفه‌های شدید بیش از 3 هفته، درد قفسه سینه، سرفه خونی همراه با خلط، خستگی، تعریق شبانه، تب و لرز. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند بیش از بقیه در معرض خطر ابتلا به سل هستند.
سرطان
یکی از نخستین نشانه‌های سرطان کاهش وزن ناگهان می‌تواند باشد. سرطان‌های پانکراس (لوزالمعده)، ریه، معده و مری بیش از بقیه سرطان‌ها با کاهش وزن غیر منظره همراه هستند. سرطان با افزایش التهاب، تحلیل ماهیچه‌ها و اختلال در هورمون‌های تنظیم کننده اشتها باعث می‌شود تا حتی در حالت استراحت، کالری سوزی صورت گیرد و در نتیجه فرد وزن کم کند.
بیماری آدیسون
در بیماری آدیسون سیستم ایمنی بدن به غدد فوق کلیوی حمله می‌کند. در این حالت غدد آدرنال نمی‌تواند هورمون‌های کافی مانند کورتیزول و آلدوسترون تولید نماید. کورتیزول بسیاری از عملکردها از جمله متابولیسم و اشتها را تنظیم می‌کند و سطوح پایین آن در بدن منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن خواهد شد. دیگر علائم بیماری آدیسون عبارتند از: فشار خون پایین، خستگی مزمن، ضعف عضلانی، هوس نمک و هایپرپیگمانتاسیون.
ایدز و HIV
اچ آی وی به سلول‌های ایمنی حمله کرده و در این صورت مبارزه با عفونت در بدن دشوار خواهد شد. HIV در صورت عدم درمان منجر به ایدز خواهد شد. ابتلا به ایدز کاهش وزن ناگهانی را به دنبال خواهد داشت.
نارسایی قلب
کاهش وزن ناگهانی یکی از عوارض نارسایی احتقانی قلب است. در این بیماری قلب نمی‌تواند خون را با نیروی کافی پمپاژ کند و یک یا هر دو طرف قلب تحت تاثیر قرار می‌گیرند. حالت تهوع و سیری زودرس می‌تواند از علائم نارسایی قلبی باشد. التهاب در بافت آسیب دیده قلب متابولیسم را تسریع کرده و باعث کاهش وزن ناگهانی می‌شود.
علت کاهش وزن ناگهانی در مردان
دیگر علت‌های کاهش وزن ناگهانی
علاوه بر موارد فوق، کاهش وزن ناگهانی به دلایل زیر نیز می‌تواند باشد:
- اندوکاردیت
- بیماری مزمن انسدادی ریه
- افسردگی
- روماتیسم مفصلی
- تحلیل عضلانی
- بیماری پارکینسون
- عوارض جانبی بعضی داروها
- عفونت‌های انگلی
- مصرف مواد مخدر
- مصرف بیش از حد الکل
- دیسفاژی (دشواری در بلع)
چه زمانی برای کاهش وزن ناگهانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر در یک دوره 6 تا 12 ماهه بیش از 5 درصد از وزن بدن خود را به طور ناخواسته از دست بدهید، حتما جهت بررسی علت کاهش وزن ناگهانی باید به پزشک مراجعه کنید.
کاهش وزن طبیعی چقدر است؟
کاهش وزن طبیعی زمانی است که شما خود تصمیم به لاغری و کاهش وزن گرفته‌اید. در این صورت با داشتن رژیم لاغری ، تغییر در سبک زندگی و انجام تمرینات ورزشی فرد در هر هفته باید به طور معمول 0.5 تا 1 کیلو وزن کم کند. این نوع کاهش وزن، طبیعی است و با کاهش وزن ناگهانی کاملا فرق دارد.
چه مقدار کاهش وزن خطرناک است؟
اگر در عرض یک ماه بیش از 3 کیلو و نیم وزن کم کنید و رو به انجام عادات ناسالم و رژیم غذایی غیر اصولی بیاورید تا لاغر بشوید، این کاهش وزن واقعا خطرناک است. همچنین اگر در یک ماه ناخواسته بیش از 2 کیلو وزن کم کنید و علت را ندانید، حتما باید بررسی را علت چیست!
چه بیماری باعث کاهش وزن می‌شود؟
سرطان، دیابت، تیروئید پرکار، بیماری التهاب روده، بیماری آدیسون، بیماری پارکینسون، ایدز، مشکلات گوارشی، بیماری سلیاک، افسردگی یا اضطراب و زوال عقل می‌توانند از بیماری‌هایی باشند که منجر به کاهش وزن ناگهانی شوند.
کاهش وزن ناگهانی و سرطان
آیا کاهش وزن ناگهانی نشانه سرطان است؟ خیر؛ کاهش وزن ناگهانی می‌تواند نشانه بروز بعضی سرطان‌ها باشد اما همان‌طور که گفتیم بیماری‌های دیگری هم می‌توانند به کاهش وزن ناگهانی منجر شوند. پس اگر دچار کاهش وزن غیر منتظره شدید حتما به این معنا نیست که سرطان دارید. علل مختلفی می‌تواند دخیل باشد.
کدام کاهش وزن خطرناک است؟
کاهش وزنی خطرناک است که بدون رژیم و بدون یافتن هیچ دلیل آشکاری اتفاق بیفتد. در این موارد احتمالا یک بیماری زمینه‌ای در کار است که باعث کاهش وزن ناگهانی و غیرعادی در فرد شده است. اگر هر هفته یا هر ماه بدون اینکه رژیم گرفته یا فعالیت بدنی خود را افزایش داده باشید، متوجه کاهش وزن خود شوید، حتما باید به پزشک مراجعه نمایید.
درمان کاهش وزن ناگهانی
علل کاهش وزن ناگهانی را در این مقاله مورد بررسی قرار دادیم. کاملا واضح به نظر می‌رسد که درمان کاهش وزن غیر منتظره با در نظر گرفتن علت آن باید صورت گیرد. یعنی اگر علت، پرکاری تیروئید باشد قطعا باید برای درمان آن اقدام نمود و چنانچه علت نوعی سرطان باشد، باید برای بهبود آن اقدام شود.
