اوایل فقط فیلم‌های تلویزیون در مورد ایدز ساخته می‌شد، اما به تدریج کارگردان‌های معروف هم به این پدیده جدید قرن پرداختند. در ادامه نگاهی داریم به این فیلم‌ها که در دنیا و ایران ساخته شده‌اند.
«تلاقی نگاه» با یک بیماری جدید
«تلاقی نگاه» که سال 1986 اکران شد، سرگرم‌کننده‌ترین فیلمی است که تا امروز درمورد این بیماری ساخته شده است. ساختن فیلمی کمدی در مورد یک بیماری جدید که بعدها معروف‌ترین بیماری دنیا نام گرفت در آن زمان اقدام جسورانه بود.
«فیلادلفیا» و جایزه اسکار
«فیلادلفیا» معروف‌ترین فیلم با موضوع ایدز است که سال 1993 ساخته شد. تام هنکس به دلیل بازی در نقش وکیلی جوان که به ایدز مبتلا شده، برنده جایزه اسکار شد. او در این فیلم نقش یک وکیل معروف را بازی میکند که به دلیل ابتلا به ایدز، از کار برکنار می شود و به همین دلیل علیه شرکتی که در آن کار می‌کرده، شکایت میکند. این فیلم یکی از بهترین تصاویر در مورد یک بیمار مبتلا به ایدز را نمایش داده است.
ایدز پنهان در «فارست گامپ»
«فارست گامپ» سال بعد از «فیلادلفیا» و باز هم با بازی تام هنکس ساخته و برنده چند جایزه اسکار شد. هنکس دومین اسکار خود را برای این فیلم گرفت. فیلم در واقع یک تاریخچه شفاهی در مورد آمریکاست و در هیچ جای آن نامی از ایدز برده نشده، اما دقیقاً مشخصات بیماری داده شده است. جنی دوست دوران کودکی فارست گامپ و نامزد او نمونه‌ای از رفتارای پرخط دوران هیپی‌ها است و روابط بی‌قاعده و متعدد و مصرف مواد مخدر باعث می‌شود به ویروس ناشناخته مبتلا شود که هیچ درمانی برای آن نیست. جنی در نهایت به دلیل ابتلا به بیماری‌ای که بعدها به نام ایدز شناخته شده می‌میرد.
جایزه پولیتزر برای «فرشتگان در آمریکا»
«فرشتگان در آمریکا» هم براساس نمایشنامه معروفی به همین نام که پیش از آن برنده جایزه پولیتزر شده بود، ساخته شد. ماجرای فیلم مربوط به چند دوست در سال‌های 1980 در نیوریوک است؛ جایی که ایدز برای اولین بار چهره زشتش را به دنیا نشان داد.
«دعاهای یک مادر» تنها
«دعاهای یک مادر» ساخته 1995؛ ماجرای درگیری‌ها و گرفتارهای یک مادر تنها را با ویروس ایدز بیان میکند که علاوه بر مبارزه با بیماری‌اش به شدت نگران آینده فرزند هشت ساله‌اش است و سعی دارد خانواده‌ای برای سپردن فرزندش به آنها پیدا کند.
جنگ قهرمان المپیک با ایدز
«شکستن سطح» داستان گرگ لوگانیس، داستان واقعی مبارزه یک قهرمان المپیک با بیماری ایدز است. این فیلم در سال 1996 روی پرده سینما رفت.
اولین مستند ایدزی
«ارکستر همچنان نواخت» اولین مستندی است که در مورد بیماری ایدز و تلاش برای درمان این بیماری ساخته و برنده جایزه‌های متعدی شد. در این فیلم جنبه‌های مختلف ایدز و حاشیه‌های سیاسی و آکادمیک این بیماری به‌طور عریان نشان داده شده، اما تأثیرگذارترین قسمت فیلم، تیتراژ انتهایی آن با ترانه‌ای از التون جان به نام «آخرین آهنگ» است. همزمان با خواندن التون جان، نام چند نفر از بیمارانی که در فیلم حضور داشتند و قبل از اکران فیلم جان خود را از دست دادند. روی پرده نقش می‌بندد. در این زمان بود که تازه رسانه‌ها و هالیوود متوجه جنبه‌های دراماتیک این بیماری شدند.
«اجاره»، موزیکالی درباره ایدز
در قرن بیست و یکم دیگر ایدز چندان چهره وحشتناکی ندارد و فقط یکی دیگر از چند بیماری لاعلاجی به شمار می‌رود که روش‌های انتقال و بیماری‌زای آن هم مشخص شده است. «اجاره» در مورد چند هنرمند است که به ایدز، مبتلا هستند. داستان فیلم در شهر نیویورک و در سال‌های 1989 و 1990 اتفاق می‌افتد.
ایدز در حاشیه «ساعت‌ها»
داستان فیلم «ساعت‌ها» چندپاره است. بخشی از آن به زندگی ویرجینا وولف می‌پردازد، اما بخشی از آن که به زمان معاصر مربوط می‌شود ماجرای زنی است که نامزدش به بیماری ایدز مبتلا و در حال مرگ است. ایدز در این فیلم در حاشینه قرار دارد و آن‌قدر عنصری جذاب نیست که به تنهایی بار موضوعی یک فیلم را به دوش بکشد.
سریال‌های ایرانی درباره ایدز
قدیمی‌ترین اشاره به بیماری ایدز در فیلم‌های و سریال‌های ایرانی در سریال «آخرین ستاره شب» با بازی هما روستا و داود رشیدی است که سال 1374 از تلویزیون پخش شد. محراب تنها پسر دو استاد دانشگاه که بعد از سال ها زندگی در اروپا به ایران بازگشته، از ازدواج با دختری که برایش در نظر گرفته شده سرباز می‌زند و در انتها به دلیل ابتلا به بیماری ایدز جان خود را از دست می‌دهد. در آن زمان از این بیماری و روش‌های انتقال آن به هیچ‌وجه حرفی زده نمی‌شد و گرچه در سریال معلوم می‌شد که پسر به دلیل تصادف و انتقال خون‌آلوده به این بیماری مبتلا شده، اما در تمام سریال چهره وحشتناک و زشتی از این بیماری نمایش داده شد.
«داستان یک شهر» فرهادی
بعداز سریال «آخرین ستاره شب» تا مدتی خبری از بیماری ایدز در فیلم‌ها و سریال‌ها نبود تا آن‌که سریال «داستان یک شهر» ساخته اصغر فرهادی در یکی از تکان‌دهنده‌ترین اپیزودهای خود به ماجرای زن و شوهری پرداخت که درگیر این بیماری هستند. فرهاد اصلانی در نقش شوهر ابتدا به همسر خود تهمت خیانت می‌زند، اما در انتها مشخص می‌شود خودش در یکی از سفرهای خارجی خود به این ویروس آلوده شده و همسرش را آلوده کرده است. زن، سرخورده از برخورد شوهرش، او را ترک میکند و داستان با تنهایی و سرگردانی مرد تمام می‌شود.
«خط قرمز» قاسم جعفری
سریال «خط قرمز» ساخته قاسم جعفری نیز ماجرای چند جوان از طبقات مختلف اجتماع را بیان میکند که به امید تغییرهایی خوشایند از خانه فرار می‌کنند. در روند توفانی سریال مشخص می‌شود یکی از این جوان‌ها به ایدز مبتلاست و دلیل امتناع او از ازدواج با دخترخاله‌اش که از قدیم دلبسته هم بوده‌اند، همین موضوع است. سازندگان سریال مجبور شدند لبه‌های تیز داستان را بگیرند و با تغییر فیلمنامه، نشان دهند پسر به دلیل فرو رفتن به میخ آلوده به خون به این بیماری مبتلا شده است.
…و «پابرهنه در بهشت»
در فیلم «پابرهنه در بهشت» یک بار به نام بیماری ایدز اشاره نمی‌شود، اما از روند داستان متوجه می‌شویم ساکنان آسایشگاهی که امین تارخ پزشک آن است به این بیماری مبتلا هستند. در قسمتی از فیلم، امین تارخ به طلبه روحانی فیلم می‌گوید بیشتر این افراد مرتکب یک گناه بزرگ و به همین دلیل به این بیماری مبتلا شده‌اند.
