علت ایجاد انواع جوش صورت و راه‌های درمان آن‌ها

تا به حال کسی را دیده‌اید که ادعا کند در عمرش حتی یک جوش هم روی پوست صورت یا دیگر بخش‌های بدنش نزده است؟ چنین ادعایی بیشتر شبیه معجزه می‌ماند. علت ایجاد انواع جوش صورت شاید برای همه مشخص نباشد، اما با مراقبت‌های بهداشتی از پوست می‌توانید به درمان جوش صورت و جلوگیری از بروز مجدد آن اقدام کنید.

هنگامی که فولیکول‌های مو با چربی و سلول‌های مرده پوست بسته می‌شوند، وضعیتی برای پوست رخ می‌دهد که به آن آکنه می‌گوییم. در این شرایط، معمولاً جوش سر سیاه، جوش سر سفید و جوش قرمز التهابی روی صورت، پیشانی، سینه و بالای کمر و شانه‌ها پدیدار می‌شوند.

آکنه یا جوش صورت، مشکلی است که بیشتر در ایام نوجوانی با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم. اما ممکن است در دیگر دوره‌های زندگی نیز با آن روبرو شویم.

انواع جوش صورت

بیشتر مردم در طول زندگی، عارضه پوستی جوش را تجربه می‌کنند. اگر تا به امروز روی بخشی از پوست بدن شما جوش زده پس به آکنه مبتلا شده‌اید. تقریباً همه افراد در سن نوجوانی به عارضه آکنه دچار می‌شوند. ابتلا به آکنه در بزرگسالان هم شایع است.

اگرچه علت اصلی آکنه در بزرگسالی هنوز به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته است، اما محققان بر این باورند که بسیاری از عوامل و فرایندهای بیولوژیکی مشابه و مرتبط با آکنه دوران نوجوانی ممکن است نقش مهمی در آکنه بزرگسالان داشته باشند.

آکنه معمولاً بر روی پوست صورت شما پدیدار می‌شود، اما در بسیاری از موارد ممکن است قسمت‌های دیگر بدن‌تان نیز به آکنه دچار شوند. شدت جوش می‌تواند از یک جوش قرمز التهابی کوچک تا آکنه شدید که منجر به اسکار (جای جوش) می‌شود، متغیر باشد.

به طور کلی، عارضه آکنه زمانی روی پوست شما ظاهر می‌شود که منافذ پوست بسته شوند و چربی پوست راهی برای خروج پیدا نکند. در واقع، تجمع چربی در زیر منافذ پوست باعث ایجاد برآمدگی و افزایش سرعت رشد و تکثیر باکتری‌‌های مولد آکنه می‌شود. این باکتری‌ها به طور طبیعی روی سطح پوست همه ما زندگی می‌کنند و تا موقعی که چربی در منافذ تجمع نکند یا شرایط هورمونی آشفته نشود، باعث بروز جوش نمی‌شوند.

به طور کلی انواع جوش صورت را می‌توان به 4 دسته زیر تقسیم کرد:

1) جوش سر سیاه

جوش سرسیاه یک نوع آکنه بسیار رایج است. تقریباً همه افراد حداقل یک بار در زندگی به جوش سرسیاه مبتلا شده‌اند. پس اگر شما هم دچار جوش سرسیاه هستید، خونسرد باشید و تصور نکنید که بدشناس‌ترین آدم روی زمین هستید.

این نوع آکنه نتیجه فرایندهای طبیعی پوست به شمار می‌آید و به همین دلیل شایع است. برای فهمیدن راه درمان جوش صورت سرسیاه، ابتدا مهم است بدانیم که جوش سرسیاه چیست و چه عواملی باعث بروز جوش سرسیاه می‌شود.

جوش‌های سر سیاه یکی از انواع جوش صورت هستند و زمانی ظاهر می‌شوند که منافذ باز پوست با ترکیبی از سلول‌های مرده پوست و چربی اضافه‌ای که توسط غده‌های چربی ترشح می‌شود (سبوم)، مسدود شوند.

برخلاف جوش‌های سرسفید که منافذ بسته در پوست ایجاد می‌کنند، جوش‌های سر سیاه منافذ باز دارند و با هوا در تماس هستند. اکسید شدن در سطح این منافذ، موجب رنگ تیره این جوش‌ها می‌شود.

برخی از افراد سعی می‌کنند با فشار دادن جوش‌های سر سیاه، آن‌ها را تخلیه کنند، اما باید بدانید که این کار می‌تواند موجب ایجاد جای زخم یا دیگر آسیب‌های پوستی شود. فشار فیزیکی، علاوه بر این می‌تواند دهانه منافذ را بزرگ‌تر کند و باعث شود بیشتر به چشم بیایند.

علت جوش سر سیاه چیست؟

جوش سر سیاه معمولاً با بسته شدن فولیکول مو شروع می‌شود. میلیون‌ها فولیکول مو روی بدن شما از جمله روی پوست صورت‌تان وجود دارد. فولیکول مو در واقع منفذی در پوست است که دربرگیرنده ریشه مو است.

هرکدام از فولیکول‌ها حاوی یک مو و یک غده چربی‌ساز است. این غده‌ها، چربی لازم برای نرمی پوست‌تان را ترشح می‌کنند. وقتی پوست شما در حال ریزش سلول‌های مرده است، این سلول‌های مرده می‌توانند وارد فولیکول شده و با چربی پوست مخلوط شوند.

سلول‌های مرده و چربی پوست مانند یک توده برآمده زیر پوست تجمع می‌کنند و با فشار به سطح پوست باعث ایجاد یک برآمدگی به نام کومدون می‌شوند. این ترکیب به طور طبیعی سفید یا شیری‌رنگ است، تماس آن با اکسیژن هوا موجب سیاه شدنش می‌شود.

اگر برآمدگی روی منفذ مسدودشده پوست‌تان، همچنان بسته باقی بماند، محتویات آن در تماس با هوا قرار نمی‌گیرند و برآمدگی ایجاد شده، تبدیل به جوش سرسفید می‌شود. اما اگر پوست اطراف برآمدگی باز شود و هوا به داخل نفوذ ‌کند، باعث خاکستری یا سیاه رنگ شدن چربی می‌شود. به همین دلیل به این نوع برآمدگی‌ها جوش سرسیاه می‌گویند.

تغییرات هورمونی، علت اصلی ایجاد جوش

علت اصلی ایجاد آکنه (از جمله جوش سرسیاه) تغییرات هورمونی در بدن است. در واقع این تغییرات باعث تولید بیش از حد چربی در منافذ پوست می‌شوند و یک توده زیر پوست‌تان شکل می‌دهد. تغییرات هورمونی یک فرایند طبیعی به ویژه در دوران بلوغ است. دلیل جوش زدن بیشتر نوجوانان مبتلا به جوش، خصوصاً جوش سرسیاه همین است.

درمان جوش سر سیاه

جوش های سرسیاه معمولاً در قسمت پیشانی، بینی و چانه (منطقه T) ایجاد می‌شوند. با این حال ممکن است در پشت بدن، سینه، بازوها و شانه‌ها نیز ظاهر شوند. جوش سر سیاه در هر جای بدن که تراکم فولیکول‌های مو و غدد چربی بالا باشد، می‌تواند پدیدار شود.

• رایج‌ترین راه از بین بردن جوش‌های سر سیاه استفاده از محصولات موضعی پوست حاوی سالیسیلیک اسید است. سالیسیلیک اسید می‌تواند منافذ پوست شما را تمیز و ضدعفونی کند. (بنزوئیل پروکساید، ماده ضد جوش دیگری است که به دلیل باکتریایی نبودن جوش سر سیاه، برای از بین بردن این نوع آکنه کاربرد چندانی ندارد.)
• به یاد داشته باشید که هرگز نباید جوش‌های سر سیاه را با فشار دادن، نیشگون گرفتن و فشار فیزیکی خارج کنید. این کار باعث التهاب پوست شده و می‌تواند منجر به اسکار (جای جوش) و بزرگ شدن منافذ شود.

• نباید با جوش سرسیاه مانند چرک و آلودگی پوست رفتار کنید. حتماً به خاطر داشته باشید که اسکراب دائمی، راه درمان جوش سر سیاه نیست و می‌تواند با خشک کردن پوست، تولید چربی را بالا برده و وضعیت آکنه را بدتر کند.

2) جوش سر سفید

جوش‌های سر سفید شایع‌ترین نوع از انواع جوش صورت محسوب می‌شوند. البته جوش سر سفید یکی از خفیف‌ترین انواع جوش است و معمولاً می‌توان با مراقبت‌های پوستی مناسب و درمان‌های موضعی، آن را برطرف کرد.

جوش‌های سر سفید (اصطلاحاً به آن‌ها «کومدون» گفته می‌شود) فولیکول‌های مو یا منافذ مسدودشده پوست هستند. در عارضه جوش‌های سر سفید، منافذ پوست با لایه‌ای نازک از پوست پوشیده می‌شوند که باعث می‌شود توده برآمده مواد، زیر سطح پوست قرار بگیرد.

چون برآمدگیِ حاصل از تجمع چربی در معرض هوا قرار نمی‌گیرد، سفید یا گاهی زردرنگ (رنگ طبیعی چربی و سلول‌های مرده پوست) باقی می‌ماند. به همین دلیل این نوع از آکنه جوش سر سفید نامیده می‌شود.

علت جوش سر سفید

اگر به دنبال دلیل جوش سر سفید هستید، باید بدانید علت ایجاد جوش سر سفید مشابه سایر انواع جوش است. هر زمان که غدد چربی‌ساز پوست شما، چربی بیش از حد تولید کنند، این چربی اضافی می‌تواند با سلول‌های مرده پوست مخلوط شده و منافذ پوست‌تان را مسدود کند.

این فرایند می‌تواند جوش های سر سیاه و جوش های سر سفید را پدید آورد. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم غدد چربی‌ساز معمولاً به علت تغییرات هورمونی در بدن، چربی بیش از اندازه ترشح می‌کنند.

برای مثال، علت اصلی بروز جوش صورت در بارداری ، افزایش سطح هورمون در سه ماهه اول است. افزایش سطح هورمون‌ها باعث تولید بیشتر چربی طبیعی روی پوست و در نتیجه ایجاد جوش می‌شود.

تغییرات هورمونی در بدن علاوه بر دوران بارداری، می‌تواند در یائسگی، قاعدگی و البته بلوغ نیز رخ دهد.

درمان جوش سر سفید

با اینکه جوش سر سفید می‌تواند به طور ناگهانی روی پوست شما پدیدار شود اما متأسفانه درمانی سریع و فوری ندارد. مؤثرترین درمان‌ها برای از بین بردن جوش سر سفید زمان‌بر و طولانی هستند.

بنابر این برای گرفتن نتیجه دلخواه نیاز به درمان پایدار و مداوم دارید. باید این نکته را به یاد داشته باشید که ممکن است پس از چند هفته یا حتی چند ماه هم اثرات قابل توجهی از درمان دیده نشود. پس بهتر است صبور باشیم و آرامش خود را حفظ کنیم.

بهترین درمان جوش سر سفید

برای گرفتن نتیجه مطلوب در درمان جوش های سر سفید، نکات زیر را به یاد داشته باشید:

• صورت خود را با پاک‌کننده‌های ضد جوش دو بار در روز شستشو دهید. پیشانی، بینی و چانه (منطقه T) مهم‌ترین قسمت‌های صورت هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. زیرا جوش های سر سفید بیشتر در این نواحی ایجاد می‌شوند.
• از مالیدن پوست‌تان خودداری کنید. این کار باعث تحریک پوست و بدتر شدن وضعیت جوش سر سفید می‌شود.
• به طور منظم از یک محصول لایه‌بردار ملایم برای درمان جوش سر سفید استفاده کنید.

• از فشار دادن، نیشگون گرفتن و ترکاندن جوش‌های سر سفید پرهیز کنید. این کار باعث التهاب پوست شده، خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به اسکار (جای جوش) شود.

برای رفع جوش صورت سر سفید، محصولات حاوی سالیسیلیک اسید مؤثرند. سالیسیلیک اسید یک ماده لایه بردار طبیعی است که باعث سست شدن و ریختن سلول‌های مرده پوست می‌شود. در نتیجه سلول‌های مرده نمی‌توانند با چربی پوست مخلوط شده و منافذ پوست را مسدود کنند.

3) جوش قرمز (پاپول) و جوش چرکی (پاسچول)

وقتی منافذ پوست بسته شوند و باکتری‌ عامل ایجاد آکنه در آن منافذ شروع به رشد و تکثیر کند، سیستم ایمنی بدن با فرستادن گلبول‌های سفید خون برای مبارزه با عفونت واکنش نشان می‌دهد.

ناحیه اطراف برآمدگی، ملتهب، قرمز و متورم می‌شود. توجه کنید که این نوع عارضه پوستی، آکنه التهابی است که با جوش سر سیاه و جوش سر سفید متفاوت است.

در این نوع آکنه، ناحیه اطراف برآمدگی با پوست قرمزرنگ، ملتهب و متورم مشخص است. از شایع‌ترین انواع جوش صورت التهابی جوش قرمز (پاپول) و جوش چرکی (پاسچول) است.

چگونه جوش قرمز و جوش چرکی را تشخیص دهیم؟

جوش قرمز (پاپول) برآمدگی گنبدی شکل کوچکی به ‌رنگ صورتی یا قرمز است که به آسانی روی پوست قابل تشخیص است. جوش های قرمز دارای حدود مشخصی هستند که می‌توانند به اشکال مختلف ظاهر شوند.

جوش های قرمز اغلب روی صورت پدیدار می‌شوند. گاهی اوقات تعدادی جوش قرمز با هم در یک ناحیه پوست ظاهر می‌شوند که شبیه به یک ضایعه پوستی و به زبری کاغذ سمباده هستند.

جوش چرکی (پاسچول) به جوش های قرمز شبیه‌اند با این تفاوت که پر از مایع چرکی زردرنگ با مرکز زرد یا سفیدرنگ هستند. این مایع چرکی حاوی گلبول‌های سفید مرده خون است که توسط بدن برای مبارزه با عفونت فرستاده شده بودند.

علت جوش قرمز و چرکی

تاکنون با تفاوت جوش های سر سیاه و سر سفید با جوش های قرمز و چرکی آشنا شدید. در مورد علت آن‌ها نیز باید بدانید که جوش های قرمز و جوش های چرکی مانند بیشتر انواع جوش، نتیجه افزایش چربی پوست و باکتری داخل منافذی از پوست هستند که با سلول‌های مرده پوست مسدود شده‌اند.

هنگامی که مسدود ‌شدن منافذ پوست شما باعث التهاب فولیکول مو شود، جوش قرمز ایجاد می‌شود. در اثر التهاب، سیستم ایمنی بدن گلبول‌های سفید خون را برای مبارزه با عفونت می‌فرستد.

در این شرایط، گلبول‌های سفید خون می‌میرند و درون جوش قرمز جمع می‌شوند، مایع چرکی افزایش پیدا می‌کند و جوش قرمز به جوش چرکی تبدیل می‌شود.

درمان جوش قرمز و جوش چرکی

توجه کنید برای از بین بردن جوش قرمز، جوش چرکی و تمام انواع جوش، باید یک روتین پوستی داشته باشید.

درمان روزانه، مداوم و پایدار آکنه در بسیاری از موارد منجر به از بین رفتن جوش های قرمز و جوش های چرکی روی صورت شما می‌شود. این نکته مهم را همواره به خاطر بسپارید که درمان آکنه باعث پیشگیری از ابتلا به جوش صورت در آینده نیز می‌شود.

راه‌های تغییر سبک زندگی برای درمان جوش قرمز و جوش چرکی:

• به‌ آرامی و با ملایمت پوست را بشویید و از مالیدن پوست اجتناب کنید.
• برای شست‌وشوی پوست از آب ولرم و شوینده مخصوص صورت استفاده کنید.
• از مواد آرایشی در ناحیه مبتلا به آکنه استفاده نکنید. پوشاندن جوش با آرایش، آکنه را شعله‌ور می‌کند.

4) آکنه ندولار و آکنه کیستیک

بیشتر افرادی که از آکنه التهابی رنج می‌برند، مبتلا به جوش قرمز هستند. همان‌طور که گفتیم جوش‌های قرمز برآمدگی‌های متورم صورتی یا قرمزرنگی هستند که وقتی با مایع چرکی پر شوند به جوش های چرکی تبدیل می‌شوند. جوش قرمز و جوش چرکی شایع‌ترین نوع آکنه‌های التهابی هستند. این نوع آکنه‌ها همان‌هایی هستند که معمولاً به آن‌ها «جوش» می‌گوییم.

اما آکنه‌های ندولار و کیستیک نوع شدیدی از انواع جوش صورت هستند که می‌توانند باعث عوارض پوستی شدید و زخم‌های دائمی شوند.

طبق بررسی‌ها، برخلاف جوش‌های متداول که بعد از چند روز بهبود پیدا می‌کنند، ندول‌ها برای چند هفته یا چند ماه روی پوست باقی می‌مانند.

چگونه ندول و کیست را تشخیص دهیم؟

ندول یا گرهک، برآمدگی‌ بزرگ، عمیق و دردناکی است که زیر پوست قرار دارد. ندول‌ها ممکن است به شکل توده‌های سفت، گرد و قرمزرنگ روی سطح پوست پدیدار شوند یا هم‌رنگ پوست باشند. ندول‌ها بسیار حساس هستند و لمس آن‌ها دردناک است.

کیست‌ها یا آکنه‌های کیستیک ضایعات عمیق و پر از چرک و شبیه به جوش بزرگ (کورک) هستند. کیست‌ها معمولاً دردناک‌اند و می‌توانند باعث ایجاد اسکار (جای جوش) شوند. سایز آکنه‌های کیستیک می‌تواند به اندازه پاک کن سر مداد تا سایزهای بسیار بزرگ‌تر باشد.

همان‌طور که گفتیم ندول ها و کیست ها از انواع شدید آکنه هستند. این دو نوع آکنه وضعیت مشابهی برای پوست ایجاد می کنند. بنابراین تشخیص ندول و کیست از هم آسان نیست. برای درمان ندول‌ و کیست‌ باید به متخصص پوست مراجعه کنید.

علت ایجاد ندول و کیست

ندول و کیست مانند جوش و آکنه‌های دیگر به وجود می‌آیند. آکنه‌ها وقتی شکل می‌گیرند که منافذ پوست به دلیل تجمع چربی پوست و بقایای سلول‌های مرده پوست مسدود می‌شوند. زمانی که باکتری‌ شروع به رشد داخل این منافذ کند، آن ناحیه از پوست عفونی، قرمز و متورم می‌شود.

عارضه پوستی ندول و کیست هنگامی رخ می‌دهد که عفونت به عمق پوست نفوذ کند. در نتیجه این فرایند، یک برآمدگی بزرگ‌تر از سایر انواع جوش شکل می‌گیرد. ندول‌ها و کیست‌ها می‌توانند دردناک باشند و باعث خارش شوند.

آکنه کیستیک بیشتر در میان پسران نوجوان و مردان جوان شایع است. کیست‌ها در مردان معمولاً روی پوست صورت، پشت بدن، بالای بازوها و شانه‌ها پدیدار می‌شوند.

زنان نیز مبتلا به ندول و کیست می‌شوند. کیست‌ها در زنان بیشتر در نیمه پایین صورت ظاهر می‌شوند. عامل ژنتیکی نیز در ابتلا به آکنه ندولار و آکنه کیستیک مؤثر است. در نتیجه اگر یکی از والدین شما آکنه شدید کیستیک داشته باشد، احتمال ابتلای شما یا برادران یا خواهران‌تان به آکنه کیستیک بسیار بالاست.

درمان ندول و کیست

به یاد داشته باشید داروهای موضعی بدون نسخه که در درمان آکنه‌های خفیف مؤثر هستند، در درمان ندول‌ها و کیست‌ها تأثیر بسیار کمی دارند. برای درمان ندول ها و کیست ها باید به متخصص پوست مراجعه کنید.

تجربه شما

حالا که با علت انواع جوش صورت و تفاوت آکنه‌های مختلف آشنا شده‌اید، تجربه‌تان را با ما و خوانندگان دیگرمان به اشتراک بگذارید. برای ما بنویسید که پیش از این چه تصوری از جوش صورت و انواع آن‌ها داشتید؟ آیا برای درمان انواع جوش از یک روش مشخص استفاده می‌کردید؟ کدام روش درمانی برای جوش‌های صورت و دیگر بخش‌های پوست شما مؤثر بود؟ با توجه به نکات بالا، نوع جوش خود را بنویسید و برای ما از نحوه مواجهه‌تان با آن بگویید تا مخاطبان دیگر هم از تجربیات شما بهره‌مند شوند.