شما هم از افرادی هستید که گمان می‌کنید نور خورشید برای پوست‌تان فقط فایده دارد و بس؟! یا برای برنزه شدن، بدون رعایت نکات ایمنی، اصطلاحاً برای آفتاب‌گیری می‌روید؟ تا به حال با خود فکر کرده‌اید که برخی لک‌های آزاردهنده روی صورت‌تان می‌تواند ناشی از آفتاب باشد؟ اگر تا به الان به این موضوعات توجه نکرده بودید، با ما همراه شوید تا با مضرات آفتاب برای پوست مانند سرطان پوست و راهکارهای درمان پیری زودرس پوست صورت و بدن آشنا شوید.
نور خورشید به پوست‌تان آسیب می‌زند!
بیشتر افراد، چین و چروک یا لک‌های پوستی را نتیجه طبیعی افزایش سن و پیری پوست می‌دانند. این درست است! اما بهتر است بدانید مقصر اصلی این لک‌های آزاردهنده، نور خورشید و اشعه‌های مضر آن است. پیری پوست ناشی از آفتاب (photoaging)، مسئول 90 درصد تغییرات پوستی شما است.
شما به طور دائم در معرض تابش آفتاب هستید و اثرات مخرب نور خورشید، سلامت پوست شما را تهدید می‌کند. شاید نتوانید آثار افزایش سن بر پوست را کنترل کنید، اما به راحتی می‌توانید این روند را کند کنید.
مضرات آفتاب دست در دست افزایش سن، روند پیری پوست را سرعت می‌بخشد. چروک زیر چشم، خط اخم، خط خنده و اصولاً چروک صورت در جوانی، مطمئناً دلخواه هیچ‌کس نیست. با ما همراه باشید و این چند دقیقه را به زیبایی پوست‌تان اختصاص دهید تا بتوانید با محافظت اصولی از آن، دیرتر به محصولات ضد پیری نیاز پیدا کنید.
رمز جوان ماندن پوست چیست؟
پوست از سه لایه تشکیل شده: اپیدرم که خارجی‌ترین لایه پوست است؛ درم یا لایه میانی و هیپودرم یا لایه زیرین که داخلی‌ترین لایه های پوست را تشکیل می‌دهند.
درم حاوی کلاژن، الاستین و الیاف دیگری است که از ساختار پوست محافظت می‌کنند. این الیاف، کلیدی‌ترین عوامل در حفظ طراوت، شادابی و جوانی پوست هستند. اما همین عناصر کلیدی، در مقابل اشعه فرابنفش خورشید، بسیار آسیب‌پذیرند. پس مهم‌ترین رمز جوان ماندن پوست شما، مراقبت از آن در برابر آسیب‌هایی است که آفتاب به آن وارد می‌کند.
کدام اشعه‌های نور خورشید برای پوست مضر هستند؟
اشعه فرابنفش وقتی به پوست شما می‌رسد، به DNA یا ماده حیاتی سلول‌های لایه درم پوست صدمه می‌زند. این سلول‌ها برای این که از خود محافظت کنند، با تولید رنگدانه‌هایی به نام ملانین در لایه اپیدرم، از آسیب بیشتر جلوگیری می‌کنند. این رنگدانه‌ها، پوست شما را برنزه با ظاهری زیبا می‌کنند؛
اما واقعیت این است که این برنزه شدن برای زیبایی نیست! بلکه فرآیندی است که طی آن، پوست تلاش می‌کند تا از نفوذ بیشتر اشعه جلوگیری کند.
اشعه های UVA و UVB عاملان اصلی خطر
بخشی از اشعه فرابنفش که به سطح زمین می‌رسد، شامل دو طول موج مختلف UVA و UVB است. هر‌چه طول موج یک اشعه بلندتر باشد، شدت نفوذ آن بیشتر بوده ولی انرژی آن کمتر است؛ و در مقابل، اشعه با طول موج کوتاه‌تر، انرژی بیشتر و شدت نفوذ کمتر دارد.
اشعه UVB طول موج کوتاه‌تری نسبت به UVA دارد؛ پس سطح پوست را با انرژی بالای خود می‌سوزاند ولی نفوذ زیادی به لایه‌های زیرین نمی‌کند. به همین خاطر، UVB عامل اصلی آفتاب سوختگی شناخته می‌شود.
UVA طول موج بلندتری داشته، باعث سوختگی واضح در سطح پوست نمی‌شود؛ ولی به لایه‌های عمقی‌تر پوست نفوذ کرده و عامل اصلی پیری پوست به شمار می‌رود. این اشعه باعث آسیب به الیاف کلاژن در لایه درم و تولید الاستین غیرطبیعی می‌شود. مقادیر غیر معمول الاستین نیز سبب تولید آنزیم متالوپروتئیناز می‌شود تا کلاژن‌های آسیب‌دیده را بازسازی کند.
ولی اغلب، باعث تخریب بافت کلاژن و در نتیجه، بازسازی غیر صحیح پوست می‌شود و بازسازی ناقص پوست، چین و چروک پوستی را ایجاد می‌کند. این فرآیند، با قرارگرفتن روزانه پوست شما در معرض UVA، تکرار و تکرار می‌شود تا جایی که کمبود کلاژن، سبب خشکی پوست شده و در نتیجه پوستی چرمی شکل و سفت برای‌تان به‌جا می‌ماند.
البته ناگفته تماند، بر اساس یک مطالعه تحقیقاتی در سال 2014، اشعه‌های خورشیدی غیر از فرابنفش هم در پیری پوست نقش دارند و باید در طراحی برنامه‌های مراقبت از پوست، مورد توجه قرار گیرند.
چین و چروک و لک پوستی نشانه های پوست آسیب دیده هستند.
نوع آسیب حاصل از تابش آفتاب، بسته به شرایط هر فرد متفاوت است.
مضرات آفتاب برای پوست و پیری زودرس حاصل از آن، می‌تواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود. ملاسما یا لک پوستی، یکی از شایع‌ترین این تظاهرات است که در اثر آن، لک‌های قهوه‌ای روی پوست بدن، به خصوص صورت ایجاد می‌شود. این لک‌ها ممکن است در مواردی، رنگ خاکستری یا تیره داشته باشند. شایع‌ترین محل بروز این لک‌ها، گونه، برآمدگی بینی، پیشانی، چانه و لب بالا است.
کراتوز اکتینیک یا کراتوز خورشیدی شکل دیگری از آسیب پوست بر اثر آفتاب است. کراتوز اکتینیک، به‌طور مستقیم با تابش آفتاب بر پوست ارتباط دارد و می‌تواند شانس ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.
تغییرات بافتی پوست، سبب ایجاد خطوط عمیق، سفت و در نهایت، چرمی شدن پوست می‌شود و صافی، یکنواختی و شفافیت سطح پوست را از بین برده و پوست را چروک، تیره و کدر می‌کند. کک و مک هایی که در کودکی شاید به نظرتان زیبا و بانمک بودند، در واقع علائم هشداری هستند که می‌گویند پوست شما در معرض نور آفتاب قرار گرفته و آسیب‌پذیر است.
همین‌طور رگ‌های خونی شکسته شده که به صورت قرمزی یا لکه روی بینی، گونه یا گردن وجود دارند و ممکن است شبیه یک آفتاب‌سوختگی خفیف باشند، نشانه‌ای دیگر از اثرات مضر آفتاب بر پوست هستند.
نور تلفن همراه هم برای پوست مضر است!
تحقیقات نشان می‌دهد، در حالی که 90 درصد آسیبی که پوست در اثر نور می‌بیند، بر عهده نور خورشید است، حدود 10 درصد هم نور مرئی پرانرژی (HEV) و نور فروسرخ مقصر هستند.
HEV از خورشید و دستگاه های الکترونیکی مانند تلفن همراه یا رایانه منتشر می‌شود و با چشم دیده می‌شود. نور فروسرخ را نمی‌توانید ببینید، اما گرمای آن را می‌توانید احساس کنید؛ مثلاً در مایکروویو. این دو اشعه موجب سرطان پوست نمی‌شوند، اما باعث تخریب کلاژن و کاهش قابلیت کشسانى و انعطاف‌پذیری پوست می‌گردند.
پوست همیشه جوان با کرم ضد آفتاب
استفاده هر روزه از ضد آفتاب، نه‌تنها باعث پیشگیری از سرطان پوست، بلکه روند پیری پوست در جوانی را به خوبی کند می‌کند. کرم ضدآفتاب را به عنوان اسلحه‌ای برای مقابله با پیری پوست به خاطر بسپارید!
مصرف منظم ضدآفتاب، باعث می‌شود روند پیری پوست را برای مدت طولانی به تأخیر بیندازید. متخصصان توصیه می‌کنند از ضد آفتاب‌های فیزیکی استفاده کنید که حاوی اکسید روی (زینک اکسید) و دی اکسید تیتانیوم باشند تا پوشش بیش‌تری برای پوست در مقابل UVA فراهم کنند. بر این اساس، کرم ضد آفتاب باید حداقل دارای SPF برابر یا بیشتر از 30 باشد.
خیلی از افراد، به اشتباه، از کرم ضد آفتاب فقط در ناحیه صورت استفاده می‌کنند. در صورتی که باید تمام قسمت‌های بدن که در معرض آفتاب هستند را اعم از دست، پا، گردن یا هر جای دیگر را (به جز لب‌ها و دور چشم)، به طور کامل با کرم ضد آفتاب بپوشانید و استفاده مرتب از کرم ضد آفتاب در تمامی این نواحی را جدی بگیرید.
اگر پوست تان دچار پیری زودرس شده است، چه باید کرد؟
اگر شما برخی از علائم مربوط به پیری زودرس پوست را دارید، باید علاوه بر کرم ضد آفتاب، برای جلوگیری از مضرات آفتاب برای پوست خود از محصولات مراقبتی که برای ترمیم و بازسازی آسیب‌های ناشی از اشعه‌های خورشیدی طراحی شده‌اند نیز استفاده کنید.
این محصولات به درمان آفتاب‌سوختگی و از بین بردن لک‌های صورت کمک می‌کنند. سرم های پوستی حامی ویتامین C و E و چای سبز، دارای آنتی اکسیدان‌هایی هستند که بافت پوست را تثبیت می‌کنند و در جلوگیری از ایجاد چروک جدید، جوان‌سازی پوست صورت و روشن شدن لک‌ها و نقاط تیره پوست مؤثرند.
در این مقاله با مضرات آفتاب برای پوست آشنا شدید. آیا شما با لک‌های تیره و پیری زودرس پوست دست و پنجه نرم کرده‌اید؟ شما چه راهکارهایی برای محافظت از پوست در برابر آفتاب پیشنهاد می‌کنید. پیشنهادات و نظرات خود را با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://dermatology.ca/public-patients/skin/photoaging
https://www.skincancer.org/blog/photoaging-what-you-need-to-know
تیم نویسندگان
دکتر زهرا کلاهدوز
