چگونه خال سرطانی را از خال معمولی تشخیص دهیم؟

آیا تا به‌حال به خال‌های روی صورت و بدن‌تان دقت کرده‌اید؟ اندازه‌های متفاوت، رنگ‌های متفاوت و صاف یا برجسته. آیا تاکنون پیش آمده که اندازه یا رنگ خال‌هایتان تغییر کند یا شکل غیرطبیعی پیدا کند؟ این موضوع شما را نگران کرده؟ پس ادامه مقاله را بخوانید تا هم با ویژگی‌های خال سرطانی و تفاوت آن با خال معمولی آشنا شوید و هم متوجه شوید کدام یک از آن‌ها می‌تواند از نشانه‌های سرطان پوست باشد.

تفاوت خال خطرناک و خال غیر خطرناک

برای شناخت خال سرطانی، ابتدا لازم است ویژگی‌های خال معمولی و تفاوت آن با خال غیرمعمولی را بدانید.

خال معمولی (Nevus)

خال معمولی مجموعه‌ای از سلول‌های دارای رنگدانه است که خوش‌خیم بوده و خطری ندارند. این نوع خال ممکن است در هنگام تولد وجود نداشته باشد و در کودکی یا نوجوانی ظاهر ‌شود. خال‌های معمولی می‌توانند لکه‌هایی با رنگ صورتی، قهوه‌ای مایل به زرد یا قهوه‌ای تیره و در شکل‌های گرد، بیضی و با سطحی صاف باشند.

بیشتر خال‌ها مشکلی برای انسان ایجاد نمی‌کنند؛ اما فردی که بیش از 50 خال معمولی یا بیش از 5 خال غیرمعمول دارد، در خطر بیشتری برای ابتلا به ملانوما که یکی از انواع سرطان پوست است، قرار دارد.

خال غیرمعمول (Atypical moles)

خال‌های غیرمعمول اغلب بزرگ‌تر از قطر یک مداد هستند و ممکن است بیش از یک رنگ داشته باشند. گاهی اوقات تشخیص تفاوت بین خال غیرمعمول خوش‌خیم و ملانوما دشوار است. در تصویر زیر، روی بازوی یک فرد در سنین جوانی، تعدادی خال معمولی و یک خال غیر معمول (درون دایره قرمز) مشاهده می‌کنید. این خال، علی‌رغم سایز نسبتاً کوچک (4 میلی‌متر) به دلیل لبه‌های ناصاف و تک‌رنگ نبودن، خال غیرعادی محسوب می‌شود.

افراد دارای خال‌های غیرمعمول، اگر سابقه خانوادگی ملانوما در یکی از اعضای درجه اول خود داشته باشند، در معرض خطر بیشتر ابتلا به آن در سنین پایین و کمتر از 40 سال هستند.

چگونه خال سرطانی را تشخیص دهیم؟

تفاوت خال های سرطانی و معمولی که شامل رنگ و اندازه و نکات دیگر می‌شود، در ادامه آورده شده است. هرگاه به یکی از خال‌های خود شک کردید، حتماً هر چه سریع‌تر با پزشک خود مشورت کنید.

ویژگی‌های خال معمولی

تصویر پایین یک نمونه از یک خال طبیعی است. توجه داشته باشید که تقریباً به طور کامل، گرد و متقارن است. در صورتی که تومورهای ملانوما معمولاً نامتقارن هستند.

همچنین، خال‌های معمولی اندازه‌ها و رنگ‌های مختلفی دارند:

•  یک نقطه رنگی کوچک پوست شبیه کک و مک
•  یک نقطه رنگی بزرگ‌تر
• یک خال برآمده از سطح پوست
• خالی که رنگ تیره خود را از دست داده و روشن شده است

هیچ یک از این نمونه‌ها خطرناک نیستند. (تا زمانی که شروع به تغییر نکرده‌اند.)

توجه داشته باشید که رنگ، در نقاط مختلف خال معمولی، کاملاً یکسان است و هیچ‌گونه سایه‌ای ندارد؛ برخلاف آنچه که معمولاً در خال های ملانوما دیده می‌شود.

ویژگی های خال سرطانی

تصویر زیر، یک تومور سرطانی پوست ملانوما (melanoma) است. همانطور که مشاهده می‌کنید، این نوع خال‌ها اغلب شکلی نامنظم و غیر عادی دارند و چند رنگ (سایه-روشن) هستند.

تفاوت دیگری که خال های سرطانی با معمولی دارند، حدود و مرز آن‌هاست. تومور ملانوما دارای حدود و مرز نامنظم، لبه‌دار یا زاویه‌دار است، درحالی که خال‌های معمولی دارای لبه‌های صاف هستند.

هنگامی که ملانوما در یک خال که از قبل وجود داشته ایجاد می‌شود، قوامِ خال ممکن است تغییر کند و سفت یا ناهموار یا پوسته‌پوسته شود. اگرچه پوست ممکن است تغییر کند و دچار خارش، سوزش یا خونریزی شود، اما ملانوما معمولاً درد ایجاد نمی‌کند.

قانون ABCDE

قانون ABCDE می‌تواند به شما در تشخیص خال سرطانی کمک کند:

• A عدم تقارن (Asymmetry): شکل خال نامنظم و غیر معمولی باشد (خال‌های طبیعی معمولاً گرد و متقارن هستند).
• B حاشیه نامنظم (Border): مرز یا لبه‌های خال، نامشخص، محو و نامنظم باشد.
• C رنگ (Color): خال تغییر رنگ دهد یا رنگ‌های مختلفی در آن دیده شود.
• D اندازه (Diameter): اگر قطر خال، حتی با شکل طبیعی، از پاک کن کوچکی که روی مداد قرار دارد (6 میلی‌متر) بزرگتر باشد، مشکوک است. البته خال سرطانی لزوماً بزرگتر از 6 میلی‌متر نیست و خال‌های سرطانی کوچک‌تر هم گزارش شده‌اند.
• E تحول و تغییر شکل (Evolving): اگر اندازه، شکل یا رنگ خال تغییر کند.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر ابعاد، شکل، رنگ و ظاهر یک خال قدیمی تغییر کرده یا در ناحیه‌ای از پوست رشد کرده‌ که قبلاً وجود نداشته است، نشانه خوبی نیست و باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

ملانوما هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان موفق‌تر خواهد بود. بر اساس توصیه‌های متخصصان، باید حداقل سالی یک‌بار پوست خود را به طور کامل معاینه کنید. اگر 50 عدد یا بیشتر خال معمولی (یا 5 یا بیشتر خال غیرمعمول) داشته باشید، باید پوست خود را چندین‌بار در طول سال بررسی کنید.

در این معاینه‌ها اگر چیز غیرطبیعی دیدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اغلب اولین شاخصه ملانوما، تغییر اندازه، شکل یا رنگ یک خال موجود روی پوست است. به طور کلی تغییرات نگران‌کننده شامل موارد زیر است:

• یک لکه جدید، احتمالاً بزرگ، با شکل غیرعادی، قهوه‌ای تیره یا سیاه که رنگ آن یکدست نیست.
• یک خال ساده که تغییر رنگ، اندازه، یا قوام دارد و یا پوسته پوسته ‌شده یا خونریزی می‌کند.
• لکه‌ای با حدود محو، نامنظم و نواحی یا نقاط قرمز، سفید، آبی، خاکستری یا سیاه
• ضایعات تیره زیر ناخن دست یا پا، روی کف دست‌ها و پاها، انگشتان، یا غشاهای مخاطی که دهان، بینی، واژن و مقعد را می‌پوشاند.

در تصاویر زیر که توسط متخصصان آکادمی درماتولوژی آمریکا تهیه شده‌اند، انواعی از خال‌های واضح‌تر ملانوما و نیز برخی از انواع آن که به موارد خوش‌خیم شباهت دارند اما در حقیقت سرطان پوست بدخیم هستند را مشاهده می‌کنید.

سخن پایانی

بر اساس دستورالعمل آکادمی ملی درماتولوژی ایالات متحده، در حال حاضر بیش از یک میلیون نفر در جهان مبتلا به ملانوما هستند و در هر ساعت یک نفر بر اثر ابتلا به این بیماری، جان خود را از دست می‌دهد.

به یاد داشته باشید که ملانوما در صورت تشخیص زودهنگام، برخلاف برخی سرطان‌های دیگر، درمان می‌شود. بنابراین دانستن عوامل خطر و مشورت با پزشک می‌تواند به شما کمک کند که سبک زندگی خود و مراقبت‌های بهداشتی را آگاهانه انتخاب کنید.

اگر خال‌های متعدد یا سایر عوامل خطر را دارید، مهم است که به طور منظم پوست خود را برای شناسایی خال سرطانی معاینه کنید. همچنین می‌توانید به یک متخصص پوست برای انجام معاینات منظم مراجعه کنید.

نوبت شما

ملانوما لزوماً فقط در نواحی پوستی که در معرض نور آفتاب هستند ایجاد نمی‌شود. همین حالا تمام سطح پوست بدن خود را برای آگاهی از وضعیت فعلی خال‌هایتان بررسی کنید.

• اگر تمام خال‌هایتان طبیعی هستند، مکان و شکل آن‌ها را به خاطر بسپارید یا جایی ثبت کنید تا در بررسی‌های آتی بتوانید متوجه تغییرات احتمالی بشوید.
• در صورتی که خالی دارید که طبق آنچه گفته شد، خال غیر معمول به حساب می‌آید، بهتر است برای اطمینان از بدخیم نبودن آن، در اولین فرصت با پزشک متخصص پوست مشورت نمائید.
• اگر خالی دارید که ویژگی‌های گفته شده برای ملانوما را نشان می‌دهد، بدون معطلی به پزشک مراجعه کنید.

نوبت شما

اگر شما یا نزدیکانتان تجربه‌ای در مورد خال‌های غیرمعمول دارید، می‌توانید تجربیاتتان را در قسمت نظرات با ما و سایر خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید، تجربه هر فرد می‌تواند مسیر تشخیص را برای دیگران هموارتر کند. همچنین در صورتی که پرسشی درباره خال سرطانی دارید، می‌توانید مطرح نمائید تا پاسخگوی شما باشیم.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید