اگر از علائم یائسگی باخبر باشید، می‌دانید که بدن زنان از پیش از یائسگی تغییرات زیادی می‌کند. در این دوران، مناسب بودن شرایط برای واژن و فرج (وُلوا) بسیار مهم است و عدم مراقبت مناسب از این ناحیه باعث به وجود آمدن مشکلات واژن در یائسگی می‌شود. اما چگونه در دوران یائسگی از این نواحی مراقبت کنیم؟ دلیل این مراقبت‌های بیشتر چیست؟ در مقاله پیش رو، به این سؤال‌ها پاسخ داده‌ایم. آن را مطالعه کنید تا بهتر بتوانید با تغییر شرایط این دوران سازگار شوید.
در دوران یائسگی چه تغییراتی در بدن اتفاق می‌افتد؟
یائسگی معمولاً بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی اتفاق می‌افتد. در این زمان هورمون‌های جنسی به طور طبیعی کاهش می‌یابند و تخمدان‌ها دیگر تخمک آزاد نمی‌کنند.
علاوه بر افزایش سن ممکن است عوامل دیگری موجب یائسگی شوند:
- هیستروکتومی (برداشتن رحم)
- شیمی درمانی و پرتودرمانی
- نارسائی اولیه تخمدان
در یائسگی، تخمدان دیگر هیچ تخمکی را آزاد نمی‌کند و سیکل قاعدگی به طور کامل متوقف می‌شود. همچنین، ممکن است فرد در دوران قبل از یائسگی تا دوران یائسگی به طور متوسط 1 تا 2.5 کیلو وزن اضافه کند، که به دلیل کاهش سطح استروژن در این دوران رخ می‌دهد. متأسفانه این اضافه وزن، خطر ابتلا به دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
گرگرفتگی
طبق تحقیقات انجام شده، علاوه بر موارد گفته شده، بیشتر زنان در دوران یائسگی دچار گرگرفتگی می‌شوند که معمولاً با قرمز شدن پوست و عرق کردن همراه است. زنان در این دوران ممکن است مشکلات زیر را نیز تجربه کنند:
- پریود نامنظم یا عدم پریود
- احساس خستگی و ضعف
- افسردگی
- درد مفاصل و ماهیچه‌ها
- سردرد
- تپش قلب
- خشکی واژن، خارش و سوزش
- ضعف بینایی
- افزایش چروک پوستی
- کاهش قدرت عضلات و مشکل در کنترل ادرار
تغییرات یائسگی به موارد بالا محدود نیست، بلکه تغییرات هورمونی این دوران سبب بروز مشکلات خواب نیز می‌شود. همچنین، زنان یائسه ممکن است تغییرات مداوم خلق و خو را تجربه کنند.
کاهش میزان استروژن در دوران یائسگی میل جنسی را نیز کاهش می‌دهد. یائسگی بر حافظه نیز تأثیرگذار است. این مسئله خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد.
در این دوران، خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش می‌یابد. همچنین، تراکم استخوان در زنان یائسه کاهش می‌یابد و این امر خطر شکستگی استخوان‌ها را بیشتر می‌کند. البته روش‌هایی برای بهبود علائم یائسگی نیز وجود دارد.
تغییرات واژن در یائسگی
قبل از آغاز یائسگی، محیط واژن اسیدی است و همچنین به طور کامل با هورمون استروژن پشتیبانی می‌شود؛ استروژن، واژن را لغزنده نگه می‌دارد و انعطاف‌پذیری آن را حفظ می‌کند. همچنین، پیش از دوران یائسگی، دیواره واژن ضخیم است و نسبت به قبل چین‌های بیشتری دارد.
یکی از تغییرات چشمگیر این دوران، کاهش سطح استروژن است. بعضی از تغییراتی که به دلیل این شرایط به وجود می‌آید، عبارتند از:
- میزان لغزندگی واژن کم می‌شود.
- در این دوران، دیواره واژن نازک و خشک می‌شود و انعطاف‌پذیری آن کاهش می‌یابد (آتروفی واژینال).
- به دنبال آتروفی واژن رابطه جنسی با درد و ناراحتی همراه می‌شود (دیس پارِیونیا یا مقاربت دردناک).
- در دوران یائسگی به دلیل کمبود استروژن، چین‌های دیواره واژن کاهش می‌یابند.
- به علت بافت خشک و شکننده وُلوواژینال، احتمال خونریزی و آسیب‌دیدگی در حین مقاربت افزایش می‌یابد.
- اندام‌های تناسلی خارجی نازک، نرم و آسیب‌پذیر می‌شوند.
- افتادگی‌هایی در ناحیه لگن موجب برآمدگی‌هایی در دیواره واژن می‌شود.
- التهاب واژن (واژینیت): التهاب واژن به دلیل عفونت باکتریایی یا قارچی به علت حساسیت به صابون یا محصولات بهداشتی ایجاد می‌شود. ترشحات غیر طبیعی واژن، سوزش، التهاب و خارش واژن از نشانه‌های این بیماری است.
- واژینیسموس: به اسپاسم و انقباض غیر ارادی بافت‌های دهانه واژن واژینیسموس می‌گویند. واژینیسموس دردناک است و به دلیل کمبود استروژن و آتروفی واژن، ایجاد می‌شود.
- بعد از دوران یائسگی، واژن قلیایی‌تر می‌شود. این مسئله واژن را در مقابل عفونت‌های دستگاه ادراری آسیب پذیر می‌کند.
علت بوی بد واژن در یائسگی
یائسگی به طور مستقیم عامل ایجاد بوی نامطبوع در واژن نیست. با افزایش سن، واژن نیز همانند سایر اعضا و بافت‌های بدن تغییر می‌کند. این تغییرات، پس از یائسگی علاوه بر مواردی که گفته شد، می‌تواند باعث بوی بد واژن نیز بشود. همان‌طور که در بخش قبل خواندید، در دوران یائسگی، مقدار استروژن افت می‌کند. این مسئله باعث نازک شدن دیواره واژن می‌شود که این به معنای کاهش ترشح و تجدیدپذیری دیواره واژن است.
پس بر عکس تصور برخی افراد، بعد از یائسگی ترشح داشتن طبیعی است (البته میزان ترشحات واژن در یائسگی نباید خیلی کم یا خیلی زیاد باشد)؛ و خشکی و کاهش سطح گلوکز در واژن، باعث افزایش pH می‌شود. بالا رفتن pH نیز با برهم زدن تعادل باکتریایی در این ناحیه، احتمال ابتلا به التهاب و عفونت واژن را افزایش می‌دهد. طبیعتاً عفونت واژن مسئله‌ای نیست که به سادگی از آن بگذرید.
به همین دلیل، لازم است تغییر ترشحات واژن در یائسگی و نیز تغییر بوی واژن در یائسگی را به دقت پایش کنید. تغییرات جزئی بوی واژن با افزایش سن طبیعی و نرمال است؛ اما بوی شدید و پایدار می‌تواند علامت عفونت باشد.
چگونگی مراقبت از واژن در یائسگی
- استفاده از ژل بهداشتی بانوان، به کاهش ناراحتی فرج (ولوا) کمک می‌کند.
- نواحی واژینال حداکثر دو بار در روز باید شستشو داده شود.
- از محصولاتی استفاده کنید که حاوی مواد آبرسان و تسکین‌دهنده مخصوص ناحیه واژینال باشند. شستشو با آب به تنهایی، ممکن است درد و سوزش واژن را به طور موقت تسکین دهد ولی موجب کم آبی غشاء مخاطی می‌شود.
- در دوران یائسگی از مصرف روزانه محصولات ضدعفونی کننده واژن بپرهیزید.
- از دوش واژینال به شدت اجتناب کنید.
- لباس زیر نخی بپوشید و از تماس با الیاف مصنوعی بپرهیزید.
- شوینده‌های زنانه مخصوصی را که حاوی اسید لاکتیک هستند، استفاده کنید.
انتخاب شستشو دهنده زنانه مناسب
از شوینده‌ای مناسب دوران یائسگی استفاده کنید که پزشک برایتان تجویز کرده و مواد آن طبیعی (مانند اسید لاکتیک) است و بوی قوی ندارد.
به اسید لاکتیک، اسید شیر نیز می‌گویند. این مایع محلول در آب، به طور طبیعی در پوست وُلوا و داخل واژن وجود دارد و به حفظ تعادل طبیعی محیط آن کمک می‌کند. با وجود اسید لاکتیک، میزان باکتری‌های مفید و مضر واژن متعادل می‌شود. در نتیجه این ناحیه از انواع عفونت واژن مصون می‌ماند. جالب است بدانید، باکتری مفیدی به نام لاکتوباسیل، اسید لاکتیک را تولید می‌کند که رشد خود این باکتری نیز با اسید لاکتیک تسهیل می‌شود.
در بسیاری موارد، رفع خشکی، اصلاح pH و در نتیجه اصلاح محیط باکتریایی واژن می‌تواند منجر به درمان سوزش واژن در یائسگی نیز بشود.
چگونه باید از شوینده واژن در یائسگی استفاده کنیم؟
وقتی در حال استحمام یا دوش گرفتن هستید، مقدار کمی از ژل بانوان را روی دستان خود بریزید و نواحی بیرونی واژن خود را با آن بشویید. سپس، واژن خود را به طور کامل با آب بشویید و آن را خشک کنید. می‌توانید برای کسب نتایج بهتر، از اسفنج حمام یا لیف بسیار لطیف استفاده کنید.
اگر می‌خواهید در دوران یائسگی به طور روزانه از ژل بهداشتی بانوان مخصوص بانوان یائسه استفاده کنید، مطمئن شوید که شوینده شما ملایم و حاوی مواد طبیعی باشد، تا از تغییرات pH واژن و ابتلا به عفونت واژن جلوگیری شود.
هشدار: از صابون برای شستشوی واژن در یائسگی استفاده نکنید
معمولاً همه انواع صابون‌ها (مایع یا جامد) pH بالا و قلیایی دارند که این موضوع با محیط طبیعی واژن در مغایرت است. استفاده از چنین محصولاتی pH اسیدی واژن (که در مقابل باکتری‌های مضر از آن محافظت می‌کند) را مختل می‌کند.
یکی از دلایل توصیه به استفاده از ژل بهداشتی بانوان در دوران یائسگی و پیش از آن نیز همین اهمیت حفظ pH اسیدی واژن است. ژل بهداشتی بانوان در صورتی که از برند معتبری باشد و به طور صحیح فرموله شده باشد، علاوه بر حفظ رطوبت، حفظ pH طبیعی واژن و حفظ تعادل باکتریایی این ناحیه، از ایجاد بوی بد واژن در دوران یائسگی نیز پیشگیری می‌کند.
نظر شما درباره مشکلات واژن در یائسگی
شما می‌توانید تجربیات خود در مورد مشکلات واژن در یائسگی و روشی که از طریق آن مشکل خود را برطرف کردید، اینجا با سایر خوانندگان ما به اشتراک بگذارید. همچنین در صورتی که در مورد مراقبت از واژن در این دوران پرسشی دارید مطرح نمائید تا پاسخگوی شما باشیم.
منابع:
https://www.healthline.com/health/menopause
https://www.everydayhealth.com/vaginal-odor/guide
https://www.webmd.com/menopause/guide/menopause-basics
تیم نویسندگان
دکتر مهدیه بهشادفر
