هر آنچه که درباره عفونت قارچی واژن باید بدانید

بنابر تحقیقات علمی از هر 10 خانم یک نفر دچار عفونت قارچی واژن است که از شایع‌ترین نوع عفونت واژن به شمار می‌رود. 30 تا 40 درصد از آنان نیز ممکن است در دوران بارداری با این مشکل روبه‌رو شوند. شاید کمی ترسناک به نظر برسد، اما این پایان دنیا نیست و شما می‌توانید به راحتی آن را درمان کنید. قدم اول این است که درباره عفونت قارچی واژن اطلاعات کافی داشته باشید. در این مقاله سعی داریم هر آنچه که لازم است درباره کاندیدیازیس یا همان عفونت قارچی واژن بدانید، شرح دهیم. با ما همراه باشید.

عفونت قارچی واژن که واژینیت قارچی و کاندیدیازیس واژینال نیز نامیده می‌شود، یک مشکل رایج در میان بانوان است. شایع‌ترین نشانه‌های آن خارش واژن و سوزش وُلوا (فرج) و ابتدای واژن است. عفونت قارچی واژینال معمولاً به‌ خوبی به درمان پاسخ می‌دهد، اما امکان بازگشت مکرر و ایجاد علائم مزمن پایدار وجود دارد.

عفونت قارچی واژینال عمدتاً در زنان و دختران در سنین باروری و در دوران پریود رخ می‌دهد و به طور میانگین، از هر 4 فرد مؤنث (زنان یا دختران)، 3 نفر را در مرحله‌ای از زندگی، مبتلا می‌کند.

این نوع عفونت، در دوران یائسگی در میان زنانی که از هورمون درمانی با استروژن استفاده نمی‌کنند به ندرت دیده می‌شود و در دختران قبل از شروع قاعدگی بسیار نادر است.

شایع‌ترین علائم عفونت قارچی واژن

• خارش و سوزش واژن
• احساس درد در هنگام دفع ادرار
• احساس درد و ناراحتی در وُلوا
• احساس درد در هنگام رابطه‌ی جنسی
• قرمزی و تورم بافت وُلوا و واژن

برخی زنان ترشحات غیرطبیعی ندارند، اما در برخی موارد این عفونت، با ترشحات سفیدرنگ غلیظ (پنیری شکل) یا رقیق همراه است.

علائم عفونت قارچی واژینال ممکن است به موارد دیگری همچون واژینوز باکتریایی (عفونت باکتریایی واژن)، تریکومونیازیس (نوعی بیماری مقاربتی) و درماتیت (تحریک پوست) مشابه باشد و اغلب نمی‌توان تشخیص داد خارش ناشی از قارچ است یا خیر.

عامل عفونت قارچی واژن، قارچی به نام کاندیدا است که در دستگاه گوارش و گاهی واژن زندگی می‌کند. به طور معمول، کاندیدا هیچ نشانه‌ای ندارد. با این حال، هنگامی که تغییراتی در محیط دستگاه گوارش و واژن (که می‌تواند ناشی از دارو، آسیب، یا استرس و فشار به سیستم ایمنی بدن باشد) ایجاد شود، کاندیدا می‌تواند بیش از حد رشد کند و علائم توضیح داده شده را ایجاد کند.

در اکثر زنان، بیماری زمینه‌ای که منجر به این عفونت شود وجود ندارد.

عوامل افزایش خطر ابتلا به عفونت قارچی واژن

پیش از هر موردی لازم است تأکید کنیم که این عفونت غالباً ارتباطی با رابطه جنسی ندارد. دختران نوجوان و بانوان پیش از ازدواج هم می‌توانند به آن مبتلا شوند.

ریسک فاکتورهایی که احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

گرما و رطوبت مداوم

عفونت‌های قارچی معمولاً در نواحی گرم و مرطوب بدن رخ می‌دهند. چنین شرایطی، موقعیت را برای تکثیر قارچ‌ها فراهم می‌کند و این در مورد محیط واژن نیز صادق است. پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان، استفاده از لباس زیر تهیه‌شده از الیاف مصنوعی، استفاده مداوم و همیشگی از نوار بهداشتی روزانه، عدم تعویض منظم لباس زیر و هر عامل دیگری که گرما و رطوبت را در ناحیه تناسلی محبوس کند، می‌تواند منجر به برهم‌خوردن تعادل میکروارگانیسم‌ها (مجموعه باکتری‌ها و قارچ‌ها)ی واژن شده و عفونت قارچی ایجاد کند.

آنتی‌بیوتیک‌ها

آنتی‌بیوتیک‌ها انواع مختلفی از باکتری‌ها را می‌کشند که ممکن است شامل باکتری‌هایی باشد که به طور طبیعی در واژن زندگی می‌کنند و از واژن در برابر رشد بیش ‌از حد قارچ‌هایی که آن‌ها هم به طور طبیعی در این محیط وجود دارند، محافظت می‌کنند. پس برخی زنان در هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک یا اندکی پس از اتمام دوره مصرف آنتی‌بیوتیک، در معرض ابتلا به عفونت قارچی هستند.

روش‌های هورمونی جلوگیری از بارداری

خطر ابتلا به عفونت قارچی واژینال در زنانی که از روش‌های ضد بارداری هورمونی (برای مثال قرص‌های ضد بارداری و پچ و حلقه واژینال) حاوی هورمون استروژن استفاده می‌کنند بالاتر است.

وسایل جلوگیری از بارداری

اسفنج واژینال، دیافراگم‌ها و دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) ممکن است خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی واژینال را افزایش دهند. اسپرم‌کش‌ها معمولاً باعث ایجاد این نوع عفونت نمی‌شوند، اما ممکن است در برخی زنان باعث تحریک و ایجاد خارش شوند.

ضعف سیستم ایمنی بدن

عفونت قارچی در کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (به دلیل ابتلا به ایدز یا استفاده از داروهای خاصی مانند استروئیدها، شیمی‌درمانی و داروهای پس از عمل پیوند عضو) محتمل‌تر است.

بارداری

ترشحات واژن در دوران بارداری قابل‌توجه است، هرچند همیشه دلیل آن عفونت قارچی واژینال نیست. اما در صورتی که در این دوران ترشح شدیدی را تجربه کردید حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

دیابت

زنان مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی واژینال هستند، به‌ویژه اگر قند خون به‌خوبی کنترل نشود.

فعالیت جنسی

عفونت قارچی رحم از طریق رابطه جنسی قابل ‌انتقال نیست و می‌تواند در زنانی که هرگز رابطه جنسی نداشته‌اند نیز رخ دهد، اما در زنانی که از نظر جنسی فعال هستند شایع‌تر است.

برای تشخیص عفونت قارچی واژینال، پزشک یا پرستار واژن و وُلوای شما را معاینه می‌کند و نمونه‌ای از ترشحات واژن را به آزمایشگاه ارجاع می‌دهد. توجه کنید که پیش از تأیید عفونت قارچی واژینال توسط پزشک نباید درمان‌های خانگی را شروع کنید.

زنانی که دچار خارش وولوا و ترشحات غیرعادی واژن می‌شوند با فرض اینکه دلیل این علائم عفونت قارچی واژینال است، شروع به خوددرمانی با داروهای بدون نسخه می‌کنند، با وجودی که طبق مطالعه‌ای تنها 11 درصد از زنان به‌درستی عفونت قارچی واژینال را تشخیص داده‌اند. زنانی که قبلاً به این عفونت مبتلا شده بودند تا 35 درصد تشخیص دقیق‌تری داشتند.

چرا خود درمانی عفونت واژن توصیه نمی‌شود؟

استفاده از دارو و روش درمانی نادرست می‌‎تواند باعث شود نه تنها مشکل شما برطرف نشده و احساس بهتری نداشته باشید، بلکه حتی ممکن است باعث خارش و تحریک بیشتر شود. به علاوه این کار باعث اتلاف هزینه دارو و از دست رفتن زمان مناسب برای آغاز درمان اصولی هم خواد شد؛ به همین دلیل پیش از شروع درمان، مراجعه به پزشک متخصص زنان بسیار حائز اهمیت است.

درمان عفونت قارچی واژینال

پزشک برای درمان این عفونت ممکن است مصرف قرص خوراکی یا داروهای واژینال را تجویز کند.

درمان‌های واژینال

درمان عفونت قارچی واژینال اغلب شامل کرم یا قرص واژینال است. کرم یا قرص را در هنگام خواب با یک اپلیکاتور داخل واژن قرار می‌دهند. علاوه بر داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه نیز وجود دارند، البته همان‌طور که تاکید کردیم، لازم است برای استفاده از آن‌ها از پزشک خود سؤال کنید.

درمان‌های یک، سه و هفت روزه به یک اندازه مؤثر هستند. تفاوت طول درمان تجویزی، بستگی به شدت عفونت شما دارد.

درمان‌های خوراکی

قرص تجویزی به نام فلوکونازول گزینه دیگری برای درمان عفونت‌های واژن است. بیشتر خانم‌ها تنها به یک دوز از این دارو نیاز دارند. هرچند خانم‌های مبتلا به عفونت‌های پیچیده (مانند کسانی که با مشکلات پزشکی زمینه‌ای، عفونت‌های قارچی مکرر یا علائم و نشانه‌های شدید درگیر هستند) ممکن است نیاز به دوز دوم در 72 ساعت (سه روز) پس از مصرف دوز اول پیدا کنند.

• عوارض جانبی فلوکونازول خفیف و نادر است که می‌تواند شامل ناراحتی معده، سردرد و بثورات پوستی باشد.
• فلوکونازول با تعدادی از داروها تداخل دارد. اگر نگرانی دارید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.
• مصرف فلوکونازول در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا خطر آسیب به جنین در حال رشد وجود دارد.

اثربخشی درمان چه موقع آغاز می‌شود؟

بیشتر عفونت‌های قارچی طی چند روز پس از شروع درمان، از بین می‌روند. با این وجود، حتی ممکن است بعد از آن، به علت آزار بافت، همچنان احساس خارش و تحریک داشته باشید. طبق تحقیقات انجام شده اگر چند روز پس از اتمام درمان علائم باقی ماندند، برای مشاوره با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید.

عفونت‌های قارچی واژینال راجعه

بین 5 تا 8 درصد افراد با بازگشت مجدد عفونت در حدود چهار بار یا بیشتر در هر سال مواجه هستند.
هیچ مدرکی وجود ندارد که خوردن ماست یا سایر محصولات «پروبیوتیک» حاوی لاکتوباسیلوس زنده یا محصولات پروبیوتیک واژینال فایده‌ای برای خانم‌های مبتلا به عفونت قارچی راجعه داشته باشد. البته امتحان کردن این موارد هم بی‌ضرر است.

تشخیص

همان‌قدر که تشخیص عفونت‌های اولیه مهم است، تشخیص عفونت راجعه نیز دارای اهمیت است. خانم هایی که مکرراً علائم و نشانه‌های حساسیت و خارش در واژن و ناحیه‌ی تناسلی را تجربه می‌کنند باید توسط پزشک معاینه شوند تا اطمینان حاصل شود که این علائم به علت خشکی واژن،عفونت‌های واژینال، واکنش‌های آلرژیک و سایر مشکلات مربوطه نباشد. در اینجا نیز خودتشخیصی به ‌اندازه‌ کافی دقیق نیست که بتوان درمان را آغاز کرد.

درمان عفونت راجعه

خانم‌هایی که مکرراً با این نشانه‌ها روبه‌رو می‌شوند معمولاً دوره درمانی طولانی‌تری را دریافت می‌کنند که ممکن است شامل چندین دوز از فلوکونازول با فاصله چند روزه و سپس دوزهای هفتگی برای شش ماه آینده باشد.

پیشگیری از ابتلا به قارچ واژن

عفونت قارچی واژن خطرناک نیست، اما باعث ناراحتی و عدم آسودگی در فرد می‌شود. به همین علت، بهتر است از آن پیشگیری شود. با رعایت نکات زیر می‌توانید ریسک ابتلا به عفونت را کاهش دهید:

• نکات بهداشتی را رعایت کنید و واژن را تمیز و خشک نگه دارید.
• لباس‌زیر نخی و لباس‌های آزاد بپوشید.
• از مصرف برخی داروها اجتناب کنید.
• از دوش واژینال استفاده نکنید زیرا می‌تواند باکتری‌های مفید را از بین ببرد.
• رژیم غذایی مناسب داشته باشید و ورزش کنید.
• از تامپون و نوار بهداشتی عطری استفاده نکنید.
• از حمام با آب بسیار داغ اجتناب کنید.
• اگر به دیابت مبتلا هستید، میزان قند خون خود را در سطح نرمال نگه دارید.

جمع‌بندی

• عفونت قارچی واژن یک مشکل رایج در میان زنان است.
• برای پیشگیری از عفونت واژن از  ژل بهداشتی بانوان بدون عطر استفاده کنید.
• شایع‌ترین نشانه‌های آن خارش واژن و سوزش این ناحیه است. در بعضی موارد ممکن است همراه با درد در هنگام رابطه جنسی یا قرمزی و تورم بافت و درد هنگام ادرار باشد. معمولاً ترشحی مشاهده نمی‌شود، اما در صورت وجود سفید و غلیظ (پنیری شکل) و یا رقیق و آب مانند است.
• علائم یک عفونت قارچی ممکن است شبیه بعضی از بیماری‌های دیگر باشد. معاینه فیزیکی و بررسی آزمایشگاهی برای تعیین دلیل علائم ضروری است.
• عوامل خطرناک متعددی وجود دارند که احتمال ایجاد عفونت قارچی واژینال را افزایش می‌دهد. ازجمله استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، وسایل جلوگیری از بارداری ، دیابت، بارداری و سیستم ایمنی ضعیف (به علت شیمی‌درمانی، HIV یا داروهای خاص)
• برای تشخیص عفونت واژن، پزشک معاینه‌ای انجام خواهد داد. معاینه‌ی فیزیکی به‌تنهایی، حتی زمانی که توسط یک پزشک انجام ‌شود، برای تشخیص درست یک عفونت قابل‌اعتماد نیست و باید با آزمایش میکروسکوپی ترشحات واژن همراه باشد. مهم است که این آزمایش‌ها پیش از ایجاد ناراحتی شدید و شروع درمان انجام شود.
• قبل از معاینه و انجام آزمایش‌ها درمان را آغاز نکنید.
• این درمان‌ها شامل قرص‌های خوراکی و قرص ها و کرم‌های واژینال است.

سخن پایانی

واژن عضوی از بدن بانوان است و مانند همه اعضای دیگر بدن می‌تواند دچار عفونت و بیماری شود. عفونت قارچی واژن نیز یکی از این بیماری‌هایی است که به وسیله قارچ در این ناحیه به وجود می‌آید. خوشبختانه این عفونت خطرناک نبوده و می‌شود آن را درمان کرد. اما چه بهتر که از ابتدا با رعایت نکاتی ساده از ابتلا به آن جلوگیری کرد.

نوبت شما

اگر شما هم تاکنون به عفونت قارچی واژن مبتلا شده‌اید، می توانید تجربیات، پیشنهادات و سؤالات خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید