با مهم‌ترین علائم یائسگی آشنا شوید

یائسگی، تغییری است که بر اثر آن قاعدگی در خانم‌ها متوقف می‌شود و امکان باروری را نیز از بین می‌برد. این تغییر، بخشی عادی و طبیعی از زندگی خانم‌ها است و بیماری یا مشکل خاصی محسوب نمی‌شود؛ اما می‌تواند تغییرات زیادی در آن‌ها ایجاد کرده و با علائم شدیدی نیز همراه باشد. به طور کلی یائسگی زمانی تأیید می‌شود که یک خانم به مدت یک سال قاعدگی نداشته باشد. با این حال، علائم یائسگی پیش از پایان این دوره یک ساله ظاهر می‌شود.

در این مطلب علائم و نشانه های یائسگی در زنان را به همراه توضیحاتی ارائه کرده‌ایم. با ما همراه باشید.

علائم یائسگی چیست؟

تجربه هر خانم در دوران یائسگی بسیار منحصر به فرد است. ممکن است در بدن شما تغییرات کمی رخ دهد یا اصلاً هیچ علامت خاصی مشاهده نکنید، یا اینکه علائم جسمی و روانی متعددی را تجربه کنید. میزان و شدت علائم و همچنین طول مدت این دوران در هر فرد به میزان قابل توجهی متفاوت است. شناخت این علائم و تشخیص آن‌ها، به منظور آمادگی برای این دوره لازم است.

1) عادت‌های ماهانه نامنظم، از ابتدایی‌ترین علائم یائسگی

ممکن است با نزدیک شدن به دوران یائسگی، خونریزی نامنظم واژن را تجربه کنید. برخی از خانم‌ها در دوره پیش از یائسگی به میزان اندکی خونریزی غیرطبیعی را تجربه می‌کنند؛ در حالی که برخی دیگر، خونریزی بیش از حد و غیرقابل پیش‌بینی دارند. عادت ماهانه قبل از یائسگی ممکن است با دفعات بیشتری اتفاق بیافتد و طول مدت چرخه قاعدگی کوتاه‌تر یا طولانی‌تر شود.

الگوی خونریزی عادی و یکسانی برای همه خانم‌ها در طول دوره پیش از یائسگی وجود ندارد و در افراد مختلف، متفاوت است. طبیعی است که خانم‌ها در طول دوره پیش از یائسگی پس از چند ماه نداشتن عادت ماهانه، مجدداً عادت ماهانه داشته باشند.

همچنین مدت زمان مشخصی برای تکمیل گذر به یائسگی وجود ندارد. ممکن است سال‌ها قبل از رسیدن به یائسگی، قاعدگی‌های نامنظم را تجربه کنید.

دقت: اگر دچار قاعدگی نامنظم شدید، باید حتماً توسط پزشک معاینه شوید تا تأیید کند که علائم شما به دلیل آغاز دوره پیش از یائسگی است یا نشانه‌ای از مشکل پزشکی یا بیماری دیگری است.

2) کاهش باروری

اختلالات قاعدگی که در دوره پیش از یائسگی شروع می‌شود، با کاهش باروری در خانم‌ها همراه است؛ به دلیل اینکه تخمک‌گذاری نامنظم می‌شود و سطح استروژن به میزان قابل توجهی پایین می‌آید.

با این حال اگر در دوره پیش از یائسگی هستید، تا زمانی که به یائسگی واقعی نرسیده‌اید (عدم وجود عادت ماهانه برای یک سال) همچنان امکان بارداری وجود دارد. اگر تمایلی به بارداری ندارید، پیشنهاد می‌شود که همچنان از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

3) خشکی واژن از علائم شایع یائسگی

ممکن است در طول دوره پیش از یائسگی دچار خارش ناحیه تناسلی و خشکی واژن شوید. به دلیل افت سطح استروژن، بافت‌های پوشاننده واژن نازک‌تر و خشک‌تر می‌شوند و حالت ارتجاعی آنها کاهش پیدا می‌کند.

در نتیجه، ممکن است دچار مقاربت دردناک یا درد در طول رابطه جنسی شوید. این درد به دلیل پایین آمدن سطح استروژن احساس می‌شود. سطح پایین استروژن موجب آتروفی (تحلیل رفتن و ضعیف شدن) واژن می‌شود.

برای کاهش علائم یائسگی مانند خشکی و آتروفی ناحیه ژنیتال، می‌توانید از محصولاتی مانند ژل شستشوی بانوان استفاده کنید. این محصولات موجب تنظیم pH ناحیه تناسلی و افزایش فعالیت باکتری های مفید در این ناحیه می‌شوند و تسکین دهنده التهاب، حساسیت، خارش و سوزش واژن نیز هستند.

4) آتروفی واژن

آتروفی واژن وضعیتی است که به دلیل کاهش تولید استروژن ایجاد می‌شود و با نازک شدن و التهاب دیواره‌های واژن مشخص می‎شود. این شرایط می‌تواند رابطه جنسی را برای خانم‌ها دردناک کند، که در نهایت تمایل به رابطه جنسی را کاهش می‌دهد.

روان‌کننده‌های بدون نسخه (OTC) یا داروهای تجویزی که شامل درمان موضعی با استروژن می‌شوند – مانند کرم استروژن یا حلقه واژینال – می‌توانند این وضعیت را درمان کنند.

5) گرگرفتگی، شایع‌ترین علائم یائسگی

گر گرفتگی در میان خانم‌های یائسه شایع است. گر گرفتگی احساس گرمایی است که در بدن پخش می‌شود و اغلب در سر و سینه احساس می‌شود. ممکن است پوست شما در این شرایط قرمز و لکه‌دار شود و شروع به عرق کردن کنید. ضربان قلب نیز می‌تواند به صورت ناگهانی افزایش پیدا کند، قوی‌تر شده یا نامنظم شود.

گر گرفتگی‌ معمولاً در طول سال اول و پس از آخرین عادت ماهانه اتفاق می‌افتد و از 30 ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. اگرچه هنوز هم علت دقیق آن شناخته نشده است، اما ممکن است به دلیل ترکیبی از نوسانات هورمونی و بیوشیمیایی (واکنش‌های شیمیایی که در بدن رخ می‌دهد) ناشی از کاهش سطح استروژن باشد.

گرگرفتگی یائسگی چقدر طول می‌کشد؟

در حال حاضر هیچ روشی برای پیش‌بینی زمان شروع گر گرفتگی و مدت زمان ماندگاری آن وجود ندارد. گر گرفتگی در 40٪ خانم‌هایی که قاعدگی منظم دارند، در سنین چهل تا پنجاه سالگی رخ می‌دهد. بنابراین ممکن است پیش از شروع بی‌نظمی‌های قاعدگی، مشخصه یائسگی را در خود مشاهده کنید.

گر گرفتگی حدود 80٪ از خانم‌ها پس از گذشت 5 سال به پایان می‌رسد. گاهی اوقات (حدود 10٪) گر گرفتگی می‌تواند تا 10 سال ادامه داشته باشد. هیچ راهی برای پیش‌بینی زمان پایان گر گرفتگی وجود ندارد؛ اگرچه با گذشت زمان تعداد دفعات آن کاهش پیدا خواهد کرد، اما ممکن است شدت آن کم یا زیاد شود. به طور میانگین، خانم‌ها حدود 5 سال به گر گرفتگی مبتلا خواهند بود.

6) مشکلات ادراری

لایه پوششی مجرای ادراری خانم‌ها (مجرای انتقال ادرار از مثانه به خارج از بدن) نیز تغییراتی مشابه بافت واژن را تجربه می‌کند. بر اثر کاهش سطح استروژن، این لایه خشک و نازک می‌شود و حالت ارتجاعی آن نیز کاهش پیدا می‌کند.

این تغییر می‌تواند منجر به افزایش خطر عفونت ادراری، احساس نیاز به دفع ادرار مکرر (تکرر ادرار) یا نشت ادرار شود (بی‌اختیاری ادرار). بی‌اختیاری ادرار می‌تواند ناشی از فشار شدید و ناگهانی برای دفع ادرار باشد یا ممکن است به دلیل فشار هنگام سرفه کردن، خندیدن یا بلند کردن اجسام سنگین رخ دهد.

7) تعریق شبانه، یکی از آزاردهنده‌ترین علائم یائسگی

یکی دیگر از علائم یائسگی تعریق شبانه (اپیزودهای خیس عرق شدن در شب) است که گاهی اوقات همراه با گر گرفتگی است. این موضوع ممکن است منجر به بیدار شدن و مشکل در خوابیدن دوباره شود. در نتیجه خواب ناآرام و خستگی در طول روز را به همراه دارد.

بر اساس مطالعات انجام شده، تعریق شبانه متوسط تا شدید و گرگرفتگی ممکن است به مدت 10 سال برای فرد مشکل ایجاد کند.

8) علائم عاطفی و احساسی

در دوره پیش از یائسگی اغلب خانم‌ها، علائم عاطفی متفاوتی از جمله خستگی، بی‌قراری و تغییرات سریع خلق و خوی را مشاهده می‌کنند. تعیین دقیق علائم رفتاری که به طور مستقیم ناشی از تغییرات هورمونی یائسگی است، دشوار است.

علائم عاطفی به قدری شایع است که دانستن اینکه آیا یائسگی علت آن است یا خیر، گاهی دشوار می‌شود. تعریق شبانه که ممکن است در طول دوره پیش از یائسگی برایتان اتفاق بیفتد نیز می‌تواند در احساس خستگی نقش داشته باشد و بر روحیه شما تأثیر بگذارد. در نتیجه این تغییرات عاطفی، ممکن است میل جنسی نیز کاهش پیدا کند.

9) مشکلات تمرکز و یادگیری

یکی دیگر از علائم یائسگی به وجود آمدن مشکل در فعالیت‌های شناختی مانند تمرکز است. همچنین ممکن است مشکلات مربوط به حافظه کوتاه مدت و دشواری تمرکز برای طولانی مدت را نیز ایجاد کنید.

10) کاهش میل جنسی

ممکن است برخی از خانم‌ها در سن یائسگی تمایل کمتری به رابطه جنسی داشته باشند و یا تحریک نشوند. در حالیکه برخی دیگر، از رابطه جنسی لذت بیشتری ببرند و احساس آزادی کنند؛ چرا که دیگر نگران مسائلی مثل بارداری نیستند.

در دوران یائسگی، ممکن است پوست اطراف واژن خشک شود. این موضوع می‌تواند باعث درد هنگام رابطه جنسی شود. ژل‌های روان‌کننده می‌توانند به رفع این مشکل کمک کنند.

11) خواب آشفته

ممکن است در دوران یائسگی به خواب رفتن و ادامه خواب دشوار شود. در بعضی موارد، تعریق شبانه می‌تواند باعث ناراحتی در طول شب و ایجاد مشکل در خواب شود. اختلال خواب نیز ممکن است ناشی از بی‌خوابی یا اضطراب باشد.

12) تغییرات پوست و مو

با افزایش سن، تغییراتی در پوست و موهای خود تجربه خواهید کرد. از بین رفتن بافت چربی و کلاژن، پوست شما را خشک‌تر و نازک‌تر می‌کند و بر روی خاصیت ارتجاعی و نرمی پوست نزدیکی واژن و مجاری ادراری تأثیر می‌گذارد.

کاهش استروژن ممکن است منجر به ریزش مو یا شکنندگی و خشک شدن آن شود. از انجام درمان‌های شیمیایی ناملایم که آسیب بیشتری به موی شما وارد می‌کند، خودداری کنید.

13) سایر تغییرات فیزیکی

طبق بررسی‌ها، بسیاری از خانم‌ها در دوران یائسگی میزانی از افزایش وزن را تجربه می‌کنند. ممکن است توزیع چربی بدن تغییر کند و در ناحیه کمر و شکم بیشتر از باسن و ران‌ها جمع شود. ممکن است در زمان یائسگی تغییراتی در بافت پوست ایجاد شود؛ از جمله چین و چروک و بدتر شدن آکنه‌های بزرگسالی.

از آنجا که بدن در این مرحله مقادیر اندکی هورمون مردانه تستسترون تولید می‌کند، ممکن است شاهد رشد مو در چانه، پشت لب، قفسه سینه یا شکمتان باشید.

سؤالات متداول

در ادامه به برخی از سؤالات پُرتکرار در ارتباط با یائسگی می‌پردازیم.

آیا بدن درد از علائم یائسگی است؟

زنان یائسه ممکن است در کنار علائم رایجی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و نوسانات خلق‌وخو، درد شدید بدنی را نیز تجربه کنند. استروژن و سایر هورمون‌ها ارتباط پیچیده‌ای با میزان حساسیت به درد دارند. تغییر سطح هورمون‌ها در دوران یائسگی، هم علائم درد مزمن و هم تجربه شما از آن درد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

استفاده از مسکن‌ها برای کاهش بدن درد، زنان یائسه را در معرض خطر اعتیاد به آن‌ها قرار می‌دهد. بنابراین بهتر است خانم‌ها روش‌های درمانی دیگر مانند استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، درمان گرمایی، تحریک الکتریکی و داروهای تجویزی را امتحان کنند. چرا که این روش‌ها سیگنال‌های درد را مختل می‌کنند، اما اعتیادآور نیستند.

آیا سردرد از علائم یائسگی است؟

سردردها معمولاً با نزدیک شدن به یائسگی بدتر می‌شوند. این امر به دلیل کم‌شدن فواصل قاعدگی و اخلال در چرخه طبیعی هورمون‌ها است. تغییرات هورمونی که در نتیجه نزدیک شدن بانوان به دوران یائسگی اتفاق می‌افتند، باعث افزایش تعداد دفعات انواع سردرد، ازجمله سردردهای میگرنی می‌شوند.

درمان جایگزینی هورمون (HRT) ازجمله روش‌هایی است که برای بهبود سردردهای مرتبط با یائسگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. HRT ممکن است باعث تشدید سردرد در بعضی افراد و بهبود آن در برخی دیگر شود. این درمان در گروهی از زنان نیز کاملاً بی‌اثر است.

اگر تحت درمان با HRT هستید، پزشک ممکن است استفاده از پچ‌های استروژن را به شما توصیه کند. در این روش، استروژن با یک روند ثابت و به میزان کم وارد خون می‌شود.

اگر HRT منجر به تشدید سردردهای شما شود، پزشک ممکن است دوز استروژن را کاهش دهد، نوع دیگری از استروژن را تجویز کرده یا درمان با HRT را متوقف کند.

آیا لرز از علائم یائسگی است؟

لرز نیز مانند گرگرفتگی از علائم یائسگی محسوب می‌شود؛ هرچند که بروز گرگرفتگی در بانوان شایع‌تر است. در دوران یائسگی به علت تغییرات هورمونی، مرکز تنظیم دما در مغز حساس‌تر می‌شود که درنتیجه آن، زنان ممکن است به صورت ناگهانی احساس سرما یا گرما کنند. این تغییرات سریع دمایی به دلیل ناتوانی بدن در تنظیم دما اتفاق می‌افتد.

سخن پایانی

همان‌طور که گفته شد، تمام بانوان، همه این علائم را تجربه نمی‌کنند. طول مدت درگیری هر خانم با هر علامتی هم به موارد متعددی بستگی دارد و منحصر به فرد است. همین‌طور پاسخ بدن هر فرد به روش‌های کنترل علائم یائسگی نیز می‌تواند با دیگران تفاوت داشته باشد. پی در صورتی که از این علائم رنج می‌برید، بهتر است با پزشک متخصص زنان مشورت کنید. اکثر این علائم قابل کنترل هستند و این دوران گذراست.

تجربه شما از علائم یائسگی

شما چه تجربه‌ای از دوران یائسگی یا پیش از یائسگی دارید؟ اگر این دوران را پشت سر گذاشته‌اید، کدام یک از علائم یائسگی که به آن اشاره شد را تجربه کرده‌اید؟ برای بهبود علائم یائسگی چه‌کاری انجام داده‌اید؟ تجربیاتتان را در این زمینه، با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید