12 راه پیشگیری و درمان بیماری درماتیت سبوره در نوزادان (کلاه گهواره)

بیماری درماتیت سبوره در نوزادان ، که با نام کلاه گهواره نیز شناخته می‌شود، نوعی بیماری غیر التهابی پوست سر است. این عارضه، در بعضی موارد، می‌تواند چشم‌ها، ابروها، بینی و گوش‌ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. بیماری کلاه گهواره، در چند ماه ابتدایی پس از تولد در نوزادان شایع است؛ اما معمولا مشکلی کوتاه مدت بوده که با گذشت حدود چند ماه، به خودی خود حل می‌شود.

با این حال، اگر به دنبال راهی هستید که پوست سر نوزادتان، سالم و به دور از بیماری باشد، لازم است با روش‌های پیشگیری و درمان این بیماری آشنا شوید. در این مطلب ابتدا توضیحاتی درباره‌ی بیماری کلاه گهواره ارائه داده و سپس 12 راه برای پیشگیری، کنترل و درمان این بیماری، بیان می‌کنیم. با ما همراه باشید…

بیماری کلاه گهواره، چگونه است؟

بیماری کلاه گهواره یک نوع درماتیت سبورئیک است و معمولا، در 3 ماه اول پس از تولد در نوزادان ظاهر می‌شود. نتایج مطالعه‌ای که در سال 2003 انجام شد، نشان می‌دهد که 10.4% از نوزادان پسر و 9.5% از نوزادان دختر، به بیماری کلاه گهواره مبتلا شده که معمولا حدود 70% از نوزادان تا سن سه ماهگی با آن درگیر هستند. با افزایش سن کودکان، ریسک ابتلا به این بیماری کاهش پیدا می‌کند.

در این بیماری نیز مشابه شوره سر، لکه‌های پوسته مانند، روی پوست سر ظاهر می‌شوند. این پوسته‌ها می‌توانند زرد رنگ، سفید مایل به زرد، یا سفید رنگ باشند. با وجود این که پوسته شدن دردناک نیست، ضخیم و چرب بودن پوسته‌ها، کندن آن‌ها را دشوار می‌کند.

روش‌های پیشگیری و درمان بیماری درماتیت سبوره در نوزادان

1. استفاده از نرم کننده‌های پوست (امولینت‌ها):

پیش از شستن پوست سر، از نرم کننده‌های پوست استفاده کنید. نقش نرم کننده‌ها در حفظ سلامتی پوست، کمک به نرم کردن، تسکین دادن و درمان خشکی و پوسته پوسته شدن آن است. استعمال نرم کننده‌ روی پوست سر نوزادان، می‌تواند در جدا شدن پوسته‌های سر و بهبود خشکی پوست سر موثر باشد. توصیه می‌شود که نرم کننده را برای مدت زمان طولانی روی پوست سر فرزندتان نگه دارید. نرم کننده‌های رایج پوست عبارتند از:

• وازلین
• روغن معدنی
• روغن بچه
• روغن زیتون

از این روغن‌ها می‌توان برای ماساژ مستقیم پوسته‌های موجود روی سر نوزاد، به مقدار کم استفاده کرد. فراموش نکنید که پس از استفاده از روغن مورد نظر، سر را بشویید.

2. پوست سر فرزندتان را به صورت روزانه بشویید.

ششتشوی روزانه‌ی پوست سر، یکی از مهمترین گام‌ها در رهایی از پوسته‌های خشک است؛ از طرفی می‌تواند در پیشگیری از بروز مجدد بیماری نیز موثر باشد. شما می‌توانید برای شستشوی پوست سر و موهای فرزندتان در طول این مرحله، از شامپو بچه‌ی ملایم استفاده کنید. ماساژ پوست سر در هنگام شستن سر، به جدا شدن و افتادن پوسته‌ها کمک می‌کند.

استفاده از روغن، روی پوست سر (پیش از شستشو)، کمک می‌کند که پوسته‌ها آسانتر جدا شوند. در صورتی که پوسته‌ها در اولین مرتبه شستشو جدا نشوند، نباید آن‌ها را با شدت مالیده یا بخراشانید. به جای این کارها، به تناوب از نرم کننده پوست استفاده کرده و به صورت روزانه، پوست سر را شسته تا پوسته‌ها جدا شوند.

3. پوست سر را به طور کامل آبکشی کنید.

هر عاملی (از آب و هوای بیرون گرفته تا آب حمام) می‌تواند برای پوست نازک و حساس نوزاد تازه متولد شده، خشن باشد. به همین علت، لازم است پس از استفاده از هر روش درمانی، مواد شیمیایی، یا شامپو، پوست سر نوزاد را کاملا آبکشی کنید.

زمانی که پوست سر را نمی‌شویید یا از نرم کننده پوست استفاده نمی‌کنید، آن را کاملا تمیز نگه دارید. این کار می‌تواند موجب پیشگیری از تحریک مجدد و یا تشدید درماتیت سبوره در نوزادان کمک کند.

4. پوست را نخراشانید.

اگرچه ممکن است خراشاندن پوست سر نوزاد برای جدا کردن پوسته‌ها اغوا کننده به نظر برسد، از انجام این کار پرهیز کنید. خراشاندن پوست سر ممکن است در طول زمان عوارضی به همراه داشته باشد. این عوارض عبارتند از:

• جراحات؛ بریدگی و جای خراش بر اثر کشیدن ناخن‌ها
• زخم شدن و ماندن جای زخم؛ در صورتی که سر نوزادتان را بسیار محکم یا عمیق بخراشانید
• عفونت؛ به علت باکتری‌های موجود در زیر ناخن

این نکته را به یاد داشته باشید که بیماری کلاه گهواره، موجب خارش پوست سر نداشته و نیازی به خراشیدن و خاراندن وجود ندارد.

5. به آرامی پوست سر را ماساژ دهید.

ماساژ پوست سر، می‌تواند به بهبود بیماری کلاه گهواره کمک کند. این روش، نسبت به استفاده از ناخن، روشی ملایم‌تر برای جدا کردن پوسته‌ها محسوب می‌شود. هنگام استفاده از شامپو و نرم کننده پوست، باید آن‌ها را روی پوست سر نوزادتان ماساژ دهید. با این کار می‌تواند اطمینان پیدا کنید که درمان، به طورکامل در تمامی نقاط پخش می‌شود.

یکی دیگر از مزایای ماساژ این است که می‌تواند در طول درمان، در نوزاد احساس راحتی ایجاد کند. با توجه به این که استرس می‌تواند عاملی در شعله‌ور شدن این بیماری باشد، تا جایی که می‌توانید نوزاد را در آرامش و بدون استرس نگه دارید.

6. موها را به آرامی شانه بزنید.

شانه زدن آرام موها و پوست سر فرزندتان، راهی دیگر برای جدا شدن پوسته‌ها و افتادن آن‌ها است. سه وسیله‌ای که برای جدا کردن آرام پوسته‌ها در بیماری درماتیت سبوره در نوزادان مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از:

• استفاده از مسواک نرم استاندارد: مسواک، به اندازه‌ی کافی کوچک و نرم بوده که به عنوان شانه برای پوست سر نوزاد به کار رود.
• برس کائوچویی مخصوص بیماری کلاه گهواره: این نوع شانه، از دندانه‌های کائوچویی کوچک ساخته شده و برخلاف سایر شانه‌های معمولی، در آن از پلاستیک‌های سخت استفاده نشده است.
• شانه با دندانه‌های نرم: پس از استفاده از برس مخصوص، شانه‌ای با دندانه‌های نرم می‌تواند با عبور از میان موها، پوسته‌های جدا شده‌ی کوچک را به دام انداخته و خارج کند.

به یاد داشته باشید که استفاده‌ی روزانه از نرم کننده پوست و شستن پوست سر به صورت روتین، بهترین روش برای نرمی و سست کردن پوسته‌ها به منظور شانه زدن است.

7. از شامپوی ضد شوره استفاده کنید.

نشانه‌های خفیف بیماری کلاه گهواره و انواع دیگر درماتیت سبوره را می‌توان با استفاده از شامپو ضد شوره‌ بدون نسخه، کنترل کرد. بسیاری از این شامپوها حاوی موادی نظیر تار، سلنیوم سولفید و زینک پیریتیون بوده که برای جدا کردن تکه‌های پوسته شده و سفت پوست سر به کار می‌روند.

نکته مهم: شامپوهایی که برای بچه‌ها ساخته نشده‌اند، ممکن است باعث تحریک پوست و چشم‌های کودکان شوند. به همین منظور، نباید اجازه داد که شامپوهای ضد شوره، به مدت بیشتر از 5 دقیقه روی پوست نوزادان باقی مانده و شستشوی پوست سر باید با دقت و ملاحظه‌ی بالا انجام شود.

8. از شامپوهایی استفاده کنید که پزشک تجویز کرده است.

برای موارد مقاوم به درمان بیماری، پزشک متخصص اطفال ممکن است شامپوهای قوی‌تری را تجویز کند. این شامپوهای دارویی معمولا از 2 درصد سالیسیلیک اسید و سولفور ساخته شده که هر دو کراتولیتیک هستند.

کراتولیتیک‌ها ترکیباتی هستند که به نرم شدن و ریزش لایه ی خارجی پوست کمک می‌کنند. برای کودکان مبتلا به درماتیت سبوره در نوزادان ، این ترکیبات می‌توانند در جداسازی و ریختن پوسته‌های روی پوست سر، موثر باشند.

9. کرم‌های موضعی را به کار بگیرید.

زمانی که درمان‌های خانگی در رفع این بیماری پوستی موثر نباشد، ممکن است پزشکان کرم‌های موضعی را تجویز کنند. در این مواقع، معمولا از داروهای موضعی یا پماد ضد قارچ یا استروئیدی استفاده می‌شود:

• کتوکونازول 2 درصد: کرم ضد قارچی که برای مبارزه با عفونت‌های قارچی به کار می‌رود
• هیدروکورتیزون 1 درصد: نوعی کرم موضعی استروئیدی که برای کاهش هرگونه تورم و التهاب به کار می‌رود

درمان باید به مدت 1 تا 2 هفته به صورت مستمر ادامه پیدا کرده تا علائم، بهبود پیدا کنند.

10. استرس نوزادتان را کاهش دهید.

همه‌ی افراد ممکن است استرس را تجربه کنند؛ به خصوص نوزادان. استرس می‌تواند عاملی در ایجاد کلاه گهواره باشد؛ بنابراین کاهش استرس فرزندان، اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر فرزندتان استرس داشته باشد، ممکن است رفتارهایی نظیر خمیازه، اخم کردن، پیچیدن به خود یا حرکت دادن شدید بازو یا پا را از خود نشان دهد. توجه و تامین نیازهای نوزاد می‌تواند در آسایش، راحتی و امنیت او موثر باشد.

11. اطمینان حاصل کنید که فرزندتان به اندازه‌ی کافی می‌خوابد.

کمبود خواب، یکی دیگر از عوامل ایجاد درماتیت سبوره در نوزادان است. بنیاد ملی خواب آمریکا توصیه می‌کند که نوزادان به مدت حداقل 14 تا 17 ساعت در روز و شیرخواران به مدت حداقل 12 تا 15 ساعت در روز بخوابند. اطمینان از مراقبت مناسب از نوزاد و راحتی او، می‌تواند به خواب راحت‌تر و طولانی‌تر نوزاد کمک کند.

12. بررسی کنید که آیا نوزادتان دچار کمبود مواد مغذی ضروری است.

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، کمبود ریزمغذی‌ها، یکی از عوامل نگران کننده بهداشت عمومی، به ویژه در کودکان است. بعضی از مطالعات نشان می‌دهند که درماتیت سبورئیک می‌تواند به علت وجود کمبود مواد مغذی مشخصی ایجاد شود. با این وجود، تحقیقات در این زمینه محدود است.

در صورتی که علت اصلی بیماری فرزندتان، تغذیه بوده، مشاوره و مراجعه به پزشک متخصص می‌تواند در اطمینان از این که کودک مواد مغذی لازم را دریافت می‌کند، مفید باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

کلاه گهواره معمولا یک بیماری بدون ضرر و بدون درد بوده که با گذشت زمان رفع می‌شود. با این وجود، در صورت مشاهده‌ی برخی از علائم، باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:

• زمانی که پوسته‌ها بدتر شده یا به سایر قسمت‌های بدن و صورت گسترش پیدا کند.
• نواحی اطراف و درون پوسته‌ها، ملتهب یا عفونی به نظر برسد.
• روی پوسته‌ها، لایه‌ای ضخیم تشکیل شده باشد یا از آن مایع ترشح شود.
• نوزاد، علائم درد و ناراحتی را نشان دهد.

کلام آخر

بیماری کلاه گهواره، یک بیماری جدی نبوده و معمولا با درمان خانگی و گذر زمان، در عرض چند ماه خود به خود رفع می‌شود. پیشگیری و درمان این بیماری پوستی با اقدامات مراقبتی ویژه برای پوست سر، مانند شستشوی روزانه، شامپوهای خاص و کرم‌های موضعی، امکان پذیر است.

مانند همیشه، اگر در مورد علائم فرزندتان نگران بوده یا هیچ گونه بهبودی را مشاهده نمی‌کنید، به پزشک متخصص مراجعه کنید.

نوبت شما

شما چقدر با بیماری‌های پوست و مو آشنا هستید؟ آیا تا به حال کسی از اطرافیان‌تان به بیماری درماتیت سبوره در نوزادان مبتلا شده است؟ به غیر از روش‌هایی که در این مطلب به آن‌ها اشاره شد، چه روش‌های دیگری برای پیشگیری، کنترل و درمان این بیماری می‌شناسید؟ تجربیات‌تان را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید…

منبع:

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید