شستشوی واژن مهم‌ترین مسئله در سلامت و بهداشت بانوان است. دستگاه تناسلی زنانه، به‌خاطر بافت و شرایط خاصی که دارد، بسیار حساس است و طبعاً به مراقبت بیشتری نیاز دارد. اکثر بانوان از بوی بد، سوزش، خارش و خشکی واژن گله می‌کنند و به دنبال راهکاری برای رفع و درمان آن‌ها هستند. البته باید توجه داشته باشید که نباید دنبال معطر و خوش‌‌بو بودن واژن باشید، اما باید تلاش کنید با رعایت بهداشت فردی، سلامت واژن خود را متعادل نگه دارید. برای آشنایی بیشتر با این موضوع و آموزش 10 نکته کاربردی درباره شستن واژن، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
1) تفاوت واژن و فرج را بدانید
بین واژن و فرج (VULVA) تفاوت بسیار مهمی وجود دارد. فرج بخش بیرونی و قابل مشاهده دستگاه تناسلی زنان است. فرج شامل لب بزرگ، لب کوچک و سر کلیتوریس است. مدخل واژن، تنها بخشی از واژن است که از بیرون دیده می‌شود. قسمت‌های داخلی واژن کانالی است که فرج را به دهانه رحم و رحم متصل می‌کند.
2) فرج را مانند بقیه قسمت‌های بدن تمیز کنید
برای جلوگیری از افزایش تدریجی عرق، خون قاعدگی، سلول های مرده و دیگر عناصر بیولوژیک که باعث تجمع میکروب‌های مضر می شوند، پوست فرج را باید به طور منظم و با شوینده‌های ملایم، بدون عطر و فاقد صابون بشویید.
فرج مانند بقیه قسمت‌های بدن با لایه‌ای از پوست پوشیده شده و می‌توان با کمی احتیاط، مانند بقیه اجزا بدن، آن را به‌راحتی تمیز کرد. به دو دلیل در هنگام تمیز کردن فرج، باید از مالیدن بیش‌ازحد لیف به آن یا فشار و شدت بیش‌ازاندازه بپرهیزید:
دلیل اول اینکه برای تمیز نگه داشتن فرج، نیازی به این کارها نیست. دلیل دوم هم این که، اگر کف و صابون داخل واژن شود، ممکن است سوزش واژن یا عفونت آن را به دنبال داشته باشد.
3) واژن به طور طبیعی، خودش را تمیز می‌کند
حتماً تابه‌حال نام اجاق‌گاز خود تمیز کن را شنیده‌اید. نوعی اجاق که بدون استفاده از مواد شیمیایی و با حرارت بالا، باقی‌مانده‌ی مواد غذایی هنگام آشپزی را می‌سوزاند و اجاق به این طریق در واقع خودش را تمیز می‌کند.
جالب است بدانید که واژن به‌طور طبیعی دارای pH پایین است که از رشد میکروب‌ها (باکتری، ویروس و قارچ) جلوگیری کرده و از این طریق محیط خود را به‌خوبی تمیز نگه می‌دارد. بنابراین برای تمیز کردن واژن نیازی نیست داخل آن را با صابون بشوییم.
4) از صابون برای شستشوی ناحیه تناسلی استفاده نکنید
باید به این نکته بسیار مهم دقت کنید که استفاده از صابون باعث تحریک پوست داخل واژن می‌شود. پوست این ناحیه حساس‌تر از پوست بیرونی بدن است و نباید از صابون‌های معطری که برای قسمت‌های دیگر بدن‌تان استفاده می‌کنید، برای شستشوی واژن استفاده کنید.
این نکته فقط در مورد صابون نیست و حتی استفاده از تامپون معطر یا شستن لباس‌های زیر با شوینده‌های معطر، باعث تحریک واژن می‌شود.
همچنین شستشوی فرج با آب و صابون یکی از علت‌‌های خارش واژن و خشکی آن است. در حالی که استفاده از محصولاتی که برای این ناحیه طراحی و تولید شده‌اند مانند ژل بهداشتی بانوان تسکین بخش بوده و تحریک و خارش پوست را التیام می‌بخشند.
5) خشکی واژن را جدی بگیرید
براساس این مقاله، خشکی واژن (واژینیت آتروفیک)، می‌تواند در هر زمانی از زندگی زنان بالغ رخ دهد؛ اما معمولاً قبل از یائسگی، طی یائسگی و در دوران شیردهی رایج‌تر است.
احساس درد حین رابطه‌ی جنسی، سوزش و خارش واژن و ترشحات غیر طبیعی، از علائم خشکی واژن است. از نشانه‌های دیگر خشکی واژن تکرر ادرار یا درد هنگام ادرار است. البته، خشکی واژن ممکن است در بعضی افراد هیچ علامتی نداشته باشد.
ممکن است خودتان خبر نداشته باشید، اما بسیاری از کارهایی که در طول روز به عنوان روتین انجام می‌دهید ممکن است منجر به خشکی واژن شود؛ که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف برخی داروها
- مصرف محصولات حاوی نیکوتین
- استفاده از تامپون‌هایی که قدرت جذب‌شان بالاتر از نیاز شماست
- دوش واژینال
- استفاده از صابون‌های معطر
- حمام کردن در وان پر از کف و حباب
- استفاده از لوسیون‌های بدن در ناحیه‌ی واژن
- مصرف الکل
البته محصولات بهداشتی و داروهای زیادی برای درمان خشکی واژن وجود دارد که با توجه به شدت مشکل و مشورت با پزشک متخصص می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
6) علل خشکی واژن را بشناسید
هورمون استروژن عامل مرطوب‌بودن واژن، حفظ ضخامت و خاصیت ارتجاعی دیواره‌ی آن است. براساس نتیجه برخی تحقیقات، عامل اصلی خشکی واژن کاهش استروژن در بدن است. کاهش سطح استروژن ممکن است موقت یا دائمی باشد. در موارد زیر سطح استروژن در بدن کاهش می‌یابد:
- یائسگی (یک سال بعد از آخرین قاعدگی)
- بعد از عمل جراحی برداشتن تخمدان‌ها، شیمی درمانی یا پرتو درمانی ناحیه لگن برای درمان سرطان
- پس از زایمان و در دوران شیردهی (وقتی میزان شیردهی کمتر و یا به طور کامل قطع شود، تولید استروژن در بدن به حالت طبیعی بر می‌گردد.)
- هنگام مصرف برخی داروهای خاص مانند دانازول (Danazol)، مدروکسی پروژسترون (medroxyprogesterone)، لوپرولاید (leuprolide) یا نافارلین (nafarelin) سطح استروژن بدن کاهش می‌یابد. معمولاً بعد از قطع مصرف این داروها، سطح استروژن به حالت طبیعی باز می‌گردد.
7) هرگز از دوش واژینال استفاده نکنید
تمام متخصصین زنان و زایمان تأکید می‌کنند که از دوش واژینال استفاده نکنید. استفاده از این روش نه‌تنها ضرورتی ندارد، بلکه مضر هم هست. این تنها یک باور غلط است که با دوش واژینال، قسمت داخلی واژن تمیز و درخشان می‌شود. در حقیقت با استفاده از دوش واژینال برای شستشوی واژن مواد شیمیایی مضری به نام فتالات به داخل واژن وارد و باعث آلوده شدن محیط آن می‌شود.
8) pH واژن را به هم نزنید
محیط واژن به طور طبیعی، اسیدی است. اسیدی‌تر از پوست و سایر اندام‌های بدن. به طوری که pH آن در محدوده ۳٫۸ تا ۴٫۵ قرار دارد. این pH کمک می‌کند باکتری‌های مفید از جمله لاکتوباسیل‌ها حفظ شوند و باکتری‌های غیرمفید و بیماری‌زای آن از بین بروند. در نتیجه، اگر pH متعادل باشد، احتمال ابتلا به عفونت واژن نزدیک به صفر است.
9) از ژل بهداشتی بانوان استفاده کنید
همان‌طور که گفتیم، pH واژن نقش مهمی در سلامت ناحیه تناسلی دارد. با حفظ تعادل اسیدیته واژن می‌توانید به حفظ سلامت واژن خود کمک کرده و از ایجاد عفونت، بوی بد، خارش و سایر مشکلات مربوط به این ناحیه پیشگیری کنید.
ژل بهداشتی بانوان برای شستشوی ناحیه تناسلی طراحی شده است. این محصول، خاصیت پاک‌کنندگی دارد. بنابراین، به حفظ تعادل pH واژن کمک می‌کند.
10) ناحیه تناسلی خود را به روش صحیح بشویید
در ادامه به شما می‌گوییم که چگونه ناحیه تناسلی خود را با یک شوینده مخصوص بانوان بشویید و آن را سالم و با بوی مطبوع نگه دارید:
- ابتدا دست‌های خود را بشویید.
- ناحیه خارجی دستگاه تناسلی را با آب مرطوب نموده و با استفاده از ژل بهداشتی بانوان شستشو دهید.
- از ایجاد فشارهای غیر ضروری که سبب ورود شوینده‌ها به داخل واژن می‌شود، جلوگیری کنید.
- همان‌طور که می‌دانید، بخش بیرونی واژن چین‌هایی دارد، بکوشید آن‌ها را با حرکات دایره‌ای دستان خود تمیز کنید.
- هنگام شستشو، تمام مناطق اطراف واژن تا خط بیکینی را بشویید.
- از شوینده‌های مخصوص بانوان تا محل مقعد استفاده کنید. (دقت کنید شستشو را همیشه به نحوی انجام دهید که مقعد باعث آلودگی ناحیه تناسلی نشود.)
- وقتی شستشو را تمام کردید، تمام آن منطقه را به طور کامل با آب بشویید و خشک کنید.
- نکته اصلی در انتخاب یک ژل شستشوی خوب و مناسب برای بهداشت بانوان این است که محصولی را برگزینید که عطر قوی نداشته باشد. زیرا محصولاتی که عطری قوی دارند تعادل pH را تغییر می‌دهند.
توجه داشته باشید که در مواقع غیرضروری از پدهای بهداشتی استفاده نکنید. پدهای بهداشتی و تامپون‌ها برای جذب خون طراحی شده‌اند. استفاده از این لوازم در مواقع دیگر از تنفس پوست جلوگیری می‌کند. همچنین، باعث ایجاد حرارت اضافه و تعریق محل می‌شود که می‌تواند حساسیت، خارش و سوزش ایجاد کند.
اگر ترشحات واژن دارید، که یک اتفاق بسیار نرمال است، بهتر است به جای استفاده از پد یا تامپون، لباس زیر خود را مرتباً تعویض کنید.
سخن پایانی
واژن عضوی حساس در بدن بانوان است. از آنجایی که واژن راهی برای نفوذ عوامل خارجی به داخل بدن است، این عضو می‌تواند در معرض انواع عوامل بیماری‌زا قرار بگیرد. اما بدن ما خود را برای این وضعیت آماده ساخته است؛ پس لازم نیست بیش از حد نگران سلامت واژن باشید. با یک روتین بهداشتی ساده می‌توانید تا حدود زیادی از سلامت واژن اطمینان حاصل کنید.
تجربه شما
شما چه تجربه‌ای درمورد شستشوی واژن دارید؟ از چه محصولاتی استفاده کرده‌اید؟ نظرات و تجربیات‌تان را در این زمینه، با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
منابع
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/4976-vulvar-care
https://www.ohsu.edu/womens-health/care-and-keeping-your-vagina
https://www.goodrx.com/health-topic/womens-health/healthy-vagina
https://www.devonsexualhealth.nhs.uk/your-sexual-health/genital-hygiene-our-tips
تیم نویسندگان
لافارر
