«کلاه قرمزی 93» با ورود شخصیت های جدید از جمله «بچه»، «ببخشید» و «دیوی» و دعوت از ستاره های سینما به یکی از مجموعه های جذاب و جنجالی سال های اخیر تبدیل شد. امسال هم مثل چند سال اخیر توفیق این مجموعه عروسکی در جلب توجه مخاطبان کودک و بزرگسال، تا جایی پیش رفت که در کنار «پایتخت» به پرمخاطب ترین مجموعه های نوروزی بدل شد.
حتی بدون رأی گیری هم می شد مطمئن بود که «فامیل دور» و «ببعی»، در سال های اخیر جزو پرطرفدارترین کاراکترها هستند. این مسئله اما با رأی گیری خود سایت کلاه قرمزی تا حدی رسمی شد. بعد از این دو عروسک، «کلاه قرمزی»، «جیگر»، «آقای همساده»، «پسرعمه زا» و «پسرخاله» به ترتیب رتبه سوم تا هفتم را در این جدول کسب کردند.
فامیل دور
این شخصیت که از سال 90 به جمع عروسک های کلاه قرمزی اضافه شد، بعد از سه سال به چنان شهرتی رسیده که در نظرسنجی سایت کلاه قرمزی، 9 هزار و 600 نفر به او رأی داده اند و با 63 درصد آرا در صدر قرار گرفته. فامیل دور تنها عروسک این گروه است که اتفاقا هیچ نشانه ای از لطافت و ظرافت عروسک های مخصوص به کودکان را ندارد. بعد از گفتگوی جالبش با «دوره» و ابراز علاقه اش به او که سال گذشته مثل بمب صدا کرد، امسال به خاطر حضورش کنار عروسک «بچه» و رفتار خشن و پدرانه اش با او یک بار دیگر در جایگاه علاقمندی مخاطبان قرار گرفت.
ببعی
بدون هیچ شک و شبهه ای می شود او را پدیده اصلی کلاه قرمزی دانست؛ شخصیتی رمانتیک و رویاپرداز که میان سایر عروسک ها، با وجود شیطنت های زیادش بار اصلی فهم و درک گروه را به دوش دارد. اجرای آهنگ تایتانیک در ارکستر «گروه آوازی تهران»، انگلیس حرف زدنش با شهاب حسینی درباره دیالوگ طلایی او درباره فیلم «درباره الی» و گفتن معادل های انگلیسی کلمات و درخواست از سایران برای تکرار آن، از برگ برنده های اصلی ببعی در «کلاه قرمزی 93» بود. او حالا در نظرسنجی سایت «کلاه قرمزی»، هشت هزار و 500 رأی آورده و بعد از فامیل دور، پرطرفدارترین عروسک این مجموعه است.
کلاه قرمزی
باید بپذیریم که با ورود عروسک های جدید، تا حدی به حاشیه رفته اما نتیجه نظرسنجی این سایت نشان می دهد که همچنان محبوب است. نزدیک به 40 درصد مخاطبان، هنوز هم معتقدند کلاه قرمزی، جذابترین عروسک مجموعه است. مهمترین نکته ای که کاراکتر کلاه قرمزی، هنوز هم بعد از چندین و چند سال حفظ کرده این است که عامل اصلی بیشتر خرابکاری هاست و یک جورهایی در جایگاه سردسته و سرگروه شیطنت های سایرین قرار دارد. تعریف ترجمه کردن قصه آقای مجری به صورت برعکس برای «دیوی»، جذابترین حرکت کلاه قرمزی در مجموعه امسال بود و خیلی مورد توجه قرار گرفت.
جیگر
این شخصیت که تا پیش از این به خاطر داد زدن و برخوردهای خشن اش معروف شده بود، امسال تا حدی خلق و خوی شاعرانه هم پیدا کرد. او هر جا وقت گیر می آورد، گوشه ای برای خودش آواز «گفتم غم تو دارم …» می خواند. ورود شخصیت «دیوی» و بیان متضاد کلمات توسط او، باعث شد تا جیگر خیلی بیشتر از سایر زمان ها سرخوش باشد چون او به جای خر، او را اسب صدا می کرد. همه این تغییر و تحولات باعث شد «جیگر» با حدود پنج هزار و 600 رأی، در جایگاه چهارم نظرسنجی مخاطبان قرار بگیرد.
آقای همساده
آقای همساده که سال گذشته، بدجوری گل کرد و تکیه کلام های «داغونم کرد» و «لِه لِه ام» او تا مدت ها میان مردم رواج داشت، امسال آنطور که باید، حضور چشمگیری نداشت. ورود عروسک های جدید «بچه»، «ببخشید» و «دیوی» باعث شد زمان کمتری به آقای همساده برسد و او وقت چندانی برای خاطره گویی نداشته باشد. با اینحال اما هنوز خاطره خوش خاطرات و بدبختی هایش از ذهن مخاطبان پاک نشده چون در جدول نظرسنجی سایت کلاه قرمزی، این عروسک بعد از «جیگر» با پنج هزار و 400 رأی در جایگاه پنجم قرار گرفته است.
پسرعمه زا
شبیه ترین عروسک به کلاه قرمزی است که یک ذره هم ملاحظه کسی را نمی کند و هر چه در لحظه به ذهنش می رسد بدون کمترین فکری به طرف مقابل می گوید. درست مثل لحظه ای که برای اولین بار بچه فامیل دور را دید و بدون کمترین خودسانسوری گفت «چقدر زشته!»
یکی از جذابترین قسمت بازی پسرعمه زا در کلاه قرمزی امسال، زمانی بود که آقای مجری به خاطر خوردن شیرینی به آنها مظنون شد و به قول خودش او را تحقیر کرد. آقای مجری مجبور شد تا آخر آیتم از او عذرخواهی کند. خلاصه اینکه این عروسک هم با پنج هزار و 300 رأی، در جایگاه ششم قرار گرفته و جزو عروسک های برگزیده این مجموعه است.
توضیحات جالب احسان کرمی و علی پاکدست از جان بخشی به شخصیت «عزیزم ببخشید»
رقص با سینی از روی الگوی واقعی
احسان کرمی که بیشتر به عنوان مجری، گوینده رادیو و دوبلور انیمیشن برای مخاطبان آشناست امسال به میل خودش به گروه ایرج طهماسب پیوست و به جای عروسک «عزیزم ببخشید» صحبت کرد؛ کاراکتری که امسال طبق جدول نظرسنجی سایت کلاه قرمزی، در میان عروسک های جدید، رتبه اول را آورده. او در کنار علی پاکدست بازی دهنده مشهور عروسک های مطرح تلویزیونی مثل «آقا جیکو»، «پنگول» و … به شخصیتی واقعی و جذاب برای این آبدارچی عروسکی رسید. کرمی و پاکدست، توضیحات جالبی راجع به شکل گیری این عروسک، شیوه رسیدن به سوال و جواب ها، سینی زدن و الگوبرداری از روی آبدارچی های واقعی داده اند.
سینی زدن همزمان با گفتن دیالوگ
یکی از مهمترین ویژگی های «ببخشید»، پرسیدن سوال های پشت سر هم از مهمان های برنامه بود. این جزو شناسنامه عروسک بود یا به مرور به آن رسیدید؟
– مهمترین ویژگی این کاراکتر از روز اول این بود که مدام سوال می کند. اتفاقا یکی از نکاتی که در این کار خیلی برایم جالب بود این بود که این عروسک ها اصلا شناسنامه ندارند. کاملا در زمان حال باید زندگی کنند. برعکس تئاتر که اول از همه باید شناسنامه برای شخصیت ها طراحی کنیم. تفاوت کار طهماسب با سایر کارها این است که می گوید باید در زمان حال زندگی کنیم. این را هم باید بگویم که دستمان در بداهه خیلی باز بود.
شما پیش از این به عنوان مجری، گوینده رادیو، دوبلور و … فعالیت زیادی داشتید اما این اولین باری بود که صداپیشگی عروسک را انجام می دادید. هماهنگی بین صدا و حرکت عروسک سخت نبود؟
– ایجاد شدن این هماهنگی در یک کار عروسکی واقعا یکی از سخت ترین کارهاست، مخصوصا اینکه من اولین تجربه ام بود و تا حالا صداپیشگی عروسک انجام نداده بودم. البته مسئولیت این کار بیشتر از 90 درصد به عهده عروسک گردان است. در این کار چیزی که آقای طهماسب می خواست این بود که عروسک گردان پیرو صدا باشد. ما در هماهنگی با عروسک گردان به جاهایی می رسیم که وقتی عروسک گردان یک کار ویژه ای می کند، من صداپیشه ام که باید دنبال او بروم. منتها این توی تجربه بیشتر به دست می آید. برای ما که امسال سال اول بود داشتیم این کار را انجام می دادیم مسئولیت سنگین تری بود مخصوصا اینکه من قرار بود در کنار حرف زدن، سینی هم بزنم.
یعنی سینی را هم خودتان می زدید؟
– آره خودم هم سینی می زدم هم دیالوگ می گفتم.
تمام این حرکت ها قبل از ضبط در تمرین به دست می آمد یا سر ضبط؟
– تمرین خیلی موثر بود اما خیلی از حرف ها و حرکات، سر ضبط اتفاق می افتد و بداهه است.
آن وقت آن بداهه را چطور در لحظه هماهنگ می کنید؟
– یک ارتباط حسی است که اصلا قابل توضیح دادن نیست. به هوش دو طرف برمی گردد.
عاشق سینه چاک سینی
کاراکتر عروسکی «ببخشید» در نظرسنجی سایت کلاه قرمزی، بالاترین رأی را در میان عروسک های جدید این گروه به دست آورده با توجه به اینکه این عروسک از اواسط مجموعه به کار اضافه شد، کلا چقدر زمان نیاز داشتید تا به یک تعریف واحد از این شخصیت برسید؟
– ببینید وقتی شما می خواهید یک کاراکتر عروسکی خلق کنید باید در وهله اول ببینید چه کاره است؟ مرد است یا زن؟ کودک است یا بزرگ؟ چه جایگاهی دارد؟ چه پیشینه ای دارد؟ اگر ندارد می آییم برایش می سازیم. مثلا می گوییم این مرد یک بقالی است که مثلا زنش ترکش کرده و مثلا کرمانی است. چون آدم اضطرابی است تندتند حرف می زند و چندین و چند فاکتور دیگر برایش در نظر می گیری. حالا با توجه به همه اینها می توانی حرکاتش را طراحی کنی. مثلا اگر آدم اضطرابی است حتما تندتند هم حرکت می کند یا نفس نفس می زند و …
ضرب زدن با سینی بعدا به شخصیت او اضافه شد؟
– «ببخشید»، به واسطه کارش، طبیعتا عاشق سینی است و یک جور رابطه خاصی میان او با سینی شکل گرفته است. مثلا زمانی رفته بودم مسکو یکسری پیرزن و پیرمرد دیدم که تمام سینه شان پر از مدال بود. اینها به لحاظ حسی، با آن مدال ها ارتباط عاطفی دارند و اگر مدال هایشان را از آنها بگیری، می میرند. تمام زندگی شان در این مدال ها خلاصه می شود. «ببخشید» هم همینطور است. سینی، جزو هویت اش حساب می شود. در واقعیت هم اگر دقت کنید خیلی از آبدارچی ها وقتی چای تعارف می کنند و می خواهند بروند، با انگشت هایشان روی سینی ضرب می گیرند و اینطوری خودشان را سرگرم می کنند.
با توجه به اینکه احسان کرمی برای اولین بار صداپیشگی عروسک را تجربه می کرد، طبیعتا ابتدای کار، تسلط زیادی روی گفتن صدای ببخشید نداشت. هماهنگی بین صدا و حرکت چطور به وجود آمد؟
من با صداپیشه ها و دوبلورهای زیادی کار کرده ام. بالاخره یک رابطه ناگفته بین صداپیشه و بازی دهنده به وجود می آید که شاید توضیح دادنی نیست. فقط این را بگویم که من با احسان خیلی راحتم.
ورژن کوچک فامیل دور
برای محمد لقمانیان و مهتاب تبریزی که صداپیشگی و عروسک گردانی «بچه» را انجام می دادند، یک الگوی کاملا واقعی وجود داشت؛ خود فامیل دور. این عروسک آنقدر به فامیل شباهت داشت که به گفته تبریزی می شود او را کوچک شده پدرش دانست. لقمانیان که چند سال است به فامیل جان داده. امسال به خاطر حرف زدن جای بچه فامیل، حاضر شده او را به طور موقت به عروسک گردان دیگری بسپارد و خودش از دور حرکاتش را تماشا کند چون آنطور که می گوید حس اش به بچه فامیل هم به اندازه خود فامیل قوی بوده. توضیحات و خاطرات جالب لقمانیان و تبریزی از جان بخشی به این عروسک را بخوانید.
بچه فامیل دلم را برد
از آنجایی که فامیل دور در دو سال اخیر، یکی از عروسک های پرکار مجموعه است، طبیعتا مسئولیت شما به عنوان عروسک گردان این شخصیت، به خودی خودش سنگین است. چه شد یکمرتبه تصمیم گرفتید صدای عروسک «بچه» را هم خودتان بگویید؟
– اصلا نمی دانستم قرار است عروسکی به اسم بچه فامیل دور وارد قصه شود. اولین باری که این عروسک را دیدم از قیافه اش خیلی خنده ام گرفت. از طرفی چون خودم عروسک گردان فامیل دور بودم، بچه اش را هم خیلی دوست داشتم. روزی که آقای طهماسب از «بچه» رونمایی کرد و قرار شد حتما باشد، ارتباط خاصی با او برقرار کردم. گوشه و کنار وقتی تنها می شدم صدایش را برای خودم تقلید می کردم. مدام توی ذهنم دنبال این می گشتم که مثلا چه صدایی به قیافه این عروسک می خورد. آقای طهماسب این قضیه را فهمید و به من گفت حالا نمی خواهد آنقدر به این مسئله فکر کنی. تو همان عروسک گردان فامیل دور باش فعلا کافی است تا اینکه یکی دوتا از دوستان آمدند برای صداپیشگی بچه تست دادند و نهایتا آقای طهماسب گفت بگذارید لقمانیان هم بیاید صدایش را بگوید. من هم همان صدایی را که بارها در خلوت خودم به آن رسیده بودم، گفتم. یکی از ویژگی های بچه این بود که باید مثل فامیل دور ری اکشن نشان می داد. تکیه کلام های فامیل دور را باید عین خودش می گفت. از آنجایی که من خیلی به شخصیت فامیل دور نزدیک بودم و می دانستم هر لحظه چه ری اکشنی نشان می دهد، خب می دانستم بچه باید هر لحظه چه کار کند.
اتفاقا یکی از ویژگی های «بچه» این بود که بیشتر از اینکه حرف بزند، از پدرش تقلید می کرد.
– بله. آقای طهماسب تمایل داشت که بچه زیاد حرف نزند چون بچه است و باید مثل بچه ها رفتار کند. دو سه تا تکیه کلام مثل «پستونک» و «پدر»، «چی شده؟» چیزهایی که «در» دارد انتخاب کردم و به مرور یکسری تکیه کلام های دیگر اضافه شد.
تداخل کارتان با عروسک گردانی فامیل دور سخت نبود؟
– وقتی که فامیل دور و بچه دوتایی با هم در یک صحنه بودند، عیسی یوسفی پور، عروسک گردان عروسک «جیگر» به جای من فامیل دور را می گرداند و من فقط صدای بچه را می گفتم. حالا اگر جیگر هم قرار بود همزمان با فامیل و بچه بازی داشته باشد از یکی از عروسک گردان هایی که آن زمان دستش خالی بود درخواست می کردیم بیاید جیگر را بگیرد. حتی گاهی وقت ها که بچه می آمد و می رفت بعد فامیل می آمد، خودم آن را می گرفتم. عروسک فامیل را دست می گرفتم پشت میکروفن می نشستم اول صدای بچه را می گفتم بعد بلافاصله وارد صحنه می شدم و فامیل را می گرفتم.
راز برعکس شدن کلمات
آنطور که در شاهنامه آمده، دیو موجودی است که کارها را برعکس انجام می دهد. مثلا برعکس حرف می زنند اما چطور شد تصمیم گرفتید به جای برعکس کردن فعل جمله ها، روی برعکس کردن مفهومی واژه ها تکیه کنید؟
– این ایده ای بود که از اول بابت این کاراکتر داشتند. یعنی از اول مشخص بود کاراکتر «دیوی» باید برعکس حرف بزند. در همین حد با من صحبت کردند چون اصولا آقای طهماسب عادت ندارد چارچوب خیلی مشخصی برای یک عروسک در نظر بگیرد. فقط ایده می دهد و دست بچه ها را باز می گذارد. ما مدام ایده می دادیم، خیلی جاها می پذیرفت و هر جا فکر می کرد درست نیست می گفت نه عوضش کن.
عوض کردن کلمات یک جمله آن هم به صورت مفهومی کار سختی است. قبل از ضبط، دیالوگ های دیوی را به صورت برعکس می نوشتید یا بداهه متوجه می شدید که باید چه بگویید؟
– خیلی سخت تر از چیزی است که فکرش را می کردم. اوایل به نظرم می آمد که چیزهایی که قرار است برعکس بگوید خیلی کم است مثلا فقط قرار است فعل ها را برعکس کند اما به تدریج مدام بیشتر و بیشتر شد. چند بار به آقای طهماسب گفتم این شیوه خیلی سخت است و هر چه جلوتر برویم سخت تر می شود چون از یک جایی به بعد مخاطب کاملا منتظر است تو همه چیز را برعکس بگویی اما برای خیلی از کلمات متضاد وجود ندارد. مثلا وقتی می خواستیم بگوییم «پرتقال» خب برعکسش چه چیزی می تواند باشد؟ تو هر میوه ای را می توانی به جای آن به کار ببری. برای همین خیلی سخت است که بدانی چه چیزهایی را باید برعکس کنی. در عین حال کاری کنی که عروسک گردانت در لحظه متوجه منظورت بشود و مخاطبت هم بفهمد اصل ماجرا و چیزی که الان برعکس شده چه بوده است.
مهناز خطیبی عروسک گردان
«دیوی» از جمله شخصیت هایی بود که امسال مخاطبان را بدجوری غافلگیر کرد. وقتی اولین بار این عروسک را دیدید سورپرایز نشدید؟
– چرا، واقعا عجیب و غریب بود. آقای طهماسب کلا عادت دارند قبل از روزهای آخر تمرین، راجع به عروسک ها حرف قطعی نمی زنند و «دیوی» یا همون «دیبی» هم، چند روز مانده به ضبط، یکمرتبه در جمع ما ظاهر شد.
یعنی نمی دانستید که قرار است عروسک یک دیو را بگردانید؟
– نه، اصلا.
فقط می دانستید که عروسکی قرار است به مجموعه اضافه شود و شما هم دعوت شده اید تا آن را بگردانید؟
– بله ولی حتی زمانی هم که عروسک را دیدیم دقیقا نمی دانستیم چه کسی قرار است آن را بگرداند یا چه کسی قرار است جای او حرف بزند. هر عروسکی که اضافه می شود، آدم های مختلف آن را در دست می گیرند و تمرین می کنند تا اینکه کم کم مشخص می شود عروسک گردان و صداپیشه اصلی آن چه کسانی خواهند بود.
