13 روش موثر برای درمان خانگی خارش سر

عوامل زیادی می‌توانند باعث خارش سر شوند. شوره، بیماری پسوریازیس (نوعی بیماری پوستی مزمن خود ایمنی)، اگزما و شپش سر عوامل شایع این نوع خارش هستند. صرف‌نظر از علت خارش پوست سر، روش‌های زیادی برای درمان خانگی خارش سر وجود دارد.

از آنجا که خارش پوست سر، مشکلی رایج و اغلب آزاردهنده است؛ در این مقاله قصد داریم شما را با دلایل و عوامل ایجاد آن آشنا ‌کنیم. با ما همراه باشید تا روش‌های درمان طبیعی یا خانگی و محصولات بدون نسخه برای تسکین یا برطرف شدن خارش پوست سر را بررسی ‌کنیم. موادی که برای این نوع درمان‌ها استفاده می‌شود به راحتی در دسترس بوده و می‌توانید آن‌ها را به راحتی تهیه و استفاده کنید.

ترکیبات طبیعی برای درمان خارش سر

ترکیبات طبیعی و در دسترس یا محصولات بدون نسخه متنوعی وجود دارند که بسته به علت ایجاد خارش سر، می‌توانند در رفع این مشکل به شما کمک کنند. در صورتی که از علت خارش پوست سر خود اطلاع دارید و پزشک به شما اطمینان داده که این مشکل آزارنده، ناشی از بیماری پوستی خاصی که نیازمند به درمان باشد، نیست، می‌توانید ترکیبات طبیعی را امتحان کنید. در هرحال توصیه ما این است که حتی برای استفاده از محصولات طبیعی نیز نظر یک پزشک متخصص پوست و مو را جویا شوید؛ به خصوص اگر در حال استفاده از شامپو یا داروهای موضعی ضد قارچ، ضد خشکی یا محصولات درمانی دیگر هستید.

1) روغن زیتون گرم

استفاده از روغن زیتون گرم روی پوست سر می‌تواند به نرم و شل شدن پوسته‌ها‌ی خارش‌دار سطح پوست و در نهایت رفع خارش سر کمک کند.

ابتدا شیشه روغن زیتون را با کمی مالش گرم کنید و سپس روی پوست سرتان ماساژ دهید. اجازه دهید روغن زیتون برای چند ساعت روی پوست سرتان بماند و سپس آن را با شامپوهای درمانی مثل شامپوی “کول تار یا قطران زغال سنگ” یا “سالیسیلیک اسید” بشویید.

2) روغن نارگیل ارگانیک

روغن نارگیل ارگانیک به طور طبیعی از نارگیل رسیده استخراج می‌شود و حاوی لوریک اسید است که یک روغن اشباع با خاصیت آنتی باکتریال می‌باشد. لوریک اسید، باعث جذب موثر روغن نارگیل در پوست می‌شود. این کار روغن نارگیل را به یک درمان خانگی خارش سر تبدیل ‌می‌کند.

روغن نارگیل احتمالا برای خارش پوست سر ناشی از اگزما مفید است. همچنین ممکن است برای بر طرف کردن شپش سر نیز موثر باشد. مطالعه‌ای در سال 2010 قدرت درمانی مخلوطی از روغن نارگیل با انیسون یا بادیان رومی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

محققین دریافتند که این ترکیب برای ازبین بردن شپش و خارش پوست سر موفق‌تر و موثرتر از داروی اصلی درمان شپش سر یعنی “پرمترین” است.

3) روغن کرچک

روغن کرچک از دیرباز برای جلوگیری از ریزش مو یا کمک به رشد مجدد موها مورد استفاده بوده است. این خواص به علت کمک روغن کرچک به بهبود گردش خون و افزایش جریان آن است.

روغن کرچک دارای خواص ضد‌التهابی و ضد‌میکروبی نیز هست. خواص ضد‌قارچی و تغذیه‌کنندگی این روغن به علت وجود دو ماده ریسین و ریسینولئیک‌اسید است. همچنین، ریسینولئیک‌‌اسید‌ و مشتقات آن به روغن کرچک خاصیت مرطوب‌کنندگی می‌بخشد که می‌تواند در تسکین خارش سر مفید باشد.

به طور کلی روغن کرچک یکی از معدود مواد طبیعی است که می‌تواند:

• رشد مو را تحریک کرده و به آن سرعت ببخشد.
• با موخوره مبارزه کند.
• موها و پوست سر را مرطوب کند.
• به موها براقیت و درخشندگی بخشد.
• از ریزش یا شکستگی مکرر موها جلوگیری کند.
• موها را ضخیم کند.
• با خشکی و شوره سر مبارزه کند.

4) جو دوسر کلوئیدی

برخی شامپوهای ضد شوره حاوی یک ماده موثره طبیعی به نام جو دوسرکلوئیدی یا بلغور جو دو سر هستند. این ترکیب در واقع جو دوسر آسیاب شده بسیار ریز محلول در آب است. این محلول یک لایه نازک و محافظ روی سطح پوست تشکیل می‌دهد که رطوبت آن را حفظ کرده و مانع خشکی پوست سر و پوسته پوسته شدن آن می‌شود.

جو دوسر کلوئیدی به عنوان یک آنتی اکسیدان شناخته شده و همچنین خاصیت ضد التهابی دارد، که هردوی این موارد، به کاهش سوزش پوست کمک می‌کنند.

طرز تهیه ترکیب ضد خارش جو دو سر کلوئیدی

برای تهیه این ترکیب به ترتیب زیر عمل کنید:

1. یک مشت جو دوسر را در یک پارچه چیت یا نخی بپیچانید.
2. پارچه را زیر شیر آب ولرم نگه داشته و آبی که از پارچه بیرون می‌آید را در یک ظرف جمع آوری کنید.
3. آب حاصل را به آرامی و به طور یکنواخت روی کل پوست سرتان بریزید.

5) سرکه سیب

سرکه سیب حاوی مقادیر بالایی ” اسید استیک ” است که یک ماده طبیعی به شمار می‌آید. این سرکه به دلیل خاصیت ضد باکتری و ضد قارچ، هزاران سال است که به عنوان ضد عفونی کننده زخم استفاده می‌شود.

همچنین ممکن است سرکه سیب برای درمان خانگی خارش سر (ناشی از پسوریازیس) نسبتا موثر و مفید باشد. بنا به گفته “بنیاد ملی پسوریازیس” می‌توانید سرکه سیب و آب را به نسبت مساوی ترکیب کنید و روی پوست سرتان بریزید و بعد از چند دقیقه یا بعد از خشک شدن، آن را با آب ولرم بشوئید.

اگر پوست سر ترک خورده یا تاول زده باشد، سرکه سیب موجب احساس سوزش می‌شود. افرادی که روی پوست سرشان زخم باز دارند، از این روش درمانی اجتناب کنند. سرکه سیب می‌تواند سوختگی شیمیایی ایجاد کند، بنابراین با احتیاط از آن استفاده کنید.

6) روغن نعناع فلفلی

روغن نعناع فلفلی حاوی غلظت بالایی “منتول”(یک ماده طبیعی) است. منتول روی پوست اثر خنک کننده دارد. این ماده ممکن است (به خصوص) برای تسکین خارش ناشی از آلرژی‌های پوستی، مفید و موثر باشد.

مطالعه‌ای در سال 2012 به بررسی تاثیرات مخلوطی از روغن نعناع فلفلی و روغن کنجد برای خارش سر در زنان باردار پرداخت. نتایج این طور نشان داد که استفاده از این اسانس روغنی دو بار در روز و به مدت دو هفته، در مقایسه با دارونما (پلاسبو)، خارش را کاهش می‌دهد.

مانند سایر اسانس‌های روغنی، روغن را باید به صورت رقیق شده برای پوست سر استفاده کنید. می‌توانید چند قطره از روغن را به شامپو اضافه کنید، آن را روی پوست سرتان بمالید و سپس با آب ولرم شستشو دهید.

7) روغن علف لیمو

شوره سر با خشکی و خارش پوست سر مشخص می‌شود. برای اطلاعات بیشتر مقاله “شوره سر با خشکی پوست سر چه تفاوتی دارد؟” را بخوانید.

بر اساس نتایج کارآزمایی کنترل شده تصادفی در سال 2015، روغن علف لیمو ممکن است برای درمان شوره سر موثر و مفید باشد. در این مطالعه، تعداد 30 شرکت کننده روی نیمی از سر خود محلول روغن علف لیمو و روی نیمه دیگر آن، دارونما زدند.

بعد از دو هفته، که به صورت روزانه دوبار از این دو ماده استفاده شد، مشخص گردید که روغن علف لیمو در مقایسه با دارونما موجب کاهش شوره سر می‌شود. همچنین نتایج نشان داد محلول 10 درصد روغن علف لیمو موثرتر از محلول 5 درصد است.

8) روغن درخت چای و نرولیدول ( Nerolidol )

روغن درخت چای ممکن است روش طبیعی موثری برای درمان خانگی خارش سر ناشی از شپش باشد. طی یک مطالعه آزمایشگاهی در سال 2012 ثابت شد که غلظت یک درصد روغن درخت چای بعد از 30 دقیقه، به طرز موثری می‌تواند همه شپش سر را از بین ببرد.

محققین یک ماده طبیعی دیگر به نام” نرولیدول” را امتحان کردند که در برخی گیاهان یافت می‌شود. نتایج این طور نشان داد که غلظت یک درصد نرولیدول بعد از 4 روز، موجب از بین رفتن نیمی از تخم شپش‌ها و مانع تبدیل شدن آنها به شپش می‌شود.

همچنین محققان دریافتند که مخلوطی از یک بخش روغن درخت چای (غلظت نیم درصد) و دو بخش نرولیدول( غلظت یک درصد) در کشتن شپش سر و تخم شپش‌ها بسیار موثر است.

9) سالیسیلیک اسید

” سالیسیلیک اسید ” نوعی ماده شیمیایی طبیعی موجود در گیاهان است که خاصیت ضد باکتری و ضد التهابی دارد و به لایه برداری پوست کمک می‌کند. این ماده، یکی از مواد موثره رایج موجود در شامپو ضد شوره است.

این اسید باعث نرم شدن قسمت‌هایی از پوست می‌شود که سفت و ضخیم شده اند و باعث می‌شود پوسته‌ها به راحتی کنده ‌شوند. سالیسیلیک اسید همچنین، موجب درمان خارش سر ناشی از شوره و سایر مشکلات مربوط به پوست سر می‌شود.

10) سلنیوم سولفید

استفاده از شامپو ضد شوره حاوی “سلنیوم سولفید” روش دیگری برای درمان خانگی خارش سر است. این نوع شامپوها با کم کردن سرعت مرگ سلول‌های پوستی و جلوگیری از تجمع پوسته‌ها روی سطح پوست سر موجب بهبود شوره سر می‌شوند.

سلنیوم سولفید نیز به کاهش تعداد مخمر مالاسزیا در پوست سر کمک می‌کند. این مخمر در بروز شوره سر، درماتیت سبورئیک و پسوریازیس پوست سر مشارکت می‌کند.

به دستورالعمل شامپو دقت کنید، زیرا ممکن اسدلیلت توصیه کند آن را به مدت چهارده روز و دو بار در هفته استفاده کنید؛ و سپس آن را به یک بار در هفته کاهش داده و در ادامه هر زمان که نیاز بود، برای یک مرتبه از آن استفاده کنید.

سلنیوم سولفید ممکن است باعث تغییر رنگ پوست سر شود. البته این اتفاق ضرری در پی نداشته و بعد از توقف مصرف شامپو برطرف می‌شود.

11) زینک پیریتیون

شامپو “زینک پیریتیون” با جلوگیری از رشد مخمر مالاسزیا (عامل شوره سر) اثر خود را اعمال می‌کند. این شامپو را باید حداقل هفته‌ای دوبار و یا بر اساس توصیه پزشک یا متخصص پوست استفاده کنید.

12) شامپو کتوکونازول

طبق این مقاله، “کتوکونازول” نوعی عامل ضد قارچ است که به کاهش مخمر مالاسزیا در پوست سر کمک می‌کند که بر اساس دستورالعمل شامپو، باید هفته‌ای دوبار استفاده شود. اگر شوره بدتر شد یا بعد از یک ماه اثری از بهبود آن مشاهده نشد، مصرف را متوقف کنید.

شامپو کتوکونازول برای بچه‌های زیر 12 سال و زنان باردار یا شیرده مناسب نیست. افرادی که پوست آسیب دیده یا التهاب پوست سر دارند، از مصرف هر گونه محصولات حاوی کتوکونازول خودداری کنند.

13) مراقبه

شاید جالب باشد بدانید فعالیت‌هایی مثل مراقبه که موجب کاهش استرس می‌شود، به عنوان یک درمان خانگی خارش سر ناشی از اضطراب نیز موثر است. همچنین خارش ناشی از اگزما را نیز بهبود می‌بخشد.

مطالعه‌ای درباره مراقبه و تاثیر آن بر اگزما نشان می‌دهد که با استفاده از این روش باستانی، احساس خارش با ارائه مکانیزم مقابله و حس کنترل بهبود می‌یابد. مراقبه را می‌توان به تنهایی یا در کنار سایر درمان‌های مربوط به خارش پوست سر امتحان کرد.

اگر با این روش آشنایی ندارید، می‌توانید به کلاس بروید یا به نوار، اپلیکیشن یا پادکست مربوط به مراقبه گوش دهید.

چه عواملی باعث خارش پوست سر می‌شود؟

رایج‌ترین علت خارش سر عبارتست از شوره سر، نوعی اگزما به نام درماتیت سبورئیک و پسوریازیس.

شوره سر

شوره سر رایج‌ترین دلیل خارش سر است. شوره به این دلیل رخ می‌دهد که سلول‌های پوست سر پوسته پوسته شده، می‌ریزند و سپس با سرعت بالایی با سلول‌های جدید جایگزین می‌شوند. این حالت باعث تجمع سلول‌های مرده، ریختن پوسته‌ها درون موها و در نهایت شوره قابل مشاهده می‌شود که روی پوست سر ایجاد خارش می‌کند.

درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک یکی از مهمترین علل خارش سر است. در این نوع بیماری، پوست اطراف غدد چربی ملتهب شده و باعث ایجاد پوسته‌های زرد رنگ و چربی می‌شود. درماتیت سبورئیک در هر قسمت از بدن که غدد چربی دارد ایجاد می‌شود، اما این حالت بیشتر مخصوص پوست سراست. همچنین عواملی نظیر استرس، تغییرات هورمونی و حساسیت پوستی شرایط را بدتر می‌کنند.

پسوریازیس

در ایالات متحده، پسوریازیس یکی از رایج‌ترین مشکلات پوستی به شمار می‌رود. پسوریازیس موجب می‌شود که سلول‌های پوستی سریع‌تر از حد معمول رشد کرده و ساختاری به نام پلاک روی پوست ایجاد کند. این مشکل روی پوست سر خیلی شایع است.

سایر عوامل ایجاد خارش سر

سایر عواملی که موجب خارش پوست سر می‌شود، عبارتند از:

• حساسیت به ترکیبات موجود در شامپو
• کهیر
• شپش سر
• گال
• کرم حلقوی سر (قارچ پوست سر)
• درماتیت آتوپیک (اگزما)
• مشکلات عصبی
• سرطان پوستی

کلام آخر

خارش پوست سر مشکلی شایع با دلایل متعدد است. این مشکل را اغلب می‌توان در خانه درمان کرد ولی گاهی اوقات نیاز به درمان دارویی نیز دارد. اگر علائم شما به راحتی و طی چند هفته از بین نرفت، با پزشک خود درباره علت زمینه‌ای خارش پوست سر و بهترین راه درمان آن صحبت کنید.

شما چه تجربه‌ای از خارش پوست سر دارید؟ کدام عوامل در ایجاد این نوع خارش موثر بوده و کدام درمان خانگی خارش سر در برطرف کردن این مشکل به شما کمک کرده است؟ تجربیات‌تان را در این زمینه با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید