ضد درد: 13 ضد درد گیاهی، خواص، عوارض و کاربردهای آن‌ها

وقتی درد سراغمان می‌آید ولی نمی‌خواهیم از داروهای شیمیایی استفاده کنیم، چه چاره‌ای پیش رویمان است؟ اگر از جمله کسانی هستید که درد رهایتان نمی‌کند، استفاده از گیاهان دارویی ضد درد ممکن است به‌کاهش ناراحتی‌تان کمک کند؛ به‌خصوص اگر همراه با ورزش منظم، رژیم غذایی مناسب و تمرین تکنیک‌های آرامش‌بخش یا ریلکسیشن باشد.

بیماری‌‌های دردناک مانند آرتریت ( التهاب مفاصل )، کمر درد و تاندونیت ( التهاب تاندون )، ناشی از التهاب هستند. التهاب، در واقع واکنش طبیعی سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت یا آسیب است.

التهاب اگر مزمن شود، علاوه ‌بر ایجاد درد ، می‌تواند عامل بیماری‌های دیگری مانند سرطان ، بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت گردد.

در ادامه، شما را با ۱۳ گیاه دارویی آشنا خواهیم کرد که اغلب به‌عنوان تسکین‌دهنده طبیعی درد به‌کار می‌روند.

1) زردچوبه

در طب سنتی هند از زردچوبه برای تسکین درد التهاب مفاصل (آرتریت) استفاده می‌شود؛ زیرا این گیاه حاوی آنتی‌اکسیدانی به نام Curcumin است. براساس مطالعات انجام‌ شده ، کورکومین می‌تواند بر سیتوکین‌ها (پروتئین‌هایی که به‌دنبال فرآیند التهابی ترشح می‌شوند) غلبه کند و یک ضد درد موثر باشد.

پروستاگلاندین‌ها در بافت‌های مختلف بدن، در پاسخ به آسیب بافتی یا عفونت تولید شده و به عنوان بخشی از روند بهبودی، باعث التهاب، درد و تب می‌شوند. بنابراین کورکومین با مهار اثر پروستاگلاندین‌ها می‌تواند اثر ضد درد قاعدگی نیز داشته باشد.

کورکومین همچنین برای کاهش درد‌های مرتبط با اختلالات خود ایمنی و التهاب تاندون‌ها موثر است.

2) بروملین (Bromelain)

بروملین، آنزیمی است که از ساقه آناناس استخراج می‌شود. این ماده، سطح پروستاگلاندین را کاهش می‌دهد. پروستاگلاندین‌ها، ترکیباتی لیپیدی هستند که در بدن اثرات شبه هورمونی دارند و به ‌همین ‌دلیل با توجه به نوع گیرنده‌هایی که به آن‌ها متصل می‌شوند، می‌توانند اثرات متفاوتی ایجاد کنند.

اگر مبتلا به التهاب و درد مفاصل (آرتریت)، بیماری‌های مرتبط با تنش‌های عضلانی- اسکلتی مانند سندرم مفصل گیجگاهی فکی (اختلال در فعالیت عضلات و اعصاب فک) یا التهابات مرتبط با تروما و ضربه هستید، بروملین می‌تواند برای شما مفید باشد و درد را کاهش دهد. این آنزیم در میوه تازه آناناس نیز یافت می‌شود.

بروملین همچنین می‌تواند به ترمیم و بهبود عضلات و بافت هم‌بند نیز کمک کند.

3) زنجبیل (Ginger)

نوشیدن دم‌نوش زنجبیل به رفع گرفتگی و احتقان ناشی از سرماخوردگی کمک می‌کند. از ‌سوی ‌دیگر، مصرف مکمل‌های حاوی زنجبیل بر کاهش درد مؤثر است. زنجبیل با کاهش سطح پروستاگلاندین، درد ناشی ‌از التهاب مفاصل را تسکین می‌بخشد.

برخی مطالعات نشان می‌دهند زنجبیل نسبت ‌به داروهای ضد ‌التهاب غیر استروئیدی مانند آسپرین می‌تواند به‌ شکل مؤثرتری درد و التهاب را کاهش دهد.

4) آلوورا (Aloe Vera)

آلوورا گیاهی است که بیشتر در طب جایگزین از آن استفاده می‌شود. این گیاه به شکل‌های مختلف مانند قرص، پودر، ژل و همچنین به صورت برگ در دسترس است.

آلوورا به‌دلیل خواص درمانی‌اش، تقریباً مشهور است. به‌ عنوان ‌مثال از این گیاه برای درمان خراش‌های کوچک روی پوست یا درمان آفتاب سوختگی استفاده می‌شود.

آلوورا اگرچه یک ضد درد قوی نیست اما می‌تواند در تسکین درد مفاصل مفید باشد. آلوورا دارای خاصیت ضد التهاب است و اثرات گوارشی منفی داروهای ضد درد غیر استروئیدی (NSAIDs) را ندارد.

ژل آلوورا را می‌توانید مستقیماً روی پوست بمالید. برخی تحقیقات نشان می‌دهند مصرف آلوورا به‌ صورت خوراکی نیز می‌تواند درد ناشی ‌از التهاب مفاصل را تسکین دهد؛ اما برای تأیید اثربخشی این روش‌های درمانی، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

براساس مطالعات مرکز ملی بهداشت‌ مکمل و یکپارچه آمریکا (NCCIH ) استفاده از آلوورا احتمالاً خطری ندارد، اما بعضی افراد هنگام مصرف آن به‌ صورت خوراکی ممکن است دچار برخی عوارض جانبی ‌شوند.

البته نباید فراموش کرد از آنجا که آلوورا احتمالاً سطح گلوکز خون را کاهش می‌دهد، بنابراین شاید با برخی داروهای درمان دیابت نیز تداخل داشته باشد.

5) آرنیکا (گل همیشه بهار کوهی)

آرنیکا را اغلب به صورت موضعی برای کاهش دردهای ناشی از التهاب مفاصل ، جراحی و غیره به‌کار می‌برند. مطالعات اولیه نشان داده‌اند که استفاده از ژل آرنیکا به‌صورت دو‌بار در روز و به‌مدت 3 هفته، باعث کاهش درد و گرفتگی عضلات و همچنین بهبود عملکرد افراد مبتلا به التهاب مفاصل دست یا زانو خواهد شد. بر اساس نتایج مطالعات جامع‌تر، استفاده از ژل حاوی آرنیکا می‌تواند مانند برخی داروها از جمله‌ ایبوپروفن اثر ضد درد عضلانی داشته باشد.

6) اسانس روغنی رزماری

رزماری در طب سنتی به‌عنوان یک مسکن ضعیف شناخته می‌شود. براساس یک مطالعه دو ‌هفته‌ای روی مبتلایان به سکته مغزی که از درد شانه رنج می‌بردند، پس از آنکه این افراد روزانه دوبار به مدت ۲۰ دقیقه ژل ضد درد حاوی رزماری را همراه با طب فشاری (تکنیکی مشابه طب سوزنی که با فشار نوک انگشتان انجام می‌شود) دریافت کردند، ۳۰ درصد کاهش درد گزارش شد؛ ولی کسانی که تحت‌ درمان با طب‌ فشاری بدون ژل رزماری قرار گرفتند، فقط ۱۵ درصد کاهش درد داشتند.

همچنین براساس نتایج تحقیق دیگری که روی حیوانات انجام شد، محققان به این نتیجه رسیدند که روغن رزماری به‌عنوان تسکین‌دهنده، می‌تواند مؤثرتر از استامینوفن عمل کند.

البته غلظت روغن رزماری در ایجاد اثر ضد درد اهمیت دارد؛ به صورتی که اگر از حد مشخصی بالاتر رود، می‌تواند باعث اثر معکوس شود، بنابراین برای تسکین درد، به جای روغن خالص رزماری، از محصولات تخصصی فرموله شده برای این منظور استفاده کنید.

از ‌سوی‌ دیگر، روغن رزماری احتمالاً بر کاهش التهاب بافت‌ها که منجر به تورم، درد و سفتی می‌شود نیز مؤثر خواهد بود.

در تحقیقی که روی افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) انجام شد، کسانی که سه ‌بار در هفته به مدت ۱۵ دقیقه ماساژ زانو همراه با روغن رزماری دریافت کردند، درد التهابی ناحیه زانویشان به میزان 50 درصد کاهش یافت. این در حالی است که میزان کاهش درد بیماران گروهی که از روغن رزماری استفاده نکرده بودند فقط 12 درصد بود.

7) اسانس روغنی نعناع فلفلی

روغن نعناع فلفلی از گیاهی با نام علمی .Mentha piperita L به‌دست می‌آید. گیاه نعنا‌ع فلفلی دارای اثرات ضد التهاب، ضد میکروب و تسکین‌دهنده است. ترکیبات فعال موجود در روغن نعنا‌ع فلفلی عبارتند از کارواکرول، منتول و لیمونن. در بیشتر مواقع از عصاره رقیق‌شده نعناع فلفلی در محصولات ضد درد موضعی استفاده می‌شود.

به‌طور سنتی از نعناع فلفلی برای رفع اسپاسم‌های دردناک و مشکلات مرتبط با التهاب مفصلی استفاده می‌کنند. همچنین مالیدن روغن نعناع فلفلی روی شقیقه‌ها و پیشانی می‌تواند سردرد تنشی (شایع‌ترین نوع سردرد) را تسکین دهد.

البته باید از مالیدن روغن نعناع فلفلی روی پوست دارای بریدگی خودداری کنید؛ زیرا این ماده می‌تواند واکنش‌های آلرژیک ایجاد کند. به ‌همین ‌دلیل است که باید پیش از استفاده روغن نعناع فلفلی روی ناحیه دردناک، آزمایش حساسیت پوستی انجام دهید.

برای این منظور، مقدار کمی از روغن را روی پوست بازویتان بمالید. اگر پس‌از 24 ساعت علائم حساسیت مانند قرمزی، خارش، تورم و غیره مشاهده نشد، مصرف موضعی این روغن به احتمال زیاد برای شما بی‌خطر خواهد بود.

توجه داشته باشید که از این روغن نباید برای کودکان استفاده کنید.

8) کپسایسین

کپسایسین (capsaicin)، ماده اصلی فلفل ‌قرمز تند و یکی از مؤثرترین ضد درد ها برای تسکین موضعی درد است. این ماده برای تسکین درد مفاصل و درد عصبی دیابتی نیز کاربرد دارد.

در ابتدای استفاده از کرم کپسایسین ، سوزش یا گزگز روی پوست احساس می‌شود، اما با گذشت زمان این حالت بهبود می‌یابد. ممکن است لازم باشد روزانه و به مدت چند هفته از کرم ضد درد استفاده کنید تا شاهد اثر ضد درد آن باشید.

9) پوست درخت بید ‌سفید

پوست درخت بید ‌سفید (White Willow Bark) حاوی ماده‌ای به نام سالیسین است که ساختاری شبیه آسپرین دارد؛ به ‌همین ‌دلیل از گذشته از آن به‌عنوان ضد درد گیاهی و درمانی طبیعی جهت تسکین التهاب استفاده می‌شود.

براساس مطالعات انجام ‌شده، این گیاه مانند داروهای معمول می‌تواند بر کاهش درد‌های خفیف تا نسبتاً شدید در نواحی زانوها و مفصل ران‌ها مؤثر باشد. پوست درخت بید سفید همچنین دردهای حاد کمر، مفاصل و التهاب مفصلی را تسکین می‌بخشد.

این داروی گیاهی می‌تواند مانند آسپرین باعث ناراحتی معده شود، بر عملکرد کلیه تاثیر بگذارد یا زمان خون‌ریزی را طولانی کرده و خطر بروز آن را افزایش دهد؛ بنابراین باید در مصرف آن بسیار محتاط بود. در نظر داشته باشید که کودکان نباید از پوست درخت بید سفید استفاده کنند.

10) کندر (Boswellia)

کندر از رزین و صمغ پوست درخت کندر به‌دست می‌آید و واکنش‌های شیمیایی مربوط به ایجاد التهاب را خنثی می‌کند. استفاده از کندر در طب سنتی هند، سابقه زیادی دارد.

11) گیاه پنجه‌ شیطان (Devil’s claw)

گیاه پنجه شیطان (با نام علمی Harpagophytum procumbens) از گذشته‌های بسیار دور برای درمان روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) به کار می‌رود. این گیاه که بومی آفریقای ‌جنوبی است، می‌تواند درد ناشی ‌از التهاب مفصل و تاندون‌ها و همچنین کمردرد و درد گردن را تسکین دهد.

براساس تحقیقی که در سال 2007 روی 259 فرد مبتلا به بیماری‌های روماتیسمی انجام شد، محققان دریافتند که 60 درصد اعضای گروه تحت ‌مطالعه پس از هشت ‌هفته استفاده ‌از گیاه پنجه‌ شیطان، مصرف داروهای مسکن خود را کاهش دادند یا قطع کردند. به‌ ادعای طرفداران این گیاه، به ‌نظر می‌رسد کیفیت زندگی شرکت‌کنندگان نیز در اثر مصرف آن بهبود یافته است.

12) میخک

از میخک هم مانند سایر مکمل‌های گیاهی می‌توانید برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها استفاده کنید. میخک به کاهش حالت تهوع و درمان سرما‌خوردگی کمک می‌کند. این گیاه همچنین می‌تواند تسکین‌دهنده سردرد و درد ناشی از التهاب مفاصل باشد. میخک دارای اثر ضد درد دندان نیز هست.

به علاوه، می‌توان از میخک به‌عنوان مسکن موضعی استفاده کرد. یک مطالعه استفاده از میخک را برای درمان عفونت‌های قارچی پیشنهاد می‌دهد، هرچند که برای اثبات اثربخشی این پیشنهاد، انجام تحقیقات بیشتر ضروری به‌نظر می‌رسد.

اوژنول، ماده فعال موجود در میخک، یک مسکن طبیعی است که در برخی داروهای بدون ‌نسخه موضعی نیز وجود دارد.

مالیدن مقدار کمی روغن میخک روی لثه‌ها می‌تواند درد دندان را به‌طور موقت و تا زمان مراجعه به دندان‌پزشک تسکین دهد؛ اما اگر مقدار زیادی روغن میخک رقیق‌ نشده را روی لثه‌هایتان بمالید، این کار احتمالاً به لثه‌ها آسیب می‌رساند؛ بنابراین قبل از استفاده از این روش در خانه، بهتر است با دندان‌پزشکتان مشورت کنید.

اگر دچار اختلالات خونریزی هستید یا از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید، باید هنگام مصرف فرآورده‌های حاوی میخک بسیار محتاط باشید، زیرا روغن میخک می‌تواند خطر خون‌ریزی غیرعادی را افزایش دهد.

13) بابونه گاوی (Feverfew)

بابونه گاوی از قرن‌ها پیش برای درمان سردرد، معده درد و دندان درد به‌کار می‌رفته است. امروزه نیز از این گیاه برای تسکین دردهای ناشی از میگرن و روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) استفاده می‌کنند.

البته برای تأیید علمی اثربخشی بابونه ‌گاوی، به مطالعات بیشتری نیاز است. با این وجود، این گیاه ارزش امتحان کردن را دارد، زیرا عوارض جانبی جدی برای آن گزارش نشده است.

برخی عوارض جانبی خفیف مصرف گیاه بابونه گاوی شامل آفت دهانی و تحریک زبان و لب‌ها است. البته زنان باردار باید به‌طور کلی از مصرف این گیاه اجتناب کنند.

تجربه شما

شما تجربه استفاده از گیاهان ضد درد را دارید؟ کدام گیاه برای شما بهتر عمل می‌کند؟ تجربه‌تان را برای ما و دیگران بنویسید.