گیتی ساعتچی را بهتر بشناسیم
گیتی ساعتچی بانوی پیشکسوت سینما و تلویزیون ایران است که با نقش پروانه در سریال «تلخ و شیرین» شناخته شد. وی از هنرمندان باسابقه است که در سریال معمای شاه نقش تاج الملوک را بازی می کند. گیتی ساعتچی ( بازیگر نقش مادر شاه ) از زندگی خانوادگی و حرفه ایی اش می گوید.
از هنگامی که او را در سریال جستجو دیده بودم، تصویر یک مادر کامل از او در ذهنم نقش بسته بود و همواره او را به چشم والده ای پرمهر و محبت به خاطر داشتم. تا او را از حمله سختی ها و تجاوزها حفظ کرده باشد. نمونه یک مادر کامل که با عشق و فداکاری به تربیت فرزند خود می پردازد و از تقدیم تمام داشته های خود به او ابایی ندارد.
سال ها بعد وقتی به بهانه مصاحبه با او ساعتی را گذراندم دریافتم تمام آن تصورات واقعیت داشته و وجود این بانو با اوج خوبی ها و کمالات یک مادر فداکار عجین شده و از او تجلی یک اسطوره پرمهر و عاطفه را ساخته است. خانم گیتی ساعتچی برای معنویات ارزش بالایی قائل است و با درکی عمیق و ژرف به کشف مفاهیم مذهبی و دینی می پردازد و در این زمینه با درآمیختن عشق و عقل به نتایج گوهرباری دست می یابد. آنچه می خوانید نتیجه مصاحبه ما با اوست.
گیتی ساعتچی در نقش مادر شاه
مصاحبه ای با گیتی ساعتچی
کجا به دنیا آمدید؟
من در تهران به دنیا آمدم. در جنوب شهر، میدان خراسان، خیابان هفده شهریور که در آن زمان شهباز نام داشت. دقیق تر بگویم ایستگاه آتش نشانی. من آنجا به دنیا آمدم و به محله های پایین تهران افتخار می کنم. هر چند وقت یک بار به آن مناطق سر می زنم تا خاطرات شیرین گذشته برایم تداعی شود. همیشه مردم جنوب شهر را دوست داشته ام و درستی، پاکی و یکرنگی شان را ستوده ام. هنرمندان و ورزشکاران مهم زیادی از آنجا برخاسته اند. البته با مناطق دیگر هم مشکلی ندارم، اما صفایی که در آن محدوده یافته ام از جنس دیگری است.
شغل پدر و مادرتان چه بود؟ آنها را چگونه افرادی توصیف می کنید؟
پدر من در بازار کار می کرد و حجره ساعت فروشی داشت. ایشان در آن منطقه معروف بود و به همین دلیل هم نام خانوادگی ساعتچی داشت. مردی متدین و آرام که همواره با همسر و فرزندانش به خوبی رفتار کرد و از خود خاطراتی به یادماندنی بر جای گذاشت. مادرم هم خانمی بسیار مهربان و خانواده دار بود و سازگاری که در او به چشم می خورد مثال زدنی بود.
مادرم اوایل خانه دار بود، اما در سال های آخر به بهیاری مشغول شده بود. ما از لحاظ مادی زیاد متمول نبودیم، اما او با درایت و محبت زندگی را برایمان شیرین می کرد و اجازه نمی داد به هیچ وجه سختی بکشیم. ما به لطف ارزش و اهمیتی که او برایمان قائل بود همگی درس خواندیم و تحصیل کردیم. مادرمان هر روز تا دم در مدرسه به دنبال من می آمد و مرا می رساند. آن زمان اتوبوس های دو طبقه تازه به تهران آمده بود و من که آنها را دوست داشتم با یک دنیا ذوق و اشتیاق همراه مادر مهربانم سوار می شدم تا با او به خانه برگردم. تداعی تک تک این خاطرات برای من سرشار از لطف و زیبایی است. وقتی به عشق و مهر مادر خودم و دیگر مادران آن نسل فکر می کنم، حسرت می خورم که چرا آن سبک مادری و همسری در جامعه ما رنگ باخته و مانند آنها را کمتر می بینیم.
چند خواهر و برادر دارید؟
ما پنج دختر بودیم که در حال حاضر سه تایمان ساکن ایرانیم و دوتای دیگر در خارج به سر می برند.
کی و چگونه ازدواج کردید؟
بعد از این که دیپلم گرفتم به طور سنتی ازدواج کردم. من از مادرم سازگاری یاد گرفته بودم و با صبوری زندگی می کردم. اکنون یک دختر عزیز و نازنین دارم که در رشته مهندسی معماری تحصیل کرده و متاهل است.
در تربیت فرزند چه معیارهایی برای شما بسیار مهم بود؟
برای من خیلی اهمیت داشت که دخترم پایبند اصول اخلاقی باشد، حرف راست بزند، خودش را حفظ کند، درستکاری را سرلوحه زندگی اش قرار دهد، نماز بخواند، روزه بگیرد، به اصول دینمان که برجسته ترین دین الهی است توجه کند و تا سر حد امکان تلاش داشته باشد که به انسانی مفید و برجسته تبدیل شود. اما من هیچ گاه به دخترم سختگیری شدید نداشته و همواره با او رابطه ای دوستانه داشتم. یک مادر باید به دختر خودش همه چیز را یاد بدهد، اما زبانی خوش و دوستانه داشته باشد تا فرزند به او علاقه مند شود و به گفته های او عمل کند. مادری که تندخوست نمی تواند فرزند خود را به درستی هدایت کند و به همین دلیل، دخترش مجذوب دوستان خود می شود و حرف آنها را هر چند هم که بد باشد، می پذیرد. اما اگر مادر برخوردی دوستانه با دختر خود داشته باشد دختر هم او را محرم خود می داند و قبل از هر کس با او صحبت می کند و نصیحت های او را با جان و دل می شنود.
من همواره با دخترم دوست بودم و این رابطه دوستانه را هم به تمام مادران توصیه می کنم.
بعد از این که دخترتان ازدواج کرد چگونه بودید؟ آیا از آن دست مادرانی بودید که در زندگی زناشویی فرزندشان دخالت می کنند یا فقط همه چیز را از دور نظاره می کردید؟
من هرگز در زندگی داخلی دخترم دخالت نکردم و نخواهم کرد چون حقیقتا این کار را بد و مخرب می دانم. والدین دختر و پسر هرگز نباید در زندگی داخلی فرزندی که اکنون متاهل شده دخالت کنند زیرا این کار نه تنها فایده ای ندارد بلکه تخریب و ویرانی هم به همراه خواهد آورد. ما فقط باید آن چیزهایی که در اثر تجربه اندوزی آموخته ایم را به فرزندان یاد بدهیم و هیچ گاه حق دخالت در زندگی داخلی آنها را نداریم. متاسفانه زن و شوهرهای بسیاری بوده اند که به دلیل دخالت های بی جای والدین نتوانسته اند زندگی درستی داشته باشند و حتی در نهایت کارشان به طلاق و جدایی رسیده است.
گیتی ساعتچی در سریال معمای شاه
به حرفه شما برسیم. از چه زمانی احساس کردید که به بازیگری علاقه مندید و دوست دارید هنرپیشه بشوید؟
من از همان دوران کودکی استعداد هنری را درون خودم حس و در تمام برنامه های سرود و نمایش مدرسه شرکت می کردم. به مدرسه اسلامی می رفتم که خاله ام مدیرش بود و با چادر به مدرسه می رفتم و سر صف قرآن می خواندم. گاهی شعر دکلمه می کردم و از انجام این کار لذت می بردم.
در میان کارهای اخیر کدامیک بیشتر دوست داشته اید؟
در سال 67 سریالی از من پخش شد به نام جستجو که در آن نقش همسر آقای کاظم افرندنیا را بازی می کردم که یک ساواکی بود. ما پسری به نام مهرداد داشتیم که برخلاف پدرش به امام خمینی علاقه داشت و در زمان انقلاب عکس های او را چاپ می کرد تا پخش کند. من آن نقش را خیلی دوست داشتم و به نظرم سریال بسیار خوب و آموزنده ای بود و همین جا از عوامل صداوسیما خواهش می کنم که آن را مجددا پخش کنند. سریال همه فرزندان من را هم دوست داشتم و در آن با خانم ها حمیده خیرآبادی و مهین شهابی همبازی بودم.
خانم ساعتچی، به نظرتان چرا رفت و آمدهای مردم به نسبت قدیم کمتر شده است؟
به علت این شبکه های اجتماعی که مثل قارچ از زیر زمین سر بر می آورند و زندگی انسان ها را بر هم می ریزند. ما ایرانی ها در استفاده از این ابزارها اعتدال را رعایت نمی کنیم و به همین دلیل زندگی روزمره مان را دستخوش مشکلات خود ساخته کرده ایم. وقتی بزرگ ترهای فامیل همه را به خانه خود دعوت می کنند تا قوم و خویش بتوانند ساعتی را در کنار یکدیگر بگذرانند، می بینیم که افراد به جای این که از این فرصت استفاده کنند و ساعتی با هم گل بگویند و گل بشنوند ترجیح می دهند سرشان را در همان گوشی های موبایلی فروکنند که هر روزشان را با آن می گذرانند. دنیای مجازی مردم را به خود جذب می کند و وقت شریفشان را به هدر می دهد بی آن که چیزی یاد بگیرند. قدیم مردم با هم رفت و آمد زیادی داشتند و همین آشنایی ها و رفت و آمدها راهی موثر برای پیدا شدن موارد درست ازدواج برای دختر و پسران جوان بود. الان بسیاری از جوانان همین دنیای مجازی را راهی برای ازدواج خود می دانند، غافل از این که این ره که می روند به ترکستان منتهی می شود.
وقتی زمان حال را با گذشته مقایسه می کنیم یکی از اصلی ترین تفاوت ها را در دوام زندگی های زناشویی می بینیم. شما علت این افت دوام زندگی و افزایش آمار طلاق را در چه می دانید؟
متاسفانه سال هاست که شبکه های ماهواره ای بنیاد خانواده های ایرانی را نشانه گرفته اند و با هدف ریشه کن کردن مفهوم باارزش خانواده اسلامی به فعالیت خود ادامه می دهند. هر کدام از این سریال ها را که تماشا می کنید می بینید راجع به خانواده های آشفته و بی ارزش غربی است که در آن زن و مرد کوچک ترین تعهدی نسبت به یکدیگر ندارند و براحتی به هم خیانت می کنند. مردی که صاحب زن و چند فرزند است براحتی به زنان دیگر چشم می دوزد و به سراغ هر کس که از او خوشش بیاید می رود.
وقتی همسرش متوجه موضوع می شود مقابله به مثل را به مثابه اولین راه حل می بیند و بلافاصله به فکر ارتباط برقرار کردن با مردی به جز شوهر خودش می افتد. وضع فرزندانی را در نظر بگیرید که قرار است زیر دست چنین پدر و مادر منحطی رشد کنند و پرورش یابند. دختر آنها ازدواج نکرده، اما باردار است و والدین بابت این مساله هیچ شرمندگی ندارند. پسرشان هم مشکلات دیگری از جمله مصرف الکل و سایر مواد را دارد و این مسائل به راحتی در خانواده آنها هضم می شود. این وضع زندگی را با نهاد پاک خانوادگی ایران اسلامی مقایسه کنید. ما از بزرگ ترهای خود تعهد و وفاداری آموخته ایم و باید این اصول را در زندگی به اجرا درآوریم. متاسفانه سال هاست که بسیاری از خانواده ها به بهانه سرگرمی تماشای سریال های ماهواره ای را به عادتی روزمره برای خود درآورده اند و این عامل تباهی را مهمان زندگی خویش کرده اند. آنها این مساله را متوجه نمی شوند که با تماشای این سریال ها به تدریج اصول ویرانگر جامعه غرب در وجودشان نهادینه می شود و بنیاد خانواده شان مسیر نابودی را پیش می گیرد. ما در فرهنگ خود سازگاری و توجه به معنویات را داریم، اما در این سریال ها تجمل گرایی و توجه شدید به مادیات تبلیغ می شود. ارزش هر فردی با ماشینش سنجیده می شود و دارایی های او تعیین کننده مقام و اعتبار اوست در حالی که این مسائل در فرهنگ عمیق و ارزشمند ایران اسلامی جایی ندارد.
گیتی ساعتچی در سریال معمای شاه
به نظر شما ماهواره ها در ارتباط والدین و فرزندان هم مشکلاتی ایجاد کرده اند؟
بله، صددرصد. قدیم بچه ها بیشتر حرمت والدین را نگاه می داشتند در حالی که من طی سال های اخیر به کرات دخترانی را دیده ام که به شکلی بد روبه روی پدر و مادر خود می ایستند و با آنها بدرفتاری می کنند. صدالبته که متهم اصلی این نوع رفتار، تماشای برنامه های بد ماهواره ای است. من گاهی اوقات دقایقی از این برنامه ها را دیده ام تا متوجه شوم چه خبر است. همان چند دقیقه به اندازه کافی برای من نفرت انگیز است. به همین علت از تمام والدین خواهش می کنم برای سرگرم شدن و پرکردن وقت خودشان سراغ ماهواره نروند. شاید والدین سنین رشد را پشت سر گذاشته باشند و اصول اخلاقی در وجودشان ریشه دوانده باشد، اما فرزندانشان هنوز در سن رشد و پرورش اند.
دختر و پسر نوجوانی که پای تماشای سریال های منحط خارجی می نشیند ناخودآگاه از آنها الگوبرداری می کند. دوست دارد آن گونه لباس بپوشد، رفتار کند، با جنس مخالف خود ارتباط داشته باشد و به طور کلی آنها را قهرمان زندگی خود بداند. مسئول اصلی پدر و مادری است که ماهواره را در اختیار فرزند خود گذاشته بدون آن که به تاثیر درازمدت آن بر رشد و شکل گیری شخصیت فرزند خود فکر کرده باشد.
نظرتان راجع به مهریه های سنگین چیست؟ آیا آن را عامل دوام زندگی می دانید؟
نه، مهریه نمی تواند به زندگی اعتبار ببخشد. در زمان قدیم فراوان بودند زندگی هایی که با یک جلد کلام الله مجید، شاخه ای گل و کاسه ای آب کابین بسته می شد، اما متاسفانه الان دیگر از آن ازدواج ها ندرتا می بینیم و از آن طرف پایه زندگی ها را هم سست می یابیم. مهریه سنگین نه فایده ای دارد و نه خوشبختی به همراه می آورد.
اگر کسی نخواهد مهریه زنش را بدهد نمی دهد ولو این که بداند کارش به زندان منتهی می شود. پسرها وقتی به یک دختر دل می بندند هر چند سکه که مهریه باشد قبول می کنند بی آن که به عواقب کارشان فکر کرده باشند. بسیاری از دخترها هم مهریه سنگین را عامل ارزش و اعتبار خود می دانند و به خیال خود این راه را روشی برای تامین آینده خود می دانند. در حالی که این به هیچ وجه درست نیست.
خوب است که پدر و مادرها با فرزندان خود صحبت کنند و واقعیت هایی که در این دنیا وجود دارد و آنها به سبب تجربیاتشان از این مسائل مطلعند را با فرزندان خود در میان بگذارند. دخترهای فراوانی بوده اند که سنگین ترین مبالغ را برای مهریه خود تعیین کرده اند، اما هنگام طلاق نتوانسته اند حتی یک ریال آن را دریافت کنند. پسرهای زیادی هم بوده اند که به یک دختر دل بسته اند و چشم بسته رقم مهریه را پذیرفته اند، اما کمی که از زندگی شان گذشته از کرده خود پشیمان شده اند و مسیر زندگی شان به دلیل مهریه ای که پیشتر قبول کرده بودند تغییر کرده و به انحراف رفته است.
دختر و پسر باید به نیت زندگی ابدی با هم پیوند زناشویی ببندند و با توکل به خدا پیش بروند تا به بهترین نتایج در زندگی خود برسند.
وقتی این دوره را با گذشته مقایسه می کنید اصلی ترین تفاوت را در چه می بینید؟ چه چیزی را در گذشته داشته ایم که الان نداریم؟
عاطفه. قدیم عشق، علاقه و عاطفه بیشتر بود و الان کمتر شده. حتی مادرها فرزندان خود را طور دیگری دوست داشتند، اما الان وضع عوض شده است. در زمان قدیم مردم بیشتر به فکر هم بودند و نگران هم می شدند اما الان هر کس به فکر خودش است. از این گذشته، قدیم مردم آهسته تر زندگی می کردند و الان آن چیزی که بشدت به چشم می خورد شتابزدگی مردم است. از کله سحر تا شب به سرعت به این سو و آن سو می دوند و به بهانه کار و فعالیت زیاد وقتی برای با هم بودن نمی گذارند در حالی که این دویدن های زیاد پیشرفت خاصی هم به همراه ندارد. خوب است گاهی مردم زندگی خود را بسنجند و ببینند آیا کار زیاد واقعا پیشرفت را وارد زندگی شان کرده؟! به همین دلیل من به مناطق پایین شهر علاقه بیشتری دارم. در آن محدوده ها مردم زمان بیشتری با هم می گذرانند و لطف و صفای بیشتری در روزگارشان جریان دارد. این گونه انسان ها معنا و مفهوم زندگی را به مراتب بهتر درک می کنند.
در زندگی تان اهل قناعت و صرفه جویی هستید؟
بله هستم. من همیشه با قناعت زندگی کرده ام، حتی هنوز خط تلفن قدیمی خود را حفظ کرده ام تا بی دلیل پول بیهوده نپردازم و اسراف نکرده باشم. قناعت گنجی است که انتها ندارد.
از تجربیاتتان در سریال معمای شاه برای ما بگویید:
سخت بود. دو سال از 5 صبح تا آخرین ساعت های عصر مشغول کار بودم. ما در 17 کاخ کار کردیم و شرایط سختی را می گذراندیم. من در انتهای کار خیلی ضعیف شدم و کارم به بیمارستان کشید. مدتی بستری بودم و متحمل هزینه بسیار سنگینی شدم.
در واقع هر چه از بازی در این سریال دریافت کردم را بابت بیماری پرداخت کردم. چیزی که برایم ناراحت کننده است این است که می بینم مخاطبان قدر کار را نمی دانند و کسی ممنون نیست. من نقش مادر شاه را بازی کردم و این زیاد به نظر بینندگان خوش نیامده است. از همه آنها خواهش می کنم به این مساله توجه کنند که من یک بازیگرم و بازیگر باید همه نقش های خوب و بد را بازی کند. بازی در این سریال برای من تجربه سنگینی بود و به همین دلیل از مردم خواهش می کنم در انتقادهای خود تجدیدنظر کنند.
ما انسان ها در فراز و نشیب زندگی مان با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می کنیم. شما هنگام بروز مشکلات چه می کنید و چه تدابیری می اندیشید؟
هر وقت حاجت دارم در اولین قدم روبه خدای مهربان می کنم و مشکلم را برای او بازگو می کنم. خوشبختانه من در خانواده ای مذهبی بزرگ شدم و سجایای دینی در تربیت ما ریشه داشت. از کودکی و نوجوانی به یاد دارم که پدر و مادرم برای امام حسین (ع) خرج می دادند و غذای فراوانی بین مردم پخش می کردند. یادم می آید دیگ های هفت من آنقدر بزرگ بود که حتی من در سنین دیپلم هم به راحتی در آن جا می شدم. ما خرج می دادیم و من و خانواده ام از این کار لذت می بردیم.
حال سال هاست که والدین من بدرود حیات گفته اند، اما آموزه های آنها همراه ما مانده و به همین خاطر من خودم همچنان سنت خرج دادن را حفظ کرده ام. به این کار با جان و دل اعتقاد دارم و انجام آن در من آرامش خاصی پدید می آورد. هر روز صبح که می خواهم از خانه بیرون بروم اول یک سوره حمد و هفت توحید می خوانم و بعد بیرون می روم. قرآن را خیلی دوست دارم و تمام خوبی ها و بدی های زندگی را به آن واگذار می کنم. سعی می کنم هیچ گاه ناشکری نکنم و سختی های زندگی را به چشم عاملی برای رشد خود می دانم. با خداوند رابطه دوستانه ای دارم و او را عزیزترین یار خود می دانم. به تمام هموطنانم توصیه می کنم با خداوند متعال ارتباطی دوستانه برقرار کنند و هر روز دقایقی با او درددل کنند تا زندگی شان هر روز بهتر و روشن تر از روز قبل شود و مشکلات جای خود را به گشایش ها بدهند.
رابطه تان با همسایه ها چگونه است؟
خدا را شکر عالی است. همیشه سعی می کنم برای آنها یک همسایه خوب باشم و تاکنون با کسی مشکل نداشته ام. آنها هم همسایه های خوبی بوده اند و به من محبت کرده اند.
کلام آخرتان برای هموطنان:
آرزو می کنم همه آنها موفق و موید باشند و جسم و روحی سالم داشته باشند. دلم می خواهد تمام هموطنانم سلامت باشند و در خوشی و خرمی زندگی کنند. دوست دارم آنها بدانند که من دوستشان دارم و در شادی و غمشان با آنها شریکم.
