گرفتگی گردن: علت درد گردن، راه‌های درمان خانگی و پیشگیری از آن

معمولاً تا زمانی که درد گردن سراغمان نیاید، متوجه نمی‌شویم که گردن چه فشاری را تحمل می‌کند. این است که با بروز درد در ناحیه گردن، تازه اهمیت این قسمت از بدن را درک کرده و با جدیت به دنبال دلیل درد و درمان آن می‌گردیم؛ مخصوصاً اگر درد شدید باشد یا محدودیت حرکتی زیادی ایجاد کند. برای بررسی علت گرفتگی گردن باید ابتدا به ساختار آن نگاه کنیم.

گردن، مجموعه‌ای از تاندون‌ها، رباط‌‌ها و استخوان‌ها است. تمامی این قسمت‌ها با همکاری با یکدیگر از سر پشتیبانی می‌کنند و امکان چرخش آن را به وجود می‌آورند.

اگر هرکدام از این قسمت‌ها آسیب ببیند یا بیش از حد از آن‌ها کار بکشید، در ناحیه گردن احساس گرفتگی، انقباض و درد خواهید کرد.

از جمله دلایل رایج گرفتگی گردن، کشیدگی عضلات یا وارد شدن فشار روی یکی از عضلات است. علاوه بر این، آسیب دیدن یک یا چند مهره هم می‌تواند باعث گرفتگی گردن شود. علت هرچه که باشد، با بروز این مشکل نمی‌توانید سرتان را به راحتی حرکت دهید و درد آزاردهنده‌ای را احساس خواهید کرد.

از آنجایی که معمولاً این درد در اثر جراحت یا یک حادثه جزئی رخ می‌دهد، می‌توانید آن را در خانه درمان کنید؛ با این حال در مواردی نادر، درد ‌گردن می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد که نیاز به درمان پزشکی دارد. بنابراین بهتر است که عوامل ایجاد کننده این درد را به خوبی بشناسید و راه‌های جلوگیری از آن را بدانید. در این مقاله، به بررسی دقیق این مسائل پرداخته‌ایم.

دلایل بروز گرفتگی گردن

همان‌طور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم، گرفتگی عضلات گردن معمولاً بر اثر ایجاد تنش و فشار، استفاده بیش از حد از آن‌ها یا کشیدگی غیرعادی به وجود می‌آید.

این شرایط می‌تواند باعث ایجاد دردهای خفیف تا شدید شده و در صورت ادامه داشتن باعث می‌شود نتوانید سرتان را حرکت دهید یا از عضلات گردنتان استفاده کنید. از شایع‌ترین دلایل گرفتگی گردن می‌توان به این موارد اشاره کرد:

کشیدگی و رگ به رگ شدن جزئی

یکی از دلایل گرفتگی گردن، آسیب جزئی یا کشیدگی است، این آسیب ممکن است به دلایل زیر به وجود بیاید:

• خوابیدن در وضعیت نامناسب
• نشستن یا قوز کردن برای مدت طولانی
• نگاه کردن مرتب به اشیایی مانند تلفن همراه که نیاز به خم شدن گردن به سمت پایین دارند
• آسیب های ورزشی
• سقوط از ارتفاع
• داشتن تنش عضلانی به دلیل استرس

جا‌به‌جایی مهره‌های گردن

از جمله علت‌های جابه‌جایی مهره‌های گردن، وارد شدن ضربه‌های شدید به آن‌ها است. اغلب این جابه‌جایی‌ها، در زمان تصادفات شدید رانندگی اتفاق می‌افتد، چرا که در تصادف‌ها، سر ناگهان و با شدت به جلو و عقب حرکت می‌کند.

جا‌به‌جایی مهره‌های گردن موجب آسیب به عضلات‌، استخوان‌ها‌، رباط‌ها، اعصاب گردن یا تمامی این موارد با هم می‌شود. در نتیجه این آسیب نیز، گردن دچار گرفتگی و درد می‌گردد. جا‌به‌جایی مهره‌های گردن علائم دیگری نیز دارد:

• سردرد
• گیجی
• کمر درد یا درد شانه
• احساس گزگز یا سوزش در ناحیه گردن
• از دست دادن حافظه یا مشکل در تمرکز

آرتریت (التهاب مفاصل)

بیماری اسپوندیلوز (مُهراک) گردنی یا آرتریت گردن (یک بیماری وابسته به سن که در آن دیسک بین مهره‌های گردنی تحلیل می‌رود) عامل دیگری است که می‌تواند باعث درد گردن و گرفتگی آن شود.

این بیماری می‌تواند با دراز کشیدن بهبود یابد زیرا در حالت خوابیده، فشار روی مهره‌ها کاهش می‌یابد. این درد، در صورتی که برای مدت طولانی در یک وضعیت باقی بمانید (مثلاً نشستن مقابل کامپیوتر یا رانندگی) تشدید می‌شود. علائم دیگر اسپوندیلوز گردنی عبارت‌اند از:

• سردرد
• بی‌حسی در بازوها یا دست‌ها
• ایجاد اختلال در راه رفتن، حفظ تعادل یا هر دو
• ضعف در بازوها یا پاها

پزشک می‌تواند بیماری اسپوندیلوز گردنی را به کمک آزمایش خون، تصویربرداری MRI یا اشعه ایکس تشخیص دهد.

مننژیت

گاهی اوقات، گرفتگی گردن یکی از علائم بیماری مننژیت است که می‌تواند خطری جدی برای سلامتی باشد. مننژیت، بیماری التهاب مننژ (پرده پوشاننده مغز و نخاع) است که ممکن است توسط برخی ویروس‌ها، باکتری‌ها یا قارچ‌ها رخ دهد.

مننژیت ویروسی می‌تواند به خودی خود بهبود یابد‌؛ اما مننژیت باکتریایی و قارچی می‌توانند خطرناک باشند. مننژیت علاوه بر گرفتگی‌گردن، علائم دیگری نیز دارد:

• بروز تب ناگهانی، معمولاً همراه با سردرد، گرفتگی و سفتی گردن یا هر دو
• حالت تهوع
• استفراغ
• حساسیت به نور
• سردرگمی، تحریک‌پذیری یا هر دو
• ناتوانی در بیدار شدن از خواب

حتماً به این موضوع دقت کنید که در صورت بروز این علائم، باید بلافاصله و بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید.

چند شیوه مفید برای درمان گرفتگی گردن

برای انتخاب بهترین راه درمان، باید پیش از همه، علت آن را بیابید. اگر گرفتگی‌گردن شما جزئی باشد، می‌توانید از درمان خانگی گرفتگی گردن که در ادامه می‌خوانید کمک بگیرید.

استفاده از یخ

استفاده از کیسه یخ و کمپرس سرد می‌تواند التهاب و تورم گردن را که در اثر یک کشیدگی جزئی به وجود آمده است، کم کند. یخ ناحیه‌ای که روی آن قرار می‌گیرد را بی‌حس می‌کند و تقریباً هر نوع دردی را به‌طور موقت تسکین می‌دهد.

این روش درمانی معمولاً در 48 ساعت اول آسیب‌دیدگی، یعنی زمانی که ناحیه آسیب‌دیده دارای تورم قابل توجهی است، بسیار مؤثر خواهد بود.

برای جلوگیری از سرمازدگی، می‌توانید از بسته‌های یخ موجود در جعبه کمک‌های اولیه استفاده کنید یا یک کیسه یخ یا نخود فرنگی منجمد را با پارچه بپوشانید و روی ناحیه دردناک قرار دهید. هرگز یخ را بدون پوشاندن و به طور مستقیم، پشت گردن خود قرار ندهید.

در زمان استفاده از کیسه یخ، بعد از هر 20 دقیقه کمپرس، حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به گردنتان استراحت دهید و بعد دوباره ۲۰ دقیقه کیسه یخ را روی گردنتان بگذارید.

استفاده از گرما

می‌توانید به طور متناوب از گرما و سرما برای درمان کشیدگی عضلات خود استفاده کنید. استفاده از کمپرس گرم یا حمام آب گرم می‌تواند باعث آرامش عضلات و تسکین درد شود.

مصرف داروهای بدون نسخه

اگر استفاده از یخ، گرما یا هر دو، درد و گرفتگی گردن شما را تسکین نمی‌دهد، می‌توانید از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) خوراکی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن و موضعی مانند پماد گرفتگی عضلات استفاده کنید. این داروها تورم را کاهش می‌دهند و تسکین دهنده درد عضلات هستند. کرم تسکین دهنده درد نیز یکی از داروهای موضعی است که می‌توانید از آن بهره ببرید.

البته برای جلوگیری از تداخل دارویی، اگر بیماری خاصی دارید و داروهای دیگری مصرف می‌کنید حتماً قبل از استفاده از این داروها با پزشکتان مشورت کنید.

ضد دردها و ضد التهاب های گیاهی نیز می‌توانند برای تسکین موقتی درد مفید باشند.

حرکات کششی برای رفع گرفتگی گردن

عضلات گردنتان را با یک حرکت آرام و چرخش سر از یک‌سو به سوی دیگر به آرامی نرمش دهید. شانه‌ها را به جلو و عقب بچرخانید. این حرکات تسکین دهنده درد هستند. اما اگر در هنگام کشش، دردی ایجاد شد یا دردی که داشتید تشدید شد، باید حرکت را متوقف کنید.

بررسی محیط خواب

نامناسب بودن تشک و بالش، از دیگر عوامل گرفتگی گردن است. در صورتی که تشک و بالش بسیار سفت بوده یا مناسب اندام شما نباشند، ممکن است باعث گرفتگی‌گردن شوند. تشک و بالش مناسب، سر، گردن و پشت را هنگام خواب در یک خط قرار می‌دهند.

بالشی که استفاده می‌کنید باید متناسب با طرز خوابیدن شما باشد. اگر به پهلو می‌خوابید بالش بزرگ برایتان مناسب است (تا از افتادگی گردن جلوگیری کند) ولی اگر به پشت می‌خوابید، بهتر است بالشتان تخت باشد تا تمام سر و گردنتان را حمایت کرده و آن را به جلو متمایل نکند.

بالش مناسب برای درد گردن و شانه ها، بالشی است که به اندازه‌ای که سر را با زاویه درست نسبت به گردن حفظ کند، سفت باشد و در عین حال، به قدری که باعث ایجاد نقاط فشار روی سر و گردن و شانه‌ها نشود، نرم باشد. بالش‌های Memory foam (که شکل بدن را به خود می‌گیرند)، بالش های لاتکس و بالش‌های پَر ، بهترین تعادل و بهترین حمایت را از سر و گردن برای رفع فشار ارائه می‌کنند.

قرار گرفتن سر به طور نادرست در هنگام خواب، می‌تواند غیر از ایجاد درد گردن ، باعث اختلال شایعی به نام آپنه خواب نیز بشود. برای اطلاعات بیشتر در این مورد، می‌توانید مقاله دیگر ما درباره آپنه خواب (وقفه تنفسی) را بخوانید.

توجه به حالت بدن

قوز کردن یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند به تدریج به عضلات گردن شما فشار آورده و باعث گرفتگی و درد گردن شود. برای پیشگیری از این اتفاق، باید در طول روز شانه‌ها، گردن و پشت‌تان را صاف نگه دارید.

اگر لازم است می‌توانید از قوزبندهای طبی که به اصلاح فرم بدنی شما کمک می‌کنند استفاده کنید؛ همچنین با تنظیم یادآور و هشدار روی تلفن همراه یا رایانه‌تان می‌توانید مرتب به خود یادآوری کنید که حالت بدن خود را صحیح نگه دارید. حالت بدن نامناسب در طی روز یا حتی هنگام خواب، منجر به انواع آسیب‌های مفاصل و درد و گرفتگی عضلات بدن می‌شود، پس در همه حال به وضعیت بدن خود توجه کنید.

مراجعه به دندان پزشک

گرفتگی مداوم گردن همراه با سردرد یا درد فک هنگام بیدار شدن از خواب، می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که شما در طول خواب، دندان قروچه می‌کنید. دندان‌پزشک می‌تواند با سنجش میزان ساییدگی دندان‌هایتان و همچنین تراز بودن فک شما، این موضوع را بررسی کند.

برخی ممکن است نیاز داشته باشند تا در طول شب از محافظ مخصوص دندان استفاده کنند تا دندان‌هایشان را از آسیب بیشتر محافظت کنند. همچنین با این روش، فشار وارد بر عضلات فک و گردن نیز کاهش می‌یابد.

ماساژ برای گرفتگی گردن و درد عضلات

یک ماساژ درمانی اصولی و صحیح می‌تواند به تسکین درد عضلات کمک کند. اگرچه مؤثر بودن این روش قطعی نیست، اما براساس نتایج برخی مطالعات، ماساژ باعث بهبود درد در افراد مبتلا به آرتریت گردن می‌شود.

دریافت یک ماساژ حرفه‌ای می‌تواند به کاهش استرس نیز کمک کند‌ که این اتفاق ممکن است به طور غیرمستقیم برای بهبود گرفتگی گردن مفید باشد.

مدیریت استرس

البته که راهی برای جلوگیری کامل از استرس وجود ندارد، با این حال اگر بیاموزید که استرس‌تان را مدیریت کنید، این موضوع می‌تواند در کاهش تنش‌های جسمی مانند درد گردن مفید باشد. اگر استرس مزمن دارید می‌توانید با یک مشاور در مورد راه‌های سالم کنترل استرس، مشورت کنید.

جلوگیری از گرفتگی گردن

بهترین درمان، پیشگیری است؛ شما می‌توانید با استفاده از راهکارهای زیر، از گرفتگی گردن جلوگیری کنید:

• برای صحبت با تلفن از هدفون استفاده کنید. از نگه داشتن تلفن بین شانه و گوشتان خودداری کنید.
• سعی کنید برای مدت طولانی به تلفن همراه یا تبلت نگاه نکنید. هنگام کار با این دستگاه‌ها تا آنجا که ممکن است دستگاه را هم‌سطح چشم خود نگه دارید و مرتب به خود استراحت دهید.
• به حجم کیف دوشی‌تان دقت کنید. کیف سنگین به شانه‌ها فشار وارد می‌کند و عضلات گردن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در صورت امکان از کیف‌های چرخ‌دار یا کوله‌پشتی استفاده کنید.
• مرتب استراحت کنید. نشستن یا رانندگی طولانی‌مدت می‌تواند گردنتان را خسته کند. حداقل یک بار در ساعت بلند شوید، راه بروید و به عضلاتتان کشش بدهید.
• برای خودتان بالش و تشک مناسب و استاندارد تهیه کنید. این بالش و تشک باید برای بدن و گردن شما بهترین فضای استراحت را فراهم کنند.
• در برنامه روزانه‌تان، به طور مرتب فعالیت‌هایی را بگنجانید که آرامش‌بخش و ضداسترس باشند. گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش‌، حمام کردن‌، مدیتیشن یا تکنیک‌های تنفس عمیق و لذت بردن از کلاس یا کارهای مورد علاقه‌تان‌، نمونه‌هایی از این فعالیت‌ها هستند.
• به پزشک مراجعه کنید و با او در مورد دردهایتان، میزان استرس‌، کیفیت خواب و وضعیت کلی سلامتتان مشورت کنید.
• به‌طور منظم ورزش کنید. فعالیت بدنی می‌تواند به کاهش تنش، گرفتگی و انقباض عضلات کمک کند. ورزش همچنین تسکین‌دهنده طبیعی استرس است. فعالیت‌های ملایم مانند پیاده‌روی‌، شنا‌، دوچرخه‌سواری یا یوگا می‌توانند برای شما مفید باشند.

برای جلوگیری از گرفتگی گردن در محیط کار این نکات را رعایت کنید:

در طراحی محیط کارتان تا جایی که می‌توانید سلامت جسمی را در نظر بگیرید. به عنوان مثال به این موارد دقت کنید: قرار دادن صفحه نمایش همسطح با چشم، صاف قرار دادن پاها روی زمین و اطمینان از اینکه بازوها با دسته‌های صندلی حمایت می‌شوند. همچنین دقت کنید که سر را مستقیماً بالای گردن نگاه دارید و به جلو خم نکنید.

اگر همراه با گرفتگی گردن این علائم را دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید

گرفتگی گردن معمولاً نشان‌دهنده مشکل خاصی نیست با این حال در موارد زیر، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

• گرفتگی همراه با علائم دیگری مانند تب‌، سردرد یا تحریک‌پذیری باشد.
• گرفتگی به مدت چند روز ادامه داشته باشد و پس از انجام درمان‌های خانگی مانند مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، پماد یا کرم ضد درد و کشش ملایم از بین نرود.
• درد شدید باشد.

در پایان، می‌توان گفت که گرفتگی‌گردن یک مشکل شایع است که شما معمولاً می‌توانید با درمان‌های خانگی آن را درمان کنید یا با استفاده از راهکارهای پیشگیرانه، از آن در امان باشید.

تجربه شما

شما در هنگام بروز گرفتگی گردن از چه راهکارهایی استفاده می‌کنید؟ آیا تا به حال راهکارهای معرفی شده توسط ما را امتحان کرده‌اید؟ تجربه‌تان را جهت کامل‌تر شدن این مطلب با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید