لکه های کبدی: علت، روش‌های تشخیص، پیشگیری و روش های درمان لک های کبدی

لکه های کبدی ، که معمولاً در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب ایجاد می‌شوند، ضرری برای سلامتی انسان ندارند؛ اما برخی افراد، به خاطر حفظ زیبایی، تمایل دارند که آن‌ها را برطرف کنند. این لکه‌ها، با نام‌های دیگری مانند لکه های خورشیدی یا لکه های پیری نیز شناخته می‌شوند؛ البته این لکه‌ها هیچ ارتباطی با کبد و سلامت یا مشکلات آن ندارند.

لکه های پیری ، صاف و تیره‌تر از پوست اطراف‌شان بوده و می‌توانند برنزه، قهوه‌ای یا سیاه رنگ باشند. این لکه‌ها ممکن است ظاهری شبیه به خال داشته باشند. برای مقابله با لکه های پیری ، لازم است با عوامل ایجادکننده آن‌ها آشنا شده و روش‌های تشخیص و درمانشان را نیز بشناسید.

در این مطلب، ابتدا به بررسی عوامل ایجاد لک های کبدی پرداخته و پس از آن، راه‌های پیشگیری و درمان آن‌ها را بیان می‌کنیم. با ما همراه باشید.

چه عواملی باعث ایجاد لکه‌های کبدی می‌شوند؟

لکه های کبدی ، معمولاً در اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها، در نتیجه‌ی تولید ملانین بیش از حد در بدن، به وجود می‌آیند. ملانین، رنگدانه‌ای است که به پوست رنگ می‌بخشد.

هنگامی که پوست در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، بدن برای محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش خورشید (UV) ملانین اضافی تولید می‌کند. هر چه ملانین بیشتری تولید شود، پوست نیز تیره‌تر خواهد شد. لکه های پیری هنگامی ظاهر می‌شوند که ملانین اضافی در یک نقطه‌ی پوست تجمع یابد.

علائم لکه های کبدی

این لکه‌ها معمولاً در مناطقی از پوست ظاهر می‌شوند که بیشتر در معرض آفتاب هستند؛ مانند:

• صورت
• پشت دست ها
• شانه‌ها
• پشت بدن
• بازوها
• روی پاها

لکه های کبدی ممکن است روی پوست هر کسی ایجاد شود؛ هرچند در افرادی که پوست روشن‌تر و حساس‌ به نور خورشید دارند، بیشتر قابل مشاهده هستند.

لکه های پیری می‌توانند به صورت جداگانه یا چندتایی ایجاد شوند. اندازه‌ی این لکه‌ها متفاوت بوده و ممکن است قطر آن‌ها بین 2 میلی‌متر تا 2 سانتی‌متر باشد.

این لک ها معمولاً در افراد بالای 40 سال مشاهده می‌شوند؛ اگرچه ممکن است در جوانانی که به طور مکرر دچار آفتاب سوختگی شده یا از تخت‌های برنزه استفاده می‌کنند نیز بروز کنند.

تشخیص لکه های پیری

پزشکان، با معاینه‌ی چشمی می‌توانند لکه های پیری را شناسایی کنند. آن‌ها ممکن است از درماتوسکوپ نیز استفاده کنند. این وسیله، نوعی ابزار بزرگ‌نمایی دستی بوده که متخصصان برای معاینه‌ی پوست از آن استفاده می‌کنند.

در بعضی از موارد، ممکن است تمایز بین لکه های پیری و ملانوما (نوعی سرطان پوست که در سلول‌های حاوی رنگدانه ایجاد می‌شود) دشوار باشد. اگر پزشک در این مورد مطمئن نباشد، ممکن است بیوپسی پوستی انجام دهد که شامل گرفتن نمونه‌ی کوچکی از پوست آسیب دیده و ارسال آن به آزمایشگاه است.

درمان لکه های کبدی

به خاطر داشته باشید که لکه های پیری ، بی خطر بوده و نیازی به درمان ندارند. با این حال به دلیل اینکه ممکن است ظاهری شبیه به سرطان پوست داشته باشند، حتماً لازم است پزشک آن‌ها را بررسی کند.

اگر برای حفظ زیبایی، تمایل دارید که یک لکه پیری را از بین ببرید، گزینه‌های گوناگونی برای انجام این کار پیش رویتان است.

کرم‌های موضعی مثل کرم ضد لک می‌توانند لکه های پیری را روشن‌تر کنند. با این حال، از مصرف کرم‌های حاوی جیوه خودداری کنید؛ چرا که ممکن است خطری جدی برای سلامتی داشته باشد. پزشک یا داروساز می‌تواند به شما، محصولات بی‌خطر را معرفی کند.

کرم‌های موضعی تجویزی برای روشن‌تر کردن لکه های پیری می‌توانند شامل این ترکیبات باشند:

• رتینوئیدها؛ مانند ترتینوئین
• کورتیزون
• هیدروکینون

تحقیقات نشان می‌دهد که کرم‌هایی که حاوی یک یا چند ماده از مواد زیر باشند نیز ممکن است به بهبود لکه های پیری کمک کنند:

• آزلائیک اسید
• ویتامین E
• ویتامین C
• آلفا هیدروکسی اسید
• کلروفیلین مس (نوعی رنگدانه)

این کرم‌ها، به مرور زمان لکه‌ها را روشن می‌کنند. اما در بعضی مواقع می‌توانند پوست را تحریک کنند. بنابراین بهتر است پیش از تصمیم گیری در مورد کرم مناسب، در مورد عوارض جانبی این محصولات با پزشک مشورت کنید.

برخی از روش‌ها یا جراحی های زیبایی نیز می‌توانند لکه های پیری را روشن‌تر کرده یا از بین ببرند. پیش از انتخاب این روش‌ها حتماً با متخصص مشورت کنید. متخصص پوست ممکن است یکی از روش‌های زیر را به شما پیشنهاد کند:

•  کرایوتراپی (سرما درمانی)؛ که شامل از بین بردن لکه با یک ماده‌ی سرد مانند نیتروژن مایع است.
• جراحی لیزر یا درمان با نور شدید پالسی (IPL)؛ که شامل استفاده از پرتوهای با شدت زیاد است.
• میکرودرم ابریژن (microdermabrasion)؛ روشی غیر تهاجمی بوده که شامل لایه برداری از پوست است.
• لایه برداری شیمیایی؛ که شامل استفاده از یک محلول شیمیایی برای لایه برداری سلول‌های مرده است.

همه‌ی این روش‌ها، خطراتی را به همراه داشته و ممکن است باعث باقی ماندن جای زخم روی پوست ‌شوند. بر اساس اعلام آکادمی پوست و موی آمریکا، تمام این روش‌های درمانی، باید فقط توسط متخصصان آموزش دیده‌ی پوست و مو انجام شود.

روش‌های از بین بردن لکه های کبدی ، ممکن است پوست را نسبت به نور خورشید حساس کنند. افرادی که یکی از این روش‌ها را انجام داده باشند، هنگامی که در معرض آفتاب قرار می‌گیرند باید اقدامات احتیاطی بیشتری را انجام داده و به توصیه‌های پزشک عمل کنند.

درمان‌های طبیعی برای لکه‌های پیری

درمان‌های طبیعی نیز می‌توانند به روشن شدن لکه های پیری کمک کنند. این درمان‌ها عبارتند از:

1. آلوورا: برخی از تحقیقات انجام شده روی حیوانات نشان می‌دهد که استفاده‌ی روزانه از آلوئه ورا در محل لکه های پیری، می‌تواند آن‌ها را روشن‌تر کند.
2. پیاز قرمز: نتایج مطالعه‌ای نشان می‌دهد که پوست خشک شده پیاز قرمز، ممکن است لکه های پیری را روشن کند. برای بهره بردن از فواید این ماده باید به دنبال کرم‌های موضعی حاوی آلیوم سپا (نام علمی پیاز قرمز) باشید.
3. عصاره‌ی ارکیده: نویسندگان مطالعه‌ی دیگری، از تحقیقاتشان نتیجه گرفتند که عصاره‌ی ارکیده، لکه های پیری را روشن می‌کند. این عصاره‌، در ساخت برخی محصولات مراقبت از پوست استفاده می‌شود.

بعضی از افراد نیز برای پوشاندن لکه های کبدی ، از آرایش استفاده می‌کنند. متخصصان پوست یا فروشندگان لوازم آرایشی می‌توانند شما را در مورد محصولات مفید راهنمایی کنند. اگر پوست تیره یا حساسی دارید، قبل از انتخاب محصول روشن کننده پوست ، با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

پیشگیری از لکه های پیری

اغلب می‌توان از ایجاد لکه های پیری جلوگیری کرد. آکادمی پوست و موی آمریکا توصیه می‌کند که در تمام فصول سال، از کرم ضد آفتاب‌ با حداقل SPF 30 استفاده کنید.

طبق توصیه همین آکادمی، برای پیشگیری از ابتلا به لکه های پیری ، باید از ضد آفتاب طیف گسترده (دارای قابلیت محافظت در برابر اشعه‌های فرابنفش UVA و UVB) استفاده کنید. 15 دقیقه قبل از بیرون رفتن از منزل، پوست هر قسمتی از بدن که توسط لباس حفاظت نمی‌شود را با ضد آفتاب بپوشانید. دست‌های خود را فراموش نکنید.

نتایج یک مطالعه در سال 2018 نشان می‌دهد که استفاده از کرم با حداقل SPF 30 به صورت روزانه، می‌تواند از تیره‌تر شدن لکه های پیری در بهار و تابستان جلوگیری کند.

سایر روش‌ها برای محافظت از پوست و جلوگیری از ایجاد لکه های پیری عبارتند از:

• هر 2 ساعت یک بار، یا پس از تعریق و شنا، ضد آفتاب را تجدید کنید.
• پوست خود را با استفاده از کلاه پهن، آستین بلند، شلوار بلند و عینک آفتابی بپوشانید.
• در گرم‌ترین ساعات روز (معمولاً بین 10 صبح تا 2 بعد از ظهر) از آفتاب دور بمانید.
• از تخت‌های برنزه استفاده نکنید.
• از بالم لب‌هایی با 30 SPF و بالاتر استفاده کنید.
• هنگام دوچرخه سواری یا باغبانی (که برای مدت طولانی در آفتاب هستید) دستکش بپوشید.
• در اطراف آب، برف یا شن، اقدامات احتیاطی بیشتری را رعایت کنید؛ چرا که این سطوح منعکس کننده‌ی اشعه‌ی خورشید هستند.
• لباس‌هایی با قابلیت محافظت در برابر اشعه فرابنفش (UPF) با حداقل فاکتور محافظت 40 تا 50 بپوشید. این لباس‌ها از الیاف خاصی تهیه می‌شوند که باعث می‌شود میزان عبور اشعه فرابنفش از آن‌ها کاهش یابد.

جلوگیری از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، خطر ابتلا به سرطان پوست را نیز کاهش می‌دهد.

آیا لکه های پیری با سرطان ارتباط دارند؟

سرطان پوست، در مناطقی از پوست که در طولانی مدت در معرض آفتاب قرار دارند، بیشتر بروز می‌کند. لکه های کبدی ، سرطانی نیستند اما گاهی این لکه‌ها ممکن است شبیه به نوعی از سرطان پوست باشند؛ بنابراین آگاهی از تفاوت بین آن‌ها، بسیار مهم است. شما می‌توانید برای اطلاعات بیشتر، مقاله دیگر ما درباره نشانه های سرطان پوست را بخوانید.

لکه های پیری ممکن است شبیه نوعی ضایعات پیش‌سرطانی به نام کراتوز اکتینیک یا کراتوز خورشیدی (لکه‌های سفت و پوسته پوسته‌‌ای روی پوست که بر اثر سال‌ها قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شود) به نظر برسند.

با این حال، لکه های پیری صاف هستند؛ در حالی که کراتوز خورشیدی معمولاً زبر است.

سایر مواردی که باید به آن‌ها توجه کنید، عبارتند از:

•  لکه های پوستی زبر که ممکن است هنگام لمس دردناک باشند
• لکه های خشک، پوسته پوسته، صورتی یا قرمز روی پوست
• لکه های سفید و پوسته پوسته که شبیه زگیل هستند

اگر گمان می‌کنید به کراتوز خورشیدی مبتلا شده‌اید، باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.

به طور کلی، بهتر است در مورد هر نوع تغییر غیر معمول در پوست، با پزشک مشورت کنید. اگر پزشک در مراحل اولیه، سرطان پوست را تشخیص دهد، درمان با موفقیت بالایی همراه خواهد بود.

نتیجه‌گیری

لکه های کبدی ، بی ضرر بوده و نیازی به درمان پزشکی ندارند. با این حال برخی از افراد برای حفظ زیبایی، ترجیح می‌دهند که آن‌ها را از بین ببرند. اگر در مورد پیدایش علائم جدید یا تغییرات دیگر در پوست‌تان نگران هستید، باید برای معاینه به پزشک متخصص مراجعه کنید.

شما برای حفظ سلامت و زیبایی پوست‌تان چه کارهایی انجام می‌دهید؟ آیا تا به حال لکه های کبدی را روی پوست‌تان مشاهده کرده‌اید؟ آیا برای پیشگیری یا درمان آن‌ها اقدامی انجام داده‌اید؟ تجربیات‌تان را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

منبع:

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید