امیر، سلمان و شاهرخ خان همچنان محبوبند؟

محبوبیت امیر, سلمان و شاهرخ خان

طرفداران ستاره های محبوب سینمای هند جمعیتی را تشکیل می دهند که اتحاد و همبستگی آنها بی نظیر است و این ستاره ها همانند چسبی، بزرگ ترین صنعت فیلمسازی دنیا را که همان بالیوود باشد به هم پیوند داده اند.

روزنامه ایندین اکسپرس چاپ کشور هند در مقاله ای به مسئله محبوبیت خان های سینمای بالیوود پرداخته است. خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در بمبئی این مقاله را ترجمه کرده است.

شاهرخ خان ستاره سینمای بالیوود

مقاله این روزنامه هندی را می خوانیم:

مورخ و منتقد معروف سینما، دیوید تامبسون، در سال 2008 راجع به بالیوود اینگونه نوشت:«سینمای هندوستان فعال ترین و بزرگترین سینما در دنیاست زیرا این کشور جمعیتی دارد که هنوز هم نیازمند تجربه های همگانی سینما است. تجربه ای که ما دیگر آن را نداریم.» این سخن در کل به شکل شایسته ای فراگیر است. اما در جزء هم غلط است هم اغراق آمیز. او فاصله اندکی را بین «ما»یی که در دنیای غرب تجربه سینمای همگانی را از دست دادیم و «آنهایی» که هنوز هم در سال 2017 به آن نیازمند ند، گذاشته است. آری، به راستی «ما» هندی ها به تجربه همگانی سینما نیاز داریم، اما اینطور نیست که کشورهای غربی و سایر نقاط دنیا که مصرف کنندگان پر ولع واردات غربی هستند، از آن بی نیازند. شاهد این قضیه هم پر شدن سالن های هزار نفری سینماهای آمریکا و چین در زمان اکران فیلم Rogve one، آخرین فیلم جنگ ستارگان است. این فیلم بار دیگر صراحتا حق امتیاز سودآوری را به دست آورد.

امیر خان بازیگر بالیوود

هنوز هم تفاوت وجود دارد. تعداد طرفداران سینمای هند بسیار زیاد است و دوستداران سینمای هند چه در این کشور و چه در سایر نقاط دنیا پراکنده اند و به اندازه کافی فیلم، فیلم ساز و ستاره سینما برای این تجربه در اختیار علاقمندان قرار دارد. این چنین است که ما نیازی به فیلم های غربی نداریم. طرفداران ستاره های محبوب سینمای هند جمعیتی را تشکیل می دهند که اتحاد و همبستگی آنها بی نظیر است و این ستاره ها همانند چسبی، بزرگ ترین صنعت فیلم سازی دنیا را بهم چسبانده اند که همان بالیوود است به همین دلیل است که بزرگترین ستارگان ما چنین طول عمر حرفه ای بلند دارند، جادویی غیر قابل توصیف که ما را تا ابتد بنده خود می کند.

اخیرا در محل کار خود همکارانم از من پرسیدند:«آخرین عکس شاهرخ خان را دیده ای؟» باید اعتراف کنم که ندیده بودم. همکارانم که دو زن جوان بودند آهی کشیدند و گفتند:«شاهرخ خیلی جذاب است» یکی دیگر گفت:«نه بابا خیلی نحیف به نظر می رسد و بر خلاف سلمان و امیر خان چهره روشن و سفیدی دارد» نفر چهارم گفت:«من که به این چیزها اهمیت نمی دهم و هنوز هم طرفدار او هستم» ما در مورد این ستاره ها که 20 سال است بالیوود را تسخیر کرده اند، وارد محاوره داغی شده بودیم. دو دهه که همچنان هم ادامه دارد و دو نسلی که با هم به سینما می روند. (زیرا اینجا هندوستان است و یک نسل قبل و یک نسل بعد هم که 4 نسل می شوند با هم در قید حیات اند) این اجتماعی است که وفادارانه به این سه خان چسبیده است.

سلمان خان هنوز هم محبوب است؟

این تثلیث شاهرخ، امیر و سلمان خان از اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 به اوج خود رسید و از محبوبیت آنها کاسته نشد. محبوبیتی که بدون در نظر گرفتن فیلم های موفق و ناموفق آنها، بدون در نظر گرفتن اینکه چگونه فیلم های «آکشی کومار» پرفروش تر از فیلم های آنهاست و علیرغم افتراهایی که افراد متعصب به آنها می زنند، هر روز بیشتر می شود. متعصبانی که در یک کلام گرفتار بی سوادی و فقر فرهنگی هستند و تعصبات مذهبی خود را با چنین مدی تلفیق می کنند.

«خان های ماندگار باور نکردنی» اصطلاحاتی است که در کتاب 50 فیلمی که صنعت بالیوود را متحول کردند به آن پرداختم. که نمایانگر فیلم های هندی و طرفداران آنهاست. ستارگان تغییر پذیر اما همیشگی و ماندنی که با مردم در تعامل اند. باوجود چنین احترامی طرفداران این هنر پیشگان فناناپذیر را حتی علیرغم بالارفتن سنشان دوست دارند. در دهه 1950، ستارهای محبوب سینمای هند راج کاپور، دِو آنند و دلیپ کمار بودند. در دهه 1960، شامی کاپور، شاشی کاپور، دَرمندار و راجیش کانا با چشمان نافذ، خنده رو و دندان نما هنرپیشگان محبوب مردم بودند. در دهه 70، تنها یک نفر و آن هم «آمیتاب باچان» برای یک دهه و سالیان متمادی پس از آن، تک ستاره هندوستان بود تا اینکه در دهه 80 ظهور نسل جدید هنر پیشگان، بازی را تغییر داد.

امیر خان با آواز «بابایی که پسرم بزرگ میشه و نامدار» در فیلم «از قیامت تا قیامت» به سال 1988 به شهرت رسید و در اوایل سال 2017 این ستاره بلند پرواز در آخرین فیلم خود «دانگال» که بسیار پرفروش بود، در نقش مردی میانسال با موهای خاکستری ظاهر شد که الگوی تمام عیار هنرپیشگان جوان بود. در سال 1989 سلمان خان در فیلم «من عاشق شدم» برای نخستین بار با سینه ای برهنه جلوی دوربین ظاهر شد و با آن فیلم شناخته شد. مردم عاشق این جوان ساده، دوستداشتنی، زود آشنا، متفاوت و مثبت شدند که با ستاره امروز که در نقش های منفی و صحنه های آکشن و جنگی ظاهر می شود بسیار فاصله داشت. او در فیلم پرفروش «سلطان» به سال 2016 در نقش مردی میانسال ایفای نقش کرد و با این فیلم جایگاه خود را تثبیت کرد و شاه بالیوود لقب گرفت. پس از آن فیلم «دانگال» امیر خان رکورد شکست و نقل است بیش از 300 کرور فروش کرد.

شاهرخ خان، اندکی پس از این دو هنرپیشه وارد سینمای هند شد. وی دهه 90 با فیلم «دلداده به عروس خود رسید» به شهرت رسید اما شاهرخ خان همانند امیر و سلمان سال گذشته کارنامه موفقی نداشت. فیلم «Fan» نتوانست محبوبیت خود را نزد طرفداران شاهرخ بدست آورد. او همچنین در فیلم «زندگی عزیز» همبازی یک دختر جوان بود. اما حضور او در بالیوود همچنان به قوت خود باقی است.

اما تماشاگران پیغام روشنی را به این سه بازیگر که قدرتمندترین تولید کنندگان فیلم در بالیوود هم هستند، داده اند. آنها نمی توانند طول عمر حرفه ای شگفت انگیز خود را پیش از این ادامه دهند. زمانی که آنها خود را به مردم نشان می دادند و همگان را شیفته خود می کردند خاتمه یافته است و مشروط به شرایطی شده است. این سه بازیگر زمانی که مردم احساس همبستگی در آزادیخواهی داشتند به روی صحنه آمدند. زمان سردرگمی و پریشانی جوانی. زمانی که عصیان و نافرمانی تنها راه رسیدن به معشوق در داستانهای غلو آمیز عاشقانه بود. 25 سال است که هندوستان تغییر کرده است. فیلم نامه های ما از داستانهای ساده لوحانه و زود باورانه به روایتی تأمل برانگیز تغییر کرده است. داستانهایی از محدودیت مجوز دولت تا آزادی پلاستیک، نبود پول در بانک ها از کشوری که رفتار پولدارها با زیر دستانشان را زیر نظر دارد. در جایی که انگلیسی حتی در فیلم های هندی زبان میانجی است. اینجا کشوری است پرهیاهو، با فراز و نشیب های متضاد و این خانم ها می بایست خود را با شرایط جدید انطباق دهند. آیا آنها می توانند در این دوره باقی بمانند؟