چگونگی مراقبت از ساقه مو به تفکیک نوع مو، سبک زندگی و نحوه آراستن مو

مراقبت از ساقه مو اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهد وقتی که بدانیم روی سر هر یک از ما تقریباً صد هزار تار مو وجود دارد. و تک‌تک این تارها چیزی فراتر از یک رشته ساده و بی‌جان هستند. هر تار مو از سه لایه تشکیل شده است که لایه بیرونی یعنی کوتیکول از دو لایه داخلی محافظت می‌کند. درخشندگی موها نشانه‌ای از سلامت آنهاست زیرا در چنین شرایطی لایه‌‌های کوتیکول صاف هستند و نور را منعکس می‌کنند. در این صورت مو شاداب، براق و سالم دیده می‌شود.

در این مقاله چگونگی مراقبت از ساقه مو را به تفکیک نوع و حالت مو، سبک زندگی فرد و انواع مشکلات مو می‌‌خوانید تا بتوانید موهایی سالم و درخشان داشته باشید.

اهمیت مراقبت از ساقه مو

وقتی لایه‌‌های کوتیکول به خوبی روی هم بخوابند، بدون فاصله در کنار هم قرار می‌گیرند و از لایه‌های داخلی مو در مقابل گرما، نور خورشید، کلر، آلودگی هوا و سایر خطرات محیطی محافظت می‌کنند اما وقتی مو آسیب می‌بیند، لایه‌های کوتیکول‌ از یکدیگر فاصله می‌گیرند و موها خشک می‌شوند.

از آنجایی که لایه‌های کوتیکول در موی آسیب دیده یا خشک، از دو لایه داخلی مو محافظت نمی‌کنند، ممکن است تارهای مو بشکنند و ظاهری کدر پیدا ‌کنند. نوع موی هر فرد هم (چه صاف و چه فر) بر روی درخشندگی موها تأثیر دارد. سبوم (چربی طبیعی مو) موهای صاف را بهتر از موهای فر می‌پوشاند و به همین علت موهای صاف درخشان‌تر به نظر می‌رسند.

با توجه به بلندی موها یا سرعت رشدشان، انتهای هر ساقه مو می‌تواند چند سال عمر داشته ‌باشد. بنابراین بخش انتهایی ساقه مو چند تابستان از حرارت سوزان خورشید و آب شور دریا و چند زمستان هم از هوای خشک و سرد جان سالم به در برده ‌است. موهای شما از همان زمانی که از ریشه در می‌آیند، نیاز به مراقبت دارند تا سالم بمانند. بنابراین مراقبت از موی کوتاه نیز کم‌اهمیت‌تر از موی بلند نیست.

مفهوم دقیق مراقبت از مو

یک روتین خوب مراقبت از مو شامل دو بخش اصلی است: « مراقبت از ریشه مو و مراقبت از ساقه مو » مشکلات مو در هر یک از این دو بخش علائم متفاوتی دارد. موی کدر، شکننده و دارای موخوره از نشانه‌های آسیب ساقه مو است؛ در حالی که ریزش مو و شوره حکایت از مشکلات ریشه مو یا پوست سر دارد.

البته بیماری‌های دیگری مانند اختلالات تیروئید هم می‌تواند باعث بروز این مشکلات شود. یادتان باشد که فقط داشتن پوست سر و فولیکول‌های موی سالم تضمین‌کننده سلامتی و درخشندگی ساقه‌های موی شماست. به عبارت دیگر نمی‌شود به سلامتی پوست سرتان توجه نکنید و انتظار داشته باشید که موهای سالمی داشته باشید؛ حتی اگر به خوبی از ساقه موهایتان مراقبت کنید.

چگونه از موهای خود مراقبت کنیم؟

نحوه مراقبت از موها به نوع مو، سبک زندگی و چگونگی آراستن موها بستگی دارد.

1) نوع مو

همان‌طور که طبیعت موی خشک با موی چرب و موی فر با موی صاف متفاوت است، نکات مراقبتی آن‌ها نیز تفاوت‌هایی با هم دارند.

• موی خشک

نیازهای مراقبتی موهای خشک و فر با موهای صاف و نازک تفاوت دارد. البته چه بحث مراقبت از ساقه مو باشد چه مراقبت از ریشه مو، با همه انواع مو باید با ملایمت برخورد کرد؛ به‌خصوص زمانی که خیس و مرطوب هستند. موهای خیس ممکن است کشیده شوند و همین موضوع آن‌ها را بیشتر مستعد شکستگی و آسیب کوتیکول می‌کند. به همین دلیل است که استفاده از سشوار با حرارت بالا (یا هر وسیله حرارتی حالت‌دهنده مو) برای موهای خیس باعث آسیب دیدن موها می‌شود.

حرارت بالا و طولانی‌مدت باعث ایجاد حباب‌هایی در ساقه مو می‌شود و این حباب‌ها نتیجه‌ای جز شکستگی موهای شما ندارد. این مسئله در مورد موهای خشک و فر به این دلیل که در حین شستشو آب بیشتری به شفت مو می‌رسد، حائز اهمیت بیشتری است.

• موی چرب

فولیکول‌های مو حاوی غدد چربی هستند و به دلیل تولید سبوم همواره پوست و مو را مرطوب می‌کنند. در نوجوانی و با تغییرات هورمونی دوره بلوغ، غدد چربی بیش از حد فعال می‌شوند و بیش از اندازه لازم چربی تولید می‌کنند که گاهی مشکلاتی مانند آکنه را به دنبال دارد. البته چرب شدن موها در دوره بلوغ معمولاً موقتی است اما ممکن است در برخی افراد چندین سال طول بکشد.

بسیاری از افرادی که موهای چربی دارند، موهایشان را یک بار در روز یا بیشتر (در صورت فعالیت) می‌شویند. (البته تحریک زیاد پوست سر می‌تواند باعث افزایش ترشح چربی شود. بنابراین بهتر است موهایتان را به ملایمت و با شامپو روزانه بشویید.) البته انتظار می‌رود تا زمانی که با موهای مرطوبتان با ملایمت برخورد کنید، شستن مرتب موها آسیبی را برای ساقه مو به دنبال نداشته باشد. اگر روی صورتتان آکنه دارید، بهتر است موهای اطراف صورتتان تمیز باشد تا چربی موها باعث بسته شدن منافذ صورت نشود.

موهایتان را با توجه به نوعشان بشویید

برای داشتن موهایی با ظاهری عالی باید سبک زندگی سالمی داشته باشید. روش‌های زیادی برای حفظ سلامتی و شادابی موها وجود دارد؛ از کوتاه کردن مو تا رژیم غذایی مناسب. البته همه این روش‌ها با رعایت بهداشت و تمیز نگه داشتن موها آغاز می‌شود. تعداد دفعات شستن مو بستگی به نوع مو و نوع فعالیت شما در طول روز دارد. اگر موهایتان خیلی سریع چرب می‌شود، باید دفعات بیشتری شسته شود. موهای صاف زودتر چرب می‌شوند ولی موهای فر زیاد چرب نیستند و می‌توان آن‌ها را دفعات کمتری شست. موهای بسیار فر، مجعد یا ضخیم، معمولاً خیلی خشک و وز هستند. استفاده از محصولات مراقبت مو مانند نرم کننده پس از شستن موها یا نرم کننده های بدون نیاز به آبکشی پس از استحمام، به حل این مشکل کمک می‌کند.

• موی چرب

اگر موهایتان را یک بار در روز یا بیشتر می‌شویید، بهتر است از یک شامپوی ملایم مخصوص موی چرب استفاده کنید؛ چرا که شامپوی معمولی مخصوص موهای چرب برای افرادی با موهای نازک، شکننده و یا مختلط (ریشه چرب و ساقه خشک) بیش از حد قوی است. اگر موی چربی دارید، در صورت تمایل به استفاده از نرم کننده، حتماً از نرم‌کننده مخصوص موهای چرب استفاده کنید. این نرم‌کننده‌ها طوری طراحی می‌شوند که باعث افزایش سنگینی و چربی مو نشوند.

• موی خشک

اگر موهای خشکی دارید، بهتر است دفعات کمتری آن را بشویید. بعضی از افراد باید موهایشان را فقط هفته‌ای یک یا دو بار بشویند و همین میزان برایشان مناسب است. خشکی مو در بسیاری از افرادی که موی فر دارند، شایع است. موهای خشک و فر معمولاً از موهای صاف شکننده‌تر هستند. پس باید نسبت به استفاده از ابزارهای حرارتی حالت‌دهنده مو برای این موها نیز محتاط‌تر بود. نرم‌کننده و شامپو مخصوص موهای خشک به حل این مشکل کمک می‌کند.

2) سطح فعالیت و نوع علاقه‌مندی‌ها

آیا ورزش می‌کنید یا زمان زیادی را در استخر یا کنار ساحل و یا محیط‌های مرطوب می‌گذرانید؟ این فعالیت‌ها بر موهایتان تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال اگر ورزشکاری با موی چرب هستید، احتمالاً می‌خواهید موهایتان را بعد از هر بار فعالیت ورزشی و تعریق بشویید.

اما اگر غریق نجات یا شناگر هستید، نور خورشید و آب شور یا کلر آب استخر باعث خشکی موهایتان می‌شود و باید شستشو را با ملایمت و دقت بیشتری انجام دهید تا علاوه بر پاک کردن نمک و کلر از روی موهایتان، باعث خشکی و شگنندگی بیشتر آن نشوید.

همچنین اگر زیاد در معرض نور خورشید یا باد هستید، موهایتان بسیار مستعد خشکی و شکنندگی هستند؛ پس از شامپوی مخصوص موهای خشک ، نرم‌‌‌‌ کننده و محصولات آبرسان موی خشک استفاده کنید. همچنین خوب است که برای محافظت از موهایتان در فضای باز کلاه بر سر بگذارید.

3) نحوه آراستن مو

آراستن و مراقبت از موهای بلند در بیشتر مواقع آسان نیست و ممکن است باعث شود به سراغ راه‌های سریع مانند اتوی مو بروید. اما استفاده بیش از حد از ابزارهای حرارتی حالت‌‌ دهنده مو مانند اتوی صاف یا فرکننده مو باعث می‌شود که حتی موهای چرب هم خشک شوند. دستورالعمل‌ها را به دقت رعایت کنید و هرگز این ابزارها را با حرارت بالا یا روی موی خیس استفاده نکنید. قبل از حالت دادن موها با سشوار یا اتوی فرکننده مو از یک محافظ حرارتی مو استفاده کنید و هر چند روز یک‌بار با استفاده نکردن از این ابزارها به موهایتان استراحت بدهید.

استفاده از مواد شیمیایی بر روی مو هم اگر به طور صحیح انجام نشود، باعث آسیب به موهایتان می‌شود. اگر تصمیم گرفته‌اید که از روش‌های شیمیایی برای رنگ کردن، صاف کردن و یا فر کردن موهایتان استفاده کنید، بهتر است کار را به دست متخصصان بسپارید. آرایشگرانی که در زمینه کار با مواد شیمیایی روی موها آموزش دیده‌‌اند، باید بتوانند با ارزیابی نوع موهایتان تصمیم بگیرند که کدام مواد شیمیایی برایتان مناسب‌تر است. البته این را هم بدانید که هیچ ماده شیمیایی بدون ضرری وجود ندارد. پس اگر با علم به این مطلب، همچنان از مواد شیمیایی روی موهای خود استفاده می‌کنید، سعی کنید در کنار آن، به تقویت موی خود نیز بیاندیشید.

مراقبت از ساقه مو ها و استفاده از ترکیبات شیمیایی

در ادامه نکاتی را مطرح می‌کنیم که هنگام استفاده از مواد شیمیایی بر روی موهایتان باید بدانید.

صاف‌کننده‌ها

صاف‌کننده‌ها با شکستن پیوندهای شیمیایی موی فر اثر می‌کنند. صاف‌کننده‌های حاوی آب قلیایی باعث تحریک پوست و شکستگی موها می‌شوند. اگرچه صاف‌کننده‌ها بدون آب قلیایی ممکن است تحریک پوستی کمتری ایجاد کنند اما هر دو نوع در صورت استفاده نادرست (ترکیب اشتباه یا باقی ماندن طولانی روی موها) باعث ایجاد مشکلاتی می‌شوند. ضمن اینکه خاراندن، برس و شانه زدن موها قبل از استفاده از صاف‌کننده‌های شیمیایی، این خطرات را افزایش می‌دهند.

در صورت وجود ناراحتی و تحریک پوستی از هیچ نوع صاف‌کننده یا ماده شیمیایی بر روی موها استفاده نکنید. اگر تصمیم دارید که موهایتان را صاف نگه دارید، بین نوبت اول و نوبت دوم استفاده از صاف ‌کننده‌های شیمیایی حداقل شش هفته زمان در نظر بگیرید. با این کار به موها فرصت رشد کافی می‌دهید. ضمناً فقط موهایی را صاف کنید که تازه رشد کرده‌اند و با موهایی که قبلاً صاف کرده‌اید، کاری نداشته باشید. استفاده مجدد از مواد شیمیایی بر روی موهایی که قبلاً صاف شده‌اند، به موهایتان آسیب زیادی می‌زند.

استفاده از صاف‌کننده‌ها به مدت طولانی حتی در صورت استفاده درست، باعث شکستگی موها می‌شود. همچنین استفاده از سشوار، اتوی صاف یا فرکننده مو و یا رنگ مو بر روی موهایی که با مواد شیمیایی صاف شده است، خطر آسیب را افزایش می‌دهد.

فر دائمی

با استفاده از مواد شیمیایی فر کننده دائمی مو می‌توان موی صاف را فر کرد. خطرات این مواد مشابه صاف‌کننده‌های شیمیایی است. برای این منظور با استفاده از مواد شیمیایی ابتدا پیوندهای بین موها را از بین می‌برند و سپس دوباره از مواد شیمیایی دیگری برای تثبیت مو در حالت جدید و فردار استفاده می‌کنند. شاید در ابتدا مو زیباتر و سالم به نظر برسد، اما با گذشت مدت زمانی متوجه آسیب موی خود خواهید شد.

رنگ مو

دو نوع رنگ مو وجود دارد: «دائم» که رنگ مو تا زمان بلند شدن مو بر روی موها باقی می‌ماند و «موقت» که رنگ پس از مدت کوتاهی با آب شسته و پاک می‌شود.

برخی از رنگ‌های موقت مانند حنا عمدتاً بی‌خطر و به راحتی در خانه قابل استفاده هستند. برخی افراد پس از استفاده از حنا یا سایر مواد طبیعی دچار درماتیت تماسی (واکنش آلرژیک همراه با بثورات پوستی) می‌شوند. پس حتماً قبل از استفاده از این مواد ابتدا آن‌ها را بر روی قسمت کوچکی از پوست خود امتحان کنید.

سایر رنگ موها به‌خصوص رنگ‌های دائم ممکن است باعث ریزش مو، سوزش، قرمزی و تحریک پوست سر شوند. برخی از رنگ‌ها باعث بروز حساسیت در بعضی افراد می‌شوند و در موارد نادری ممکن است این حساسیت‌ها جدی باشند. پس اگر نگران هستید که شاید به این محصولات حساسیت داشته باشید، این موضوع را با آرایشگرتان مطرح کنید. همچنین از آرایشگرتان بخواهید که قبل از استفاده از این مواد حتماً آن را بر روی پوستتان آزمایش کند. ضمن اینکه هرگز رنگ مو را برای ابرو یا مژه‌ استفاده نکنید.

ترمیم موهای آسیب دیده

اگر بر روی موهایتان از مواد شیمیایی استفاده کرده‌اید یا موهایتان به طور طبیعی خشک یا وز است، باید ساقه موها را تقویت کنید تا موهای درخشان و حالت‌پذیری داشته باشید. محصولات مختلفی برای مراقبت از موهای خشک ، وز، کدر یا آسیب‌دیده طراحی و تولید شده است. شما فقط باید با در نظر گرفتن نیازهای موهایتان یکی از آن‌ها را انتخاب کنید. محصولات مراقبت از ساقه مو مانند محافظ حرارتی مو، کرم‌ها و ماسک‌های موی مرطوب‌کننده و تغذیه‌کننده، نرم‌کننده‌های بدون نیاز به آبکشی، اسپری‌ها و سرم‌های ضد وز و بازکننده گره مو به‌ویژه اگر با ترکیبات طبیعی ساخته شده باشند، می‌توانند بار دیگر موهایتان را شاداب کنند.

کوتاه کردن مو

کوتاه کردن منظم موها یکی از بهترین روش‌ها برای داشتن موهایی سالم است. حتی اگر موهای بلندی دارید یا می‌خواهید موهایتان را بلند کنید، کوتاهی مو از موخوره و آسیب موها جلوگیری می‌کند. در واقع کوتاه کردن موها به رشد بهترشان کمک می‌کند زیرا موهایتان سالم مانده و دچار شکستگی نمی‌شود.

با مشکلات مو چه باید کرد؟

در ادامه به بررسی سه مشکل اساسی ریشه و ساقه مو می‌پردازیم.

1) شوره سر

شوره سر مسری یا خطرناک نیست. شامپوهای ضدشوره بدون نسخه که حاوی سالیسیلیک اسید، زینک، قطران یا سلنیوم سولفید هستند، شوره را کاهش می‌دهند. هنگام شامپو زدن، با کمک نوک انگشتان (بدون تماس ناخن‌ها با پوست سر و خراشیدن آن) پوست سرتان را به مدت سه تا پنج دقیقه ماساژ دهید. با این کار به کمک انگشتانتان باعث شل شدن پوسته‌ها می‌شوید. سپس موهایتان را به خوبی آبکشی کنید. اگر شوره سرتان بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید. پزشک احتمالاً یک شامپوی قوی‌تر و یک لوسیون تجویز می‌کند که روی پوست سرتان بمالید.

نکته مهم: برخی از ترکیبات ضد شوره اصلاً نباید روی پوست سر ماساژ داده شوند و حتماً باید بلافاصله شسته شوند. بنابراین همیشه طبق دستورالعمل روی بسته‌بندی یا نسخه پزشک‌تان عمل کنید.

2) شکستگی مو

موها هنگامی می‌شکنند که نقاطی در مو ضعیف شوند یا ضخامت آن‌ها تغییر کند. گاهی اوقات این اتفاق نزدیک پوست سر می‌افتد و در نتیجه موی شخص هرگز خیلی بلند نمی‌شود. شکستگی انتهای موها «موخوره» نام دارد و این موخوره‌ها می‌توانند تا بالای ساقه مو گسترش یابند.

یکی از دلایل اصلی شکستگی موها استفاده نامناسب از مواد شیمیایی یا حالت‌دهنده‌‎های حرارتی است. اما برس یا شانه زدن بیش از حد، استفاده از شانه‌های دندانه‌ریز برای موهای ضخیم و فر یا پوش دادن موها هم می‌تواند باعث شکستگی موها شود. استفاده از اکستنشن یا بافت دائم مو هم اغلب شکستگی موها را به دنبال دارد. باقی ماندن طولانی‌مدت اکستنشن روی مو یا جدا کردن آن‌ها از مو بدون کمک یک فرد حرفه‌ای نیز باعث آسیب به موها و پوست سر یا حتی ریزش مو می‌شود. برای ترمیم یا پیشگیری از شکستگی و خرد شدگی مو می‌توانید از محصولات مراقبت از ساقه مو مانند سرم یا کرم ترمیم کننده مو استفاده کنید.

گاهی اوقات شکستگی موها و موی خشک و شکننده نشانه مشکلات پزشکی مانند کم‌کاری تیروئید، یا اختلالات خوردن (مانند بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی) است. اگر موهای شما بدون استفاده از مواد شیمیایی یا ابزارهای حرارتی حالت‌دهنده مو شکسته است، به یک پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید.

3) ریزش مو (طاسی)

ریزش تعداد کمی از موها برای همه طبیعی است. در واقع، هر روز با ریزش حدود 100 تار موی قدیمی، موهای جدید جایگزین آن‌ها می‌شود اما در طاسی، موها با سرعتی کم‌پشت می‌شوند که امکان جایگزینی آن‌ها وجود ندارد. هنگامی که موها می‌ریزند و با موهای جدید جایگزین نمی‌شوند، شخص ممکن است دچار طاسی یا طاسی سکه ای یا منطقه‌ ای شود. ریزش مو ممکن است موقتی یا دائمی باشد. اگر تغییر نحوه آراستن مو یا سایر روش‌ها کمک نکرد، به پزشک مراجعه کنید. پزشک دلایل دیگر ریزش مو مانند کیست تخمدان یا مشکلات هورمونی را بررسی کرده و احتمالاً برای کاهش یا توقف ریزش مو و کمک به رشد مو دارو تجویز می‌کند.

رژیم غذایی و موهای سالم

برای داشتن موهای سالم و شاداب رعایت تمام نکات و روش‌های مراقبت از مو که پیش از این گفته شد، ضروری است اما کافی نیست. طبق نظر متخصصان کالج زیبایی آمریکا، مو هم مانند سایر اعضای بدن، زمانی در سالم‌ترین وضعیت خود است که از آن در مقابل تابش بیش از حد نور خورشید محافظت کنیم، تغذیه درستی داشته باشیم و ورزش کنیم. برخی مواد غذایی به زیباتر شدن موها کمک می‌کنند. بنابراین در رژیم غذایی خود بر دریافت روزانه این مواد مغذی ضروری تمرکز کنید:

آهن

شما برای حفظ جریان خون در فولیکول‌های موی خود به آهن نیاز دارید. آهن در گوشت قرمز بدون چربی، اسفناج، حبوبات و غلات غنی‌شده با آهن موجود است.

ویتامین C

این آنتی‌اکسیدان قوی به تولید کلاژن کمک می‌کند. کلاژن ماده بسیار مهمی در پوست است که باعث تقویت موها هم می‌شود. ویتامین سی در انواع فلفل، مرکبات و توت‌ها موجود است.

ویتامین A

اگر می‌خواهید موهایی بلندتر و با درخشش طبیعی داشته باشید، در رژیم غذایی خود به ویتامین A بهای بیشتری بدهید. سیب‌زمینی شیرین، هویج و اسفناج سرشار از ویتامین آ هستند.

همان‌طور که گفته شد، بخش مهمی از مراقبت از ساقه مو به حفظ چربی و رطوبت آن مربوط می‌شود. این کاروتنوئید به تولید سبوم (چربی طبیعی پوست) کمک می‌کند که نرم‌کننده طبیعی موهای شماست. همچنین تحقیقات نشان داده است که ویتامین A به رشد موهایی ضخیم‌تر و پرپشت‌تر کمک می‌کند.

البته از آنجا که این ویتامین محلول در چربی است، مقدار مازاد بر نیاز آن به سادگی از بدن دفع نمی‌شود. بنابراین اگر تمایل به مصرف مکمل‌های ویتامین آ دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

اسیدهای چرب امگا 3

این چربی‌های سالم به حفظ درخشندگی و پرپشتی موها کمک می‌کنند. امگا 3 در ماهی‌های چرب، مغزها، دانه‌ها و آووکادو یافت می‌شود.

بیوتین (ویتامین ب 7)

این ویتامین B به تولید کراتین طبیعی در بدن کمک می‌کند. کمبود شدید این ماده (که با نام vitamin H نیز شناخته می‌شود) با ریزش مو مرتبط است (در کنار سایر ویتامین‌های گروه B از جمله ریبوفلاوین، فولات و ویتامین B12). اگرچه با وجود محبوبیت بیوتین در مکمل‌های رشد مو هنوز هیچ تحقیق بالینی وجود ندارد که مزایایی برای مقادیر بسیار بالای آن در افراد سالم نشان دهد. گوشت گوساله، تخم مرغ و ماهی سالمون منابع بیوتین هستند.

دیدگاه شما

به نظر شما داشتن موهای سالم و شاداب تا چه اندازه با رژیم غذایی مرتبط است؟ آیا شخصاً تجربه‌ای در این زمینه داشته‌اید؟ چنانچه مایل بودید دیدگاه خود را با ما و مخاطبان این مقاله در میان بگذارید. منتظر نوشته‌های ارزشمندتان هستیم. همچنین اگر پرسشی در مورد مراقبت از ساقه مو دارید، مطرح کنید تا پاسخگوی شما دوستان عزیز باشیم.

منبع:

https://askthescientists.com/hair
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022202X15526122

The Importance of a Healthy Hair Care

https://www.hopkinsallchildrens.org/Patients-Families/Health-Library/HealthDocNew/Taking-Care-of-Your-Hair