علائم، عوارض، کنترل و درمان پسوریازیس در کودکان

پسوریازیس یک بیماری پوستی شایع و غیرعفونی است که به گروه خاصی محدود نمی‌شود. پسوریازیس در کودکان ، بزرگسالان، مردان و زنان مشاهده می‌شود و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را درگیر کرده است. در این بیماری، سلول‌های پوستی، بسیار سریع‌تر از حالت طبیعی تکثیر می‌شوند و سرعت مرگ و ریزش آن‌ها کمتر از حد لازم است.

پسوریازیس پلاکی، شایع‌ترین نوع این بیماری است. به سلول‌های جمع شده بر سطح پوست، که باعث ایجاد نواحی ضخیم به رنگ قرمز براق روی پوست می‌شوند، پلاک می‌گویند. پلاک‌ها معمولاً خارش‌دار هستند و با پوسته‌هایی ضخیم به رنگ سفید-نقره‌ای پوشیده شده‌اند. فعالیت بیش از حد و اختلال سیستم ایمنی بدن، در بروز این بیماری نقش دارد. این پلاک‌ها ممکن است در هر نقطه از بدن ظاهر شوند. اما شایع‌ترین نقاط بروز این بیماری شامل زانوها، پوست سر، آرنج و نیمه بالایی بدن است. این بیماری می‌تواند بصورت ژنتیکی و نسل‌به‌نسل منتقل شود.

بر اساس نظر متخصصان بنیاد ملی پسوریازیس امریکا (NPF)، اگر یکی از والدین کودک پسوریازیس داشته باشد، احتمال اینکه کودک به این عارضه مبتلا شود، حدود 10 درصد است. اما اگر هر دو والد این عارضه پوستی را داشته باشند، احتمال ابتلای فرزندشان، تا 50 درصد، یا حتی بیشتر، افزایش می‌یابد.

همچنین با توجه به تشابه علائم پسوریازیس و اگزما، پیشنهاد می شود مقاله تفاوت اگزما و پسوریازیس را مطالعه نمایید.

در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی دقیق علائم، محرک‌ها، روش‌های درمانی پسوریازیس و همچنین به چگونگی کمک و همراهی کردن با کودک‌ در برابر این بیماری و کنارآمدن با آن، بپردازیم.

علائم پسوریازیس در کودکان

بیماری پسوریازیس انواع مختلفی دارد و هر نوع آن، دارای علائم منحصر به فردی‌ است. اما شایع‌ترین علائم آن عبارتند از:

• به وجود آمدن تکه‌های برجسته پوستی که عموماً قرمز رنگ هستند و با پوسته‌های سفید-نقره‌ای پوشیده شده‌اند. (این علامت در بسیاری از مواقع با بثورات ناشی از پوشک نوزادان اشتباه گرفته می‌شود)
• پوست خشک و ترک‌خورده‌، با احتمال خونریزی
•  خارش، درد، یا احساس سوزش، در محل یا اطراف ناحیه درگیر
• ضخیم و نقطه‌نقطه شدن ناخن‌های دست یا پا، با امکان ایجاد شکاف‌هایی عمیق
• وجود نواحی قرمز رنگ در چین‌های پوستی و سایر قسمت‌های بدن

پسوریازیس یک بیماری مزمن است. بنابراین ممکن است به‌طور کامل درمان نشود. همچنین این بیماری بین دوره‌هایی با فعالیت کم و زیاد در نوسان است.

طی دوره‌های فعال، کودک شما علائم بیشتری خواهد داشت و طی چند هفته یا چند ماه، ممکن است علائم بهبود یافته، یا از بین بروند. زمان‌بندی این دوره‌ها معمولاً یکسان نبوده و غیر قابل پیش‌بینی است. همچنین دانستن اینکه علائم شروع دوره فعال تا چه حد شدید خواهد بود، بسیار دشوار است.

نکته: اگر با دیدن علائم پوستی فرزندتان به اگزما شک کردید، حتماً با پزشک مشورت کنید. علی‌رغم اینکه این دو بیماری می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند، درمان‌ها و رویکردهای مراقبتی آن‌ها لزوماً یکسان نیست.

محرک‌های پسوریازیس

در حالی که هنوز هیچ‌کس به طور دقیق نمی‌داند چه چیزی باعث بروز پسوریازیس می‌شود، اما دخالت چندین محرک که می‌توانند احتمال بروز آن را بیشتر کنند، محتمل است؛ از جمله:

• عفونت
• تحریک پوست
• استرس
• چاقی
• آب و هوای سرد

اجتناب از این محرک‌ها، یا پیداکردن راه‌هایی برای کنترل آن‌ها می‌تواند به کاهش دفعات بروز یا شدت پسوریازیس کمک کند.

بروز پسوریازیس در کودکان

این عارضه در کودکان شایع است. طبق بررسی‌های آماری بنیاد ملی پسوریازیس آمریکا، هر ساله تقریباً حدود 20 هزار کودک کمتر از ده سال در این کشور، مبتلا به این بیماری پوستی تشخیص داده می‌شوند. این آمار برابر با 1 درصد از جمعیت جوان آمریکا است!

اکثر افراد، اولین حمله پسوریازیس خود را بین سنین 15 تا 35 سالگی تجربه می‌کنند. با این‌حال این بیماری می‌تواند در کودکان با سنین بسیار پایین‌تر یا بزرگسالان با سنین بالاتر نیز رخ دهد. در همین راستا مطالعه‌ای نشان داده است که علائم و نشانه‌های بیماری پسوریازیس در 40 درصد مبتلایان، از دوران کودکی شروع شده است.

جالب این‌جاست که در برخی از کودکان مبتلا به پسوریازیس، هم‌زمان با بالا رفتن سن، دفعات بروز و شدت علائم این بیماری، به نسبت کمتر می‌شود. البته برخی دیگر نیز ممکن است در طول زندگی‌شان، به میزان و شدت ثابتی با این بیماری درگیر باشند.

درمان پسوریازیس در کودکان

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، در حال حاضر، درمانی قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد. در واقع درمان این عارضه پوستی، بیشتر روی از بین بردن علائم -زمانی که پدیدار می‌شوند- و همچنین کمک به جلوگیری از بروز یا کاهش شدت علائم آن، متمرکز است.

درمان‌های موضعی

درمان‌های موضعی از رایج‌ترین درمان‌های تجویز شده برای پسوریازیس در کودکان و همچنین بزرگسالان هستند. این نوع درمان می‌تواند به کاهش علائم خفیف تا متوسط کمک کند.

درمان‌های موضعی شامل تجویز اشکال دارویی با خواص دارویی و مرطوب‌کنندگی هستند، مانند:

• پمادها
• لوسیون‌ها
• کرم‌ها
• محلول‌ها

البته استفاده از این نوع داروها برای کودکان ممکن است کمی باعث کثیف‌کاری شود و فرزند شما نیاز داشته باشد تا چندین‌ بار در روز از آن‌ها استفاده کند. با این حال این نوع از درمان می‌تواند بسیار مؤثر باشد و عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر درمان‌ها داشته باشد. می‌توانید با استفاده از الارم موبایل یا برنامه‌ریزی برای زمان ثابتی از روز مانند قبل از خوابیدن یا بعد از بیدار شدن، به فرزندتان در استفاده از داروهایش کمک کنید.

نور درمانی

نوع دیگری از درمان‌های موجود برای این بیماری، نوردرمانی است. نور طبیعی و مصنوعی می‌تواند به بهبود علائم پسوریازیس کمک کند. امروزه گزینه‌های جدیدتر، مانند لیزر و لامپ‌های مخصوص برای این امر وجود دارند.

لازم به ذکر است به هیچ‌وجه نباید بدون مشورت و تجویز پزشک، فرزندتان را نور درمانی کنید. چراکه بیش از حد در معرض نور بودن می‌تواند علائم او را بدتر کند.

اگر پزشک نور طبیعی خورشید را پیشنهاد کرد، با قدم زدن خانوادگی یا بازی کردن در فضای باز می‌توانید مقدار نور اضافی مورد نیاز فرزندتان را تامین کنید، بدون اینکه کودک احساس کند مشکلی دارد و در حال دریافت درمان است. هرقدر فرزند شما از استرس دورتر باشد، به روند درمان بهتر پاسخ خواهد داد.

داروهای خوراکی یا تزریقی

برای موارد متوسط تا شدید پسوریازیس در کودکان، احتمالاً پزشک، قرص یا دارو‌های تزریقی را برای فرزندتان تجویز می‌کند. برخی از این دارو‌ها ممکن است، باعث ایجاد اثرات جانبی بسیار جدی شود. بنابراین مهم است قبل از شروع درمان، بدانید با چه چیزی مواجه هستید. بدلیل اثرات جانبی جدی احتمالی، ممکن است این روش درمانی تا زمانی که کودک شما به سن مطلوب و مناسب برای آن نرسیده، به تعویق بیافتد، یا اینکه چنین روش‌هایی تنها برای دوره‌های کوتاهی مورد استفاده قرار بگیرند.

رژیم غذایی

یکی دیگر از اقدامات لازم برای مدیریت پسوریازیس در کودکان، حفظ سلامت کلی کودک است. نتیجه یک مطالعه در سال 2017 نشان می‌دهد افراد مبتلا به پسوریازیس که رژیم‌های غذایی‌شان فاقد گلوتن است، کربوهیدرات کمتری مصرف می‌کنند و در عوض، مصرف پروتئین بالایی دارند، علائم خفیف‌تری را تجربه می‌کنند.

محققان این مطالعه همچنین توصیه می‌کنند رژیم غذایی خام گیاه‌خواری، رژیم مدیترانه‌ای یا رژیم پالئو می‌تواند به کاهش علائم در افراد مبتلا کمک کند. رژیم پالئو معمولاً شامل گوشت بدون چربی، ماهی، میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و دانه‌ها می‌شود و مصرف غذاهایی مانند لبنیات، حبوبات و غلات در آن محدود است.

در حالی‌که این محققان هیچ رژیم غذایی خاصی را نسبت به سایر رژیم‌ها به افراد مبتلا توصیه نمی‌کنند، اما موضوع مشترک بین تمام این رژیم‌های غذایی، کمک به کاهش وزن است! رسیدن به وزن ایده‌آل و حفظ آن، به کاهش تعداد و شدت دوره‌های شعله‌ور شدن بیماری در کودک مبتلا به پسوریازیس، کمک می‌کند.

نکته: این بدان معنا نیست که کودکی را که از نظر پزشکی اضافه‌وزن ندارد، تحت رژیم لاغری قرار دهید به امید اینکه علائم بیماریش کنترل شود! تغذیه کافی و سالم برای کودک مبتلا به پسوریازیس حیاتی است، پس لطفاً حتی در مورد تغییر رژیم غذایی کودک نیز با پزشکی که فرزندتان تحت نظر وی در حال درمان است، مشورت نمائید.

درمان‌های جایگزین برای پسوریازیس در کودکان

برخی افراد از درمان‌های خانگی نیز برای کودکان مبتلا به پسوریازیس استفاده می‌کنند. البته در حالی که برخی از افراد بزرگسال گزارش می‌دهند که درمان‌های طبیعی، علائم پوستی‌شان را بهبود بخشیده‌اند، شواهد علمی مبنی بر اثربخشی استفاده از این درمان‌ها برای کودکان، وجود ندارد.

قبل از اعمال درمان‌های موضعی، باید آزمایش حساسیت پوستی (تست پچ) بر روی کودک‌ انجام شود، تا بتوان احتمال بروز آلرژی را بررسی کرد. برای انجام این آزمایش، مقدار کمی از دارو را روی بخشی از پوست، مانند قسمت داخلی بازو قرار می‌دهند. در صورتی که پس از 24 ساعت علائم واکنش پوستی ناشی از حساسیت مانند قرمزی یا تورم دیده نشد، می‌توان در سایر نقاط بدن از آن دارو استفاده کرد.

نکته قابل توجه آن است که پزشک باید در طول دوره درمان، کودک‌ را از نظر عوارض جانبی احتمالی یا وخیم‌تر شدن بثورات پوستی، تحت نظر داشته باشد.

برخی از درمان‌های جایگزین بالقوه و خانگی شامل موارد زیر است:

• زردچوبه
• آلوورا
• سرکه سیب
• روغن درخت چای
• اضافه کردن نمک اپسوم (یا نمک حمام که ترکیبی از منیزیم، گوگرد و اکسیژن است)، یا نمک دریای مرده (نمکی که از دریای مرده یا بحرالمیت در اردن استخراج می‌شود و از نظر ساختاری با نمک سایر دریاها و اقیانوس‌ها متفاوت است) به آب وان هنگام استحمام
• اضافه کردن جو دوسر به آب وان هنگام استحمام

تغییر سبک زندگی

مدیریت محرک‌هایی که پیش‌تر گفته شد، ممکن است از بهترین راه‌های دفاعی در برابر پسوریازیس باشد. رعایت مواردی در زندگی روزمره نیز حتماً به حفظ سلامتی کودک‌ دلبندتان بسیار کمک می‌کند. مواردی مانند:

• ورزش کردن
• داشتن خواب سالم و کافی
• داشتن رژیم غذایی متعادل و مقوی
• دوری از اضطراب و استرس

یک بدن سالم و قوی، احتمالاً دوره‌های کمتر و با شدت پایین‌تری از فعالیت این بیماری پوستی را خواهد داشت. علاوه بر این، تمیز و مرطوب نگه داشتن پوست فرزندتان به کاهش تحریک پوست و در نتیجه کاهش دوره‌های شعله‌ور شدن پسوریازیس، کمک می‌کند.

با برگزاری رقابت‌ها و چالش‌هایی دوستانه و خانوادگی، فرزندان و تمامی افراد خانواده را به سالم‌تر زندگی کردن تشویق کنید. مثلاً شخصی که هر‌ روز بیشترین گام را برداشته است، ثبت کنید. یا اگر طبق دستور پزشک، کم کردن وزن ملاک است، درصد وزن کم شده در طی یک دوره زمانی مشخص را ثبت کنید و به همین طریق چالش‌های مفید دیگری را برنامه‌ریزی کنید.

هرقدر بتوانید زندگی روزمره را برای کودکتان طبیعی‌تر نگه دارید و همچنان که در مسیر درمان و کنترل بیماری وی هستید، با خلاقیت خود، روحیه کودک را حفظ کنید، در کنترل علائم او موفق‌تر خواهید بود.

برنامه‌های درمان پسوریازیس در کودکان

پزشک فرزندتان ممکن است با توجه به شرایط، از بین درمان‌های یاد شده یک درمان را به تنهایی، یا ترکیبی از آن‌ها را تجویز و امتحان کند. اگر اولین درمان اثربخش نبود، ناامید نشوید و صبور باشید. شما، فرزند‌تان و پزشک او، با همکاری یکدیگر، می‌توانید داروها یا ترکیبی از درمان‌ها را که به بهبود علائم بیماری کمک می‌کنند، بیابید. تا آن زمان روحیه خود را حفظ کنید تا کودک شما دچار اضطراب نشود.

زمان مراجعه به پزشک

شناسایی و تشخیص زودهنگام پسوریازیس در کودکان بسیار مهم و حیاتی است! به محض یافتن علائمی‌ در فرزندتان، که ممکن است در اثر پسوزیاریس به وجود آمده باشد، به پزشک مراجعه کنید. مداخله و درمان سریع، علاوه برکنترل بیماری و جلوگیری از گسترش آن، می‌تواند به کاهش حس ناخوشایند و عدم اعتماد به نفس کودک، که ممکن است به دلیل این عارضه پوستی ایجاد شود، کمک کند.

چگونه برای کنار آمدن با پسوریازیس به کودک خود کمک کنیم؟

برای برخی از کودکان مبتلا، این بیماری یک ناراحتی جزئی است که فقط وقتی علائم آن پدیدار می‌شود، باید به آن توجه کرد. اما برای بسیاری از کودکان، پسوریازیس، باعث نگرانی بیشتری می‌شود. خردسالانی که بخش بزرگی از پوست بدنشان با پلاک‌ها پوشیده شده است، یا پلاک‌ها در محل‌های حساسی از بدنشان، مانند صورت یا اطراف ناحیه تناسلی، ایجاد شده‌اند، ممکن است احساس شرم و خجالت کنند.

اگرچه محدوده بروز علائم بیماری ممکن است کوچک و جزئی باشد، اما آسیبی که به اعتماد به نفس فرزندتان می‌زند، می‌تواند بزرگ باشد. احساس شرم و انزجار در کودک، مشکل را پیچیده می‌کند.

علاوه بر احساسات منفی خود کودک، اظهار نظرهای همسالانش نیز می‌توانند احتمال بروز افسردگی و حس انزوا را افزایش داده و منجر به بروز پدیده شرم از بدن در کودک شوند.

همراهی والدین و پزشک در حمایت روانی از کودک مبتلا به پسوریازیس

مهم است که با پزشک فرزندتان همکاری کنید تا در مسیر مقابله با تاثیرات منفی روحی و روانی ناشی از بیماری کودکتان موفق باشید. در جامعه و فرهنگ امروزی، ممکن است کودکان به دلایل جزئی، مانند برآمدگی‌های پوستی غیرقابل توضیح، یا لکه‌های روی بدنشان مورد آزار و تمسخر قرار بگیرند. ضربه روحی که فرزند شما از این موضوع می‌بیند، می‌تواند بر تمام ابعاد زندگی او اثرگذار باشد.

از پزشک فرزند‌تان درخواست کنید تا در مورد شکل و ظاهر پوستش، با او صحبت کند. با تایید شدن اثرات عاطفی ناشی از پسوریازیس، پزشک می‌تواند به کودک در درک این مسئله که بزرگسالان به سلامتی و حال خوب او اهمیت می‌دهند، کمک کند. با فرزند‌تان در مورد نحوه برخورد با این موضوع و چگونگی جواب دادن به سؤالات و نظرات همسالانش صحبت کنید تا آمادگی کلامی و ذهنی مناسبی در مواجه با شرایط و موقعیت‌ها داشته باشد.

علاوه بر این، شاید بهتر باشد در مورد مراجعه به روانشناس یا عضویت در گروه‌های حمایتی، با پزشک مشورت کنید. منابع زیادی در دسترس است که می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا با مسائل عاطفی که ممکن است با آن‌ها روبرو شود، به خوبی کنار بیاید.

مهم است که بدانیم عوارض و مشکلات ناشی از پسوریازیس، فقط در مورد پوست نیست و فراتر از آن است. این بیماری مسائل روحی-روانی و عاطفی را نیز، به‌خصوص در کودکان، در بر می‌گیرد.

پس درمان مشکل پوستی به تنهایی کافی و چاره‌ساز نیست. شما، فرزندتان و پزشک، باید به کمک یکدیگر تلاش کنید تا پسوریازیس و عوارض احتمالی روحی-روانی آن را به صورت همه جانبه درمان کنید.

تجربیات خود از پسوریازیس در کودکان را با ما در میان بگذارید

شما درباره پسوریازیس در کودکان چه تجربیاتی دارید؟ درحال حاضر از چه روش‌ها و راه‌هایی برای درمان پسوریازیس استفاده می‌کنید؟ مطمئناً نظرات و تجربیات شما برای ما و دیگر خوانندگان این مقاله بسیار مفید خواهد بود.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید