همه آنچه باید در مورد آبله میمون بدانید

همیشه شیوع بیماری‌های نوظهور به دلیل عدم آگاهی از چند و چون آن‌ها باعث استرس و دغدغه جمعی بوده است. بیماری‌هایی چون ایدز، جنون گاوی و کووید-19 در در ابتدای اپیدمی خود با ترس شدیدی برای بشر همراه شدند. اخیراً نیز نام یک بیماری دیگر شاید برای اولین بار به گوش ما می‌رسد: آبله میمون. اما این بیماری دقیقاً چیست و باید در برابر آن چه کنیم؟

آبله میمون چیست؟

آبله میمون یک عفونت ویروسی نادر است که به طور معمول بیماری جدی ایجاد نمی‌کند، اما در مواردی هم می‌تواند سبب بستری شدن فرد مبتلا و یا حتی مرگ او شود. به همین خاطر است که مقامات بهداشتی و درمانی سراسر دنیا نسبت به آن حساس هستند و به دقت موارد ابتلا به آن را در مناطقی که معمولاً این عفونت مشاهده نمی‌شده، تحت نظر گرفته‌اند.

این ویروس متعلق به خانواده ویروسی آبله است که تا مدتی پیش، تنها در نواحی مرکزی و غربی آفریقا مشاهده می‌شد. اما اکنون از منطقه بومی خود خارج شده و حداقل در 74 کشور در حال گردش است و تا ماه جولای سال 2022 (ابتدای مردادماه 1401)، بیش از 16800 نفر را در نقاط مختلف دنیا مبتلا کرده است.

علی‌رغم اینکه این ویروس در اکثر افراد، بیماری وخیمی را ایجاد نمی‌کند، اما به دلیل اینکه در ماه‌های گذشته در مناطقی مشاهده می‌شود که قبل از آن به طور طبیعی وجود نداشته، تشخیص آن ممکن است زمان‌بر شود.

اگرچه نباید در مورد این بیماری دچار وحشت شویم، اما همه ما باید در رابطه با آبله میمون مطلع و آگاه باشیم. به آن معنا که باید بدانیم علائم این بیماری چیست، چگونه منتشر می‌شود و در صورت ابتلا به آن باید چه کارهایی انجام دهیم.

آیا آبله میمون، ویروس جدیدی است؟

شاید فکر کنید این بیماری مانند کرونا بیماری جدیدی است؛ اما باید گفت خیر! این بیماری ویروس جدیدی نیست، بلکه آگاه شدن عموم مردم از وجود آن یک موضوع جدید است.

در سال ۱۹۵۸، بیماری آبله‌مانندی در بین‌ میمون‌هایی که برای اهداف تحقیقاتی نگهداری می‌شدند، مشاهده شد. در سال ۱۹۷۰، اولین مورد انسانی این بیماری که «آبله میمون» نام گرفت، ثبت شد. از آن زمان تا به حال این بیماری به عنوان یک بیماری مشابه آبله با شدت و قدرت کشندگی کمتر (حداقل برای سویه فعلی این ویروس که مسئول شیوع اخیر این بیماری در کشورهای غیربومی ‌است) شناخته شده است.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به آبله میمون هستند؟

آبله میمون از طریق تماس فیزیکی نزدیک بین افراد منتقل می‌شود. این موضوع به این معنا است که همه ما در خطر ابتلا به این بیماری هستیم. با این حال بر اساس الگوی شیوع کنونی این بیماری، برخی از گروه‌ها و افراد در مقایسه با سایرین در معرض خطر بیشتری قرار دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به مردان هم‌جنس‌گرا، اشاره کرد.

براساس اطلاعات موجود از شیوع‌های قبلی آبله میمون در نقاط متفاوت دنیا، برخی از گروه‌ها مانند افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، افراد مسن، کودکان زیر ۸ سال و زنان باردار ممکن است بر اثر ابتلا به این بیماری در معرض عوارض جسمانی شدیدی قرار بگیرند.

علائم آبله میمون

افراد مبتلا به آبله میمون دچار بثورات پوستی در ناحیه تناسلی و مقعد و همچنین نواحی دیگری از بدن نظیر دست‌ها، پاها، سینه، صورت و دهان می‌شوند. این بثورات پوستی در ابتدا ظاهری شبیه به یک جوش چرکی یا تاول را دارند که می‌تواند دردناک و یا خارش‌دار باشد. این بثورات پوستی قبل از بهبودی، مراحل مختلفی را می‌گذرانند، مانند پوسته پوسته شدن یا دلمه بستن.

از دیگر نشانه های آبله میمون می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• تب
• لرز
• تورم غدد لنفاوی
• خستگی
• دردهای عضلانی و کمردرد
• سردرد
• علائم تنفسی مانند گلو درد، احتقان بینی و یا سرفه

البته در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است همه این علائم یا فقط تعدادی از آن‌ها را داشته باشید. همچنین،

• برخی اوقات افراد قبل از ظهور بثورات پوستی علائم شبه آنفلوانزا را نیز تجربه می‌کنند.
• بعضی از افراد ابتدا دچار راش پوستی می‌شوند و به دنبال آن علائم دیگری را نیز تجربه می‌کنند.
• برخی دیگر تنها بثورات پوستی را تجربه می‌کنند.

آبله میمون چگونه منتشر می‌شود؟

آبله میمون از طریق تماس فیزیکی نزدیک بین افراد منتقل می‌شود. از جمله روش‌های انتقال این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تماس مستقیم با زخم‌ها و بثورات پوستی فرد مبتلا.
• قطرات تنفسی و یا ترشحات دهانی فرد مبتلا به آبله میمون، خصوصاً برای کسانی که در تماس مستقیم با فرد مبتلا بوده و یا برای مدت طولانی اطراف او حضور داشته‌اند.
• این بیماری می‌تواند از طریق تماس با اشیا یا پارچه‌هایی (لباس، ملحفه و حوله) که قبلاً توسط فرد مبتلا به آبله میمون استفاده شده نیز منتقل شود.
• وجود DNA آبله میمون در مایع منی نشان می‌دهد که این بیماری ممکن است از طریق تماس جنسی نیز منتقل شود.

نکته: وجود راه‌های متعدد انتقال گواه این حقیقت است که هر کسی می‌تواند به آبله میمون مبتلا شود.

دوره بیماری آبله میمون چقدر طول می‌کشد؟

علائم آبله میمون معمولاً در عرض سه هفته پس از تماس با ویروس ظاهر می‌شود. دوره کمون یا نهفتگی بیماری، غالباً بین 3 تا 17 روز است و فرد در این مدت احساس بیماری نمی‌کند.

اگر کسی علائم شبه آنفلوانزا را تجربه می‌کند معمولاً یک تا چهار روز بعد از آن دچار بثورات پوستی می‌شود. طول مدت این بیماری بین دو تا چهار هفته است.

این بیماری تا چه مدت مسری است؟

بر خلاف بسیاری از عفونت‌های ویروسی، بیماری ابله میمون در دوران کمون و پیش از بروز علائم، واگیر ندارد. اما از زمان ظهور علائم تا هنگامی که بثورات پوستی التیام یافته و همه دلمه‌ها از بین بروند و لایه جدیدی از پوست تشکیل شود، می‌تواند از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا کند.

آبله میمون چه ارتباطی با آبله دارد؟

علائم ظاهری آبله میمون مشابه با آبله است. ویروس آبله متعلق به خانواده ارتوپاکس ویروس‌ها است که مدت‌هاست ریشه‌کن شده است. آبله در مقایسه با نوع  میمونی آن راحت‌‌تر منتشر می‌شده و قدرت کشندگی بیشتری داشته است. به طوری که حدود ۳۰ درصد از مبتلایان به آبله جان خود را از دست می‌دادند. آخرین مورد ابتلا به آبله در سال ۱۹۷۷ گزارش شد و پس از آن در سال ۱۹۸۰ به دنبال یک پویش واکسیناسیون جهانی، اعلام شد که بیماری آبله ریشه‌کن شده است.

در حال حاضر از زمانی که تمامی کشورها، واکسیناسیون رایج علیه آبله را متوقف کرده‌اند، بیش از ۴۰ سال می‌گذرد. اکنون عمده استفاده از واکسن آبله تنها در برنامه‌های تحقیقاتی و مطالعات علمی است.

از آنجایی که واکسیناسیون آبله در نواحی غربی و مرکزی آفریقا، این افراد را در برابر آبله میمون نیز محافظت می‌کرد، به نظر می‌رسد افراد واکسینه نشده بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت آبله میمون قرار دارند.

آیا باید واکسن آبله میمون بزنید؟

در حال حاضر و با توجه به میزان و الگوی شیوع این بیماری، واکسیناسیون برای جمعیت کلی و عموم مردم توصیه نمی‌شود. البته CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها) توصیه می‌کند افرادی که در مواجهه با این ویروس قرار گرفته‌اند و نیز افرادی که در گروه‌های پرخطر (در بالا توضیح داده شد) قرار دارند، واکسن دریافت کنند.

نکته: پس از تماس با فرد مبتلا، هرقدر سریع‌تر واکسن دریافت کنید (به طور ایده‌آل طی 4 روز پس از مواجهه با فرد علامت‌دار)، شانس بیشتری برای عدم ابتلا یا پیشگیری از ابتلای شدید دارید.

شیوه‌های پیشگیری از ابتلا

شما می‌توانید با انجام چند اقدام ساده، در برابر این عفونت مسری از خود محافظت کنید. خصوصاً اگر به واسطه عواملی مانند سیستم ایمنی ضعیف در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید. از جمله این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرهیز از تماس پوستی با فردی که دچار بثورات پوستی و یا سایر علائم مربوط به بیماری است.
• با فرد دارای علائم بیماری تماس نزدیک نداشته باشید، زیرا این عفونت از طریق قطرات تنفسی نیز انتقال پیدا می‌کند.
• از شریک جنسی خود بپرسید که آیا بثورات پوستی یا سایر علائم مربوط به آبله میمون را دارد یا خیر.
• از تماس با حیوانات آلوده (خصوصاً حیوانات بیمار و یا مرده) خودداری کنید.
• تمامی‌ غذاهایی که حاوی گوشت و سایر قسمت‌های بدن حیوانات هستند را کاملاً بپزید. پیش از پخت نیز بدون دستکش به مواد غذایی گوشتی دست نزنید.
• در هنگام حضور در مناطق شلوغ یا محیط‌های بسته‌ای که افراد به هم نزدیک هستند، حتماً از ماسکی استفاده کنید که بینی و دهانتان را کاملاً بپوشاند، خصوصاً اگر بیماری در محل زندگی شما شیوع پیدا کرده و یا فصل سفر است.
• به محض ابتلا به بیماری و مشاهده علائم در اسرع وقت به یکی از مراکز درمانی محل سکونت‌تان مراجعه کنید.
• برای آگاهی از اطلاعات مربوط به بیماری آبله میمون و مناطقی که این ویروس در آن‌ها منتشر شده است حتماً از منابع موثق و معتبر استفاده کنید. خود را در معرض اخبار غالباً ناموثق شبکه‌های اجتماعی قرار ندهید. این منابع در بیشتر مواقع هیچ مرجع قابل اعتمادی ندارند و معمولاً مخاطبان خود را بدون ارائه اطلاعات مفیدی می‌ترسانند.

آیا آبله میمون کشنده است؟

همه‌گیری سال 2022 مربوط به نوعی از ویروس آبله میمونی بود که شدت کمتری دارد. طبق گزارشات هیچ مرگ و میری ناشی از این نوع آبله میمونی مشاهده نشده است. اما این ویروس می‌تواند موجب عوارض ثانویه دیگری مانند پنومونی (ذات‌الریه)، عفونت مغز (مننژیت) و یا عفونت چشم شود که این عوارض می‌توانند کشنده باشند. همچنین بثورات پوستی، می‌توانند باعث بوجود آمدن زخم‌های جدی روی صورت، دست‌ها و پا‌ها شوند.

آیا آبله میمون قابل درمان است؟

در خصوص درمان این بیماری باید گفت که آبله میمون، معمولاً یک بیماری خود محدود شونده است که علائم آن طی ۲ تا ۴ هفته کم‌کم رفع می‌شود. بیشتر افراد مبتلا به آبله میمون خودبه‌خود و بدون درمان بهبود پیدا می‌کنند. پزشک معالج پس از تشخیص اولیه، وضعیت جسمانی فرد را بررسی کرده و علاوه بر تلاش برای بهبود علائم بیماری از بروز کم‌آبی بدن جلوگیری می‌کند. در صورتی که به هر علتی، عفونت‌های باکتریایی ثانویه در فرد مبتلا ایجاد شد، تجویز آنتی‌بیوتیک توسط پزشک یکی از گزینه‌های درمان خواهد بود.

داروهای ضد ویروس موجود می‌توانند به بهبود آبله میمون در برخی افراد کمک کنند. علاوه بر این همان‌طور که گفته شد، خوشبختانه واکسن‌هایی وجود دارد که می‌توانند به کاهش احتمال ابتلا و شدت بیماری در افرادی که در معرض این ویروس قرار گرفته‌اند، کمک کنند. البته بنا به دلایل گفته‌شده، نیازی به واکسینه شدن همه افراد علیه این ویروس نیست. خوشبختانه، این عفونت یک بیماری همه‌گیر مانند آنچه که با کووید-۱۹ تجربه کرده‌ایم نیست؛ حداقل تا به امروز.

به طور کلی در حال حاضر داروی ضد ویروس تائید شده قطعی برای درمان آبله میمون وجود ندارد. همان‌طور که قبلاً اشاره شد داروهای ضدویروس می‌توانند به بهبود علائم آبله میمون کمک کنند اما اثر آن‌ها به عنوان گزینه‌های درمانی برای بیماری مورد مطالعه قرار نگرفته است. در حال حاضر فقط چند داروی ضد ویروس تحقیقاتی با خاصیت ضد آبله میمون در دسترس هستند که البته همه آن‌ها فعلاً بخشی از یک مطالعه تحقیقاتی محسوب می‌شوند.

اگر دچار راش و ضایعات پوستی شدید چه کاری باید انجام دهید؟

فردی که دچار راش و یا ضایعات پوستی می‌شود باید مطمئن شود که:

• برای جلوگیری از بروز عفونت‌های ثانویه، ناحیه آسیب‌دیده را تمیز و خشک نگه دارد.
• از قرار دادن ناحیه آسیب‌دیده پوست در مقابل نور خورشید جلوگیری کند؛ زیرا نور خورشید سبب تغییر رنگ ضایعات پوستی می‌شود.
• از کادر درمان (پزشک یا داروساز) در رابطه با آنتی‌هیستامین‌های خوراکی بدون نسخه موجود در بازار، محصولات موضعی مانند لوسیون کالامین، کورتیزون ۱۰، وازلین و کرم و ژل لیدوکائین مشاوره بگیرد.
• برای کاهش احساس ناراحتی در ناحیه مقعد، می‌توان از ملین‌های بدون نسخه استفاده کرد.

افرادی که به بثورات دردناک و ضایعات پوستی مبتلا می‌شوند، می‌بایست برای بهبود علائم و تسکین درد خود در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنند. علاوه بر این دهان‌شویه‌های دارویی و ژل‌های موضعی می‌توانند به تسکین درد کمک کرده و نواحی درگیر را تمیز نگه دارند. خوشبختانه این محصولات به طور گسترده‌ای در دسترس هستند.

نکته مهم: خطر عفونت بثورات پوستی در این بیماری قابل توجه است. در صورتی که هرگونه علامتی که نشان‌دهنده عفونت باشد مشاهده کردید، سریعاً به پزشک مراجعه نمائید.

سخن پایانی

کسب اطلاعات و آگاهی در خصوص این بیماری، بهترین رویکرد برای پیشگیری و درمان است. اگر شما هم اطلاعاتی در خصوص آبله میمون دارید آن را در اینجا با ما و سایر خوانندگان در میان بگذارید. همچنین اگر پرسشی دارید که پاسخ آن را در مقاله نیافته‌اید، در قسمت نظرات مطرح کنید تا کارشناسان ما پاسخگوی شما باشند.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید