درباره مواد مغذی و خواص انار بیشتر بدانید

شکی نیست که می‌توان انار را گل سرسبد میوه‌های پاییز نامید. کمتر فردی می‌تواند در برابر ظرفی از دانه‌های یاقوتی و تازه آن، مقاومت کند. البته تمام جذابیت این میوه زیبا در طعم و رنگ بی‌نظیر آن نیست. زمانی که درباره خواص این میوه بدانید، متوجه خواهید شد که چرا اعجاب‌انگیز بودن آن تنها به طعم و ظاهرش محدود نمی‌شود. این میوه آبدار و خوش‌مزه با فواید شگفت‌انگیز برای سلامتی، می‌تواند یک مکمل عالی برای رژیم غذایی شما باشد. در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا درباره فواید انار برای سلامتی بخوانید.

آشنایی با میوه انار

انار با نام علمی پونیکا گراناتوم (Punica granatum) بومی ایران و کشورهای همسایه، و ثمره درخت کوچکی از خانواده لیتراسه (Lythraceae) است. دانه‌های آبدار این میوه به صورت تازه مصرف می‌شوند و آب آن پایه اصلی تهیه نوشیدنی‌ها و طعم‌دهنده‌های مختلف است. انار سرشار از فیبر غذایی، اسید فولیک (ویتامین B9)، ویتامین C و ویتامین K است.

مواد مغذی موجود در انار

انار سرشار از مواد مغذی است و در مقایسه با اغلب میوه‌ها، کالری پایینی دارد. این میوه منبعی از تمام مواد مغذی با هضم آسان است که افراد دچار خستگی روحی و جسمی را سرحال و شاداب می‌کند. این میوه خوش‌طعم، یک ماده غذایی سرشار از مواد مغذی برای نوجوانان، افراد مسن و سالمند یا بیماران و زنان باردار است. علاوه بر آن می‌تواند گرسنگی و تشنگی را هم برطرف کند. از جمله منابع مغذی موجود در این میوه اعجاب‌آور می‌توان به این موارد اشاره کرد:

پروتئین

برخلاف بسیاری از میوه‌ها، انار مقادیر نسبتاً بالایی از پروتئین دارد. میانگین محتوای پروتئین این میوه 1.67 درصد است. آمینواسیدهای غالب در انار، اسید آسپارتیک، آرژنین و گلوتامین، هستند و پس از آن‌ها نیز گلوتامیک اسید و هیستیدین قرار دارند. سایر آمینواسیدها نیز به مقدار اندکی در آن یافت می‌شوند.

کربوهیدرات

انار منبع نسبتاً خوبی از کربوهیدرات است. 100 گرم از این میوه حدود 18.7 گرم کربوهیدرات دارد. قند کل موجود در آن، 10 گرم در 100 گرم وزن میوه بوده و گلوکز و پس از آن فروکتوز، قندهای غالب آن هستند. سوربیتول نیز به مقدار مناسبی در انار وجود دارد و دلیل ملین بودن این میوه است.

 فیبر

انار منبع متوسطی از فیبر بوده و میانگین مقدار فیبر آن 4 گرم در 100 گرم از میوه است که شامل کربوهیدرات‌های غیرقابل هضم و لیگنان‌ها هستند. پکتین، فیبر اصلی موجود در انار است.

 لیپید

انار چربی کمی دارد (0.72 گرم در 100 گرم وزن میوه) و به همین دلیل به راحتی در رژیم‌های غذایی مختلف گنجانده می‌شود.

ویتامین‌ها

انار منبع عالی ویتامین K (ویتامین ضد انعقاد و ضد خونریزی) و ویتامین E است. ویتامین‌های گروه B مانند ویتامین B5 و اسید فولیک (ویتامین B9) نیز به مقدار مناسب در این میوه وجود دارند. علاوه بر این، انار حاوی مقدار اندکی تیامین، ریبوفلاوین و نیاسین هم هست. اما برخلاف اکثر میوه‌ها، محتوای اسید آسکوربیک (ویتامین C) آن نسبتاً ناچیز است.

مواد معدنی

این میوه حاوی مواد معدنی غنی شامل منیزیم، فسفر، کلسیم، سدیم و پتاسیم (به عنوان عنصر اصلی) است، درحالی‌که آهن، روی، منگنز و سلنیوم نیز در آن وجود دارند. سلنیوم یک عنصر کمیاب مهم است، چرا که در ساخت انواع خاصی از پروتئین‌ها مشارکت دارد. همچنین، مس ماده معدنی کمیاب دیگری است که در این میوه یافت می‌شود.

 فیتوکمیکال‌ها

بیش از 100 نوع فیتوکمیکال (ترکیبات شیمیایی موجود در گیاهان) در انار شناسایی شده است. ترکیبات فنولی انار شامل مولکول‌های ساده (اسیدهای فنولیک، فنیل پروپانوئیدها، تانن‌ها) یا ترکیبات پیچیده (لیگنان‌ها، ملانین، تانن‌ها) است. انار میوه‌ای غنی از تانن به شمار می‌رود. آنتوسیانین‌های موجود در این میوه عامل رنگ پوست این میوه هستند.

فواید آب و پوست انار

آب انار منبع خوبی از فروکتوز، سوکروز و گلوکز است. همچنین، اسیدهای آلی ساده مانند اسید اسکوربیک، اسید سیتریک، اسید فوماریک و اسید مالیک در انار یافت می‌شوند. علاوه بر این، انار دارای مقادیر کمی از تمام اسیدهای آمینه است.

هم آب و هم پوست انار، غنی از پلی‌فنول‌ها بوده که بزرگ‌ترین دسته‌های آن شامل تانن‌ها و فلاونوئیدها هستند. این امر حاکی از پتانسیل این میوه برای مصارف دارویی به دلیل فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی و نگهدارندگی بالای آن است.

الاگیتانن نوعی تانن بوده و می‌تواند به ترکیباتی تجزیه شود که به طور گسترده در جراحی‌های پلاستیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ماده به دلیل داشتن فعالیت آنتی‌اکسیدانی باعث می‌شود پوست سالمی که برای ترمیم زخم از ناحیه نزدیک به آن برداشته شده و به محل زخم متصل شده، زنده بماند. آب و پوست انار دارای کاتچین‌ها با فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالا و از اجزای ضروری تولید آنتوسیانین هستند. آنتوسیانین دارای نقش آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی است. نقشی که در مجموع به حفظ سلامت بدن کمک قابل‌توجهی می‌کند.

فواید انار برای سلامتی

از آنجا که انار حاوی مقادیر متفاوتی از مواد مغذی است، فواید بسیاری برای سلامتی دارد که برخی از آن‌ها در ادامه توضیح داده شده‌اند:

انار برای دیابت

سازمان بهداشت جهانی (WHO) دیابت را به عنوان سومین بیماری فراگیر پس از بیماری‌های قلبی-عروقی و اختلالات سرطانی معرفی کرده است. اما خبر خوب این است که ایجاد تغییر در رژیم‌های غذایی می‌تواند نقش مهمی در مهار گسترش بیش از حد دیابت در جمعیت داشته باشد.

یکی از مواد غذایی مؤثر در کنترل دیابت انار است. ترکیبات این میوه با اثر هایپوگلایسمی بالقوه شامل اسیدهای اولئانولیک، اورسولیک و گالیک هستند. این ترکیبات با اثرگذاری بر گیرنده‌های خاصی از بدن، گسترش دیابت را محدود می‌کنند. همچنین، آزمایشات بر روی نمونه‌های حیوانی نشان داده است که عصاره‌های اتانولی این میوه دارای فعالیت کاهنده قند خون قوی به صورت وابسته به دوز هستند (یعنی با افزایش میزان عصاره میزان اثر کاهندگی قند خون هم زیاد می‌شود).

انار برای کنترل چاقی

در دهه‌های اخیر، چاقی به یک مشکل سلامتی جهانی تبدیل شده است. آب انار و برخی عناصر خاص مانند الاجیک اسید توانایی مهار برخی از ژن‌های مرتبط با تشکیل سلول‌های چربی (آدیپوژنز) و همچنین کاهش لیپوژنز (تولید اسیدهای چرب از پیش‌سازهای غیرلیپیدی) و لیپولیز (تجزیه چربی‌ها) در سلول‌های چربی موش و انسان را نشان داده‌اند. این نتایج نشان داد آب انار و ترکیبات آن برای استفاده به عنوان یک غذای کاربردی جهت پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با چاقی، دیابت و دیس‌لیپیدمی (عدم تعادل چربی‌های بدن) پتانسیل بالایی دارند.

انار برای سلامت پوست

پیری پوست یک فرآیند طبیعی است که در طی زمانی مشخص رخ می‌دهد. با این حال عوامل خاصی این روند را تسریع می‌کنند. از میان این عوامل می‌توان به قرار گرفتن طولانی مدت در معرض پرتو فرابنفش، استرس اکسیداتیو (عدم تعادل آنتی‌اکسیدان‌ها و رادیکال‌های آزاد) و سرکوب سیستم ایمنی اشاره کرد.

پلی‌فنول‌ها موجب کاهش تشکیل گونه‌های فعال اکسیژن داخل سلولی (رادیکال‌های آزاد) و افزایش فعالیت آنتی‌اکسیدانی داخل سلولی می‌شوند. مصرف خوراکی آب انار به دلیل جلوگیری از تکثیر رنگدانه پوست (ملانین) درون سلول‌های سازنده رنگدانه (ملانوسیت‌ها)، اثر سفیدکنندگی روی پوست دارد.

اثر ضد میکروبی

ثابت شده است که انار اثر ضد میکروبی بر روی انواع مختلف باکتری‌ها (مانند استافیلوکوکوس اورئوس، پروتئوس ولگاریس، اشریشیا کلای، باسیلوس سابتیلیس و سالمونلا تیفی) دارد. اثرات ضد میکروبی این میوه به فنول‌ها، آنتوسیانین‌ها و تانن‌های موجود در آن نسبت داده می‌شود. همچنین، اسید گالیک موجود در انار، دارای اثر مهاری قوی علیه سالمونلا انتریکا است.

انار و اثر ضد التهابی

این دیدگاه وجود دارد که فعالیت ضد التهابی انار به دلیل وجود اسید چربی به نام پونیسیک اسید در آن است. این اسید چرب از فعال شدن نوع خاصی از گلبول‌های سفید جلوگیری می‌کند و از این طریق مانع واکنش‌های التهابی می‌شود.

محافظت از سلامت معده

زخم معده به معنای آسیب دیواره معده است و عامل اصلی ایجاد آن «هلیکوباکتر پیلوری» است. انار به دلیل غنی بودن از ریزمغذی‌های گیاهی (ساپونین‌ها، تانن‌ها و فلاونوئیدها) می‌تواند از معده محافظت ‌کند.

تانن‌ها ترکیبات فنولی با وزن مولکولی بالا هستند که توانایی تشکیل کمپلکس با پروتئین‌های موجود در محل آسیب‌دیده بافت پوششی را دارند. کمپلکس پروتئین و تانن به پوشش معده چسبیده و به عنوان یک لایه محافظ بر روی بافت آسیب‌‌دیده عمل می‌کند. بنابراین، از طریق جلوگیری از خونریزی بیش از حد، روند بهبود را سرعت می‌بخشد.

علاوه بر این، ترکیبات فنولی این میوه با تغییر آبگریزی سطحی سلول‌های باکتریایی، مانع از چسبیدن سلول‌های میکروبی به پوشش معده می‌شوند. بنابراین به طور مستقیم از زخم معده جلوگیری می‌کنند.

اثر ضد آرتروز و فعالیت محافظت از غضروف

آرتروز، یا التهاب مفاصل تحلیل برنده (دژنراتیو)، نوعی بیماری است که در نتیجه آسیب به مفاصل و استخوان‌های زیرین آن ایجاد می‌شود. محافظت از غضروف به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که به کند کردن، مهار یا ترمیم آسیب‌های تحلیل برنده مفصل کمک می‌کنند.

مصرف انار، آسیب به غضروف را در افراد مبتلا به آرتروز کاهش می‌دهد. این میوه می‌تواند با مهار آنزیم‌هایی که غضروف را از بین می‌برند، التهاب را کاهش داده و از غضروف محافظت کند. مطالعات روی نمونه‌های حیوانی نشان داده است که استفاده موضعی از عصاره انار، بروز و شیوع التهاب مفاصل ناشی از کلاژن collagen–induced arthritis (CIA) را کاهش می‌دهد.

خاصیت ضد ویروسی

مطالعات نشان داده‌اند که 4 پلی فنول اصلی در عصاره انار می‌توانند اثر ضد آنفلوانزا داشته باشند. همچنین، گزارش شده است که عصاره این میوه دارای اثرات کشنده بر ویروس HIV-1 است.

خاصیت ضد اسهال

نتایج مطالعات نشان داده است که عصاره پوست انار می‌تواند اثر ضد اسهال داشته باشد.

انار برای کیفیت اسپرم

بر اساس نتایج مطالعات، مصرف آب انار موجب افزایش غلظت اسپرم، تحرک اسپرم، تراکم سلول‌های اسپرم‌زا، قطر لوله‌های اسپرم‌ساز و ضخامت لایه سلول‌های زایا می‌شود. همچنین، دیده شده است در افرادی که این آبمیوه را مصرف کرده‌اند، نسبت به گروهی که آب انار مصرف نمی‌کنند، میزان اسپرم‌های غیرعادی کاهش می‌یابد.

انار برای سلامت کبد

کبد چرب شایع‌ترین عملکرد غیرطبیعی کبد در میان افراد مبتلا به دیابت است. گل انار به لحاظ اثرات ضد دیابتی روی موش‌های صحرایی مبتلا به دیابت نوع II و چاقی مورد بررسی قرار گرفته است. با بررسی نتایج تحقیق مشخص شد در موش‌هایی که به مدت شش هفته با عصاره گل این میوه تغذیه شده بودند، وزن نسبی کبد، ذرات چربی و میزان تری گلیسرید کبدی کاهش یافته بود.

خاصیت ضد سرطان

مطالعات نشان داده‌اند که میوه انار و آب آن می‌توانند در درمان انواع سرطان‌ها مانند سرطان پروستات، سرطان سینه، سرطان ریه، سرطان روده بزرگ و سرطان پوست مورد استفاده قرار گیرند. چرا که این میوه سرشار از ترکیبات شیمیایی است که می‌توانند رشد سلولی را مهار کرده و آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی شده سلول) را القا کنند. این ترکیبات شیمیایی می‌توانند پروتئین‌های پیش آپوپتوزی را نیز تحریک کنند.

انار برای سلامت دندان

مطالعات نشان داده‌اند که پوست خشک و پودرشده انار می‌تواند باکتری‌های دهان را تا حد زیادی مهار کند. در مطالعه‌ای دیگر، اثر ضد پلاک دهان‌شویه انار گزارش شده است. علاوه بر این، عصاره هیدروالکلی این میوه در برابر میکروارگانیسم‌های ایجادکننده پلاک دندانی بسیار مؤثر است.

ترمیم زخم

نتایج برخی از مطالعات حاکی از آن است که استفاده از عصاره و گل انار، محدوده محل زخم را به طور قابل توجهی کاهش و نوارهای سازمان‌یافته کلاژن، فیبروبلاست‌ها (سلول‌های سازنده ماتریکس خارج سلولی و کلاژن) و تعداد کمی از سلول‌های التهابی را افزایش می‌دهد (کل این موارد، سرعت ترمیم زخم را بالا می‌برند).

علاوه بر این، وجود خواص افزایش سرعت جمع شدن زخم، کاهش دوره ترمیم زخم و تشکیل لایه اپی‌تلیوم (خارجی‌ترین لایه پوست)، افزایش ساخت کلاژن و پروتئین در عصاره هیدروالکلی این میوه گزارش شده است.

خطرات احتمالی مصرف انار و آب انار

انار معمولاً میوه‌ای بی‌خطر است. اما برخی افراد با مصرف آن ممکن است دچار عوارض جانبی ناخواسته شوند. با وجود اینکه واکنش آلرژیک به انار نادر است، اما امکان آن وجود دارد. اگر به گیاهان آلرژی دارید، مراقب علائم احتمالی مانند کهیر یا بسته شدن گلو باشید. انار می‌تواند با برخی از داروها تداخل داشته باشد؛ ازجمله:

• مهارکننده‌های ACE یا سایر داروهای فشار خون
• داروهای کلسترول مانند کرستور که می‌توانند در کبد تجزیه شوند
• داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین

سخن پایانی

انار به دلیل داشتن ترکیبات معجزه‌آسا به عنوان میوه‌ای بهشتی شناخته می‌شود. تمام بخش‌های این میوه اعم از دانه‌ها، پوست و حتی گل‌های آن قابل استفاده و سرشار از ترکیبات سالم است. پس سعی کنید این میوه را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید و از آن غافل نشوید.