با خواص به، این میوه بهشتی آشنا شوید

یکی از خوش‌مزه‌ترین و خوش‌عطرترین میوه‌ها، میوه به است. از این میوه استفاده‌های مختلفی می‌شود؛ از تهیه مربا و مارمالاد گرفته تا پخت خورش به و استفاده‌های درمانی از میوه، دانه‌ها و حتی برگ‌های آن. از جمله خواص شناخته‌شده به می‌توان به بهبود گلودرد و سرفه اشاره کرد.

این میوه هزار معجزه معطر و شیرین، تنها عضو سرده سیدونیا (Cydonia) از خانواده گل سرخ (رزاسه) است. به نظر می‌رسد منشأ اصلی این گیاه، شرق (آسیای مرکزی و خاورمیانه) و به طور دقیق در ناحیه ترکیه کنونی است و کشت آن، از این ناحیه به مناطق اطراف کو‌ه‌های هیمالیا و مناطق جنوبی و مرکزی اروپا گسترش یافته است.

درختان به در مناطق سردتر نواحی نیمه گرمسیری تا مناطق معتدل سرد در ناحیه جنوبی هیمالیا در ارتفاع 300 تا 700 متر از سطح دریا به‌خوبی رشد می‌کنند و شرایط آب و هوایی مشابه سیب و گلابی دارند. اما این میوه دارای چه خواصی است که از هر جزء آن استفاده‌های فراوان می‌شود. در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر درباره آن بدانید.

ارزش تغذیه‌ای میوه به

علی‌رغم فراوانی خواص به برای سلامتی، این میوه ناشناخته مانده و یکی از کم‌استفاده‌ترین محصولات زراعی است. در واقع «به» یک ماده غذایی رژیمی باارزش و دارای ترکیبات غنی است؛ به طوری که یک عدد میوه به با وزن ۹۲ گرم، دارای ۵۲ کالری و صفر گرم چربی است. میوه به سرشار از اسید اسکوربیک (ویتامین C)، پکتین (فیبر) و مواد معدنی است و کالری، کربوهیدرات، لیپید و پروتئین کمی دارد. از دیگر ترکیبات مهم و باارزش به می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پروتئین: مانند سایر میوه‌های سیب‌مانند، به حاوی مقدار اندکی پروتئین است. به‌طوری که پروتئین موجود در آن حدود 0.4 گرم در هر ۱۰۰ گرم میوه تازه است. علاوه بر آن 21 اسید آمینه آزاد نیز در میوه به یافت می‌شود که بیشترین آن‌ها، آسپارتیک اسید، آرژینین و هیدروکسی پرولین هستند.
• لیپیدها: به، در طبقه میوه‌های کم‌چرب و کم‌کالری قرار دارد و از نظر مواد مغذی از سیب برتر است. میوه به دارای 0.1 گرم چربی در هر ۱۰۰ گرم میوه است. اسیدهای چرب پراهمیت در به، اسید لینولئیک و اسید اولئیک هستند.
• فیبر: میزان فیبر خام (نامحلول) در ۱۰۰ گرم پالپ میوه به، 1.6 گرم و محتوای فیبر رژیمی (مجموع فیبر محلول و نامحلول) در حد 1.9 گرم است. در این میوه، فیبر موجود عمدتاً به صورت پکتین است، میزان پکتین نیز حدوداً 1.8 گرم است.
• مواد معدنی: میوه به از لحاظ مواد معدنی غنی‌تر از سیب است. غلظت برخی از مواد معدنی اصلی (سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن و فسفر) در به دو برابر سیب گزارش شده است.
• ویتامین‌ها: این میوه منبع مهمی برای ویتامین C (دو برابر سیب) است و سایر ویتامین‌ها مانند A و K و E به‌وفور در به یافت می‌شود.

خواص به برای سلامتی

خواص به برای سلامت بدن پرشمار است. می‌توان از این میوه به عنوان درمان یا کاهنده علائم امراض و دردهای زیادی استفاده کرد. برای مثال میوه به ویژگی‌هایی از جمله قابض بودن، خنک‌کنندگی و معطر بودن دارد و به همین دلیل ماده‌ای مقوی (تونیک) برای قلب و مغز است. موسیلاژ (لعاب) این میوه نیز برای بهبود تاول و زخم استفاده می‌شود. هسته‌های خشک‌شده میوه به نیز دارویی برای درمان گلو درد در منزل و بهبود سرفه هستند.

از دیرباز در پزشکی سنتی هندی از میوه به، به عنوان کمک برای درمان مؤثر اسهال، اسهال خونی (دیسانتری) و یبوست استفاده می‌شده است. علاوه بر این، آب به برای دیابت و مشکلات ادراری مفید است. این میوه همچنین در درمان اختلالات تنفسی مانند سرفه، سرماخوردگی و آسم مفید است.

سایر خواص به

خواص به تنها محدود به موارد فوق نیست. علاوه بر کاربردهای پزشکی، از میوه به استفاده‌های دیگری نیز می‌توان کرد. به عنوان مثال:

اثر ضد حساسیت و ضد التهاب

بیماری‌هایی مانند دیابت، آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)، بیماری التهابی روده، آترواسکلروز (تصلب شرائین) و سرطان می‌توانند التهاب مزمن ایجاد کنند. میوه به در کنترل این التهابات و واکنش‌های آلرژیک می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

همچنین استفاده از گوشت میوه به به‌صورت ژل روی پوست، درمان‌کننده درماتیت آتوپیک (اگزما) و سایر بیماری‌های پوستی است. محققان معتقدند ترکیبات فنولی میوه به، نقش ضد التهابی و ضد حساسیت دارند. گفتنی است این ترکیبات سه عامل اصلی پیش‌ساز التهاب سلولی را سرکوب می‌کنند و از فعال شدن سلول‌های واکنش‌دهنده پیش‌ التهابی جلوگیری می‌کنند. همچنین گفته می‌شود که ویتامین C موجود در به دارای خواص ضد التهابی و ضد حساسیت است.

خاصیت آنتی‌اکسیدانی

ماهیت آنتی‌اکسیدانی میوه‌های به عمدتاً به دلیل وجود ترکیباتی مانند فلاونوئیدها و فنولیک اسیدها است. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در میوه به، رادیکال‌های آزاد را که ممکن است عامل اثرات مضر برخی از بیماری‌های تخریب‌کننده و بیماری‌های انسانی مرتبط، مانند سرطان، دیابت و عارضه‌های قلبی و عروقی باشند را خنثی می‌کنند. بیشتر فعالیت آنتی‌اکسیدانی از طریق تبدیل رادیکال‌های آزاد به واحدهای مولکولی پایدار و درنتیجه شکستن زنجیره حاصل می‌شود.

خواص به برای کنترل تهوع بارداری

برخی از شایع‌ترین علائم در اوایل دوران بارداری، حالت تهوع و استفراغ است. بر اساس برخی تحقیقات، به می‌تواند به تسکین این علائم کمک کند. مطالعه روی 76 بانوی باردار نشان داد ۱ قاشق غذاخوری (۱۵ میلی‌لیتر) شربت به در کاهش حالت تهوع از ۲۰ میلی‌گرم ویتامین B6 مؤثرتر است.

رفع مشکلات گوارشی و زخم معده

در طب سنتی از میوه به برای درمان برخی اختلالات گوارشی استفاده می‌شده است. تحقیقات اخیر نیز نشان می‌دهند عصاره به ممکن است از بافت روده در برابر آسیب‌های ناشی از بیماری‌های التهابی روده (IBD) مانند کولیت اولسراتیو محافظت کند. کولیت اولسراتیو یک بیماری مزمن است که در آن روده بزرگ و راست روده ملتهب شده و زخم‌هایی در جداره روده بزرگ ایجاد می‌شوند که احتمال خونریزی و تولید چرک دارند.

کاهش علائم ریفلاکس اسید معده

مطالعات متعدد نشان می‌دهد که شربت به ممکن است به کنترل علائم بیماری بازگشت اسید معده به مری (GERD) که معمولاً به عنوان رفلاکس اسید معده شناخته می‌شود، کمک کند.

بهبود سیستم ایمنی بدن از خواص به

میوه به می‌تواند از سیستم ایمنی بدن حمایت کند. نتایج برخی مطالعات نشان داده است که خواص ضد باکتریایی به می‌تواند در جلوگیری از رشد بیش از حد برخی از باکتری‌های مضر، کمک‌کننده باشد. علاوه بر این، یک میوه به، به‌تنهایی ۶ تا ۸ درصد از نیاز روزانه بدن به فیبر را تأمین می‌کند. گفتنی است مصرف فیبر کافی به حفظ باکتری‌های سالم دستگاه گوارش که مجموعاً با عنوان «میکروبیوم روده» شناخته می‌شوند، کمک می‌کند. حفظ میکروبیوم سالم روده نیز می‌تواند در کاهش التهاب روده تأثیر بسزایی داشته و مقاومت در برابر عفونت‌های باکتری‌های آسیب‌رسان در دستگاه گوارش را بهبود ‌بخشد.

خواص به برای افزایش سلامت قلب

به طور کلی اعتقاد بر این است که میوه‌های خانواده سیب، به دلیل دارا بودن اسیدهای کلروژنیک، آنتوسیانین‌ها، فلاونول‌ها، کاتچین‌ها و پروآنتوسیانیدین‌ها برای سیستم قلبی-عروقی بسیار مفیدند. همچنین، سدیم کم و پتاسیم بالای میوه به برای حفظ تعادل فشار خون مفید است. در توضیح بیشتر باید گفت که پتاسیم نه تنها در تنظیم فشار خون مؤثر است بلکه انتقال مؤثر مایعات را در داخل سلول‌ها و بین سلول‌های بدن تسهیل می‌کند. همچنین رگ‌های خونی و شریان‌ها را شل کرده و در نتیجه فشار بر روی سیستم قلبی-عروقی را کاهش می‌دهد. در نتیجه، خطر بروز بسیاری از بیماری‌های زمینه‌ای دیگر کاهش پیدا می‌کند و از بیماری‌های عروق کرونری قلب (CVD)، حملات قلبی و سکته مغزی پیشگیری می‌شود.

اثرات ضد ویروسی

محققان دریافته‌اند که میوه به دارای ویژگی ضد ویروسی بالقوه است. پیش از این نیز میوه به با خواص آنتی‌اکسیدانی قوی و ضد آنفلوانزا شناخته می‌شد. در نتیجه می‌توان گفت مصرف به، در درمان سرماخوردگی، آنفلوانزا و سایر عوامل بیماری‌زای مرتبط مفید است.

مطالعات نشان می‌دهند به در میان میوه‌های مشابه خود، (مانند سیب و گلابی) بیشترین ویژگی ضد ویروسی را داراست. این ویژگی به دلیل وجود ماده‌ای به نام پروآنتوسیانیدین به میزان بالا در این میوه است. پروآنتوسیانیدین‌ها موادی هستند که فعالیت ضد ویروسی از خود نشان می‌دهند.

به را چطور مصرف کنیم؟

از آنجا که میوه به سرشار از پکتین است، اغلب به صورت مربا، ژله، مارمالاد یا کمپوت مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین می‌توان به را به صورت خورش طبخ کرد که بافتش را نرم‌تر و خوش‌طعم‌تر می‌کند.

راه دیگر استفاده از به، برشته کردن آن در فر و سرو همراه با یک غذای پائیزی است. یا می‌توان مانند سیب و گلابی در پای، تارت و مافین از آن استفاده کرد.

خواص برگ به برای سلامتی

پژوهش‌ها نشان داده‌‌اند که عصاره برگ به می‌تواند به طور مؤثری از پیشرفت آترواسکلروز (تصلب شرایین) در عروق کرونر جلوگیری کند. همچنین با توجه به عوارض کمتر داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای سنتتیک، در صورت تأیید پزشک شاید عصاره برگ به بتواند در مراحل اولیه و قبل از شروع بیماری، جایگزینی برای استاتین‌ها در درمان و پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی باشد.

علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از عصاره برگ به در فرمولاسیون کرم صورت می‌تواند تحریکات پوست حساس مانند خارش و احساس سوزش را کاهش دهد.

همچنین برگ به می‌تواند اثرات زیر را نیز داشته باشد:

• اثرات ضد دیابت
• اثرات ضد همولیتیک (تخریب گلبول‌های قرمز خون)
• اثرات ضد سرطانی
• اثر کاهش‌دهنده چربی
• اثرات محافظتی کلیوی

طرز تهیه دمنوش به

دمنوش به را هم می‌توانید با میوه به درست کنید و هم با برگ به. هر دوی این دمنوش‌ها مفید، خوش‌مزه و خوش‌طعم هستند. این دمنوش‌ها را می‌توانید به این دو شیوه آماده کنید:

۱) چای برگ به

برای تهیه چای برگ به، ۴ لیوان آب و ۵ برگ به نیاز دارید.

ابتدا یک لیتر آب را بجوشانید. سپس تا آب هنوز داغ است، برگ‌های به را اضافه کنید و اجازه دهید 5 دقیقه بماند. حتماً پیش از اضافه‌کردن برگ به، شعله را خاموش کنید تا برگ‌ها نجوشند، چون خواص خود را از دست می‌دهند. مخلوط را به مدت ۵ دقیقه کنار بگذارید تا خنک شود و بعد آبکش کنید. به این دمنوش شیرین‌کننده مصنوعی اضافه نکنید؛ اگر طعم آن را دوست ندارید، می‌توانید کمی عسل اضافه کنید.

شما همچنین می‌توانید برگ به را مانند چای معمولی دم کنید. ممکن است با این شیوه طعم آن را بیشتر بپسندید.

۲) چای میوه به

برای تهیه چای میوه به می‌توانید آن را به قطعات کوچک برش دهید و خشک کنید. پس از آن می‌توانید مخلوط چای سیاه و قطعات خشک میوه به را با هم دم کرده و نوش جان کنید. همچنین می‌توانید فقط چند قطعه خشک‌شده به را به تنهایی یا با یکی دو عدد هل دم کرده و از طعم بی‌نظیر و رایحه آرام‌بخش آن لذت ببرید.

کشت و برداشت درخت به

درخت به بیشتر بومی ایران و ترکیه است و در این مناطق به‌راحتی به عمل می‌آید. با توجه به این موضوع و همین‌طور با دانستن فواید بی‌شمار این گیاه برای سلامتی، شاید اگر امکاناتش را دارید، علاقه‌مند شوید که درخت به خود را داشته باشید.

اگر چنین ایده‌ای دارید بهتر است بدانید به طور کلی، برای رشد و نمو موفقیت‌آمیز به، درخت باید در منطقه‌ای آفتاب‌گیر کاشته شود. دمای مطلوب مورد نیاز آن هم حدود ۱۵ درجه سانتی‌گراد است. این درخت در مقایسه با سایر درختان مشابه سیب، مقاومت بهتری نسبت به سرما دارد و حتی می‌تواند دمای کمتر از ۱۵- تا ۲۵- درجه سانتی‌گراد را تحمل کند.

برای درخت به، زمان برداشت خاصی وجود ندارد. برداشت میوه از زمانی شروع می‌شود که رنگ پوست میوه از سبز تیره به زرد روشن تغییر کند. به طور کلی، اواخر مرداد تا اوایل آبان زمان خوبی برای چیدن میوه است. میوه به زمانی که کاملاً رشد کرده اما نرسیده است برداشت می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله از فراوانی فواید و کاربردهای به آگاه شدید. اما متاسفانه علی‌رغم خواص بسیار دانه، میوه و برگ به، این میوه چندان شناخته شده نیست و آن‌طور که باید، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

ما به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر به سلامت و توانایی سیستم ایمنی خود اهمیت می‌دهید، سعی کنید این میوه ارزشمند و منحصر‌به‌فرد را در رژیم غذایی خود بگنجانید تا از خواص به بهره‌مند شوید. اگر شما هم از این میوه خاصیت دیگری می‌شناسید که در این مقاله به آن اشاره نشده است، خوشحال می‌شویم برای ما و سایر خوانندگان‌مان بنویسید.

تیم نویسندگان

دکتر زهرا کلاهدوز

• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید
• 14 خواص چای سبز برای سلامت پوست و مو
• فشار خون بالا: علل، علائم و راه‌های درمان