ضرورت استفاده از کرم ضد آفتاب دور چشم چیست؟

شاید امروزه دیگر کسی از اهمیت و ضرورت استفاده از کرم ضد آفتاب بی‌خبر نباشد. اما بسیاری از افراد از این موضوع بی‌اطلاع هستند که پوست دور چشم با پوست سایر نواحی صورت متفاوت است. اگر تاکنون به جای ضد آفتاب دور چشم، از ضد آفتاب معمولی برای پوست این ناحیه استفاده کرده‌اید، احتمالاً پس از اندکی تعریق، دچار سوزش چشم شده‌اید. اما علت چیست؟

در این مقاله با ما همراه باشید تا بدانید چرا از هر کرم ضد آفتابی نمی‌توان در نواحی دور چشم استفاده کرد و چه نوع کرمی برای پوست حساس این ناحیه مناسب است.

آفتاب با چشمان شما چه می‌کند؟

قرارگرفتن مداوم و بدون محافظت در برابر پرتوهای خورشید، نه‌تنها به پوست حساس اطراف چشم آسیب می‌رساند، بلکه مضرات جدی نیز برای خود چشم‌ها و بینایی ایجاد می‌کند.

ازجمله اثرات پرتوهای فرابنفش بر نواحی دور چشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییر رنگ پلک‌ها
• بروز لک‌های تیره
• شل‌شدن پوست
• افتادگی پلک
• ایجاد چین و چروک
• پیری پوست

تأثیر تابش فرابنفش بر چشم‌ها

در گذر سال‌ها و بسته به شدت و مدت تابش فرابنفش، عوارض و آثار سوء پرتوهای خورشیدی بر چشم‌ها نمایان می‌شود. عوارضی مانند:

• ضعف بینایی
• کاهش دید رنگی
• بروز آب‌مروارید
• آفتاب‌سوختگی قرنیه
• از دست رفتن بینایی
• سرطان

با توجه به موارد فوق، مشخص است که علاوه بر استفاده از ضد آفتاب دور چشم، در محیط باز حتماً باید از عینک آفتابی با ضریب محافظت UV400 استفاده کرد تا هم خود چشم‌ها و هم سلامت و زیبایی پوست اطراف آن‌ها حفظ شود.

چرا نواحی دور چشم، نسبت به پرتوهای فرابنفش حساس‌تر از سایر نواحی صورت و بدن هستند؟

پوست دور چشم نازک‌ترین و حساس‌ترین ناحیه از پوست صورت است. این نازکی و ظرافت، عملکرد پلک‌ها را ممکن و آسان ساخته، اما این ویژگی یک جنبه منفی هم دارد؛ پرتوهای فرابنفش به‌راحتی به لایه‌های زیرین پوست این ناحیه نفوذ می‌کنند و می‌توانند باعث آسیب‌های عمقی شوند. از سوی دیگر، پوست اطراف چشم، چربی قابل توجهی ندارد و به همین علت مستعد خشکی و بروز چین و چروک است.

این موارد موجب می‌شوند علایم ناشی از بالارفتن سن و پیری پوست در اطراف چشم زودتر از سایر قسمت‌ها نمایان شود.

ضد آفتاب دور چشم چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

برای خرید ضد آفتاب دور چشم، مانند هر محصول دیگری که برای مراقبت از پوست و مو طراحی شده است، باید به ترکیبات و عملکرد آن دقت کنید. در ادامه، ویژگی‌های یک کرم ضد آفتاب دور چشم خوب، فهرست شده است:

• فیزیکی (یا مینرال یا معدنی) باشد.
• SPF حداقل 30 داشته باشد.
• طیف گسترده باشد (محافظت در برابر UVA و UVB با +++PA یا ++++PA).
• فاقد مواد شیمیایی باشد.
• ترکیبات معطر نداشته باشد.
• روی پلک احساس سنگینی ایجاد نکند.
• باعث خشکی پوست نشود.
• ترکیبات حساسیت‌زا نداشته باشد.
• کومدون‌زا نباشد (باعث انسداد منافذ پوست و ایجاد آکنه نشود).

چرا ضد آفتاب دور چشم حتماً باید فیزیکی باشد؟

محصولات پوستی‌ای که روی صورت خود استفاده می‌کنید با قرارگرفتن در محیط گرم و تعریق یا حتی با گرمای بدن، آهسته‌آهسته ذوب می‌شوند. به همین دلیل، محصولاتی مانند ضد آفتاب‌های دور چشم که از آن‌ها روی پلک استفاده می‌کنید می‌توانند وارد چشم شوند.

ضد آفتاب‌ها در دو نوع فیزیکی و شیمیایی وجود دارند. ضد آفتاب مینرال (یا معدنی یا فیزیکی)، فاقد ترکیبات ضد آفتاب شیمیایی است و می‌توان بدون نگرانی از آزار و سوزش چشم از آن استفاده کرد. اما ضد آفتاب‌های شیمیایی با واردشدن به چشم، سوزش ایجاد کرده و می‌توانند باعث بروز واکنش آلرژیک شوند.

علاوه بر این، ضد آفتاب مینرال معمولاً پوست را مات می‌کند و برق نمی‌اندازد. در کل، احتمال ذوب‌شدن و حرکت این ضد آفتاب به سوی چشم‌ها نیز کمتر است.

در کرم ضد آفتاب دور چشم به دنبال چه ترکیباتی باشیم؟

همان‌طور که گفتیم، پوست دور چشم و پلک‌ها به طور طبیعی چربی قابل ‌توجهی ندارند و نسبت به خشکی و چین و چروک حساس هستند. پس اگر کرم ضد آفتاب دور چشم شامل ترکیبات مرطوب‌کننده یا آبرسان هم باشد، محصول بهتری خواهد بود.

همچنین اگر این کرم حاوی ترکیباتی برای کاهش مشکلات معمول دور چشم، مانند تیرگی یا پف پلک‌ها باشد، با عملکرد چندگانه، رضایت بیشتری را جلب می‌کند.

کافئین

کافئین یک ماده شیمیایی طبیعی با خاصیت آنتی اکسیدانی است که در برخی از مواد غذایی مانند قهوه، کاکائو و چای یافت می‌شود. این ماده از پوست در برابر رادیکال‌های آزاد -مولکول‌هایی که کلاژن را تجزیه می‌کنند و باعث به وجود آمدن خطوط ظریف و چین‌ و چروک می‌شوند- محافظت می‌کند.

علاوه بر این، کافئین با تنگ‌کردن عروق خونی، جریان خون در پوست را کاهش داده و باعث لطافت و روشن‌شدن پوست می‌شود. این ویژگی همچنین به کاهش موقتی تیرگی و پف چشم کمک می‌کند.

هیالورونیک اسید هیدرولیزشده

این مولکول نسبت به سایر انواع هیالورونیک اسید وزن مولکولی بسیار کمتری دارد و همین امر میزان نفوذ آن به درون پوست را افزایش می‌دهد. این ماده با تحریک فیبروبلاست‌ها (نوعی سلول پوستی)، تولید هیالورونیک اسید را افزایش می‌دهد. این ویژگی به همراه افزایش خاصیت کشسانی، سبب جوان‌سازی پوست از طریق کاهش چین ‌و چروک و خطوط پنجه‌کلاغی چشم می‌شود.

عصاره گیاه آرنیکا

عصاره گیاه آرنیکا حاوی هلنالین، اسیدهای چرب، فلاونوئید و تیمول است. هلنالین خواص ضد التهابی، ضد درد و ضد باکتریایی و تیمول خاصیت ضدعفونی‌کنندگی و ضد التهابی دارد. علاوه بر این، تیمول در تغذیه و حفاظت پوست نیز ایفای نقش می‌کند. خاصیت ضد التهابی عصاره آرنیکا در کاهش التهاب پوستی و پف اطراف چشم مؤثر است.

از دیگر ویژگی‌های عصاره گیاه آرنیکا، خاصیت آنتی اکسیدانی آن است که با جلوگیری از آسیب سلولی، از ایجاد چین ‌و چروک پیشگیری می‌کند. اسیدهای چرب موجود در این گیاه از تبخیر آب ممانعت کرده و در حفظ آب پوست و لطافت و نرمی آن دخیل هستند. ویژگی‌های متنوع عصاره آرنیکا، آن را تبدیل به یکی از ترکیبات محبوب برای ساخت ضد آفتاب دور چشم کرده است.

عصاره جو

گیاه جو از ترکیبات زیر تشکیل شده است:

• فاکتورهای آنتی اکسیدانی غیر آنزیمی: ویتامین‌ C و E، بتاکاروتن و کلروفیل
• مواد معدنی: کلسیم، زینک، آهن، منگنز، پتاسیم، روی و ویتامین‌هایی مانند B5، B2، B1 و B6
• فاکتورهای آنتی‌ اکسیدانی آنزیمی: سوپر اکسید دیسموتاز
• ترکیبات فنلی: بنزوئیک اسید

عصاره جو با جلوگیری از ساخت ملانین (رنگدانه پوست)، باعث روشن‌شدن پوست به میزان قابل توجهی می‌شود. ساپونین، فلاونوئید، لوتارین و سلنیوم موجود در عصاره جو خاصیت آنتی‌ اکسیدانی دارند و از پوست در برابر آسیب‌های اکسیداتیو ناشی از پرتو فرابنفش محافظت می‌کنند.

از دیگر ویژگی‌های این ماده، خاصیت ضد پیری آن است که با فعال کردن آنزیم‌های آنتی‌ اکسیدانی اتفاق می‌افتد. در واقع، این آنزیم‌ها در ترمیم آسیب‌های ناشی از پرتو فرابنفش مشارکت می‌کنند. در نتیجه در فرایند مهار چین ‌و چروک مؤثر واقع می‌شوند.

عصاره کاسنی

برگ‌های گیاه کاسنی حاوی اینولین، ویتامین‌های A، B2، B1 و C، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن، مس، منگنز، روی و ترکیبات فنلی است. عصاره کاسنی خواص ضد التهابی، ضد میکروبی و ضد سرطانی دارد. فعالیت ضد التهابی کاسنی ممکن است به علت مهار سایتوکاین‌های مختلف و رادیکال‌های آزاد و اثرات آنتی اکسیدانی آن باشد.

عصاره زنجبیل

زنجبیل حاوی ترکیبات زیست‌فعال متنوعی مانند جینجرول‌ها، شوگاول‌ها و پارادول‌ها است و خواص آنتی‌ اکسیدانی، ضد التهابی، ضد میکروبی و ضد سرطانی دارد. یکی از مکانیسم‌هایی که زنجبیل به واسطه آن اثرات ضد التهابی خود را اعمال می‌کند مربوط به مهار بیوسنتز واسطه‌های التهابی ازجمله پروستاگلاندین‌ها و لوکوترین‌ها است. خواص آنتی‌ اکسیدانی زنجبیل به ترکیبات فنلی آن مربوط می‌شود.

الیگوساکاریدها

الیگوساکاریدها جایگزین‌های غیرحساسیت‌زا و طبیعی رتینول (ترکیبی که تولید کلاژن در پوست را افزایش داده و می‌تواند باعث تحریک آن شود) هستند.

الیگوساکاریدهای حلقوی با تشکیل کمپلکس، حلالیت آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات فیلترکننده پرتوهای فرابنفش در آب را بهبود بخشیده و سد محافظتی در برابر عوامل تجزیه‌کننده ایجاد می‌کنند. این ترکیبات کربوهیدراتی توانایی کرم‌های ضد آفتاب را در پیشگیری از سرطان پوست بهبود می‌بخشند و به این ترتیب، کارایی آن‌ها را افزایش می‌دهند.

تتراپپتید-4

این پپتید به بهبود تیرگی دور چشم و جلوگیری از لک کمک می‌کند. این ویژگی به دلیل اثر تتراپپتید-4 روی ملانوکورتین‌ها است. ملانوکورتین‌ها هورمون‌های پروتئینی کوچکی هستند که روی ملانوسیت‌ها (سلول‌های سازنده رنگدانه پوست) اثر می‌گذارند. همین ویژگی باعث شده تتراپپتید-4 یکی از ترکیبات مفید در فرمولاسیون کرم ضد آفتاب دور چشم باشد.

خاصیت ضد پیری و تحریک کلاژن‌سازی از دیگر تأثیرات تتراپپتید-4 است.

ترهالوز

ترهالوز یک دی‌ساکارید محسوب می‌شود که از دو مولکول گلوکز تشکیل شده است. این کربوهیدرات در کراتینوسیت‌ها (نوعی سلول پوستی) نقش محافظت‌کننده نوری در برابر آسیب ناشی از پرتو فرابنفش را ایفا می‌کند. در نتیجه امکان استفاده بالقوه از ترهالوز برای پیشگیری از بیماری‌های پوستی ناشی از پرتو فرابنفش و درمان آن‌ها وجود دارد. در محصولات زیبایی از ترهالوز به عنوان مرطوب‌کننده و آنتی اکسیدان استفاده می‌شود. این ترکیب با جذب رطوبت از محیط اطراف، از خشکی پوست جلوگیری می‌کند.

عصاره گیاه سرخارگل یا اکیناسه

مهم‌ترین ترکیبات تشکیل‌دهنده گیاه سرخارگل آلکیل‌آمیدها، پلی‌ساکاریدها، گلیکوپروتئین‌ها، فلاونوئیدها و ترکیبات فنلی هستند که شامل مشتقات کافئیک اسید مانند شیکوریک اسید، کافتاریک اسید و کلروژنیک اسید هستند. اکیناسه حاوی ترکیبات مفید بسیاری برای محافظت از پوست در برابر استرس اکسیداتیو (عدم تعادل رادیکال‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها که می‌تواند به آسیب بافت‌های بدن منجر شود) و بهبود آبرسانی آن است.

همچنین عصاره این گیاه اثر مرطوب‌کنندگی دارد و می‌تواند آب را در پوست به دام بیندازد. تحقیقات نشان داده‌اند گیاه سرخارگل هیچ‌گونه عارضه جانبی‌ای نظیر تحریک پوست ایجاد نمی‌کند.

سخن پایانی

استفاده از کرم ضد آفتاب دور چشم راهی مؤثر برای محافظت از پوست ظریف اطراف چشم در برابر پرتوهای مضر فرابنفش است. پوست اطراف چشم بسیار نازک و حساس است و نسبت به سایر نواحی صورت آسیب‌پذیری بیشتری دارد. گنجاندن کرم ضد آفتاب دور چشم در روتین پوستی علاوه ‌بر اثر محافظتی، احتمال بروز چین ‌و چروک در این نواحی را کاهش می‌دهد.

از تجربه خودتان بگویید

آیا شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که از ضد آفتاب مخصوص برای پوست نواحی اطراف چشم استفاده می‌کنید؟ شاید هم تا مدت‌ها فقط از یک ضد آفتاب استفاده می‌کردید و بعد متوجه شدید برای محافظت از پوست اطراف چشم باید از ضد آفتاب مخصوص استفاده کرد. اگر این‌طور است، برای انتخاب ضد آفتاب دور چشم به چه فاکتورهایی توجه می‌کنید؟ اگر در این زمینه تجربه‌ای دارید با ما به اشتراک بگذارید.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید