7 مورد از مهم‌ترین خواص گیاه کاسنی + ارزش غذایی و میزان مصرف

کاسنی به عنوان یک گیاه چوبی-علفی و مقاوم، به جنبه‌های مختلف زندگی انسان راه یافته است. از گل‌های آبی زیبا تا برگ‌های تلخ‌مزه آن، هر قسمت از این گیاه خواص و کاربردهای منحصر به فردی دارد. ما در این مقاله به بررسی خواص کاسنی برای سلامتی، ارزش غذایی و روش‌های مختلف استفاده از آن پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

کاسنی چیست؟

کاسنی (با نام علمی Cichorium intybus) گیاهی چندساله از خانواده آستراسه (Asteraceae)، دارای گل‌های آبی و بومی اروپا و آسیاست. این گیاه در برخی نواحی ایران نیز می‌روید و ازجمله گیاهانی است که سابقه طولانی در طب سنتی برای درمان بیماری‌های کبدی دارد. مطالعات بسیاری در رابطه با خواص پیشگیرانه و درمانی ریشه، برگ‌ها و همچنین دانه‌های کاسنی انجام شده است. می‌توان برگ‌های این گیاه را به صورت خام در سالاد و ریشه‌های آن را بعد از جوشاندن همراه با کره مصرف کرد. همچنین این گیاه به عنوان علوفه، برای تغذیه دام‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این گیاه برای بهبود کم‌اشتهایی، رفع ناراحتی‌های معده و یبوست، اختلالات کبدی و کیسه صفرا، سرطان و تپش قلب نیز بسیار مفید است.

ارزش غذایی گیاه کاسنی

نصف فنجان ریشه خام کاسنی (معادل 45 گرم)، 0.6 گرم پروتئین، 7.9 گرم کربوهیدرات، 0.1 گرم چربی و 32 کالری دارد. براساس نتایج مطالعات وزارت کشاورزی ایالات متحده، گیاه کاسنی منبع بسیار غنی از مواد معدنی از جمله روی، منیزیم، منگنز، کلسیم، آهن و پتاسیم و همچنین حاوی ویتامین‌های اسید فولیک، A، B6، C، E و K است.

کربوهیدرات‌

هر نصف فنجان ریشه کاسنی حاوی 7.9 گرم کربوهیدرات، 0.7 گرم فیبر و 3.9 گرم قند است. این گیاه ازجمله سبزیجات با میزان فیبر بالا به شمار می‌رود؛ به طوری که پس از خشکاندن، تقریباً 90 درصد این گیاه را فیبر تشکیل می‌دهد. در گیاه کاسنی، مقدار زیادی اینولین (نوعی فیبر محلول) وجود دارد که باعث می‌شود این گیاه شاخص گلیسمی پایینی داشته باشد. اگر کاسنی به جای شکر و یا چربی در خوراکی‌هایی مانند بستنی استفاده شود، شاخص گلیسمی آن خوراکی را نیز کاهش می‌دهد. شاخص گلیسمی یک سیستم نمره‌دهی به انواع غذاهای حاوی کربوهیدرات است که نشان می‌دهد هر غذا با چه سرعتی قند خون را بالا می‌برد.

چربی‌

در هر نصف فنجان ریشه کاسنی، کمتر از 0.1 گرم چربی وجود دارد. اگر به میزان چربی مصرفی خود اهمیت می‌دهید، بهتر است بدانید استفاده از ریشه این گیاه، یکی از راه‌های رفع گرسنگی بدون مصرف مقدار زیاد چربی در رژیم روزانه است.

پروتئین

میزان پروتئین موجود در ریشه کاسنی معادل 0.6 گرم، در هر نصف فنجان است. اگر می‌خواهید این گیاه را در برنامه غذایی خود بگنجانید و از طرفی پروتئین دریافتی روزانه خود را افزایش دهید، بهتر است غذاهای شما ترکیبی از ریشه این گیاه و مواد غذایی غنی از پروتئین باشد.

ویتامین‌ها‌ و مواد معدنی

همان‌طور که اشاره شد، ریشه کاسنی حاوی بسیاری از مواد مغذی مانند کلسیم، فسفر، پتاسیم و فولیک اسید است. این ماده همچنین مقدار کمی منیزیم، ویتامین C و ویتامین A دارد.

کالری

نصف فنجان ریشه کاسنی خام، 32 کالری انرژی دارد؛ این میزان از انرژی مشابه کالری موجود در 45 گرم از سایر سبزیجات ریشه‌ای، ازجمله هویج است.

خواص کاسنی برای سلامتی

همان‌طور که اشاره شد، کاسنی دارای مواد مغذی بسیاری است و همین باعث می‌شود تا برای سلامتی بسیار مفید باشد. در ادامه به برخی از فواید کاسنی برای سلامتی اشاره شده است.

1) بهبود سلامت روده

کاسنی یکی از منابع اصلی اینولین، فیبری که به دلیل خواص پری‌بیوتیک خود شناخته می‌شود، است. پری‌بیوتیک‌ها به عنوان غذای میکروب‌‌های مفید داخل روده عمل می‌کنند. این میکروب‌‌ها وظیفه بهبود سلامت سیستم گوارش، پیشگیری از التهاب، تقویت سیستم ایمنی و بهبود خلق‌وخو را بر عهده دارند. پری‌بیوتیک‌ها همچنین جذب مواد مغذی کلیدی از جمله کلسیم و منیزیم را افزایش می‌دهند.

2) رفع یبوست

از دیگر تأثیرات ریشه کاسنی بر سیستم گوارش می‌توان به کمک به رفع یبوست، مشکلی که 30 درصد افراد را درگیر می‌کند، اشاره کرد. براساس نتایج یک مطالعه، این گیاه در بهبود عملکرد روده‌ها و کاهش فشار بر آن‌ها مؤثر است. علاوه بر این، کاسنی تعداد دفع را بدون اینکه منجر به اسهال شود، افزایش می‌دهد.

3) تنظیم قند خون

مطالعات نشان می‌دهند که ریشه کاسنی به تنظیم سطح قند خون و انسولین کمک می‌کند و می‌تواند در کنترل دیابت مؤثر باشد. در پژوهشی که بر روی تعدادی از زنان مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد، یک گروه با مصرف اینولین و گروه دوم با دارونما تحت درمان قرار گرفتند. پژوهشگران در گروهی که اینولین دریافت کرده بودند، افزایش سطح آنتی اکسیدان خون، کاهش وزن و کاهش سطح هموگلوبین A1C (معیاری برای تنظیم قند خون) را مشاهده کردند.

4) بهبود سلامت مغز

ریشه کاسنی دارای منگنز و ویتامین B6 است که هر دو در سلامت مغز نقش دارند.

5) کمک به کنترل آرتروز

در طب سنتی، گاهی از کاسنی به شکل موضعی برای کاهش التهاب، تورم و آرتروز (ساییدگی مفاصل) استفاده می‌شود. مصرف مکمل‌های حاوی این گیاه می‌تواند در کنترل مشکلات ناشی از آرتروز نقش داشته باشد؛ اما برای اثبات این ادعا تحقیقات بیشتری لازم است.

6) مهار رشد سرطان

برخی پژوهش‌ها، مصرف ریشه کاسنی و مهار انواع سرطان‌ها را با هم مرتبط دانسته‌اند. نتایج یک مطالعه تحقیقاتی نشان داد که استفاده از این گیاه در از بین بردن سلول‌های سرطان سینه تأثیر دارد. براساس مطالعه‌ای دیگر، اینولین می‌تواند در پیشگیری از سرطان روده مؤثر باشد.

7) پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه

کاسنی می‌تواند از افزایش اوره خون جلوگیری کند. این گیاه بازجذب اوره در کلیه را متوقف کرده و باعث دفع کامل آن از کلیه‌ها می‌شود. ازجمله عوارض تجمع اوره در کلیه می‌توان به تشکیل سنگ کلیه و همچنین ابتلا به بیماری نقرس اشاره کرد.

8) بهبود کبد چرب غیرالکلی

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)، در اثر تجمع چربی در کبد بروز پیدا می‌کند. این بیماری در افراد دارای اضافه‌وزن یا چاق شایع‌تر است. تحقیقات نشان دادند که مصرف کاسنی باعث کاهش قابل توجه آنزیم‌های کبدی می‌شود. بالا‌رفتن مقادیر این آنزیم‌ها می‌تواند بیانگر آسیب به کبد باشد.

9) کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان

پوکی استخوان باعث کاهش استحکام استخوان‌ها می‌شود؛ به‌گونه‌ای که افتادن یا حتی وارد شدن کمترین فشار به استخوان‌ها مانند خم‌شدن یا سرفه‌کردن می‌تواند منجر به شکستگی آن‌ها شود. کاسنی با افزایش جذب موادمعدنی ضروری، به‌خصوص کلسیم، خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می‌دهد.

چه افرادی باید در مصرف کاسنی احتیاط کنند

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد از ریشه کاسنی به عنوان منبعی برای تأمین فیبر استفاده می‌شود و عموماً منع مصرف خاصی ندارد. با این حال، برخی افراد با شرایط خاص باید نسبت به استفاده از این گیاه در رژیم غذایی خود احتیاط کنند.

1) زنان باردار

اگر باردار هستید مصرف بیش از حد کاسنی در رژیم غذایی، می‌تواند برای شما خطرناک باشد. مصرف کاسنی در این دوره ممکن است منجر به شروع‌ انقباضات رحمی، خونریزی و در نهایت سقط جنین شود.

2) افرادی که حساسیت دارند

گیاه کاسنی ممکن است در افرادی که به گیاهان خانواده آستراسه و مرکبیان (Compositae) حساس هستند، باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک شود. بعضی از اعضای این خانواده شامل ابروسیا، گل داوودی، گل همیشه بهار و بابونه هستند.

بنابراین اگر مبتلا به آلرژی هستید، پیش از مصرف این گیاه، حتماً با پزشک متخصص درباره خطرات و عوارض جانبی احتمالی آن مشورت کنید.

3) بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا

کاسنی می‌تواند عمل ساخت صفرا را تحریک کرده و در نتیجه در بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا مشکلاتی را ایجاد کند. سنگ کیسه صفرا به دلیل وجود رسوبات سخت در صفرا ایجاد می‌شود. مصرف این گیاه با افزایش سنتز صفرا، موجب تجمع رسوبات در کیسه صفرا شده و علائم سنگ‌سازی را تشدید می‌کند.

میزان مصرف کاسنی

مصرف کاسنی برای درمان بیماری‌ها به عوامل بسیاری مانند سن و شرایط سلامت بدن شما بستگی دارد. در حال حاضر پژوهش و تحقیقات کافی در ارتباط با این موضوع که افراد با شرایط مختلف به چه میزان کاسنی احتیاج دارند، در دسترس نیست. به خاطر داشته باشید محصولات طبیعی لزوماً همیشه بی‌خطر نیستند و پیش از مصرف آن‌ها باید با پزشک مشورت کنید.

روش‌های مصرف کاسنی

اگر می‌خواهید کاسنی را در رژیم غذایی خود بگنجانید، نوشیدن جوشانده ریشه آن، گزینه مناسبی است. همه قسمت‌های این گیاه ازجمله برگ‌، جوانه و ریشه‌ آن به صورت خام، قابل مصرف در سالاد هستند. علاوه بر این، می‌توانید ریشه‌های این گیاه را بو داده و به قهوه خود اضافه کنید. روش پیشنهادی دیگر، آسیاب کردن ریشه کاسنی و سپس حل کردن دو قاشق غذاخوری از آن در یک فنجان آب جوش است که می‌تواند جایگزینی برای قهوه باشد. ریشه این گیاه طعمی خاکی یا چوبی و تا حدودی شبیه قهوه دارد و فاقد کافئین است. اگر سعی در حذف یا کاهش مصرف کافئین دارید، این نوشیدنی گزینه مناسبی برای شما محسوب می‌شود.

سخن پایانی

کاسنی گیاهی با گل‌های آبی و دارای فواید بسیار برای سلامتی است. ذخایر فراوان اینولین موجود در آن به سلامت دستگاه گوارش کمک کرده و سطح قند خون را تنظیم می‌کند. علاوه بر این، این گیاه غنی از ترکیبات آنتی اکسیدانی است که در بهبود التهاب و تقویت سیستم ایمنی مؤثر هستند. ریشه کاسنی، به دلیل وجود اینولین، مهم‌ترین قسمت آن محسوب می‌شود. همه قسمت‌های این گیاه، خوراکی است و به روش‌های متفاوت می‌توان آن را در رژیم غذایی گنجاند. هرچند بهتر است که پیش از مصرف کاسنی، با پزشک خود صحبت کنید.

نوبت شما

علاوه‌بر روش‌هایی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد، شما کاسنی را چگونه مصرف می‌کنید؟ خوشحال می‌شویم در قسمت نظرات برای ما و سایر خوانندگان بنویسید.