درد پریود: 11 راهکار خانگی آسان و مؤثر برای درمان آن

درد پریود معضلی است که همه زنان حداقل یک بار در طول زندگی خود آن را تجربه کرده‌اند. بسیاری از زنان برای مقابله با دردها و گرفتگی‌های دوران قاعدگی از روش‌های سنتی مانند قرار دادن کیسه آب گرم روی شکم خود استفاده می‌کنند. البته امروزه روش‌های نوینی مانند انجام حرکات یوگا نیز برای تسکین این دردها محبوبیت پیدا کرده‌اند. علاوه‌بر این، محققان در حال بررسی تأثیر گیاهان دارویی در تسکین دردهای پریودی هستند. ما در این مقاله به بررسی علل درد پریود و درمان‌های هورمونی و خانگی آن پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

درد پریود چیست؟

پریود یا همان قاعدگی، خون‌ریزی طبیعی واژن است که بخشی از چرخه قاعدگی در زنان به شمار می‌رود. بسیاری از زنان، پریودهای دردناکی را تجربه می‌کنند که به آن دیسمنوره گفته می‌شود. این دردها بیشتر اوقات به شکل گرفتگی‌های عضلانی هستند که با درد شدید و تیر کشیدن در ناحیه زیر شکم خود را نشان می‌دهند. در دوران پریود شما ممکن است علائم دیگری مانند درد در قسمت پایین کمر، حالت تهوع، اسهال و سردرد را نیز تجربه کنید.

درد پریود مشابه علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) نیست. علائم این سندروم  اغلب یک تا دو هفته قبل از پریود، شروع می‌شوند و بسیار متفاوت هستند. ازجمله این علائم می‌توان به افزایش وزن، نفخ، تحریک‌پذیری و خستگی اشاره کرد.

علت درد پریود چیست؟

دردهای پریود به دو دسته تقسیم می‌شوند: دیسمنوره اولیه و دیسمنوره ثانویه.

1) دیسمنوره اولیه

این نوع از دردهای پریود با وجود طبیعی‌بودن، می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند. عامل این درد، وجود موادی شیمیایی به‌نام پروستاگلاندین است که به‌طور طبیعی در پوشش رحم ساخته شده و موجب انقباض ماهیچه‌های رحم در طول عادت ماهانه می‌شوند.

درصورت تجربه این نوع درد، احتمالاً سطح پروستاگلاندین‌ها در بدن شما بالاتر از میزان طبیعی آن است. به همین دلیل انقباض‌های شدیدتر و دردناک‌تری را در دوران پریودی تجربه می‌کنید. دیسمنوره اولیه شایع‌ترین نوع درد پریود است و شروع آن معمولاً در سال‌های ابتدایی پس از شروع اولین پریود است.

2) دیسمنوره ثانویه

این نوع دیسمنوره معمولاً به دلیل وجود مشکل دیگری در بدن ایجاد می‌شود. درد دیسمنوره ثانویه معمولاً با بالا رفتن سن بدتر شده و از گرفتگی‌های طبیعی قاعدگی هم بیشتر طول می‌کشد. بیماری‌هایی که باعث دیسمنوره ثانویه می‌شوند عبارتند از:

• اندومتریوز: این وضعیت به دلیل رشد پوشش دیواره رحم در جایی خارج از رحم به وجود می‌آید. سپس این پوشش در پاسخ به تغییرات ماهانه میزان هورمون استروژن، در خارج از رحم فرو می‌ریزد و خو‌ن‌ریزی می‌کند و باعث تورم و درد می‌شود.
• فیبروم رحم: فیبروم‌ها تومورهایی هستند که در داخل یا دیواره رحم رشد می‌کنند. بیشتر اوقات این تومورها سرطانی نیستند. برخی از زنان مبتلا به فیبروم، دچار درد لگن و خون‌ریزی واژن در روزهایی می‌شوند که عادت ماهانه نیستند.
• کیست‌های تخمدان: کیست‌ها، کیسه‌های انباشته از مایع هستند که در داخل تخمدان به وجود می‌آیند. کیست‌های تخمدان معمولاً هیچ نوع علائمی ندارند، اما گاهی اوقات می‌توانند باعث درد در دوران قاعدگی یا هنگام تخمک‌گذاری شوند.
• بیماری التهابی لگن: این بیماری ناشی از عفونت دستگاه تولیدمثلی زنان است و معمولاً توسط باکتری‌هایی ایجاد می‌شود که از طریق آمیزش جنسی انتقال پیدا می‌کنند.
• آدنومیوز: در این وضعیت، بافت پوشش داخلی رحم درون دیواره عضلانی آن رشد می‌کند و منجر به درد پریود می‌شود.
• ناهنجاری‌های مادرزادی: برخی از ناهنجاری‌های مادرزادی می‌توانند باعث قاعدگی‌های دردناک شوند. این ناهنجاری‌ها می‌تواند شامل شکل غیرطبیعی رحم یا سایر ناهنجاری‌هایی باشد که تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ (مجاری عضلانی توخالی که وظیفه آن‌ها انتقال تخمک از تخمدان به رحم است) را درگیر می‌کند.

عوامل خطر

وجود بعضی عوامل، احتمال بروز گرفتگی‌های عضلانی ناشی از قاعدگی را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:

• سن زیر 30 سال
• کشیدن سیگار
• خون‌ریزی در فاصله بین دو قاعدگی
• خون‌ریزی شدید در دوران قاعدگی
• تجربه اولین پریود در یازده سالگی یا پیش از آن
• سابقه خانوادگی درد و گرفتگی‌های عضلانی ناشی از قاعدگی

علائم درد قاعدگی

درد پریود می‌تواند به صورت:

• گرفتگی در ناحیه لگن باشد.
• درد در ناحیه معده، قسمت پایین کمر و پاها باشد.
• درد و گرفتگی شدید و ناگهانی در معده و روده باشد.
• مداوم باشد.

سایر علائم عبارتند از:

• سردرد
• حالت تهوع
• مشکلات گوارشی مثل اسهال یا یبوست
• علائم پیش از قاعدگی مثل درد سینه‌ها یا تورم شکم

نکته: در روز اول پریود امکان تشدید دردهای پریودی و دفع لخته خون وجود دارد.

درد پریود چقدر طول می‌کشد؟

درد پریود معمولاً با شروع خون‌ریزی آغاز می‌شود؛ اگرچه بعضی از زنان ممکن است تجربه این دردها را چند روز قبل از شروع پریود نیز داشته باشند. این دردها معمولاً به‌مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت ادامه دارند؛ با این حال در بعضی افراد ممکن است مدت‌زمان بیشتری طول بکشند. دردهای پریودی، زمانی که میزان خون‌ریزی زیاد است، شدت بیشتری دارند.

درد پریود که هیچ نوع علت زمینه‌ای ندارد، با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد. علاوه‌بر این، بسیاری از زنان پس از زایمان متوجه کاهش دردهای پریودی می‌شوند.

روش‌های تشخیص علت درد قاعدگی

پزشک متخصص به‌منظور تشخیص علت درد پریود، شما را معاینه کرده و سوابق پزشکی‌تان را بررسی می‌کند. به‌عنوان مثال، پزشک با معاینه لگن موارد غیرطبیعی در دستگاه تولیدمثل و وجود هر نوع عفونت را تشخیص می‌دهد.

سایر روش‌های تشخیص علت درد قاعدگی عبارتند از:

• سونوگرافی
• سی تی اسکن یا MRI
• لاپاراسکوپی

سونوگرافی

در این روش از امواج صوتی برای تصویربرداری از رحم، دهانه رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها استفاده می‌شود.

سی تی اسکن یا MRI

سی‌تی‌اسکن یا MRI در مقایسه با سونوگرافی، تصاویر دقیق‌تری را ارائه داده و به پزشک کمک می‌کنند تا وجود هر نوع مشکل زمینه‌ای را تشخیص دهد. در سی‌تی‌اسکن با استفاده از اشعه ایکس، تصاویر مقطعی از استخوان‌ها، اندام‌ها و سایر بافت‌های نرم داخل بدن تهیه می‌شود. در حالی که دستگاه MRI با استفاده از امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از اندام‌های داخلی بدن ایجاد می‌کند.

نکته: هر دوی این روش‌ها غیرتهاجمی بوده و بدون درد هستند.

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی می‌تواند به تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای مثل اندومتریوز، چسبندگی‌ها، فیبروم، کیست تخمدان و بارداری خارج رحمی کمک کند. در طول این جراحی سرپایی، پزشک برش‌های کوچکی در شکم ایجاد می‌کند. از طریق این برش‌ها یک لوله مجهز به دوربین وارد بدن شده و به این صورت حفره شکمی و اندام‌های تناسلی توسط پزشک بررسی می‌شوند.

درمان درد پریود

اقدامات متعددی برای تسکین درد قاعدگی وجود دارد. ازجمله:

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و سایر مسکن‌ها

دسته‌ای از مسکن‌ها که به آن‌ها داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی می‌گویند، اغلب اوقات اولین گزینه برای درمان درد پریود محسوب می‌شوند. ناپروکسن و ایبوپروفن، ازجمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بوده که بدون نسخه قابل تهیه هستند. این داروها میزان پروستاگلاندین‌ها را در بدن کاهش می‌دهند و بهتر است به‌محض شروع درد و گرفتگی‌های عضلانی از آن‌ها استفاده شوند.

نکته: اگر به هر دلیلی امکان استفاده از این داروها را ندارید، می‌توانید به جای آن‌ها، مسکن‌های دیگری مثل استامینوفن را مصرف کنید.

درمان‌های هورمونی

به‌منظور کنترل درد پریود برای مدت‌زمان طولانی‌تر، پزشک ممکن است قرص ضدبارداری خوراکی یا حلقه ضدبارداری واژینال را تجویز کند. این درمان‌های هورمونی دفعات پریود شدن را کاهش می‌دهند؛ درنتیجه درباره استفاده مستمر از این داروها برای چندماه، با پزشک خود مشورت کنید.

روش‌های ضدبارداری بلندمدت هم می‌توانند درد پریود را کاهش دهند. ازجمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایمپلنت پروژسترون یک میله پلاستیکی نرم و کوچک است که در زیر پوست بازو قرار می‌گیرد و از این طریق، پروژسترون به‌آهستگی به جریان خون آزاد می‌شود.
• IUD هورمونی یک دستگاه درون‌رحمی کوچک T شکل است که به‌صورت تدرجی هورمون پروژسترون را آزاد می‌کند.

بسیاری از افراد با استفاده از این روش‌ها، عادت ماهانه سبک‌تر یا توقف آن را تجربه می‌کنند. درمان‌های هورمونی و داروهای مسکن با هم تداخل ندارند و شما می‌توانید آن‌ها را همزمان با هم استفاده کنید.

درمان‌های خانگی درد پریود

برای کمک به رفع گرفتگی‌های عضلانی و کاهش دردهای پریود، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد.

1) انجام حرکات یوگا برای کاهش درد پریود

انجام منظم یوگا می‌تواند در رفع گرفتگی‌های عضلانی ناشی از پریود مؤثر باشد. در یک مطالعه، تأثیر یوگا بر علائم دوران قاعدگی در زنان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد، زنانی که برای یک بار در هفته و به‌مدت ۳ ماه تمرینات یوگا انجام دادند، گرفتگی‌های عضلانی و ناراحتی‌های روانی کمتری را در دوران قاعدگی تجربه کردند.

شما می‌توانید این تمرینات را در طول پریود یا در فاصله بین پریودها انجام دهید. البته برخی از متخصصان توصیه می‌کنند که زنان در دوران قاعدگی حرکات وضعیت معکوس مثل ایستادن روی شانه را انجام ندهند؛ چراکه این حرکات ممکن است جریان طبیعی پریود را مختل کند.

2) استفاده از پدهای حرارتی برای کاهش درد پریود

تیلن، پزشک داخلی و متخصص زنان در کلینیک مایو، می‌گوید: «رحم یک ماهیچه است و هر چیزی مثل گرما که به تسکین آن کمک کند، می‌تواند سودمند باشد.»

نتایج یک مطالعه نشان داد که گرم‌کردن شکم، به‌اندازه مصرف قرص ایبوپروفن برای درمان گرفتگی‌های عضلانی ناشی از پریود مؤثر است. استفاده از پدهای حرارتی و ایبوپروفن، باعث تسریع روند بهبودی می‌شود.

3) طب سوزنی

بیانچی، متخصص طب سوزنی در سانفرانسیسکو، می‌گوید: «طب سوزنی به کاهش گرفتگی‌های عضلانی دوران پریود کمک می‌کند. بیانچی در ادامه می‌افزاید: «این روش درمانی، سیستم عصبی را آرام کرده، خون‌رسانی به اندام‌های داخلی را بیشتر و التهاب را سرکوب می‌کند.»

4) افزایش میزان منیزیم در رژیم غذایی

سیمز، عضو هیئت علمی دانشگاه بستیر در سن دیه‌گو آمریکا، می‌گوید: «منیزیم به کاهش درد ناشی از گرفتگی‌های عضلانی دوران پریود کمک می‌کند.»

منیزیم در مواد غذایی بسیاری ازجمله بادام، لوبیا سیاه، اسفناج، ماست و کره بادام‌زمینی وجود دارد.

دکتر سیمز پیشنهاد می‌دهد که مصرف مکمل منزیم باید با مشورت با پزشک صورت بگیرد؛ چراکه مقدار مورد نیاز منیزیم به شدت گرفتگی‌های عضلانی و عوامل دیگری بستگی دارد.

5) ماساژ با اسانس‌های روغنی

بنابر مطالعه‎‌ای، ماساژ پوست با اسانس‌های روغنی معطر، درد ناشی از گرفتگی‌های عضلانی دوران پریود را کاهش می‌دهد. در مطالعه‌ای از گروهی از زنان خواسته شد که در فاصله بین پریودهایشان، قسمت زیر شکم خود را با اسانس‌های روغنی و گروهی دیگر با روغن‌های معطر مصنوعی ماساژ دهند.

در هر دو گروه، زنان درد کمتری را تجربه کردند. همچنین، شدت این دردها پس از ماساژ شکم با اسانس‌های روغنی، به‌مدت نصف روز کاهش پیدا کرد.

به نظر می‌رسد اسانس‌های روغنی اسطخودوس، مریم‌گلی مرموک (Clary Sage) و مرزنگوش (Marjoram) در این زمینه کمک‌کننده باشند.

اگر قصد استفاده از این روش را دارید، باید از روغن‌های باکیفیت و خالص استفاده کنید. برای پیشگیری از بروز حساسیت، اسانس‌های روغنی خالص را قبل از استفاده روی پوست، با کرم‌ها یا لوسیون‌های غیر معطر یا روغن گیاهی (حامل) رقیق کنید.

6) انجام تمرینات ورزشی

هورمون اندورفین که به‌صورت طبیعی در بدن وجود دارد، در بهبود خلق‌و‌خو و کاهش درد مؤثر است. انجام حرکات ایروبیک (ورزش‌های هوازی)، یکی از روش‌های شناخته‌شده برای ترشح اندورفین به حساب می‌آید.

نتایج مطالعه‌ای نشان داد که تمرینات کششی یا تمرینات ایروبیک، باعث کاهش درد و گرفتگی‌های عضلانی دوران قاعدگی در زنان می‌شود.

7) رژیم غذایی

براساس یک مطالعه اسپانیایی، پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای در زنان، باعث کاهش تعداد دفعات تجربه درد قاعدگی در آن‌ها می‌شود. این رژیم سرشار از انواع میوه‌ها، سبزیجات و چربی‌های سالم است.

در مطالعه تحقیقاتی دیگری، تأثیر رژیم غذایی گیاهی و کم‌چرب بر گرفتگی‌های عضلانی دوران قاعدگی بررسی شد. نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه حاکی از کاهش این گرفتگی‌های عضلانی در زنان بود.

درمان درد پریود با گیاهان دارویی

دمنوش‌های گوناگون و سایر درمان‌های گیاهی به کنترل علائم پریود کمک می‌کنند. با این حال، تحقیقات هنوز اثربخشی آن‌ها را ثابت نکرده‌اند.

8) چای بابونه

نتایج مقاله‌ای نشان داد که چای بابونه اثرات ضد اسپاسم، ضدالتهابی، ضد اضطراب و آرامش‌بخش دارد که در درمان سندرم پیش از قاعدگی ازجمله دردها و گرفتگی‌های عضلانی مؤثر است.

9) دارچین

مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که دارچین با اثر بر عروق خونی، سبب کم‌شدن انقباضات و گرفتگی‌های عضلانی قاعدگی می‌شود.

10) رازیانه

برخی از محققان معتقد هستند که عصاره رازیانه به کاهش درد پریود کمک می‌کند و همچنین مصرف قطره رازیانه طی دو چرخه قاعدگی، سبب کمتر شدن شدت خون‌ریزی‌ می‌شود.

11) زنجبیل

یک مقاله در سال ۲۰۱۶ نشان داد که زنجبیل خوراکی به کاهش درد پریود کمک می‌کند.

شواهد کافی برای اثبات اثربخشی هیچ‌کدام از این درمان‌ها وجود ندارد، اما اگر شخصی این روش‌ها را تحت نظر متخصص انجام دهد، احتمالاً خطری برای او در پی نخواهد داشت.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بر گیاهان و مکمل‌ها از نظر کیفیت و خلوص نظارت نمی‌کند. بنابراین قبل از استفاده از هر نوع گیاه یا مکملی، با پزشک خود مشورت کنید، چراکه ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی شوند.

12) سوسنبر (نعناع فلفلی)

منتول یکی از ترکیبات موجود در سوسنبر ست که خواص ضد درد دارد. برگ‌های تازه یا خشک سوسنبر را می‌توان در غذا یا به عنوان چای استفاده کرد. با این حال، برای تسکین دردهای قاعدگی ممکن است نیاز به مصرف غلظت‌های بالاتری از سوسنبر مانند عصاره آن باشد.

نتایج یک مطالعه تحقیقاتی نشان داد که عصاره سوسنبر به‌اندازه مصرف مفنامیک اسید در کاهش شدت و مدت درد مؤثر است. با این تفاوت که عوارض جانبی سوسنبر نسبت به داروهای شیمیایی کمتر است.

آیا پس از زایمان، میزان درد پریود تغییر خواهد کرد؟

پس از زایمان، خون‌ریزی مشابه قاعدگی طبیعی است. چراکه رحم جمع می‌شود تا به اندازه معمول خود برگردد. با این حال، درصورت تجربه تعریق، ضعف، گیجی یا مشکلات تنفسی همراه با خون‌ریزی خیلی شدید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید؛ زیراکه ممکن است دچار خون‌ریزی پس از زایمان (postpartum hemorrhage) شده باشید.

4 تا 6 هفته پس از زایمان، امکان شروع مجدد عادت ماهانه وجود دارد. اگر به فرزند خود شیر می‌دهید، ممکن است مدت‌زمان بیشتری طول بکشد تا مجدداً پریود شوید.

در دوران شیردهی، مصرف داروهای مسکن حاوی ناپروکسن توصیه نمی‌شود. اگر در این زمینه هر سؤال یا مشکلی داشتید، حتماً با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

سخن پایانی

با وجود آنکه شدت دردهای پریودی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، می‌تواند تأثیر عمیقی بر فعالیت‌های روزانه و کیفیت زندگی زنان داشته باشد. گاهی اوقات این دردها ناشی از یک بیماری زمینه‌ای هستند، بنابراین مراجعه به پزشک برای تشخیص علت آن‌ها کمک‌کننده است. اگر این دردها صرفاً ناشی از قاعدگی باشند، ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، استفاده از داروهایی مانند ایبوپروفن و برخی از دمنوش‌های گیاهی می‌تواند به مدیریت آن‌ها کمک کند.

از تجربه خودتان بگویید

اگر شما به سراغ خواندن این مقاله آمدید، پس به احتمال زیاد جزو آن دسته از بانوانی هستید که درد پریود را تجربه می‌کنید. اگر این‌طور است، از چه روش‌هایی برای تسکین درد خود استفاده می‌کنید؟ آیا روش‌هایی را که در این مقاله درباره آن‌ها صحبت شد امتحان کرده‌اید؟ اگر در این زمینه اطلاعاتی دارید با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.