23 مورد از مهم‌ترین علائم بارداری + نشانه‌‌های اولیه

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی قابل ملاحظه‌ای در بدن اتفاق می‌افتد. این تغییرات باعث بروز علائم گوناگونی می‌شود که میزان و شدت آن‌ها در اشخاص مختلف و در هر بارداری متفاوت است.

قبل از اینکه بدانید باردار هستید، ممکن است تغییراتی در بدن خود حس کنید یا شاید اصلاً متوجه هیچ نوع علامتی نشوید. علائم بارداری، شامل توقف قاعدگی، تکرر ادرار، حساس‌شدن سینه‌ها، خستگی و حالت تهوع صبحگاهی است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره علائم بارداری، با ما در این مقاله همراه باشید.

علائم بارداری از چه زمانی شروع می‌شوند؟

هر زنی در زمان بارداری، مسیر منحصربه‌فرد خودش را طی می‌کند. در نتیجه، علائم بارداری در مادران با یک‌دیگر تفاوت دارد. برخی از زنان ممکن است یک تا دو هفته پس از لقاح، متوجه علائم اولیه بارداری شوند و برخی دیگر چندین هفته پس از لقاح، رفته‌رفته علائم را احساس کنند. دسته دیگری از بانوان تا زمانی که عادت ماهانه‌شان به طور قابل توجهی به تعویق نیفتد، متوجه علائم خاصی نمی‌شوند.

بنابر مطالعه‌ای، 50 درصد از زنان در هفته پنجم بارداری و 89 درصد نیز در پایان هفته هشتم، شروع علائم بارداری را تجربه کردند.

با این وجود، برخی از زنان هیچ نوع علائمی را تجربه نمی‌کنند و بارداری سالمی را پشت سر می‌گذارند.

علائم اولیه بارداری

از همان ابتدای بارداری، بدن شما دچار تغییراتی می‌شود که به رشد سلول‌های سازنده جنین کمک می‌کند. یکی از اولین تغییرات، تولید هورمون hCG (گنادوتروپین جفتی انسان) است. پس از مرحله لانه‌گزینی (کاشت تخمک بارورشده در رحم)، سطح hCG شروع به بالا رفتن می‌کند و نشانه‌های بارداری در فرد ظاهر می‌شوند. این اتفاق حدود 6 تا 10 روز پس از لقاح رخ می‌دهد.

علائم هفته اول بارداری

پزشکان معمولاً هفته اول بارداری را از اولین روز آخرین قاعدگی محاسبه می‌کنند. اگرچه خانم‌ها در این مرحله واقعاً باردار نیستند، محاسبه هفته اول، پس از آخرین قاعدگی می‌تواند برای تخمین بهتر تاریخ زایمان استفاده شود. اکثر افراد در هفته اول علائم خاصی را تجربه نمی‌کنند. با این وجود، برخی دیگر ممکن است در 5 تا 6 روز پس از آمیزش جنسی، علائم اولیه بارداری مانند خستگی، حساس‌شدن سینه‌ها و گرفتگی خفیف را احساس کنند.

علائم ماه اول تا سوم بارداری

نشانه‌های اولیه بارداری در ماه اول تا سوم عبارتند از:

• متوقف‌شدن عادت ماهانه
• حالت تهوع و استفراغ
• بزرگ و حساس‌شدن سینه‌ها
• خستگی
• ادرارکردن بیش از حد معمول به‌ویژه در شب‌ها
• تمایل شدید به برخی از غذاها یا بی‌میلی به غذاهایی که معمولاً دوست داشتید

بسیاری از نشانه‌های بارداری مانند توقف قاعدگی (آمنوره)، حالت تهوع (تهوع صبحگاهی) یا خستگی می‌توانند به دلیل استرس یا بیماری هم ایجاد شوند. اگر مشکوک به بارداری هستید، می‌توانید از تست‌های خانگی تشخیص بارداری استفاده کنید (آزمایش ادرار). علاوه بر این، پزشک نیز برای تأیید بارداری، آزمایش‌های ادرار و خون و یا سونوگرافی را تجویز می‌کند.

1) توقف قاعدگی

شایع‌ترین و بارزترین نشانه بارداری قطع‌شدن عادت ماهانه است. هنگامی که لقاح اتفاق می‌افتد، بدن هورمون‌هایی را تولید می‌کند که موجب توقف تخمک‌گذاری و ریزش دیواره داخلی رحم می‌شود. این یعنی چرخه قاعدگی متوقف شده است و تا به دنیا آمدن کودک دیگر قاعدگی اتفاق نمی‌افتد. اما توقف قاعدگی همیشه نشانه بارداری نیست. قاعدگی نامنظم ممکن است به دلیل استرس، تمرین ورزشی بیش از حد، رژیم غذایی، عدم تعادل هورمونی و عوامل دیگر نیز رخ دهد.

2) حالت تهوع و استفراغ

تهوع صبحگاهی مشکلی است که بیش از نیمی از زنان باردار با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. علائم این عارضه شامل حالت تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها می‌شود. بسیاری از زنان نه‌تنها در صبح، بلکه در طول روز هم این علائم را تجربه می‌کنند.

حالت تهوع صبحگاهی معمولاً در حدود هفته چهارم تا ششم بارداری شروع شده و تا هفته دوازدهم رفع می‌شود. با این وجود، تهوع صبحگاهی ممکن است مدت طولانی‌تری ادامه داشته باشد یا در حدود هفته سی‌ودوم مجدداً بازگردد.

3) تغییرات سینه‌ها

در طول بارداری ممکن است سینه‌ها به لمس‌کردن حساس شوند. درد سینه‌ها شباهت به درد آن‌ها در دوره قبل از شروع عادت ماهانه دارد و فقط ممکن است شدت آن کمی افزایش یابد. این درد موقتی است و وقتی بدن به افزایش مقدار هورمون‌ها عادت کرد، از بین می‌رود. در طول بارداری، سینه‌ها بزرگتر و متورم شده و هاله پستان‌ها (قسمت پیرامون نوک پستان) نیز ممکن است بزرگ و تیره شوند.

4) خستگی

خستگی مفرط در اوایل بارداری شایع است. این مشکل، بیشتر به دلیل افزایش هورمون جنسی پروژسترون بروز پیدا می‌کند. در این دوران، بدن به مقادیر بالای پروژسترون برای حفظ بارداری و پیشگیری از سقط جنین نیاز دارد. این هورمون به رشد جنین کمک می‌کند اما سرعت سوخت‌و‌ساز مادر را نیز کاهش می‌دهد.

زنان در طول بارداری تا حد امکان باید بیشتر بخوابند یا استراحت کنند. سطح انرژی در حدود ماه چهارم بارداری، وقتی که جفت به‌خوبی شکل می‌گیرد، دوباره افزایش پیدا می‌کند.

کم‌خونی نیز می‌تواند از دیگر دلایل خستگی در دوران بارداری باشد که بیشتر ناشی از کمبود آهن است. گنجاندن غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی، به پیشگیری از کم‌خونی ناشی از کمبود آهن در طول بارداری کمک می‌کند. مصرف قرص آهن و تزریق آهن همراه با سرم، از دیگر راه‌های درمان کم‌خونی در دوران بارداری به شمار می‌روند. برای تزریق آهن باید به درمانگاه مراجعه کنید. در بعضی موارد نیز تزریق، توسط خود پزشک انجام می‌شود.

5) تکرر ادرار

بانوان در طول بارداری، ممکن است در مقایسه با حالت طبیعی تعداد دفعات بیشتری ادرار کنند. در طول بارداری میزان خون بدن افزایش پیدا می‌کند و این مسئله باعث می‌شود کلیه‌ها مایعات بیشتری را از خود عبور دهند. این مایعات در نهایت در مثانه جمع شده و رحم که برآمده و بزرگ‌شده است به آن فشار می‌آورد. در بیشتر زنان، پس از گذشت چند هفته از بارداری، تکرر ادرار شروع می‌شود.

6) تغییر تمایلات غذایی

میل زیاد به برخی از غذاهای خاص در بارداری بسیار شایع است؛ به‌ویژه غذاهایی مانند شیر و سایر محصولات لبنی که انرژی و کلسیم بدن را تأمین می‌کنند. در حالی که برخی از طعم‌ها و مواد غذایی در دوران بارداری فوق‌العاده به نظر می‌رسند، خانم‌های باردار ممکن است نسبت به غذاهایی که قبلاً دوست داشته‌اند، ناگهان بی‌میل شوند.

حتی برخی از زنان تمایلی غیرمعمول به مواد غیر خوراکی مثل کاغذ یا خاک نشان می‌دهند که به آن ویار پیکا می‌گویند. علت این موضوع، احتمالاً کمبود نوعی ماده مغذی است. در صورت بروز این مشکل با پزشک خود صحبت کنید.

سایر علائم بارداری

علائم دیگری وجود دارند که می‌توانند نشانه بارداری باشند. با این حال، برخی از این علائم ممکن است در سایر بیماری‌ها نیز مشاهده شوند.

• لکه‌بینی
• کمردرد
• تنگی نفس
• مزه فلز در دهان
• حساسیت به بوها
• یبوست
• نفخ
• بواسیر (هموروئید)
• سردرد
• بروز لکه‌های قهوه‌ای روی پوست
• سوزش سر دل
• ترشحات واژن
• خارش پوست
• گرفتگی عضلات
• تغییرات خلق‌و‌خو (مثل گریه‌کردن بدون دلیل)
• گزگز و بی‌حسی دست‌ها
• واریس و تورم پا

7) لکه‌بینی (خون‌ریزی لانه‌گزینی)

خون‌ریزی خفیف (لکه‌بینی) با اینکه ممکن است علامت بدی به نظر برسد، می‌تواند نشانه لانه‌گزینی جنین در جداره رحم باشد. لانه‌گزینی ۱۰ روز بعد از لقاح اتفاق می‌افتد. خون‌ریزی لانه‌گزینی به صورت قطرات کوچک خون یا ترشحات قهوه‌ای‌رنگ از واژن قابل مشاهده است. این نوع از لکه‌بینی می‌تواند حدود زمان همیشگی عادت ماهانه شروع شده و چند روز تا چند هفته طول بکشد. در این حالت، بانوان ممکن است تصور کنند عادت ماهانه خفیفی داشته‌اند و باردار نیستند.

8) کمردرد

هورمون‌های بارداری، بزرگ شدن شکم و افزایش وزن در طول بارداری می‌تواند باعث کمردرد به خصوص در ماه‌های آخر بارداری شود. این امر می‌تواند به علت فشار وارد شده از طرف رحم بر عصب سیاتیک باشد؛ چراکه این عصب از قسمت پایین کمر به لگن و پشت پاها کشیده می‌شود.

9) تنگی نفس

در شروع بارداری، با تولید بیشتر هورمون پروژسترون، ظرفیت ریه افزایش می‌یابد. با هر بار نفس کشیدن، تنفس عمیق‌تر شده و میزان هوای دم و بازدم به طرز قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا می‌کند؛ در نتیجه ممکن است باعث ایجاد احساس تنگی نفس شود. علاوه بر این، افزایش ظرفیت ریه‌ها باعث می‌شود اکسیژن بیشتری در اختیار جنین قرار بگیرد و به دفع مواد زائدی مانند دی اکسید کربن که توسط مادر و جنین تولید می‌شود، کمک می‌کند.

همچنین، وقتی بارداری به روزهای آخر نزدیک می‌شود، رحم بزرگ‌شده و فشار آن و جنین بر دیافراگم، تنفس را دشوار می‌کند.

اگر دچار تنگی نفس ناگهانی همراه با هر یک از علائم زیر شدید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

• درد
• تپش قلب
• خستگی بیش از حد

نکته: در صورت تنگی نفس شدید پس از ورزش، با پزشک خود صحبت کنید.

10) طعم فلزی در دهان

در اوایل بارداری، بسیاری از زنان مزه فلزمانندی را در دهان خود حس می‌کنند؛ انگار که چند سکه در دهان‌شان گذاشته‌اند. این مشکل ممکن است با خوردن غذایی خاص یا به صورت ناگهانی در طول روز بروز پیدا کند.

11) حساسیت به بوها

خانم‌ها در طول دوران بارداری به بوی غذا یا پخت‌و‌پز حساسیت بیشتری پیدا می‌کنند. این مشکل می‌تواند باعث حالت تهوع و بیزاری از برخی از غذاها شود.

12) یبوست

حدود ۴۰ درصد از زنان در دوران بارداری به دلیل تغییرات سطح هورمون‌ها یا فشاری که رحمِ در حالِ بزرگ‌شدن روی راست روده (رکتوم) وارد می‌کند، به یبوست دچار می‌شوند.

یبوست گاهی اوقات به بواسیر یا شقاق مقعد منجر می‌شود که ممکن است با خارش یا درد همراه بوده و ناراحت‌کننده باشد.

اگر در طول بارداری به یبوست مبتلا شدید، به شما توصیه می‌شود که:

• هر روز مقدار زیادی آب بنوشید و بدن خود را هیدراته نگه دارید.
• مصرف فیبر خوراکی مانند سبوس، گندم و نیز میوه و سبزیجات تازه را افزایش دهید.
• غذاهای غنی از آهن مصرف کنید.
• تمرینات ورزشی سبک و کم‌فشار مثل شنا، پیاده‌روی و یوگا انجام دهید.

اگر تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی‌تان این مشکل را رفع نکرد، پزشک داروی ملینی را که مصرف آن در دوران بارداری بی‌خطر باشد، برایتان تجویز می‌کند. به‌هیچ‌وجه بدون مشورت با پزشک، داروهای ملین بدون‌نسخه را مصرف نکنید.

13) نفخ

نفخ در دوران بارداری بسیار شایع است. هورمون‌های ترشح‌شده در دوران بارداری باعث ریلکس‌شدن (شل‌شدن) عضلات رحم و ماهیچه‌های گوارشی شده و روند هضم غذا را کند می‌کنند. این امر می‌تواند منجر به یبوست و درنتیجه احساس نفخ در زنان باردار شود.

14) هموروئید (بواسیر)

در دوران بارداری، زنان در اثر یبوست یا فشار سر جنین ممکن است دچار هموروئید یا بواسیر (بیرون‌زدگی قسمت انتهایی روده بزرگ) شوند. این علائم پس از زایمان از بین می‌روند.

اگر به دلیل هموروئید، دچار خون‌ریزی، خارش، ناراحتی یا درد شدید، توصیه می‌شود که:

• با نوشیدن روزانه مقدار بیشتری آب و مصرف فیبر، از بروز یبوست پیشگیری کنید یا شدت آن را کاهش دهید.
• به مدت ۱۵ دقیقه به خصوص بعد از دفع مدفوع‌، در آب‌نمک گرم بنشینید.
• از کرم هموروئید استفاده کنید.

اگر خون‌ریزی یا درد ادامه پیدا کرد، با پزشک خود صحبت کنید.

15) سردرد

یکی از اولین نشانه‌های بارداری می‌تواند سردرد باشد. این مسئله ممکن است به دلیل افزایش سطح هورمون‌ها یا در اثر افزایش جریان خون اتفاق بیفتد.

اگر زیاد دچار سردرد می‌شوید، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید؛ چراکه ممکن است نشانه مشکل جدی‌تری باشد. پزشک درباره داروهایی که مجاز به استفاده از آن‌ها در دوران بارداری هستید و همچنین داروهایی که نباید از آن‌ها استفاده کنید، با شما صحبت می‌کند.

16) بروز لکه‌های قهوه‌ای روی پوست

ظهور لکه‌های قهوه‌ای روی پوست اطراف چشم‌ها، بینی و گونه‌ها در دوران بارداری بسیار رایج است که به اصطلاح به آن‌ها «ماسک بارداری» می‌گویند. اگر رنگ پوستتان تیره باشد، احتمال به وجود آمدن این لکه‌ها بیشتر است. بروز لکه‌های قهوه‌ای زمانی اتفاق می‌افتد که تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث افزایش تولید ملانین (رنگدانه قهوه‌ای‌رنگ پوست) در بدن شما شود. مواردی نظیر قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، لکه‌ها را تشدید می‌کند. این لکه‌ها نیازی به درمان ندارند؛ چراکه بی‌خطر هستند و معمولاً چند ماه پس از تولد نوزاد محو می‌شوند.

17) سوزش سر دل

سوزش سر دل باعث احساس سوزش و درد، در گلو یا قفسه سینه می‌شود. این مشکل زمانی بروز می‌کند که غذا یا اسید معده به مری برمی‌گردد. سوزش سر دل در طول بارداری امری شایع است؛ چراکه هورمون‌های بارداری باعث شل‌شدن دریچه بین معده و مری می‌شوند. دلیل دیگر این امر، برآمده شدن رحم است که به معده فشار می‌آورد.

18) ترشحات واژن

ترشحات واژن در خانم‌ها از یک یا دو سال قبل از بلوغ شروع شده و پس از یائسگی کاهش می‌یابند. میزان این ترشحات در طول زمان تغییر می‌کند؛ به‌عنوان مثال قبل از قاعدگی، ترشحات واژن بیشتر می‌شوند. در زمان بارداری، افزایش این ترشحات کاملاً طبیعی است که به جلوگیری از ورود هر گونه عفونت به واژن و رحم کمک می‌کند.

19) خارش پوستی

خارش بدن در دوران بارداری چندان شایع نیست، با این حال در صورت وقوع می‌تواند مانع از خواب راحت و لذت بردن از دوران بارداری شود. خشکی پوست و اگزما شایع‌ترین علل خارش پوست هستند؛ هرچند که گاهی اوقات هیچ دلیل واضحی برای این خارش‌ها وجود ندارد. در موارد نادر، علت خارش کف دست‌ها یا پاشنه پاها ممکن است بیماری کبدی باشد. برای بررسی این موضوع باید آزمایش خون داده شود.

تصور می‌شود که علت بروز بثورات خارش‌دار در اواخر بارداری، واکنش بدن به کشیدگی پوست باشد. این پاپول‌ها و پلاک‌های کهیری خارش‌دار بارداری به اختصار PUPPP نامیده می‌شوند. خارش را می‌توان با استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و مصرف آنتی‌هیستامین‌ها کنترل کرد. پیش از مصرف آنتی‌هیستامین‌ها، با پزشک خود نسبت به بی‌خطر بودن آن‌ها در طول بارداری مشورت کنید.

20) گرفتگی عضلات

زنان در طول دوران بارداری ممکن است دچار گرفتگی‌های عضلانی خفیف، مانند آنچه در دوران عادت ماهانه تجربه می‌کنند، شوند. این گرفتگی‌ها چند روز طول می‌کشند و در نهایت رفع می‌شوند.

اگر این گرفتگی‌ها را بیشتر در یک طرف بدنتان احساس می‌کنید یا شدید هستند، حتماً بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. این امر می‌تواند نشانه‌ای از بارداری خارج رحمی یا سایر مشکلات باشد.

21) تغییرات خلق‌و‌خو

از آنجایی که میزان هورمون‌ها در بارداری به طور مکرر تغییر می‌کند، زنان ممکن است دچار نوسانات خلقی شوند. این امر بسیار طبیعی است.

اگر احساس اضطراب و افسردگی می‌کنید یا فکر آسیب به خود از ذهنتان گذشت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

22) گزگز و بی‌حسی دست‌ها (سندرم تونل کارپال)

۶۰ درصد از زنان در طول بارداری، سندرم تونل کارپال یا گزگز و بی‌حسی دست‌ها را تجربه می‌کنند. در این سندرم عصب میانی که از جلوی بازو تا انگشتان دست کشیده شده است، در ناحیه مچ دست دچار فشردگی شده و باعث گزگز، درد یا ضعف در انگشتان و مچ دست می‌شود. دلیل این مسئله، فشردگی عصب میانی در اثر افزایش مایعات بافتی در طول بارداری است.

سندرم تونل کارپال ممکن است خفیف، دارای درد متناوب یا شدید باشد و باعث فلج جزئی انگشت شست یا بی‌حسی آن شود. این علائم معمولاً پس از زایمان کاهش می‌یابند.

اگر در دست‌هایتان احساس گزگز و بی‌حسی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. در موارد خیلی شدید، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئیدها یا عمل جراحی را تجویز کند.

23) واریس و تورم پاها

واریس عروق پا در بارداری به دلیل عوامل گوناگونی ازجمله افزایش حجم خون در حال گردش و فشار رحم بر عروقِ بزرگ‌تر پا، بسیار شایع است. این افزایش فشار بر عروق همچنین می‌تواند منجر به تورم پاها و درنتیجه ایجاد درد، احساس سنگینی، گرفتگی عضلات (به‌ویژه در شب‌ها) و سایر احساسات غیرمعمول شود.

اگر دچار واریس پا شدید به شما توصیه می‌شود که:

• جوراب واریس بپوشید.
• از ایستادن به‌مدت طولانی اجتناب کنید.
• به صورت سبک و منظم ورزش کنید (پیاده‌روی یا شنا).
• هر زمان که امکان داشت، روی زمین دراز بکشید و پاهایتان را بالا ببرید.
• پاهایتان را ماساژ دهید.

سخن پایانی

علائم بارداری در هر زنی متفاوت است. برخی از زنان در همان هفته اول بارداری علائمی مانند لکه‌بینی یا سردرد را تجربه می‌کنند؛ هرچند که در برخی دیگر، قطع‌شدن عادت ماهانه تنها علامت بارداری به شمار می‌رود. بعضی از مادران نیز ممکن است هیچ علامتی را تجربه نکنند. درنتیجه بهترین روش برای تشخیص و تأیید بارداری، انجام آزمایش بارداری و مشورت با پزشک است.

از تجربه خودتان بگویید

اگر شما این مقاله را برای خواندن انتخاب کرده‌اید، احتمالاً یا علائم بارداری را در خود مشاهده کرده‌اید یا اکنون در دوره بارداری به سر می‌برید. اگر این‌طور است، برایمان بنویسید چه علائم و حالاتی را تجربه می‌کنید؟ آیا برای هرچه بهتر طی‌کردن دوران بارداری خود برنامه‌ای دارید؟ اگر در این زمینه تجربه‌ای دارید، با ما به اشتراک بگذارید.