در مقابل افرادی که از اشتهای زیاد و گاه کاذب رنج می‌برند، اشخاصی نیز وجود دارند که معمولا هیچ میل و رغبتی برای خوردن غذا ندارند. این موضوع شاید عجیب به نظر برسد زیرا به طور کلی غذا خوردن یکی از بزرگ‌ترین لذت‌های حیات محسوب می‌شود. اما گاه عوامل مختلف دست به دست هم می‌دهند تا اشتهای شما را سرکوب کنند. در این مقاله ابتدا به بررسی عوامل بی‌اشتهایی پرداخته و بعد راهکارهای افزایش اشتها را به شما معرفی خواهیم کرد.
عوامل بی اشتهایی
اگر به طور موقت اشتهای خود را از دست داده‌اید، ممکن است به یکی از علت‌های زیر مرتبط باشد:
- سرماخوردگی و آنفولانزا
- ابتلا به انواع عفونت‌ها
- یبوست
- ناراحتی معده
- اختلالات گوارشی
- مسمومیت غذایی
- آلرژی
- بارداری
- عدم تعادل هورمون‌ها
- عوارض جانبی داروها
- مصرف الکل و مواد مخدر
- زخم در دهان
اگر معمولا همیشه اشتها ندارید، ممکن است به دلیل شرایط پزشکی طولانی مدت، اختلال در سیستم ایمنی و ناراحتی‌های شدید معده باشد. به منظور بهبود بی‌اشتهایی به عامل ایجاد کننده آن باید دقت کرده و جهت رفع آن اقدام نمود. گاهی نیز ممکن است لازم باشد تا از قرص اشتها آور استفاده شود.
راهکارهای افزایش اشتها
برای اینکه اشتهای خود را افزایش دهید، نکات ظریفی وجود دارند که توجه به آنها می‌تواند بسیار کارساز باشد:
غذاهای خود را آگاهانه انتخاب کنید
موارد زیر را در نظر بگیرید:
- از رژیم غذایی کم‌فیبر استفاده کنید تا به مدت طولانی سیر نمانید.
- برای افزایش طعم و عطر غذا و همچنین ارزش غذایی، میوه‌های شیرین را به دسرها یا میلک شیک‌های خود بیفزایید.
- غذاهای خوشمزه بدون کالری مناسب شما نیستند؛ باید غذایی را انتخاب کنید که در عین حال که لذیذ و سالم است، کالری مناسبی نیز به همراه داشته باشد. غذاهای پروتئینی، چربی‌های مفید و غلات کامل غذاهای مناسبی برای افراد کم اشتها هستند.
- از شیک پروتئین، اسموتی و نوشیدنی‌هایی با کالری بالا استفاده نمایید.
- تعداد وعده‌های غذایی را از 3 نوبت به 5 یا 6 بار رسانده و هر بار غذای کمتری میل کنید یعنی حجم غذا را در هر وعده کاهش دهید.
زمان صرف غذا را لذت بخش تر کنید
برای افزایش اشتها یکی از راهکارهای زیر را امتحان کنید:
- غذاهایی را انتخاب کنید که به آنها علاقه داشته باشید.
- با گیاهان، ادویه‌ها و سس‌ها عطر و طعم غذای خود را افزایش دهید.
- برای اینکه رغبت خود را به غذا خوردن زیاد کنید، از تزئینات و غذاهای رنگی استفاده نمایید.
- غذاهای تکراری نخورید.
- هنگام آشپزی یا غذا خوردن فیلم مورد علاقه خود را ببینید یا موسیقی دلخواه خود را گوش دهید تا غذا خوردن برای شما دلپذیرتر شود.
- سفره یا میز خود را در مکانی قرار دهید که دوستش دارید.
- از بشقاب، قاشق و چنگالی استفاده کنید که به آنها علاقه دارید. همچنین اگر در بشقاب بزرگ غذا بخورید، ناخواسته تحریک خواهید شد تا حجم بیشتری غذا مصرف نمایید.
- در کنار افرادی غذا بخورید که روابط خوبی دارید؛ تحقیقات نشان می‌دهد که غذا خوردن در کنار دوستان موجب افزایش اشتها خواهد شد.
صبحانه را فراموش نکنید
اگر می‌خواهید بیشتر غذا بخورید، وعده صبحانه را هرگز پشت گوش نیندازید. برعکس آنچه که شاید تصور کنید در یک مطالعه مشخص شد که کنار گذاشتن صبحانه موجب می‌شود در طول روز کمتر غذا بخورید. علاوه بر این مصرف صبحانه موجب می‌شود تا در طول روز مقدار کالری بیشتری را بسوزانید و در پی این اتفاق اشتهای شما بیشتر خواهد شد. چنانچه می‌خواهید با افزایش اشتها به افزایش وزن خود کمک کنید، همان‌طور که به دیگر وعده‌های غذایی اهمیت می‌دهید، صبحانه را هم باید مهم بدانید.
برای افزایش اشتها بیشتر ورزش کنید
در طول ورزش بدن شما کالری می‌سوزاند تا سطح انرژی شما حفظ شود. پس از ورزش به منظور جبران مجدد کالری‌های سوزانده شده اشتهای شما بیشتر خواهد بود. در یک مطالعه کوچک 12 نفر که روزانه به طور متوسط 835 کالری می‌سوزاندند، به مدت 16 روز مورد مطالعه قرار گرفتند و پس از آن مشخص شد که آنها کالری مصرفی خود را به صورت روزانه افزایش داده‌اند. با این حال توجه داشته باشید که اگر مدام و به طور مرتب ورزش کنید، اشتهای شما بهتر خواهد شد نه فقط پس از یک روز ورزش کردن.
قبل و در حین غذا آب نخورید
نوشیدن آب قبل و یا در وسط غذا خوردن بر اشتهای شما تاثیر منفی گذاشته و باعث می‌شود تا کمتر غذا بخورید. مصرف آب قبل از غذا کالری دریافتی را کاهش داده و در کاهش وزن موثر است. خودداری از نوشیدن آب پیش از غذا مقدار کالری دریافتی شما را 8.7٪ افزایش خواهد داد. بنابراین 30 دقیقه قبل از غذا آب نخورید و ببینید که آیا اشتهای شما بهتر خواهد شد یا نه؟
استفاده از مکمل های غذایی برای افزایش اشتها
آیا می‌دانستید که کمبود برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی به طور مستقیم روی اشتهای شما تاثیر منفی خواهد گذاشت؟ اگر مایل به بهبود اشتهای خود هستید، ممکن است استفاده از مکمل‌های زیر برای شما مناسب باشد:
- قرص زینک: کمبود روی موجب از دست دادن اشتها و اختلالات حس چشایی می‌شود. با جبران کمبود این ماده معدنی و خرید زینک می‌توان به حل این مشکل کمک کرد.
- ویتامین B1: کمبود ویتامین ب1 یا تیامین نیز کاهش اشتها و افزایش مصرف انرژی و در نتیجه کاهش وزن را به دنبال خواهد داشت. برای بهبود این مسئله بهتر است از قرص ویتامین ب 1 استفاده شود.
- روغن ماهی: برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف قرص امگا 3 یا روغن ماهی می‌تواند به بهبود اشتها کمک کرده و احساس سیری را کاهش دهد.
- مکمل های حاوی اکیناسه: اکیناسه گیاهی است که بیشتر به منظور تقویت سیستم ایمنی بدن کاربرد دارد اما مطالعات نشان داده است که این گیاه حاوی ترکیبی به نام آلکیلامین بوده و خاصیت تحریک اشتها را نیز دارد.
استفاده از دارو برای بهبود اشتها
داروهایی که در ادامه معرفی می‌شوند، از سازمان غذا و داور آمریکا تائیدیه دارند:
- مژسترول استات : دارویی بر پایه پروژسترون است که پزشکان معمولا برای تقویت اشتها در افراد مبتلا به بی اشتهایی، سرطان، HIV یا ایدز تجویز می‌کنند. این دارو جهت بهبود سرطان پستان و آندومتر نیز ممکن است استفاده شود. ناراحتی معده، تغییرات خلقی و مشکلات خواب از عوارض این دارو می‌توانند باشند.
- اکساندرولون: یک استروئید خوراکی است که به افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته یا دچار عفونت مزمن شده‌اند کمک می‌کند تا افزایش وزن پیدا کنند. آکنه، تغییر در میل جنسی، اختلال در چرخه قاعدگی، تغییرات خلقی، ناراحتی معده و افزایش رشد مو از عوارض جانبی این دارو هستند.
- دارابینول: نوعی کانابینوئید است که پزشکان اغلب برای کمک به درمان بی‌اشتهایی مرتبط با ایدز تجویز می‌کنند. این دارو همچنین می‌تواند اشتها را در افراد مبتلا به سرطان افزایش داده و حالت تهوع و استفراغ را پس از شیمی‌درمانی به حداقل برساند. گیجی، خواب آلودگی، سرگیجه و توهم از عوارض این دارو ممکن است باشد.
به جز موارد یاد شده برخی دیگر از داروها نیز وجود دارند که بهبود اشتها از عوارض جانبی مصرف آنها محسوب می‌شود. داروهای ضد افسردگی مانند میرتازاپین و کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزون و دگزامتازون از جمله این داروها به شمار می‌آیند.
افزایش اشتها در طب سنتی
در بسیاری از موارد غلبه صفرا بر بدن عامل بی‌اشتهایی در طب سنتی است. اختلال در عملکرد طحال و کبد، کم خونی، مشکلات روانی و اختلال در عملکرد معده نیز از دلایل بی‌اشتهایی می‌توانند باشند. از خوراکی‌های زیر برای بهبود اشتها می‌توان استفاده کرد:
- انگور
- زنجبیل
- چای بابونه
- آویشن
- عرق خارشتر
- پونه
از منظر طب سنتی تنظیم خواب و حفظ آرامش روان نیز در درمان بی اشتهایی بسیار موثر است.
سخن پایانی
راهکارهای افزایش اشتها بدون دارو و با دارو را در این مقاله مورد بررسی قرار دادیم. اگر مدتی است که اشتهای خود را از دست داده و علت آن را هم نمی‌دانید، بهتر است با مراجعه به پزشک به یک چکاپ کامل از بدن خود پرداخته و یک درمان اصولی را آغاز نمایید. دقت کنید که در مصرف قرص‌های چاقی هرگز نباید زیادهروی کرد زیرا ممکن است عوارض جانبی نامطلوبی را به همراه داشته باشند.
