ویتامین D در سلامت اندام های مختلف بدن نقش مهمی را ایفا می کند. مهم ترین نقش این ویتامین تضمین سلامت استخوان هاست. به طوری که اگر میزان ویتامین D بدن شما کافی نباشد، ممکن است بعد از زمین خوردن ساده دچار شکستگی شوید. تابش نور آفتاب به پوست و استفاده از لبنیات دارای ویتامین D، کمبود این ویتامین را کاهش می دهد. با این حال، کمبود ویتامین D یکی از مشکلات شایع سلامت (به ویژه در افراد مسن) است. در این مقاله دلایل اصلی کمبود ویتامین دی را بررسی و همچنین، راه هایی برای پیشگیری از آن را بیان می کنیم.
ویتامین D چیست؟
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که کاربردهای مختلفی در بدن دارد؛ از جمله حفظ تعادل کلسیم و فسفات در خون و کمک به سلامت استخوان ها. ویتامین D فواید دیگری نیز دارد: سلامت ماهیچه ها را افزایش می دهد و سطح ایمنی بدن را بالا می برد. (البته این موضوع به تحقیق بیشتری نیاز دارد.)
دلایل کمبود ویتامین D
موارد زیر از جمله دلایل اصلی کمبود ویتامین دی است:
- کم بودن این ویتامین در رژیم غذایی
- تابش کم آفتاب به پوست
- ناتوانی روده ها در جذب این ویتامین
- ناتوانی در تبدیل ویتامین D به متابولیت های فعال به دلیل برخی مشکلات کبد و کلیه
دریافت ناکافی ویتامین D از رژیم غذایی
نوزادان، کودکان و افراد مسن بیش از دیگران ممکن است کمبود ویتامین دی داشته باشند. ویتامین D شیر مادر کم است. بیشتر شیرخشک ها هم ویتامین D کافی ندارند.
از آنجا که افراد مسن تر، از مواد غذایی غنی از این ویتامین استفاده نمی‌کنند، دچار این نقصان می شوند. گاهی اوقات هم با وجود اینکه مواد غذایی مناسب مصرف می کنند، به دلیل اختلال در جذب، ویتامین کافی را دریافت نمی کنند.
تابش کم آفتاب به پوست
اغلب به والدین توصیه می شود که کودکان و نوزادان خود را از نور آفتاب دور نگه دارند. این امر دریافت ویتامین D از طریق پوست را در کودکان کاهش می دهد. به طور کلی، دریافت ویتامین D از طریق تماس با آفتاب شیوه ی مناسبی نیست. زیرا تماس طولانی مدت با خورشید، احتمال بروز سرطان پوست را افزایش می دهد. بنابراین، کمبود ویتامین D را باید از راه دیگری تأمین کنید.
اگر بزرگسالان هم به اندازه کافی در معرض آفتاب قرار نگیرند، دچار کمبود ویتامین دی می شوند، مخصوصاً اگر پوست آنها تیره باشد. افزون بر این، میزان تولید و ذخیره ی ویتامین D در بدن با افزایش سن، کاهش می یابد. در زمستان و در نواحی سرد کشور، تولید این ویتامین در بدن تقریباً متوقف می شود.
برخی معتقدند که استفاده از کرم های ضدآفتاب ساخت ویتامین D در بدن را کاهش می دهد. اگر شما هم این گونه تصور می کنید، مقاله “آیا کرم ضد آفتاب مانع جذب ویتامین دی می شود؟” را از دست ندهید.
بیماری ها و جراحی هایی که جذب چربی را کاهش می دهند
بعضی بیماری ها مثل سلیاک، بیماری کرون و سیستیک فیبروزیس جذب ویتامین D کافی را از روده کاهش می دهند. جراحی هایی که در پی آنها بخشی از معده و روده برداشته می شود ( همچنین عمل بای-پَس معده) سبب کاهش ویتامین D می شوند.
بیماری های کبد و کلیه
کبد و کلیه آنزیم های مهمی دارند. این آنزیم ها ویتامین D موجود در بدن را، به شکل فعال در می آورند تا بدن بتواند از آن استفاده کند. افرادی که بیماری های کلیوی و کبدی مزمن دارند، به علت کاهش سطح این آنزیم ها، در معرض خطر کاهش سطح ویتامین D فعال هستند.
بیماری های ارثی یا اکتسابی نیز ممکن است عملکرد این آنزیم ها را مختل کنند و میزان ویتامین D فعال بدن را کاهش دهند.
عوارض احتمالی کمبود ویتامین D
جدی ترین عوارض کمبود ویتامین دی شامل موارد زیر است:
- کاهش کلسیم خون (هیپوکلسمی)
- کاهش فسفات خون (هیپوفسفاتمی)
- راشیتیسم (نرمی استخوان در دوران کودکی)
- نرمی استخوان در بزرگسالی (استئومالاسی)
با این حال، این عوارض با گذر زمان کمتر شده اند، زیرا بسیاری از غذاها و نوشیدنی ها با ویتامین D غنی شده اند.
علائم کمبود ویتامین دی
ناکافی بودن(insufficiency) این ویتامین در بدن به این معناست که سطح ویتامین D بدن از حالت عادی پایین تر است. این مسئله بسیار شایع است. هیچ علامتی هم ندارد. با این حال، ناکافی بودن ویتامین D معمولاً با موارد زیر همراه است:
- کاهش جذب کلسیم از طریق روده ها
- کاهش تراکم استخوان (استئوپنی) و پوکی استخوان (استئوپروز)
- کاهش خفیف سطح کلسیم خون
- افزایش هورمون پاراتیروئید (که خوردگی استخوان را افزایش می دهد)
- افزایش احتمال زمین خوردن فرد و احتمال شکستگی استخوان
همه ی این موارد به طور جدی بر کیفیت زندگی فرد اثر می گذارند. بنابراین، برای حفظ قدرت استخوان ها، تشخیص و درمان کمبود ویتامین دی بسیار مهم است. درمان این کمبود بر پیشرفت کارایی بخش های دیگر بدن (از جمله ماهیچه ها، سیستم ایمنی و سیستم های قلبی-عروقی) تأثیر می گذارد. البته، این موضوع نیازمند تحقیقات بیشتری است.
جلوگیری از کمبود ویتامین D
همانطور که خواندید، میزان ویتامین D مورد نیاز بدن به عواملی نظیر رنگ پوست، زمان قرار گیری در نور آفتاب، رژیم غذایی و بیماری های زمینه ای بستگی دارد.
طبق سایت پزشکی آپتودیت، به طور کلی، بزرگسالان باید روزانه 800 واحد (معادل 20 میکروگرم) ویتامینD مصرف کنند تا سطح این ویتامین در خون آنان نرمال بماند. افراد مسن تری که زمان زیادی را در خانه به سر می برند، ممکن است حتی با مصرف این مقدار هم دچار کمبود ویتامین دی شوند.
کودکان باید از بدو تولد هر روز 400 واحد (معادل 10 میکروگرم) مکمل ویتامین D استفاده کنند. معمولاً این میزان ویتامین D در مولتی ویتامین های مخصوص نوزادان و کودکان وجود دارد. در برخی کشورها قطره هایی وجود دارد که فقط حاوی ویتامین D است.
هرچند تابش آفتاب به پوست یکی از شیوه های تأمین ویتامین D است. این روش، احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهد. به همین دلیل، روش مناسبی برای تأمین ویتامین D مورد نیاز کودکان نیست. (بزرگسالان هم بهتر است از این روش بپرهیزند.)
تجربه های خود را در قسمت «بیان نظر» به اشتراک بگذارید و به خوانندگان دیگر بگویید چگونه متوجه کمبود ویتامین D خود شدید و چگونه آن را درمان کردید.
منبع:
تیم نویسندگان
لافارر
