همه ما سهم یکسانی از صبح‌های جادویی زمستان یا تابش مطبوع نور خورشید بر روی پوست در تابستان نداریم. در بعضی افراد، مواجهه با سرما و در موارد نادر قرار گرفتن در معرض نور خورشید، باعث بروز کهیر می‌شود. کهیر یک اختلال التهابی شایع پوست است که حدود 20 درصد از جمعیت جهان را در برهه‌ای از زندگی تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال معمولاً به علت واکنش آلرژیک در اثر تماس با یک ماده حساسیت‌زا، نیش حشره یا عارضه جانبی یک دارو اتفاق می‌افتد. در این مقاله ما به بررسی انواع کهیر، علت بروز، راه‌های تشخیص و درمان‌های خانگی مربوط به آن می‌پردازیم.
کهیر چیست؟
کهیر به تورم‌های قرمز رنگ روی پوست می‌گویند که اغلب با خارش همراه است و می‌تواند در هر قسمت از بدن ظاهر شود. اندازه آن متغیر بوده و ممکن است به کوچکی نوک یک سوزن و یا به بزرگی یک بشقاب باشد. همچنین ممکن است کهیرها به یکدیگر متصل شده و کهیرهای بزرگ‌تری تشکیل دهند.
معمولاً هر کهیر طی ۲۴ ساعت و یا کمتر از بین می‌رود. اما ممکن است پس از آن، کهیرهای جدید در همان ناحیه از پوست به وجود آیند. به این ترتیب، غیر معمول نیست که پوست برای چند روز یا بیشتر، درگیر این مشکل باقی بماند.
کهیرها می‌توانند حاد یا مزمن باشند. کهیر حاد که اغلب به علت آلرژی ایجاد می‌شود، معمولاً کمتر از ۶ هفته روی بدن باقی می‌ماند؛ در حالی که برطرف شدن نوع مزمن آن، ممکن است بیشتر از ۶ هفته به طول بینجامد.
کهیر در اصطلاح پزشکی، اورتیکاریا (Urticaria) نامیده می‌شود. اگر تورم‌های بزرگ و عمیق‌تری در زیر پوست به وجود بیاید، به آن آنژیواِدِم می‌گویند. آنژیوادم ممکن است همراه با کهیر ایجاد شود. این عارضه غالباً موجب تورم پلک و یا لب‌ها می‌شود.
نکته: در صورت بروز التهاب پلک و لب، سریعاً با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
نشانه‌ها و علائم کهیر
شایع‌ترین علائم این ناراحتی پوستی عبارتند از:
- تورم‌های قرمز یا صورتی‌رنگ
- تورم‌هایی که به تنهایی یا به صورت دسته‌ای در نقاط مختلف بدن ایجاد شده یا در یک ناحیه وسیع از بدن به یکدیگر متصل می‌شوند.
- تورمی که طی ۲۴ ساعت از بین برود اما مجدداً در قسمت دیگری از بدن ظاهر شود.
این ضایعات پوستی معمولاً با خارش، سوزش و احساس درد همراه هستند.
بعضی افراد همیشه در یک نقطه ثابت کهیر می‌زنند. این عارضه معمولاً با قرارگرفتن در معرض یک محرک خاص به وجود می‌آید و متخصصان پوست آن را «کهیر ثابت» می‌نامند. این نوع می‌تواند در اثر مصرف داروی خاص یا قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید رخ دهد.
علت کهیر چیست؟
کهیر معمولاً التهاب پوستی ناشی از واکنش بدن به مواد حساسیت‌زا است. بعضی از مواد و عواملی که می‌توانند باعث ایجاد آلرژی شوند؛ عبارتند از:
- غذاها، مانند میوه‌ها (مخصوصاً مرکبات)، شیر، تخم مرغ، بادام زمینی، آجیل درختی، برخی روغن‌ها و بعضی غذاهای دریایی
- داروها
- نیش حشرات
- حیوانات
- گرده گل و گیاه
- لمس موادی که به آن حساسیت دارید مانند لاتکس
- تزریق مواد حساسیت‌زا جهت درمان آلرژی (شات آلرژی)
سایر علت های کهیر عبارتند از:
- عفونت‌ها، از جمله سرماخوردگی و عفونت‌های ناشی از برخی باکتری‌ها و قارچ‌ها
- بعضی از بیماری‌ها مانند اختلالات تیروئیدی یا انواعی از بیماری‌های خودایمنی مانند واسکولیت (التهاب رگ) و لوپوس
- عوامل فیزیکی مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید (کهیر خورشیدی)، گرما، سرما و حتی آب
- تعریق ناشی از فعالیت بدنی (کهیر کولینرژیک)
- استرس
- فشار روی ناحیه‌ای از پوست مثل نشستن طولانی مدت در یک مکان
- تماس با مواد شیمیایی
- خاراندن پوست
این محرک‌ها به سرعت منجر به بروز کهیر می‌شوند؛ به نحوی که ممکن است بدن بعد از ۲ ساعت به آن‌ها واکنش نشان دهد.
آیا کهیر قابل انتقال به دیگران است؟
کهیر مسری نیست. با این حال، عامل ایجادکننده آن ممکن است قابل انتقال به دیگران باشد. اگر عفونت‌هایی مانند هپاتیت ب، آنفولانزا، سرماخوردگی و مونونوکلئوز (بیماری بوسه) باعث بروز کهیر شوند، این عفونت‌ها می‌توانند به دیگران سرایت کنند.
اگر کهیر درنتیجه آفاتی مانند هیره گردوغبار ایجاد شود، سایر افرادی که در نزدیکی فرد مبتلا هستند، واکنش بدنی مشابهی خواهند داشت.
کهیر چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان معمولاً با یک معاینه ساده پوست، قادر به تشخیص کهیر هستند. اما تشخیص علت آن، مخصوصاً در مواردی که بیش از ۶ هفته روی پوست مانده باشد، کمی دشوار است.
پزشکان برای تشخیص علت این نوع از تورم‌های پوستی، سابقه پزشکی شما را بررسی کرده، سؤالاتی می‌پرسند و معاینه فیزیکی انجام می‌دهند. آزمایش‌های زیر نیز ممکن است برای تشخیص بهتر و سریع‌تر توسط پزشک تجویز شود:
- تست آلرژی (از طریق پوست یا آزمایش خون)
- آزمایش خون (برای رد احتمال ابتلا به بیماری یا عفونت)
- نمونه‌برداری از پوست
نکته: در نمونه‌برداری، متخصص پوست یک تکه کوچک از پوست محل درگیر را برمی‌دارد تا آن را زیر میکروسکوپ بررسی کند.
درمان کهیر
رایج‌ترین روش درمان کهیر خفیف و متوسط، مصرف آنتی‌هیستامین غیر خواب‌آور است. آنتی‌هیستامین باعث تسکین علائمی مانند خارش پوست می‌شود.
در صورتی که کهیر مزمن داشته باشید، متخصص پوست برای شما آنتی‌هیستامین تجویز می‌کند. برای جلوگیری از بروز مجدد این مشکل پوستی، این دارو باید دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف شود.
نکته: بعضی از آنتی‌هیستامین‌ها خواب‌آور هستند، ولی بعضی دیگر نه. حتماً در این مورد از پزشک خود بپرسید.
درمان دارویی
علاوه بر آنتی‌هیستامین‌ها، متخصصان پوست برای درمان این عارضه پوستی، داروهای دیگری نیز تجویز می‌کنند، مانند:
- کورتیکواستیروئیدها. این داروها، مانند پردنیزون، برای کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند، زیرا در صورت استفاده بلندمدت منجر به بروز عوارض جانبی دیگری می‌شوند.
- داپسون. این آنتی‌بیوتیک، قرمزی و التهاب را کاهش می‌دهد.
- اومالیزوماب. دارویی تزریقی است که به مبتلایان به کهیر مزمن ایدیوپاتیک (با علت ناشناخته) کمک می‌کند. این نوع تورم پوست، ممکن است برای ماه‌ها و یا حتی سال‌ها روی پوست باقی بماند.
- برخی داروهای ضدالتهاب دیگر
هر دارویی ممکن است باعث عوارض جانبی شود. از پزشک خود درباره عوارض جانبی این داروها بپرسید.
برای درمان بعضی از کهیرها و یا آنژیوادم (نوعی بیماری شبیه به کهیر پوستی، که در آن تورم به صورت عمیق‌تر در پوست به وجود می‌آید) نیاز به تزریق اپی‌نفرین (آدرنالین) وجود دارد.
درمان کهیر مزمن
سازمان غذا و داروی آمریکا، آنتی هیستامین‌ها و داروی اومالیزوماب را برای درمان کهیر مزمن ایدیوپاتیک تایید کرده است. البته اثربخشی این داروها نیز قطعی نیست.
تحقیقات نشان داده‌اند بیش از ۵۰ درصد از افرادی که مبتلا به کهیر مزمن ایدیوپاتیک هستند، با مصرف آنتی هیستامین بهبود پیدا نمی‌کنند.
اومالیزوماب که به روش زیر جلدی تزریق می‌شود، می‌تواند منجر به تسکین کهیر مزمن ایدیوپاتیک و خارش ناشی از آن شود. طی مطالعات صورت‌گرفته، ۳۶ درصد از بیمارانی که تحت درمان با اومالیزوماب قرار گرفته‌اند، بعد از درمان هیچ نشانه‌ای از خارش و التهاب پوستی نداشته‌اند.
راه‌های کنترل کهیر
کهیر خفیف غالباً به داروی خاصی احتیاج ندارد. شما می‌توانید با گذاشتن یک پارچه سرد روی آن یا دوش آب سرد، خارش خود را تسکین دهید.
اگر دچار واکنش‌های آلرژیک مانند تنگی نفس شدید، از پزشک بخواهید برای شما دستگاه تزریق خودکار اپی‌نفرین تجویز کند. با تزریق این دارو درون عضله ران، واکنش‌های آلرژیک شما متوقف می‌شود. توصیه‌های پزشک را درباره میزان و نحوه استفاده از این دارو جدی بگیرید.
درمان‌های خانگی و سبک زندگی
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، کهیر مزمن می‌تواند برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها روی پوست باقی بماند. این نوع کهیر ممکن است برای خواب، کار یا سایر فعالیت‌های شما مشکل ایجاد کند. نکات زیر می‌تواند به شما در کنترل آن کمک کند:
- از محرک‌ها اجتناب کنید. این محرک‌ها ممکن است شامل انواع غذاها، داروها، گرده گیاهان، شوره پوست حیوانات خانگی، لاتکس و نیش حشرات باشد. اگر فکر می‌کنید یک دارو باعث ایجاد کهیر شده است با پزشک در این‌باره صحبت کنید. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که استرس یا خستگی مفرط هم می‌تواند باعث ایجاد این ناراحتی پوستی شود.
- از سرما استفاده کنید. برای تسکین ناحیه درگیر خارش، آن را با یک پارچه خنک بپوشانید یا برای چند دقیقه یک تکه یخ روی آن بمالید. (یخ می‌تواند باعث سوختگی شود. مدت تماس مستقیم یخ با پوست را طولانی نکنید.)
- با آب سرد حمام کنید. برای بعضی افراد حمام کردن با آب سرد می‌تواند خارش را برای مدت کوتاهی تسکین دهد.
- از کرم یا لوسیون ضد خارش استفاده کنید. می‌توانید از کرم‌های حاوی منتول برای تسکین خارش استفاده کنید.
- لباس‌های نخی آزاد و دارای بافت نرم بپوشید. از پوشیدن لباس‌های زبر، تنگ یا پشمی اجتناب کنید.
- از پوستتان در برابر نور خورشید محافظت کنید. نیم ساعت پیش از خروج از خانه از ضد آفتاب استفاده کنید. هنگامی که بیرون از خانه هستید سعی کنید در سایه بمانید.
- علائمتان را ثبت کنید. مواردی مانند مکان و زمان ایجاد کهیر، کاری که انجام می‌دادید و چیزی که می‌خوردید را ثبت کنید. این کار به شما و پزشکتان در تشخیص محرک‌های ایجاد کهیر کمک می‌کند.
سخن پایانی
برای اکثر مردم، کهیر مسئله‌ای جدی نیست. کهیر در کودکان هم اغلب به دلایل آلرژیک به وجود می‌آید و با تشخیص محرک آن، معمولاً قابل کنترل است.
کهیر مزمن اغلب خودبه‌خود و طی یک سال از بین می‌رود. البته در بعضی افراد، برای مدتی از بین رفته ولی مجدداً به وجود می‌آید. همچنین این اتفاق ممکن است تا ماه‌ها و سال‌ها تکرار شود.
اگر این عارضه روی پوستتان باقی ماند و یا شدیدتر شد، باید به سراغ مراقبت‌های پزشکی بروید. چنین مسئله‌ای می‌تواند نشانه یک بیماری داخلی باشد.
در برخی موارد بعضی افراد دچار تورم شدید می‌شوند و نیاز به رسیدگی فوری پزشکی پیدا می‌کنند. اگر کهیر پوستی با مشکلات تنفسی یا مشکل در بلع همراه بود، باید سریعاً تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرید.
تجربه شما از ابتلا به کهیر پوستی
آیا تا به حال این مشکل را تجربه کرده‌اید؟ چه عواملی باعث بروز کهیر در شما شده و چه روش‌هایی به رفع آن کمک کرده است؟ تجربیاتتان را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://www.aad.org/public/diseases/itchy-skin/hives
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8630-hives
https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/skin-hair-and-nails/urticaria-hives
تیم نویسندگان
دکتر مهدیه بهشادفر
