محلول ضد ریزش مو با بهره‌گیری از گیاهان دارویی

بیش از 80 درصد مردان و تقریباً نیمی از زنان در طول زندگی خود ریزش موی شدید و طاسی را تجربه می‌کنند. برای بسیاری از این افراد، کم‌پشت شدن مو معمولاً قبل از میان‌سالی شروع می‌شود. طبیعی است که برخی به دنبال محلول ضد ریزش باشند و بسیاری نیز برای ریزش مو به محلول های گیاهی برای درمان ریزش مو روی آورند.

در حالت عادی روزانه بین 50 تا 100 تار مو با کامل شدن چرخه رشد خود می‌ریزند. اما زمانی که ریزش مو بیش‌ از‌ حد طبیعی و غیرعادی شده و سرعت آن از رشد مو بیشتر شود، منجر به بیماری آلوپسی یا طاسی خواهد شد. رایج‌ترین نوع طاسی در مردان و زنان زمانی اتفاق می‌افتد که فولیکول‌های مو به تغییرات هورمونی بیش‌از‌حد حساس شوند و سلامت خود را از دست بدهند. درنتیجه، مرحله رشد مو کوتاه و در نهایت متوقف می‌شود. طاسی با بالا رفتن سن شیوع بیشتری پیدا کرده و از هر چهار مرد یک نفر را تا سن 30 سالگی درگیر می‌کند.

برای درمان ریزش مو راه‌ها و شیوه‌های متفاوتی پیشنهاد می‌شود اما معمولاً درمان‌هایی بیشترین احتمال اثربخشی را دارند که علت زمینه‌ای ریزش مو را برطرف کنند و باعث تحریک رشد مو شوند. یکی از این راه‌ها، استفاده از گیاهان و عصاره‌های طبیعی است. در ادامه به بررسی برخی گیاهان اثربخش در درمان ریزش مو خواهیم پرداخت.

درمان‌های احتمالی آلوپسی (طاسی)

شاید شنیدن این موضوع برایتان عجیب باشد که با وجود آنکه افراد زیادی در دنیا درگیر بیماری آلوپسی آندروژنیک (ریزش مو با الگوی مردانه یا زنانه) هستند اما برای درمان آن تنها یک داروی مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا وجود دارد! احتمالاً نام این دارو را شنیده‌اید؛ ماینوکسیدیل. این دارو در ابتدا به‌عنوان داروی خوراکی ضد فشار خون معرفی شد اما به دلیل اینکه یکی از اصلی‌ترین عوارض این دارو پرمویی بود، بعدها شکل موضعی آن برای تحریک رشد مو استفاده شد. تا به امروز، محلول ضد ریزش ماینوکسیدیل موضعی اصلی‌ترین درمان آلوپسی آندروژنیک شناخته شده است و حتی برای انواع دیگر ریزش مو نیز مصرف می‌شود و در ساخت برخی تونیک ضد ریزش مو نیز به کار می‌رود.

آیا ماینوکسیدیل عوارض دارد؟

ماینوکسیدیل موضعی با اینکه دارویی بی‌خطر است اما گاه استفاده از آن عوارض جانبی نیز دارد. یکی از شایع‌ترین عوارض آن، درماتیت (التهاب پوستی) است. از نشانه‌های این عارضه می‌توان به خارش و پوسته پوسته شدن پوست اشاره کرد. البته این عارضه در ماینوکسیدیل 2 درصد نسبت به 5 درصد کمتر دیده شده است. با وجود اینکه امکان ایجاد واکنش آلرژیک به این دارو بسیار کم است، اما در صورت بروز آن بهتر است استفاده از انواع مختلف داروی ماینوکسیدیل متوقف شود.

با توجه به اینکه برای درمان آلوپسی، ماینوکسیدیل تنها داروی مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا است، عدم امکان استفاده از آن به دلیل واکنش‌ آلرژیک برای افراد دچار طاسی ناامیدکننده است. اینجاست که می‌توان از طبیعت برای این افراد کمک گرفت.

عصاره‌های گیاهی مختلفی وجود دارند که اثرات ضد ریزش مو داشته و می‌توانند جهت کاهش غلظت ماینوکسیدیل، بدون از بین بردن اثربخشی آن، به محلول‌‌های ضد ریزش مو اضافه شوند.

به غیر از کاهش ریزش مو، هریک از این گیاهان فواید دیگری هم برای مو و پوست سر دارند، مانند خواص تغذیه‌کننده، ضدمیکروب، ضدقارچ و مقابله با اثرات منفی نور خورشید.

گیاهان مفید در محلول ضد ریزش

از جمله گیاهان بسیار مفیدی که برای ساخت محلول‌های ضد ریزش مو استفاده می‌شوند می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• رزماری
• کنجد
• سیاه دانه
• زیره سیاه
• مورد سبز
• گزنه
• چوب سدر

در ادامه خواص هریک از این گیاهان برای مو و پوست سر آورده شده است:

درمان ریزش مو با رزماری

تحقیقات متعددی وجود دارد که نشان‌دهنده تأثیر گیاه رزماری در درمان ریزش مو و طاسی است. از جمله این تحقیقات موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

در تحقیقی که در سال 2013 در رابطه با فعل و انفعالات گیرنده‌های مولکولی در موش‌های مبتلا به ریزش مو ناشی از تستوسترون صورت گرفت، مشخص شد که روغن رزماری یک داروی طبیعی مناسب برای رشد مو است.

در تحقیقی دیگر در سال 2015 روغن رزماری با ماینوکسیدیل مقایسه شد. در این تحقیق گروهی از افراد مبتلا به آلوپسی آندروژنیک به مدت 6 ماه از روغن رزماری و گروهی دیگر از ماینوکسیدیل استفاده کردند. در 3 ماه اول، تغییری در رشد موی هیچ یک از دو گروه دیده نشد اما در پایان 6 ماه، رشد مو در هر دو گروه به شکل قابل توجهی دیده شد. گروهی که با روغن رزماری تحت درمان قرار گرفتند، رشد موی بیشتری نسبت به گروه دیگر داشتند، اما این تفاوت چندان چشمگیر نبود. به همین دلیل تأثیر هر دو ماده تقریباً برابر دانسته شد. این نتایج نشان داد که روغن رزماری نیز می‌تواند باعث افزایش رشد مو در دراز مدت شود.

آیا استفاده از رزماری در محلول ضد ریزش برای انواع دیگر ریزش مو نیز مؤثر است؟

تعداد کمی از دیگر تحقیقات نشان می‌دهند که روغن رزماری ممکن است باعث بهبود انواع دیگر ریزش مو شود. برخی از مطالعات، مانند تحقیقی که در سال 2017 صورت گرفت، نشان می‌دهند که روغن رزماری ممکن است برخی قارچ‌ها و باکتری‌ها را از بین ببرد. بنابراین، هنگامی که ریزش مو به دلیل عفونت یا وجود بیماری در پوست سر باشد، روغن رزماری ممکن است به بهبود این شرایط کمک کند.

علاوه بر این نتایج که نشان‌دهنده تأثیر گیاه رزماری در تحریک رشد مو است نتایج دیگری نیز به دست آمده است که نشان می‌دهد اسانس روغنی رزماری می‌تواند برای جلوگیری از سفیدی زودرس و شوره سر هم مفید باشد. همچنین ممکن است به بهبود خشکی یا خارش پوست سر هم کمک کند.

همچنین از آنجایی که رزماری سرشار از آنتی اکسیدان بوده و منبع خوبی از ترکیبات ضدالتهابی است، می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود گردش خون نیز کمک کند (گردش خون نقش مهمی در رشد مو دارد زیرا منجر به اکسیژن‌رسانی و تغذیه بهتر فولیکول‌های مو می‌شود).

کنجد

دانه کنجد حاوی انواع مواد مغذی عالی است و به همین دلیل خواص فراوانی برای مو و پوست سر دارد؛ از این رو استفاده از روغن کنجد در ساخت محلول ضد ریزش جایگاه ویژه‌ای دارد. برخی از خواص روغن کنجد عبارت‌اند از:

• ضد التهاب
• ضد تحریک پوستی
• ضد باکتری
• ضد قارچ
• آنتی اکسیدان
• کاهش ریزش مو
• کاهش نازک شدن و کم‌پشتی مو
• مرطوب‌کننده
• صاف‌ و نرم کننده تارهای مو

البته نحوه استخراج روغن کنجد در سلامت آن بسیار مهم است. عدم رعایت بهداشت دستگاه‌ها و مراحل استخراج روغن، باعث آلودگی قارچی روغن می‌شود.

مواد مغذی موجود در روغن کنجد عبارت‌اند از:

• ویتامین B1
• کلسیم
• زینک
• مس
• فسفر
•  آهن
• منیزیم
• منگنز
• اسیدهای چرب سالم (پالمیتیک اسید، لینولئیک اسید، اولئیک اسید، استئاریک اسید، امگا 3 و امگا 6)

سیاه‌دانه (Black Cumin)

این گیاه با دانه‌های کوچک و سیاه یکی از پرکاربردترین گیاهان دارویی در سراسر دنیا است. سیاه‌دانه حاوی ترکیبات مهمی مانند تیموکینون، تیمول، نیگلایسین، کارواکرول و آلفاهدرین است. این گیاه ویژگی‌های فراوانی دارد مانند:

• ضد باکتری
• ضد ویروس
• ضد قارچ
• ضد انگل
• ضد التهاب
• آنتی اکسیدان
• مقابله با آسیب‌های ناشی از نور خورشید
• مؤثر در ترمیم زخم
• مؤثر در تنظیم سیستم ایمنی بدن
• اثرات ضد سرطان پوست

زیره سیاه (Black Caraway)

گیاه زیره که به نام زیره ایرانی نیز شناخته می‌شود، سرشار از انواع مواد مغذی مانند مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها، فلاونوئیدها، ویتامین‌ها و مواد مغذی گیاهی بوده و خواص زیادی برای بدن دارد.
اثرات ضد آفلاتوکسین (سمی طبیعی که توسط نوعی قارچ تولید می‌شود)، آنتی اکسیدان و ضد میکروبی روغن زیره سیاه باعث شده است تا صنایع از آن به عنوان یک ماده نگهدارنده طبیعی و آنتی‌اکسیدان استفاده کنند.

مهم‌ترین مواد مغذی دانه زیره عبارت‌اند از:

• ویتامین A
• ویتامین C
• ویتامین D
• ویتامین E
• تیامین (ویتامین B1)
• ریبوفلاوین (ویتامین B2)
• نیاسین (ویتامین B3)
• پیریدوکسین (ویتامین B6)
• کلسیم
• منیزیم
• فسفر
• آهن

همچنین دانه‌های زیره باعث تولید سلول‌های جدید در پوست و کمک به ریختن سلول‌های مرده می‌شود؛ درنتیجه داروهای موضعی راحت‌تر به پوست سر نفوذ می‌کنند.

مورد سبز را در محلول ریزش مو به کار بگیرید

مورد سبز (Myrtle) دارای ترکیبات و اسانس‌های روغنی مختلف مانند آلفا-پینن، لینالول، اوکالیپتول، لیمونن، ترپینئول و ژرانیل استات است.

از این ترکیبات به دلیل داشتن بوی مطبوع و دلپذیر و اثرات ضدویروسی، ضدباکتریایی، ضدقارچی و آنتی اکسیدانی در محصولات آرایشی استفاده می‌شود. با توجه به اثرات گفته شده، مورد سبز برای محلول‌های رقیق می‌تواند خاصیت نگهدارنده داشته و آنها را از آلودگی میکروبی حفظ کند.

گزنه معجزه‌گر محلول‌های ضد ریزش

گزنه برای ریزش مو معجزه می‌کند.. از آنجا که التهاب پوست سر یکی از دلایل ریزش موی مزمن شناخته شده، گزنه به دلیل دارا بودن خاصیت ضد التهابی به‌عنوان ترکیبی عالی در تونیک‌های مو استفاده می‌شود.

به دلیل میزان بالای ویتامین‌های A، C، D، E، F، K،P (ویتامین F در واقع مخلوطی از دو اسید چرب ضروری برای بدن انسان است: اسید لینولنیک و اسید لینولئیک. ویتامین P هم همان فلاونوئیدها هستند که گروهی از ترکیبات شیمیایی مفید موجود در گیاهان می‌باشند) و ویتامین‌های گروه B، همین‌طور مقادیر قابل توجهی از مواد معدنی مانند سلنیوم، روی، آهن و منیزیم در گیاه گزنه، این گیاه نقش مهمی در افزایش رشد مو دارد.

چوب سدر

این باور وجود دارد که اسانس روغنی چوب سدر می‌تواند به تعادل غدد تولیدکننده چربی در پوست سر کمک کند و باعث افزایش رشد مو و کاهش ریزش مو می‌شود. همچنین این ماده دارای خواص ضدالتهابی، ضدقارچی و ضد باکتری است که می‌تواند بیماری‌های مختلفی را که منجر به ایجاد شوره سر یا ریزش مو می‌شوند، درمان‌ کند.

مخلوط عصاره چوب سدر با اسطوخودوس و رزماری نیز باعث کاهش ریزش مو در افراد مبتلا به آلوپسی آره‌آتا (ریزش موی سکه‌ای) می‌شود. روغن سدر با افزایش جریان خون در پوست سر باعث رشد و تقویت کلی مو می‌شود. همچنین این روغن از پوست سر در برابر عفونت‌های قارچی که یکی از دلایل ریزش مو است، محافظت می‌کند.

کافئین

کافئین به دست آمده از گیاهان مختلف، دارای خاصیت گشاد‌کنندگی عروق بوده و به سرعت جذب پوست می‌شود، به همین دلیل باعث افزایش جریان خون در پوست سر شده و محرکی برای رشد مو به حساب می‌آید. بعد از استفاده از شامپوهای حاوی کافئین بر روی پوست سر، تنها 2 دقیقه زمان لازم است تا این ماده کاملاً جذب پوست شود و بعد از آن می‌توانید موها را شسته و آبکشی کنید.

در واقع کافئین، اثرات دی هیدروتستوسترون را مهار می‌کند (دی هیدرو تستورسترون از هورمون مردانه تستوسترون مشتق شده و دشمن فولیکول‌های موی سر است) و بنابراین، نقش مهمی در پیشگیری از ریزش مو دارد.

مصرف کافئین به صورت موضعی، به ویژه در مردان، ممکن است تبخیر آب از اپیدرم (خارجی‌ترین لایه پوست) را کاهش داده و باعث مرطوب ماندن پوست شود. البته غلظت و دفعات استفاده از کافئین در گرفتن نتیجه مثبت از آن بسیار اهمیت دارد، زیرا استفاده بیش‌از حد از کافئین می‌تواند باعث برهم خوردن چرخه زندگی تارهای مو شده و با خسته کردن فولیکول مو، باعث ریزش شود. به همین دلیل بهتر است به جای قهوه، از محلول‌های ضد ریزش حاوی کافئین که به‌صورت علمی و تخصصی فرموله شده‌اند استفاده کنید.

مصرف هم‌زمان ماینوکسیدیل و کافئین در محلول ضد ریزش

متخصصان پوست جهت کاهش عوارض احتمالی ماینوکسیدیل (مانند قرمزی محل استفاده، تحریک پوست یا رویش ناخواسته مو در سایر قسمت‌های بدن) معمولاً مصرف دوزهای پایین آن (2 درصد) را در محلول‌های ضد ریزش توصیه می‌کنند، اما با‌این‌حال محصولات موضعی حاوی ماینوکسیدیل 5 درصد به دلیل تأثیرگذاری بیشتر و رشد سریع‌تر مو بیشتر مورد اقبال مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرند. در هر صورت اگر این محصولات موضعی باعث واکنش آلرژیک بدن شوند، مصرف آنها باید فوراً متوقف شود.

با توجه به این موضوع، متخصصین برای داشتن یک محلول مؤثر ضد ریزش مو با حداقل احتمال تحریک پوست، استفاده هم‌زمان ماینوکسیدیل و کافئین را بررسی کرده‌اند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که تأثیر ترکیب کافئین و محلول موضعی ماینوکسیدیل 2.5 درصد در درمان آلوپسی آندروژنیک بیشتر از محلول موضعی ماینوکسیدیل خالص تأثیرگذار است .

بنابراین، استفاده از محلول‌های موضعی ماینوکسیدیل به‌همراه کافئین برای کاهش ریزش مو جایگزین مناسب‌تری نسبت به سایر داروها است.

کلام آخر

افراد به دلایل زیادی از جمله عفونت، واکنش‌های سیستم ایمنی بدن، سن، تغییرات هورمونی و یا به دلایل ارثی دچار ریزش مو می‌شوند. مطابق معمول، احتمال اثربخشی درمان‌هایی که علت زمینه‌ای ریزش مو را برطرف کرده و باعث تحریک رشد مو شوند، بیشتر است. روغن‌ها و عصاره‌های گیاهی روش‌های طبیعی برای درمان هستند، اما این بدان معنا نیست که هر نوع محلول ضد ریزش مو در هر غلظت یا برای تمامی افراد بی‌خطر است. به همین دلیل استفاده از محلول‌هایی که با روشی علمی و ترکیبات متنوع تهیه شده باشند، می‌تواند در درمان دلایل مختلف ریزش مو مؤثرتر بوده و همچنین احتمال بروز عوارض جانبی مانند تحریک و حساسیت را نیز کاهش دهد.

حالا شما بگویید

آیا تجربه‌ای از درمان ریزش مو با محلول‌ ضد ریزش دارید؟در قسمت نظرات این مقاله می‌توانید تجربه استفاده از ترکیبات ضد ریزش گیاهی را با ما و سایر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید