شتاب بخشیدن به درمان با سینما: بینش، انگیزش، اراده و ایستادگی
«کتاب سیاه» فیلم خوش ساخت، گیرا و ماندگار «پل ورهوفمن» هلندی از ارزشمندترین فیلم‌هایی است که می‌توان برای روان درمانی افراد به شدت افسرده، نگران و مضطرب از آن سود جست. این فیلم به ویژه مانند فیلم «بربادرفته» برای روان درمانی دختران و زنان دچار اختلال افسردگی ژرف و سترگ (ماژور) همراه با «درماندگی آموخته شده» و «اندیشه‌های خودکشانه»، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال سازگاری، اختلال شخصیت‌های افسرده – منتقد (دپرسیو)، پرهیزگرا- مردم گریز (اوویدنت) و وابسته – منفعل (دیپندنت) بسیار سودمند و اثرگذار است. فیلم همچون فیلم «زمستان اورلوگز»، رویارویی راستی و درستی با دروغ و دورویی را آشکارا نشان می‌دهد و نمایان می‌سازد.
بیشتر بدانید : معرفی 5 فیلم برای کمک به درمان آسیب های روانی
شیرهای جوان
«شیرهای جوان» با بازی گیرای «مارلون براندو» از ساخته‌های قدیمی است که نه فقط در فیلم درمانی فردی، که در فیلم درمانی جمعی و ملی نیز سودمندی فراوان دارد. فیلم همچون فیلم‌های «پرش» (جامپ) و «آمین» چگونگی رشد خودشیفتگی جمعی و ملی بیمارگونه رو به روان پریشی را آشکارا به تصویر می‌کشد. شکاف و گسست‌های اجتماعی – اقتصادی ژرف و سترگی، بستر مناسب و خاک حاصلخیزی برای کاشت و پرورش اندیشه‌های تندروانه سیاسی – فرهنگی و مذهبی بوده و هست. این فیلم به خوبی رشد و گسترش اندیشه‌ها و آرمان‌های تندروانه و افراطی همچون «نازیسم» را در بستر حاصلخیز فقر اجتماعی – اقتصادی برآمده از فروداشت (تحقیر) آلمان در پی شکست در جنگ جهانی نخست را نشان می‌دهد که پینه دوز بی اعتبار تابستان و استاد معتبر اما فصلی اسکی، با کدامین آرزو و رویاها دل به «هیتلر» و «نازیسم» می‌بندد.
فیلم‌های فراموش ناشدنی فراوانی به برآمدن پدیده اجتماعی -سیاسی «نازیسم» پرداخته اند، اما کمتر فیلمی همچون «شیرهای جوان» و «پرش» (جامپ) ریشه‌ها و سرچشمه‌های آن را مورد واکاوی، بازنگری و پرسش قرار داده اند. اما این یگانه کاربرد درمانی فیلم «شیرهای جوان» نیست؛ تماشای فراز و فرود زندگی آدمیان در چالش و کشمکش «جبر» و «اختیار» و چگونگی شکل گرفتن سرنوشت آنها در پرتو این چالش و کشمکش، بی گمان آموزنده است. آدمی‌م وجودی رها از خطا و اشتباه نبوده و نیست. اما کاربرد بسیار مهم فیلم «شیرهای جوان» که تاکنون از آن ننوشته ام، سودی است که می‌توان از این فیلم در درمان ویژگی‌های آسیب رسان شخصیت‌های کلاستر C و D (به ویژه شخصیت پرهیزگرا- مردم گریز) برد. فیلم «شیرهای جوان» درست مانند فیلم تکرارناشدنی و بی همتای «رگبار» «بهرام بیضایی» می‌تواند مراجعان و بیماران دچار ویژگی‌های ژرف و پررنگ و اختلال شخصیت‌های کلاستر C و D و به ویژه شخصیت پرهیزگرا- مردم گریز (اوویدنت) را درباره ویژگی‌ها و اختلال شخصیت خودشان به «بینش» رسانده و به این ترتیب بنیاد نخست را در راستای روان درمانی ایشان فراهم آورد.
فیلم به زیبایی هر چه تمام‌تر به فروداشت (تحقیر)های رایج مردانه در سربازخانه می‌پردازد و نشان می‌دهد چه سان سرباز ریزنقش امریکایی به دلیل ظرافت پیکری و لطافت روحی – روانی و گرایشش به کتاب و ادبیات (برای نمونه «اولیس» جیمز جویس) مورد سرزنش، نکوهش و فروداشت قرار می‌گیرد تا از کوره در برود و شکیبایی همیشگی اش رو به خشم و ستیز نهد. سرباز لطیف و ظریف خوددار، خواستار رویارویی در مبارزه مشت زنی می‌شود و هرچند در نخستین دوئل دونفره شکست خورده و سرافکنده می‌شود، اما پا پس نمی‌کشد، پشتکار می‌جوید و فنون مشت زنی می‌آموزد تا در دوئل بعدی، پیروز و سرافراز حریف توانمند را با شکست بدرقه کرده و آبرو و اعتبار از آن خود سازد.
این گونه است که با دگرگون ساختن خود در نماهای پایانی فیلم، قهرمان دلاورتر از خود را با فداکاری از غرق شدن نجات می‌دهد و خود و او را از مرگ رهایی می‌بخشد. «ایستادگی و خستگی ناپذیری» (پشتکار) در راستای دگرگونی، سومین رکن ضروری برای درمان ویژگی‌های پررنگ و اختلالات شخصیتی، پس از به دست آوردن «بینش» و «انگیزه و اراده دگرگونی» به عنوان دو پشتوانه نخست و بنیادین درمان است. اگر «آقای حکمت» را (آن مرد شرمگین، نیک گفتار، راست کردار و دوست داشتنی فیلم «رگبار» با بازی هنرمندانه و از یاد نرفتنی شادروان «پرویز فنی زاده») بهترین و هویداترین نما در راستای به بینش رساندن مراجعان و بیماران دچار ویژگی‌های ژرف و پررنگ و اختلال شخصیت پرهیزگرا- مردم گریز (اوویدنت) بدانیم، بی گمان فیلم فراموش ناشدنی «شیرهای جوان» را باید فیلمی تمام عیار و یگانه در پدید آوردن «انگیزه» و «ایستادگی» در راستای دگرگونی ویژگی‌های ژرف و پررنگ این شخصیت دانست.
کارتون شرک
کارتون نام آور و دوست داشتنی «شرک» به خوبی می‌تواند نماد و نمایشگر «پذیرش خویشتن» باشد. این غول زمخت نازیبای سبزفام اما دلنشین و دوست داشتنی به گونه‌یی اثرگذار می‌تواند از سوی روان درمانگر باورمند به مکتب فیلم درمانی برای درمان زخم کهنه «پاشنه آشیل» مراجعان دچار ویژگی‌های پررنگ و نیز اختلال شخصیت پرهیزگرا -مردم گریز (اوویدنت) به کار گرفته شود. پس از نیرومندسازی «پذیرش خویشتن» (خودپذیری) و در فرآیند آموزش «مهارت‌های زندگی اجتماعی»، به گونه روزافزون و همیشگی باید «بردباری، شکیبایی و مدارا» (تولرانس) مراجع را در «برخوردها و رویارویی (مواجهه‌های اجتماعی» استوار و پایدار ساخت تا فرد نخست کم کم بیاموزد که خود به آسانی از خود پرسشگری (انتقاد) کند و سپس آهسته اما پیوسته بتواند شنیدن و پاسخ گفتن به پرسشگری‌ها، خرده گیری‌ها و موشکافی‌های دیگران را در زمره مهارت‌هایش درآورد، چرا که در این شخصیت، حساسیت بیش از اندازه‌یی به طرد شدن دیده می‌شود که ممکن است باعث گوشه گیری و انزوای آنها از جامعه شود. هنگامی که از کسی تقاضایی می‌کنند و پاسخ رد می‌شنوند، از دیگران کناره گیری می‌کنند و دچار احساس رنجش و دل آزردگی می‌شوند. در محیط کار اینان اغلب به حرفه‌های حاشیه‌یی روی می‌آورند، پیشرفت چندانی در کار خود نمی‌کنند و به دنبال اقتدار بیشتری هم نمی‌روند.
بیشتر بدانید : نقش 2 فیلم مطرح هالیوودی در درمان اختلالات وسواسی
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع:etemaad.ir
