عده‌ای فکر می‌کنند آفتاب سوختگی و ضررهای آفتاب برای پوست مخصوص فصل تابستان است، به همین دلیل در پاییز و زمستان از کرم ضد آفتاب استفاده نمی‌کنند. اگر شما هم این طور فکر می‌کنید، توصیه می‌کنیم حتماً متن زیر را بخوانید.
تأثیر نور خورشید بر پوست
نور خورشید معمولاً برای ما خوشایند است، اما همه می‌دانند که پرتوهای آن برای پوست مضر است. در حقیقت خورشید پرتو فرابنفش (UV) از خود ساطع می‌کند که پرتو فرابنفش UVB و پرتو فرابنفش UVA مشهورترین آن‌ها هستند.
پرتو فرابنفش UVB عامل آفتاب سوختگی است، اما پرتو فرابنفش UVA هنگام آفتاب گرفتن پوست را برنزه می‌کند. این دو پرتو در ایجاد پیری زودرس پوست نقش دارند و مشخص شده است که مواجهه با آفتاب ممکن است مشکلاتی جدی از جمله افزایش احتمال ابتلا به سرطان های پوستی را ایجاد کند. خوشبختانه استفاده از کرم ضد آفتاب خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با پرتو فرابنفش خورشید را کاهش می‌دهد.
آیا لازم است در فصل پاییز از ضد آفتاب استفاده کنیم؟
مصون ماندن از پرتوهای آفتاب مختص تابستان نیست. معمولاً وقتی هوا سرد و آسمان ابری است یا اینکه مشغول صرف قهوه داغ هستید، به نور خورشید توجهی نمی‌کنید؛ غافل از اینکه در این شرایط نیز پرتوهای خورشید به اندازه فصل تابستان زیان‌بار هستند. برای اینکه با آرامش خاطر از هوای پاییزی لذت ببرید، لازم است قسمت‌هایی از پوستتان را که با نور خورشید در تماس است، با یک ضد آفتاب خوب بپوشانید. در ادامه، به 5 دلیل مهم استفاده از ضد آفتاب در هوای سرد اشاره می‌کنیم.
1- هوای سرد بر پرتوهای فرابنفش تأثیری ندارد
پرتوهای UVB در طول ماه‌های سرد سال شدت کمتری دارند، اما پرتوهای UVA (عامل ابتلا به سرطان پوست) در کل ماه‌های سال، قدرت خود را حفظ می‌کنند. درست است که در روزهای سرد زمستان برای محافظت از سرما بدن خود را با لباس‌های پوشیده و ضخیم می‌پوشانید، اما صورت، گردن و دست‌های شما معمولاً بدون محفاظ هستند و سرطان پوست غالباً در همین نواحی ایجاد می‌شود. از فواید کرم ضد آفتاب در این فصل محافظت از پوست در برابر اشعه مضر خورشید است.
2- ابرها مانع عبور همه پرتوهای UVB نمی‌شوند
حدود 80 درصد پرتوهای UVB در ابر و مه نفوذ و از آن‌ها عبور می‌کنند. بنابراین پنهان شدن خورشید پشت ابر به معنای آن نیست که از پرتوهای زیان‌بار آن در امان هستید. در این مواقع با توجه به اینکه ابرها از عبور اشعه مادون قرمز جلوگیری می‌کنند، احساس گرما نمی‌کنید اما پوستتان در حال آسیب دیدن است.
3- پرتو UVA از شیشه پنجره عبور می‌کند
پرتوهای UVA تقریباً از شیشه همه منازل و خودروها عبور می‌کنند. طول موج این پرتوها نسبت به UVB بلندتر است. در حقیقت به دلیل عبور این پرتوها از شیشه خودروها، بیش از 53 درصد از سرطان‌های پوست در دست چپ یا قسمت چپ صورت ایجاد می‌شوند. هنگامی که در یک روز زمستانی آفتابی با یک فنجان چای و کتاب مورد علاقه خود کنار پنجره می‌نشینید، پوستتان کاملاً در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید قرار دارد.
4- پرتو فرابنفش در ارتفاعات شدت بیشتری دارد
به ازای هر 300 متر افزایش ارتفاع از سطح دریا، شدت تابش پرتو فرابنفش 5-4 درصد بیشتر می‌شود. در ارتفاع 1500 متری شدت تابش پرتوها 25 درصد و در ارتفاع 3000 متر حدود 50 درصد بیشتر است. به همین دلیل است که کوهنوردان حرفه‌ای همیشه از ضد آفتاب‌های مناسب استفاده می‌کنند.
5- هوای سرد عامل خشکی بیشتر پوست است
هوای سرد پوست را خشک می‌کند. برای جلوگیری از خشکی پوست، علاوه‌بر استفاده از کرم مرطوب کننده مناسب،کرم‌های ضدآفتاب با پایه مواد معدنی حاوی روغن نارگیل یا زیتون نیز می‌توانند انتخاب مناسبی باشند. همچنین خشکی لب‌های خود را با بالم لب حاوی موم زنبور عسل و خشکی دست‌ها را با کره شِی (Shea butter) برطرف کنید.
زمستان هم استثنا نیست
خلاف چیزی که تصور می‌شود، ضرر نور خورشید در زمستان کمتر نیست. در واقع برف 80 درصد از پرتوهای فرابنفش را بازتاب می‌دهد. بنابراین در زمستان پوست شما نه‌فقط در معرض پرتو فرابنفش خوشید قرار دارد، بلکه پرتوهای منعکس‌شده از سطح زمین را نیز دریافت می‌کند. این مسئله در روزهای ابری نیز صادق است. زیرا بخش اعظم پرتوهای فرابنفش از لابه‌لای ابرها عبور می‌کنند و به پوست شما می‌رسند.
نکته مهم دیگر این است که کوهنوردی و ورزش‌های کوهستانی در فصل زمستان شما را بیشتر در معرض تابش پرتوهای فرابنفش قرار می‌دهند.
در زمستان به علت سرمای هوا، گرمای نور خورشید روی سطح پوست را حس نمی‌کنید. درنتیجه متوجه سوزش ناشی از تابش این پرتوها نمی‌شوید و گمان می‌کنید در برابر خورشید محافظت شده‌اید.
دلایل استفاده از ضد آفتاب در زمستان
علاوه‌بر فواید کرم ضد آفتاب، موارد زیر لزوم استفاده از ضد آفتاب در زمستان را توضیح می‌دهد.
1- برف مواجهه با پرتوهای فرابنفش را دو برابر می‌کند
برای بیشتر افراد مقاومت در برابر بیرون رفتن و ماندن در منزل کار سختی است. در فصل زمستان خواه بیشتر اوقات خود را در نزدیکی سطح زمین بگذرانید و خواه به ارتفاعات بروید، باید بدانید که برف 80 درصد از پرتوهای فرابنفش نور خورشید را بازتاب می‌دهد. در هوای برفی مواجهه با پرتوهای مضر تقریباً دو برابر می‌شود.
2- در ارتفاعات جو رقیق‌تر است.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، در کوهستان با هر 300 متر افزایش ارتفاع از سطح دریا، پرتو فرابنفش حدود 4 درصد بیشتر می‌شود. درنتیجه میزان مواجهه با این پرتوها بسیار بیشتر از زمانی است که در ساحل دریا هستید.
3- پرتو فرابنفش A از شیشه عبور می‌کند
اگر دوست دارید پشت پنجره رو به آفتاب بنشینند و از گرمای خورشید لذت ببرید، باید بدانید که در فصل زمستان نیز پوست شما از خطر پرتوهای زیان‌بار فرابنفش A در امان نیست. شیشه و ابر از عبور پرتو فرانبفش B جلوگیری می‌کنند، اما حدود 50 تا 60 درصد پرتو فرابنفش A از شیشه عبور می‌کند.
4- در اواسط فصل زمستان زمین نزدیک‌ترین فاصله را با خورشید دارد
تغییر فصل نتیجه چرخش زمین است، نه میزان فاصله سیاره آبی ما با خورشید. در نیمکره شمالی نزدیک به دو هفته بعد از انقلاب زمستانی، زمین در نزدیک‌ترین فاصله با خورشید قرار می‌گیرد. تقریباً دو هفته پس از انقلاب تابستانی، فاصله زمین از خورشید به بیشترین میزان خود می‌رسد.
5- لایه اوزون در زمستان به نازک‌ترین حد خود می‌رسد
لایه اوزون مانند ضد آفتابی برای زمین است و با جذب پرتوهای زیان‌بار خورشید از ما محافظت می‌کند. ایران در نیمکره شمالی زمین واقع شده است. در این نیمکره لایه اوزون از اواخر آذر تا اسفند به نازک‌ترین حالت خود می‌رسد.
در فصل تابستان که معمولاً بیشتر وقت خود را خارج از خانه می‌گذرانیم و به طور طبیعی از ضد آفتاب استفاده می‌کنیم، مشکل چندانی وجود ندارد. چالش اصلی مربوط به فصل زمستان است. پس در این فصل حتماً از کت و دستکش استفاده کنید و از فواید کرم ضد آفتاب بر روی پوست خود غافل نشوید.
استفاده از کرم ضد آفتاب، اساس محفاظت از پوست
خوشبختانه، در فصول سرد هم می‌توانید در برابر پرتوهای مضر خورشید از پوست خود محافظت کنید. در هر فصل سال، اولین قدم انتخاب یک ضد آفتاب مناسب است. کرم ضد آفتاب شما باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
«طیف گسترده» باشد
در هنگام خرید به SPF ضد آفتاب توجه کنید. طیف گسترده به این معنی است که ضد آفتاب شما در برابر هر دو پرتو زیان‌بار فرابنفش A و B از پوستتان محفاظت می‌کند.
SPF 30 یا بالاتر داشته باشد
آکادمی پوست آمریکا توصیه می‌کند که از کرم‌های ضد آفتاب دارای SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید.
با پوستتان سازگار باشد
به خصوصیت پوست خود (یعنی چرب یا خشک بودن پوست) و مؤثر و بی‌خطر بودن ترکیبات کرم ضد آفتابی که قصد خرید آن را دارید، توجه داشته باشید.
کرم ضد آفتاب را باید حداقل 30 دقیقه پیش از قرار گرفتن در برابر خورشید استفاده کنید. همچنین، هر دو ساعت یک بار یا در صورت تعریق بیش از حد پوست باید آن را تجدید کنید. ممکن است لازم باشد که در هوای برفی، تعداد دفعات تجدید کرم را افزایش دهید.
انتخاب یک کرم ضد آفتاب مناسب از بین محصولات موجود در داروخانه و فروشگاه‌ها کار آسانی نیست. داروسازان با برندهای مختلف و تفاوت‌های کوچک بین محصولات موجود آشنایی کامل دارند. بنابراین بهتر است پیش از تهیه کرم ضد آفتاب، با آن‌ها مشورت کنید.
نکات و توصیه‌های دیگر
علاوه‌بر فواید کرم ضد آفتاب نکاتی که در ادامه شرح می‌دهیم، به شما کمک می‌کنند تا هنگام انجام فعالیت‌های مورد علاقه خود در زمستان، از پوستتان نیز مراقبت کنید:
کلاه بپوشید
پوشیدن کلاه در برابر هوای سرد از سر شما محافظت می‌کند. علاوه بر این، از آفتاب سوختگی پوست سر و گوش‌های شما جلوگیری می کند.
چشم‌های خود را فراموش نکنید
از آن جا که پرتوهای فرابنفش برای سلامت چشم مضرند، حتماً از عینک ضد آفتاب یا عینک مخصوص اسکی که محافظ اشعه ی فرابنفش است، استفاده کنید.
محافظت از لب‌ها را جدی بگیرید
برای محافظت از لب‌های خود، از بالم لب حاوی محافظ پرتو فرابنفش استفاده کنید.
از آفتاب و اشعه‌های مضر دوری کنید
تا حد امکان، بین ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر که تابش نور خورشید در شدیدترین حالت ممکن است، زیر نور آفتاب قرار نگیرید.
در هر فصلی از سال که باشید، آفتاب سوختگی اتفاق خوشایندی نیست. به علاوه در فصل زمستان، سرما، وزش باد، گرمای وسایل گرمایش منازل و خشکی هوا عوارض بدی برای پوست دارند. بنابراین برای اینکه بتوانید از زیبایی‌های فصل زمستان لذت ببرید، لازم است که پوست خود را از اثرات زیان بار نور خورشید مصون کنید.
نظرها و پیشنهادهای شما را در مورد فواید کرم ضد آفتاب و ضرورت استفاده از آن در فصل های سرد سال را با اشتیاق می‌خوانیم و با دقت به پرسش‌هایتان پاسخ می‌دهیم؛ پس، در قسمت «بیان نظر» با ما در ارتباط باشید.
منابع:
https://www.aad.org/media/stats/prevention-and-care/sunscreen-faqs
تیم نویسندگان
دکتر مهدیه بهشادفر
