علت کبودی زانو چیست و برای درمان آن چه باید کرد؟

معمولاً بسیاری از کبودی‌ و کوفتگی‌های زانو خفیف هستند و خودبه‌خود بهبود می‌یابند. با این‌ حال، برخی ضربه‌‌های ‌شدیدتر ممکن است به بافت عضلانی یا استخوان آسیب برسانند و روند بهبود را طولانی‌تر کنند. خوشبختانه درمان کبودی زانو با استفاده از چند راهکار ممکن است.

براساس گزارش آکادمی جراحان ارتوپد آمریکا، چهار راهکار استراحت، استفاده از یخ، فشرده‌سازی و بالا نگه داشتن زانو می‌توانند در کاهش علائم و بهبود کبودی زانو موثر باشند.

در این مقاله چگونگی ایجاد کبودی، روش درمان و تشخیص اینکه آیا کبودی زانو می‌تواند نشانه آسیب‌دیدگی‌ شدیدتر مانند شکستگی باشد یا خیر، بررسی می‌شود.

کبودی چیست؟

کبودی بدن یا کوفتگی زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌های خونی کوچک زیر پوست دچار پارگی ‌شوند، اما پوست سالم بماند. در این حالت خون از مویرگ‌های پاره‌شده به سمت بافت‌های نرم اطراف حرکت می‌کند و باعث تغییر رنگ پوست می‌شود.

سه نوع کبودی وجود دارد:

• زیرجلدی که دقیقاً زیر سطح پوست ایجاد می‌شود.
• عضلانی که در عضلات زیرین ایجاد می‌شود.
• استخوانی که با آسیب‌دیدگی استخوان ایجاد می‌شود.

کبودی استخوان معمولاً دردناک‌ترین نوع آن است و البته توسط پزشک متخصص و با بهره‌گیری از ام ‌آر ‌آی قابل‌تشخیص است، زیرا این نوع کبودی‌ها با اشعه ایکس به‌راحتی قابل ‌مشاهده نیستند.

درباره کبودی زانو باید گفت که این اتفاق ممکن است به‌دلیل آسیب‌دیدگی پوست، تاندون‌ها (زردپی)، لیگامان‌ها (رباط) یا استخوان کشکک زانو رخ دهد. همچنین احتمال دارد کبودی به‌دلیل پارگی رباط صلیبی قدامی (یکی از رباط‌های مفصل زانو) ایجاد شود.

برخی کبودی‌ها نیز بدون اینکه شما متوجه دلیل خاصی برای بروز آن‌ها بشوید رخ می‌دهند.

علائم کبودی زانو

در پوست‌های روشن، کبودی زانو ممکن است به رنگ سیاه، آبی یا بنفش و در پوست‌های تیره به رنگ بنفش تیره یا قهوه‌ای دیده شود. ممکن است در طی روند بهبودی، کبودی‌ها تغییر رنگ بدهند و زرد یا سبز شوند.

علائم احتمالی کبودی زانو عبارت‌اند از:

• درد و حساسیت به لمس
• تورم
• سفتی
• ضعف
• وجود توده یا هماتوم (‌به‌دلیل جمع شدن خون در ناحیه آسیب‌دیده)

در صورت بروز کبودی استخوان، زانو ممکن است سفت و متورم شود. این تورم روند بهبودی را طولانی‌تر خواهد کرد. با‌ توجه به آنچه گفته شد، اگر علائم دیگری بروز نکند، اغلب کبودی‌ها نگران‌کننده نیستند و به خودی‌ خود درمان می‌شوند.

دلایل ایجاد کبودی زانو

کبودی‌ زانو معمولاً به‌دلیل وارد شدن ضربه هنگام زمین‌خوردن یا برخورد زانو به جسم سخت ایجاد می‌شود. کبودی همچنین می‌تواند درپی شکستگی استخوان، پارگی تاندون یا دررفتگی مفاصل نیز ایجاد شود. احتمال کبودی در افراد مسن بیشتر است. همچنین برخی افراد راحت‌تر از دیگران دچار کبودی می‌شوند.

علت بروز کبودی بدون آسیب‌دیدگی چیست؟

گاهی اوقات، افراد دچار کبودی می‌شوند و چگونگی بروز آن را نمی‌دانند. با این حال، برخی علامت‌های ‌شبیه کبودی که در اثر آسیب‌دیدگی ایجاد نمی‌شوند، ممکن است به‌دلیل لکه‌های خونی باشند که به آن‌ها «پورپورا» گفته می‌شود. البته فراموش نکنید که پورپورا (purpura rash) کبودی نیست، هرچند که به آن شبیه است. پورپورا می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:

• مصرف داروهایی که خون را رقیق می‌کنند مانند آسپیرین یا وارفارین
• سوءتغذیه و کمبود ویتامین
• بیماری‌های التهابی مانند لوپوس
• التهاب رگ‌های خونی یا واسکولیت
• اختلالات خون‌ریزی یا اختلال لخته‌شدن خون مانند هموفیلی
• بیماری‌های کبدی مانند سیروز
• عفونت‌هایی که باعث تجمع سموم در خون می‌شوند مانند سپسیس
• برخی سرطان‌ها مانند سرطان خون

در تصویر فوق، پورپورای ایجاد شده روی پا و شباهت آن با کبودی را مشاهده می‌کنید. البته پورپورا می‌تواند شکلی بسیار متفاوت با کبودی داشته باشد و لزوماً همیشه به این شکل نیست.

در صورت مشاهده لکه‌های قرمز یا بنفشی که بدون دلیل زیر پوست ظاهر شده‌اند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

چگونه کبودی زانو را درمان کنیم؟

در صورتی که آسیب جدی نبوده و نیاز به مداخله پزشکی نباشد، کبودی زانو با اندکی صبوری و با مراقبت‌های خانگی برطرف می‌شود. کارهایی که می‌توانید انجام دهید به شرح زیر است:

• استراحت دادن به مفصل زانو
• بستن زانو به‌وسیله بانداژ نرم
• نگه داشتن زانو بالاتر از سطح قلب به‌منظور جلوگیری از تجمع خون و افزایش التهاب و تورم
• خنک نگه‌داشتن ناحیه کبودشده با کمپرس سرد (کیسه یخ پیچیده‌شده در یک حوله) چند بار در روز، هر بار به مدت 20 دقیقه. پس از برطرف شدن التهاب و ورم، می‌توانید برای رفع رنگ کبود در ناحیه ضرب‌دیده، از کمپرس گرم استفاده کنید. توجه: تا زمانی که زانو ورم دارد، از کمپرس گرم استفاده نکنید.

به این نکته توجه داشته باشید که هرگز نباید یخ را مستقیماً روی پوست قرار دهید. همچنین سعی نکنید خون جمع‌شده در ناحیه کبودی را با استفاده از سوزن تخلیه کنید. اگر توده بزرگ روی زانو بعد از گذشت چند روز کوچک نشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

مدت زمان بهبود کبودی زانو چقدر است؟

معمولاً کبودی زانو طی 2 تا 4 هفته برطرف می‌شود؛ اما روند بهبود این کبودی (در صورت کبودی استخوان) ممکن است بین 1 تا 2 ماه زمان ببرد. هرچه کبودی بزرگ‌تر باشد، زمان بهبودی آن طولانی‌تر خواهد شد.

چگونه می‌توان تفاوت بین کبودی و شکستگی زانو را تشخیص داد؟

در برخی موارد ضربه مستقیم به زانو باعث پیچ‌خوردگی یا شکستگی کشکک می‌شود. تشخیص تفاوت این آسیب‌ها ممکن است دشوار باشد.

علائم شکستگی کشکک زانو

• درد در ناحیه کشکک زانو
• احساس درد هنگام حرکت زانو به هر سمت
• تورم
• دشوار بودن دراز کردن پا
• تغییر شکل ظاهری به‌دلیل شکستگی استخوان

در صورت پیچ‌خوردگی یا شکستگی کشکک زانو، بعداز 30 دقیقه درد شدید، کبودی یا تورم ایجاد می‌شود. شکستگی معمولاً با عکس‌برداری با اشعه ایکس قابل تشخیص است. عمل جراحی، راهکار درمان شکستگی کشکک زانو است که شامل ترمیم استخوان‌های شکسته و جایگزینی کل یا بخشی از کشکک زانو می‌شود.

در چه شرایطی مراجعه به پزشک ضروری است؟

زمان رخ‌دادن آسیب و زمان بروز کبودی را به خاطر بسپارید تا بتوانید روند بهبود را پایش کنید. در صورتی که متوجه هریک از موارد زیر شدید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمائید:

• کبودی زانو بعد از گذشت 2 تا 4 هفته بهبود پیدا نکند.
• یک هماتوم بزرگ روی زانو که بعد از چند روز کوچک نشود (هماتوم معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که یک جراحت یا ضربه باعث پارگی رگ و تجمع خون در زیر سطح پوست شود. تجمع خون به پوست حالتی اسفنجی، لاستیکی و توده‌ای می‌دهد).
• علائم شکستگی یا آسیب‌دیدگی‌های جدی‌تری مانند تورم یا درد شدید در زانو به وجود آید.
• لکه‌های قرمز یا بنفشی که ناشی از آسیب‌دیدگی نباشند پدیدار شوند.
• علائم ناشی‌ از عفونت مانند تورم، چرک و احساس گرما در ناحیه زانو بروز کند.

در این شرایط به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید.

اگر فرد دچار تورم بسیار دردناک در عضلات پا، باسن، بازوها یا دست شود، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

این علائم ممکن است در اثر سندرم کمپارتمان (compartment syndrome) و همراه با درد شدید ایجاد شود. سندرم کمپارتمان باعث بالا رفتن فشار بافتی در اندام می‌شود. در پی افزایش فشار، جریان خون و در نتیجه اکسیژن‌رسانی به عضلات و اعصاب کاهش می‌یابد. اگر این عارضه به‌سرعت درمان نشود، موجب آسیب دائمی اعصاب و عضلات خواهد شد. این بیماری بسیار نادر اما خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.

کلام پایانی

کبودی زانو معمولاً یک آسیب جزئی است که طی چند هفته خود‌به‌‌خود بهبود می‌یابد، اما کبودی استخوان ممکن است با درد بیشتری همراه بوده و مدت زمان بهبودی آن طولانی‌تر باشد.

استراحت، استفاده از یخ، فشرده‌سازی و بالا نگه داشتن عضو آسیب‌دیده، چهار راهکاری هستند که می‌توانند به تخفیف علائم و بهبود آسیب‌دیدگی زانو کمک کنند. با این‌حال اگر در ناحیه زانو تورم و درد شدید احساس کردید یا کبودی شما ناشی از آسیب‌دیدگی نبود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

نوبت شما

آیا تا به حال دچار کبودی زانو شده‌اید؟ آیا کبودیتان خود‌به‌خود بهبود یافت یا به اقدامات درمانی نیاز پیدا کردید؟ از تجربه‌تان برایمان بنویسید. همچنین اگر پرسشی در این مورد دارید در قسمت نظرات مطرح نمائید تا کارشناسان ما پاسخگوی شما باشند.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید