علائم و درمان پسوریازیس سر از نوع خفیف تا شدید

پسوریازیس سر، نوعی اختلال رایج پوستی است که منجر به بروز لکه‌های برجسته قرمز رنگ و اغلب فلس‌مانندی بر روی سر می‌شود. این بیماری می‌تواند با یک یا چندین لکه ظاهر شود و یا در مواردی تمام پوست سر را فرا بگیرد. همچنین می‌تواند به پیشانی، پشت گردن و یا پشت و داخل گوش‌ها نیز گسترش پیدا کند.

پسوریازیس سر از دیگران به شما سرایت نمی‌کند. همانند انواع دیگر این بیماری، علت بروز آن همچنان ناشناخته است. پزشکان معتقدند این بیماری از طریق بروز اشکالاتی در سیستم ایمنی ایجاد می‌شود که در آن سلول‌های پوست با سرعتی بیشتر از حد معمول رشد می‌کنند و باعث بروز لکه‌هایی در پوست سر می‌شوند.

اگر این بیماری در خانواده شما وجود دارد احتمال اینکه شما نیز به آن مبتلا شوید بسیار زیاد است. تقریباً نیمی از 7.5 میلیون آمریکاییِ مبتلا به پسوریازیس (که می‌تواند هر جایی از پوست را درگیر کند)، نشانه‌های آن را در ناحیه پوست سرشان مشاهده کرده‌اند. گاهی پوست سر تنها نقطه درگیر در این بیماری است، البته این موضوع چندان رایج نیست.

پسوریازیس سر می‌تواند خفیف و تقریباً غیر قابل توجه باشد. اگرچه ممکن است در مواردی شدت آن زیاد بوده و برای مدت طولانی روی پوست باقی بماند. همچنین این بیماری می‌تواند ضایعات ضخیم و پوسته پوسته را نیز به دنبال داشته باشد.

خارش‌های شدید ممکن است خواب و زندگی روزمره فرد مبتلا را متاثر کند. در نظر داشته باشید که خاراندن زیاد موضع درگیر، می‌تواند باعث عفونت‌های پوستی و ریزش مو شود.

علائم پسوریازیس سر

نشانه‌های پسوریازیس خفیف پوست سر، می‌تواند تنها شامل ایجاد پوسته‌های کم و نازک باشد. علائم پسوریازیس سر نوع متوسط تا شدید نیز شامل موارد زیر می‌شود:

• تکه‌های فلس‌مانند قرمز و برجسته بر روی پوست
• فلس‌های پوستی به رنگ سفید مایل به نقره‌ای
• پوسته پوسته شدن شوره‌مانند
• پوست سر خشک
• خارش سر
• سوزش یا درد
• ریزش مو

پسوریازیس سر خود به تنهایی نمی‌تواند باعث ریزش مو شود؛ اما اگر با مواردی چون خاراندن زیاد و شدید، دست کاری نقاط فلس مانند، درمان‌های خشن و استرس همراه باشد، می‌تواند باعث ریزش موقت مو شود.
خوشبختانه موی شما، معمولاً بعد از اینکه پوست‌تان از این پوسته‌ها زدوده شود، مجدداً رشد خواهد کرد.

اگر هر کدام از نشانه‌های گفته‌شده را دارید به پزشک یا متخصص پوست مراجعه کنید.

چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به پسوریازیس سر هستند؟

پسوریازیس سر می‌تواند افراد مختلفی را تحت تأثیر قرار دهد، اما برخی وضعیت‌ها می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را بالا ببرند؛ مانند:

• مصرف الکل
• استرس یا افسردگی
• چاقی
• سیگار کشیدن یا مصرف مشتقات تنباکو
• مصرف نامنظم دارو‌ها
• ابتلا به دیگر بیماری‌های خود‌ایمنی

درمان پسوریازیس سر

اگر پوسته پوسته شدن خفیف، تنها نشانه مشکل شماست، ممکن است به تنهایی و بدون انجام کار خاصی بهبود یابد. هر چند گاهی اوقات ممکن است به درمان نیاز پیدا کنید. پروسه تحت کنترل در آوردن شوره شدید، ممکن است چند ماه و یا بیشتر طول بکشد.

به خاطر داشته باشید که پس از بهبودی، می‌توانید با شامپوها و مرطوب‌کننده‌های مخصوص از شعله‌ور شدن مجدد آن جلوگیری کنید.

درمان قطعی برای پسوریازیس سر وجود ندارد اما طی چند مرحله می‌توانید آن را مدیریت کنید.

درمان شما به عوامل زیر بستگی دارد :

• شدت بیماری
• واکنش‌های قبلی به درمان
• اینکه آیا در ناحیه دیگری از بدن‌تان نیز پسوریازیس دارید یا خیر
• حجم موها

درمان پسوریازیس سر را از کجا شروع کنیم؟

رایج‌ترین راه برای درمان موارد خفیف، داروهایی است که باید آن‌ها را روی پوست سرتان استفاده کنید. اگر بیماری‌تان شدیدتر است و یا در ناحیه دیگری از بدن‌تان نیز دچار پسوریازیس هستید، باید از دارویی استفاده کنید که کل بدن‌تان را درمان کند. همچنین می‌توانید از داروهای خوراکی یا تزریقی استفاده کنید.

1) جدا کردن پوسته‌ سر

یکی از اولین اقداماتی که باید انجام شود، نرم کردن و جدا کردن پوسته‌هاست. این اقدام باعث می‌شود داروها کار خود را راحت‌تر انجام دهند.

از محصولات بدون نسخه برای نرم کردن پوسته‌ها و ریزش آسان‌تر آن‌ها استفاده کنید. به دنبال محصولاتی باشید که حاوی اسید سالیسیلیک، اسید لاکتیک، اوره، پیریتیون زینک یا سلنیوم سولفید باشند.

به آرامی پوسته‌ها را با یک شانه دندانه‌ریز یا برس غیر فلزی، سست کنید. برای این منظور:

• ابتدا پوست سر خود را با استفاده از یک شامپو یا صابون حاوی سالیسیلیک اسید شستشو دهید تا پوسته‌ها جدا شوند.
• برای پوست سرتان از کرم‌های غلیظ استفاده کنید. این کار را هنگامی که پوست سرتان هنوز نم‌دار است انجام دهید تا رطوبت موجود را حفظ کند.

2) استفاده از دارو

دارو را پزشک تجویز می‌کند. نحوه مصرف آن را نیز می‌توانید از خود پزشک‌تان یا از دکتر داروساز بپرسید. اما به طور کلی لازم است موارد زیر را رعایت کنید:

• گلوله‌های پنبه‌ای را به وازلین آغشته کنید و آن‌ها را داخل گوش‌هایتان قرار دهید تا داروهایی که برای درمان پوست سرتان استفاده می‌کنید وارد گوش‌هایتان نشوند. اگر در حال درمان پسوریازیس مجرای گوش هستید نباید از گلوله‌های پنبه‌ای استفاده کنید.
• از داروها به مقدار کم استفاده کنید. آن‌ها ممکن است باعث تحریک پوست‌تان شوند؛ همچنین این داروها می‌توانند ساقه‌های مو را ضعیف و منجر به ریزش موقت مو شوند.
•  برای استفاده از روغن و یا لوسیون، موی خود را به چند دسته تقسیم کنید و دارو را روی پوست سرتان بچکانید.
• کرم یا پماد را روی پوست سرتان بمالید. بهتر است این کار را با دستکش بهداشتی انجام دهید.
• پوشاندن پوست سر با کلاه حمام برای یک مدت کوتاه، باعث می‌شود بعضی داروها بهتر عمل کنند. البته لازم است این موضوع را پزشک‌تان تجویز کند.

درمان پسوریازیس سر، نوع خفیف

ممکن است پزشک موارد زیر را به شما پیشنهاد کند:

• محصولات کول‌تار (قطران ذغال سنگ) بدون نسخه پزشک نیز در قالب شامپو ، کرم، ژل، پماد و صابون در دسترس شماست. این محصولات می‌توانند به کم کردن رشد پوست، کاهش التهابات، خارش و پوسته پوسته شدن کمک کنند. برای استفاده از شامپو، آن را روی پوست سرتان ماساژ داده و اجازه دهید قبل از آبکشی، به مدت 5 تا 10 دقیقه روی سرتان بماند. همچنین می‌توانید از دیگر محصولات قطران زغال سنگ در طول شب استفاده کنید. ایجاد لکه رنگی و بو از اصلی‌ترین اشکالات این محصولات است. بعد از آبکشی، استفاده از نرم کننده‌های غیردارویی، می‌تواند بوی نامطبوع شامپو را رفع کند.
• اسید سالیسیلیک نوعی ماده لایه‌بردار است که به صورت شامپو و صابون‌های بدون نسخه و یا با تجویز پزشک در دسترس شماست. این محصولات می‌توانند پوسته‌ها را نرم و جدا شدن آن‌ها را آسان‌تر کنند.
• شامپو‌های دارویی حاوی قطران زغال سنگ و بدون قطران زغال سنگ در انواع مختلفی در دسترس هستند. شما می‌توانید از این محصولات برای پلاک‌های پوست سرتان به صورت روزانه استفاده کنید. برای استفاده از این محصولات، حتماً دستورالعمل‌های روی محصول یا توصیه‌شده توسط دکتر داروساز را دنبال کنید.
• تزریقات درون ضایعه‌ای استروئید، می‌تواند التهابات را کاهش دهد. پزشک برای تزریق دارو به پلاک‌های پوست سرتان، از یک سوزن کوچک استفاده می‌کند. معمولاً این تزریقات در مطب انجام می‌شوند.

ممکن است استفاده از این ترکیبات برای کودکان مجاز نباشد. در صورتی که فرزند شما مبتلا به پسوریازیس پوست سر شده است، حتماً پیش از هرگونه اقدام درمانی، او را نزد پزشک متخصص پوست ببرید.

درمان پسوریازیس متوسط تا شدید پوست سر

محصولات تجویزی برای پسوریازیس سر ممکن است حاوی غلظت‌های بالاتری از اسید سالیسیلیک، قطران زغال سنگ یا هر دوی آن‌ها و همچنین سایر داروهای مورد تأیید باشند. پزشک شما ممکن است استروئیدها و انواع لوسیون‌، محلول، اسپری یا فوم را برای درمان پسوریازیس متوسط تا شدید پوست سر تجویز کند. برخی از درمان‌های موضعی مستقیماً روی پوست سر اعمال و سپس با شامپو شسته می‌شوند. از جمله:

• آنترالین؛ یک داروی تجویزی قدیمی
• کلسیپوترین؛ مشتق قوی ویتامین D
• کلسیپوترین و بتامتازون دی پروپیونات؛ مشتق ویتامین D همراه با یک استروئید قوی
• تازاروتن؛ مشتقی از ویتامین A

دستورالعمل‌های پزشک را برای تمام داروها دنبال کنید. توجه کنید که درمان ممکن است 8 هفته یا بیشتر طول بکشد. هنگامی که پسوریازیس شما برطرف شد، می‌توانید با استفاده منظم از شامپویی که حاوی قطران زغال سنگ یا سایر داروها است، از عود آن جلوگیری کنید.

درمان‌های سیستمیک و نور فرابنفش (UV)

اگر در جای دیگری از بدن تان دارای پسوریازیس متوسط تا شدید هستید، ممکن است این داروها به شما کمک کنند:

• متوترکسات؛ که سرعت آنزیم درگیر در رشد سریع سلول‌های پوست را کاهش می‌دهد.
• رتینوئید‌های خوراکی؛ که به کنترل رشد سلول‌ها کمک می‌کنند.
• سیکلوسپورین؛ که با کاهش عملکرد سیستم ایمنی، به کاهش التهابات پسوریازیس کمک می‌کند.
• داروهای بیولوژیک؛ که بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی (که در پسوریازیس فعالیت بیش از حد دارند) را مورد هدف قرار می‌دهد.

پیش از آغاز مصرف، با پزشک درباره عوارض جانبی احتمالی این دارو‌ها صحبت کنید.

• گزینه دیگر درمان این بیماری استفاده از نورفرابنفش (UV) است. مو می‌تواند از رسیدن نور به پوست سر جلوگیری کند، بنابراین اگر موی پرپشت و ضخیمی دارید تقسیم بندی موها به صورت افقی به شما کمک می‌کند. انواعی از ابزارهای دستی مانند شانه‌های فرابنفش مستقیماً نور را به پوست سر شما می‌رسانند. البته تابش فرابنفش خطرات جدی برای سلامتی دارد. یکی از جدی‌ترینِ این خطرات، سرطان پوست است. پس خودسرانه و بدون دستورالعمل پزشک متخصص پوست، از این روش استفاده نکنید.

درمان پسوریازیس سر، نوع شدید

اگر دچار پسوریازیس متوسط تا شدید پوست سر هستید، ممکن است پزشک برایتان داورهای خوراکی و یا تزریقی تجویز کند.

این داروها عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدها
• سیکلوسپورین
• متوترکسات
• آسیترتین که مشتقی قوی از ویتامین A است

از آن جایی که این دارو‌ها می‌توانند باعث بروز عوارض جانبی جدی مانند آسیب به کبد شوند، آن‌ها را فقط و فقط تحت نظارت دقیق پزشک مصرف کنید. در نظر داشته باشید که مشتقات خوراکی ویتامین‌ها، متفاوت و قوی‌تر از مکمل‌های ویتامین بدون نسخه هستند. مکمل‌های ویتامین‌های A و D معمولی کمک چندانی به درمان این بیماری نمی‌کنند.

سازمان غذا و داروی آمریکا در سال‌های اخیر، رده‌ای دارویی به نام داروهای بیولوژیک را تایید کرده است. این دارو‌ها که از طریق تزریق وریدی تجویز می‌شوند، ممکن است باعث جلوگیری از تولید بیش از حد سلول‌ها توسط پوست شوند.

طبق نظر متخصصان آکادمی پوست آمریکا 7 داروی بیولوژیک زیر می‌توانند به درمان شما کمک کنند، به شرطی که دقیقاً طبق تجویز پزشک مصرف شوند:

• آدالیموماب (Adalimumab)
• اتانرسپت (Etanercept)
• گوسلکوماب (Guselkumab)
• اینفلیکسیماب (Infliximab)
• ایکسکیزوماب (Ixekizumab)
• سکوکینوماب (Secukinumab)
• یوستکینوماب (Ustekinumab)

اقداماتی جهت بهبود خارش ناشی از پسوریازیس پوست سر

برای بهبود خارش سر ناشی از پسوریازیس می‌توانید از روش های زیر استفاده کنید:

• بعد از شست‌وشوی سر، از نرم‌کننده استفاده کنید.
• استفاده از ابزار حرارتی حالت دهنده مو (مانند سشوار و یا اتوی مو) را محدود یا ترجیحاً متوقف کنید.
• از حوله مرطوب، کمپرس سرد و یا آب سرد بر روی نقاط دچار خارش استفاده کنید.
• از شامپو‌های قطران زغال سنگ (بدون نسخه) و یا کرم‌های حاوی منتول و فنول استفاده کنید.
• هم‌چنین می‌توانید با پزشک‌تان درباره مصرف قرص‌های آنتی هیستامین بدون نسخه مشورت کنید.

در صورت عفونت چه اقدامی لازم است؟

در صورت عفونت پسوریازیس پوست سر، ممکن است با عوارضی همچون پوسته‌پوسته شدن، قرمزی، حس حرارت و حساسیت به لمس و گاهی ورم گره‌های لنفاوی مواجه شوید. عموماً پزشک برای حل این مشکل دارو‌های آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.

زندگی با پسوریازیس سر

متاسفانه هنوز روشی قطعی برای درمان پسوریازیس وجود ندارد؛ اما بسیاری از درمان‌ها می‌توانند به کنترل شدت علائم و جلوگیری از شعله‌ور شدن بیماری کمک کرده و از بازگشت آن پیش‌گیری کنند. کسانی که برنامه‌های درمان خود را دنبال می‌کنند به ندرت دچار پسوریازیس شدید پوست سر (برای مدت طولانی) می‌شوند.

کلام آخر

ابتلا به پسوریازیس پوست سر می‌تواند آزاردهنده و چالش‌برانگیز باشد. درمان‌ها معمولاً در کنترل این بیماری موثر هستند و به کاهش علائم کمک می‌کنند. آغاز درمان در سریع‌ترین زمان ممکن پس از بروز علائم می‌تواند به جلوگیری از شدت گرفتن بیماری کمک کند.
پسوریازیس پوست سر افراد را به شکل‌های متفاوتی تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری در برخی افراد گاه‌به‌گاه شعله‌ور می‌شود، در حالی که در برخی دیگر علائم ثابت‌تر بوده و به صورت مداوم وجود دارند. فراتر از جستجوی درمان، شناسایی و اجتناب از محرک‌های پسوریازیس می‌تواند به مدیریت این بیماری کمک کند.

تجربه شما

شما چه تجربه‌ای از پسوریازیس سر دارید؟ آیا فردی از نزدیکان شما در حال درمان یا کنترل پسوریازیس پوست سر است؟ تجربیات و نکاتی که گمان می‌کنید می‌تواند برای سایر افراد درگیر با این مسئله مفید باشد را با ما و سایر خوانندگان این مقاله در میان بگذارید.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید