علائم تبخال تناسلی و شیوه های درمان و پیشگیری از آن را بشناسید
تبخال تناسلی از آن دسته عفونتهایی است که با رابطه جنسی منتقل میشود. ممکن است این بیماری هنگامی انتشار یابد که هیچ تاول یا تبخالی روی بدن فرد آلوده دیده نمیشود، اما احتمال انتقال آن از طریق تماس با سطوحی مثل دستگیره در، صندلی توالت فرنگی، ظروف، وسایل و رختخواب وجود ندارد.
شناخت این بیماری و آگاهی از راههای انتقال آن به شما کمک میکند تا از آن در امان بمانید. برای مثال، ممکن است ویروس تبخال تناسلی بعد از تماس با تبخال لب در حین آمیزش منتقل شود. در این گونه موارد، تبخال دستگاه تناسلی از نوع ویروس هرپس 1 (HSV-1) است. برای کسب اطلاعات بیشتر و آگاهی از نحوه کنترل این بیماری، در ادامه با ما همراه باشید.
تبخال تناسلی چیست؟
تبخال تناسلی نوعی بیماری جنسی مسری است که زنان و مردان به آن مبتلا میشوند. عامل این بیماری، ویروسی به نام هرپس سیپملکس (HSV) است. متخصصان برآورد میکنند که از هر پنج بزرگسال آمریکایی، یک نفر به این ویروس آلوده باشد.
بسیاری از مبتلایان به این نوع تبخال، از بیماری خود بی اطلاعند، زیرا این بیماری ممکن است هیچ نشانهای نداشته باشد. برخی افراد بعد از آلودگی به این ویروس سالها دچار زخمهای تناسلی راجعه میشوند. این عفونت تا سالها در بدن باقی میماند، البته شدت علائم آن به مرور زمان کمتر میشود.
این عفونت را میتوان با دارو و مراقبتهای فردی مدیریت کرد. مبتلایان به تبخال تناسلی باید درباره این مشکل با شریک جنسی خود صحبت کنند، زیرا این بیماری مسری است. استفاده از کاندوم از دیگر راههای پیشگیری از انتقال ویروس به شریک جنسی و دیگران به شمار میرود که به حفظ سلامت جنسی کمک زیادی میکند.
هم زمان با تشخیص تبخال تناسلی، فرد مبتلا ممکن است احساسات منفی، استرس و اضطراب را تجربه کند. در این مواقع، صحبت با درمانگر میتواند در کنترل و کاهش احساسات منفی مؤثر باشد. در این موارد، مشاوره و حمایت گروهی بسیار مفید است.
علت ایجاد تبخال تناسلی
تبخال تناسلی (هرپس ژنیتال) بر اثر عفونت و ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 ایجاد میشود. حتی ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 که عامل تبخال دهانی است، میتواند باعث ایجاد ایجاد تبخال تناسلی شود.
چه عواملی احتمال ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش میدهند؟
موارد زیر، از جمله عواملی هستند که میتوانند احتمال ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش دهند:
- رابطه جنسی دهانی، معقدی و واژینال به صورت کنترل نشده و عدم استفاده از کاندوم
- شرکای جنسی متعدد
- این ویروس اغلب از طریق رابطه جنسی دهانی، مقعدی و واژینال منتقل میشود.
- تماس با تبخال لب در حین آمیزش (در این گونه موارد، تبخال تناسلی از نوع ویروس هرپس 1 (HSV-1) است)
ممکن است این بیماری هنگامی منتقل شود که هیچ زخم قابل رؤیتی وجود ندارد، اما احتمال انتقال آن از طریق تماس با سطوحی مثل دستگیرهی در، صندلی توالت فرنگی، ظروف، وسایل و رختخواب وجود ندارد. همچنین، خطر انتقال بیماری از مرد به زن بیشتر از احتمال انتقال آن از زن به مرد است.
تشخیص زمان اولین ابتلا به تبخال تناسلی
اگر برای اولین بار متوجه نشانههای تبخال شدهاید، ممکن است این اولین دوره ابتلای شما نباشد. زیرا همانطور که خواندید، این احتمال وجود دارد که در ابتلای اولیه هیچ نشانهای را تجربه نکرده باشید و پس از چند سال، عود بیماری را با علائم قابل توجهی تجربه کنید. به همین دلیل، اغلب اوقات تعیین زمان اولین ابتلا به این عفونت مشکل است. به ویژه اگر بیش از یک شریک جنسی داشته باشید. بنابراین، احتمالاً شریک جنسی فعلی شما منبع آلودگی و عفونت هرپس (تبخال) شما نیست.
اگر هرگز علائم ابتدایی عفونت را تجربه نکرده باشید، (یعنی ویروس بدون علامتی در بدن شما وجود داشته باشد) احتمالاً به دلیل نگرانی از انتقال بیماری به شرکای جنسی فعلی و گذشته خود مضطرب خواهید شد.
علائم تبخال تناسلی
تبخال دستگاه تناسلی علائم مختلفی دارد که با توجه به دفعات ابتلا به آن متفاوت است. یعنی علائم تبخال تناسلی در اولین ابتلا با دفعات بعدی فرث میکند. با این حال، بسیاری از افرادی که به عفونت هرپس سیمپلکس آلوده میشوند، ممکن است هیچ علائمی را تجربه نکنند.
علائم اولین ابتلا به ویروس
اولین مواجهه با هرپس ویروس و علائم آن در بسیاری از مبتلایان بسیار شدید است. همچنین، این نشانهها در زنان شدیدتر از مردان است. اولین علائم معمولاً چند هفته پس از آلودگی به ویروس آشکار میشود. این علائم دو تا سه هفته بعد، از بین میروند.
نشانه اولیه ابتلا به تبخال تناسلی، بروز تاولهای متعدد در ناحیه تناسلی است. زنان بیشتر در واژن، بخش بیرونی ناحیه تناسلی (فرج)، باسن، مقعد و ران نشانههای تبخال را تجربه میکنند. این بیماری بر آلت تناسلی، پوست (کیسه) بیضه، مقعد، باسن و رانهای مردان تأثیر میگذارد.
معمولاً علامت این بیماری تاولهایی است که زخمهایی دردناک دارد. تاولهای روی آلت تناسلی مردان یا قسمت بیرونی آلت تناسلی زنان ممکن است خشک و پوسته پوسته شوند و بعد از مدتی التیام یابند. ضایعات جدید در عرض ۵ تا ۷ روز پس از پیدایش اولین ضایعات گسترش مییابند. این علائم ممکن است با موارد زیر نیز همراه باشد:
- تحریک و افزایش التهاب گره های لنفاوی کشالهی ران
- نشانههای آنفلوانزا مانند درد مفاصل، تب، سردرد
- ادرار دردناک
- درصد کمی از افراد ممکن است به سردرد، تهوع، استفراغ و مشکلات ادراری دچار شوند. این نشانهها وقتی ایجاد میشوند که ویروس تبخال بر سیستم عصبی تأثیر گذاشته باشد.
- افرادی که هنگام دفع، درد و ناراحتی دارند، ممکن است بر اثر تبخال تناسلی به التهاب رکتوم یا مقعد نیز دچار شده باشند. (مردان بیشتر به این مشکل مبتلا میشوند.)
علائم مرحله نهفته
بعد از علائم اولیه، ویروس به سمت گرههای عصبی نخاع میرود و در آنجا تا یک دوره زمانی غیر فعال میماند که به آن، مرحله نهفته میگویند. هیچ نشانهای در طول این مدت بروز نمییابد.
عود (دوران بازگشت)
احتمال عود این بیماری، بهویژه در افرادی که به ویروس تبخال یا همان هرپس سیمپلکس ویروس نوع 2 مبتلا هستند، زیاد است. اما تعداد حملههای ویروس و شدت آن به مرور زمان کاهش مییابد. در این دوره، ویروس دوباره و از میان رشتههای اعصاب به سطح پوست منتقل میشود. بیماری، فشار عصبی و نور خورشید ممکن است بازگشت علائم را تحریک کند. گاهی اوقات قاعدگی نیز در تشدید این مسئله مؤثر است.
زخمها ممکن است در همان منطقه بروز علائم اولیه یا مناطق دیگر گسترش یابند. همچنین احتمال دارد تبخالها در مناطقی که به طور مستقیم در تماس نبودهاند دیده شوند (مانند اطراف مقعد، بدون اینکه فرد رابطه جنسی مقعدی داشته باشد).
50 درصد مردم پیش از عود بیماری (قبل از بروز تاولها) علائم خفیفی را تجربه میکنند. به اینها علائم اولیه (پیش نشان) میگویند. خارش، مور مور شدن یا درد ناحیه باسن، ران و لگن برخی از نشانههای اولیه بیماری است. تعداد و شدت بازگشت تبخال تناسلی بعد از سال اول کمتر میشود.
تشخیص تبخال تناسلی
پزشکان، تبخال دستگاه تناسلی را با توجه به شرح حال پزشکی و علائمی که بیمار تجربه میکند، تشخیص میدهند. تشخیص این بیماری از بیماریهای عفونی دیگری که با رابطه جنسی منتقل میشوند، بسیار مهم است.
زخمهای ناحیه تناسلی، سیفلیس و شانکروئید (آتشک) از بیماریهای عفونی دیگری هستند که ممکن است با تبخال تناسلی اشتباه گرفته شوند.
برای تشخیص این نوع از تبخال باید چندین آزمایش انجام گیرد. معمولاً این آزمایشها وجود عفونت و نوع ویروس (HSV-1 و HSV-2) را مشخص میکنند. انتخاب نوع آزمایشها به علائم، زخم و تاولهایی بستگی دارد که در زمان مراجعه به پزشک دیده میشوند.
آزمایش کشت میکروبی
کشت میکروبی در آزمایشگاه وجود ویروس سیمپلکس در زخم و تاول را مشخص میکند. هنگامی که زخمها تازه و باز هستند، احتمال تشخیص ویروس با این روش بیشتر است. هر چه، زخمها کهنهتر باشند، تشخیص ویروس دشوارتر میشود. از این رو، برای معاینه دقیقتر مراجعه در 48 ساعت ابتدایی بروز این علائم بسیار مهم است. آزمون کشت میکروبی در افرادی که اولین بار به این ویروس دچار شدهاند، حساسیت بیشتری دارد.
آزمایش خون
آزمایش خون اغلب برای افرادی (زن یا مرد) مناسب است که تصور میکنند در گذشته در معرض این ویروس قرار گرفتهاند و هیچ زخمی ندارند. این آزمایش، پادتنی را که بدن علیه این ویروس ساخته است، نشان میدهد. هر دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس با آزمایش خون تشخیص داده میشوند.
آزمایش خون مثبت، به این معناست که فرد در گذشته به این ویروس دچار شده است. اگرچه نمیتوان به طور دقیق، زمان انتقال و فرد ناقل را مشخص کرد. لازم به ذکر است که اگر آزمایش خون را خیلی زود نیز انجام دهید، ممکن است نتیجه آن منفی شود، زیرا چند هفته طول میکشد تا بدن در واکنش به ویروس پادتن بسازد. پس از آن، آزمایش پادتن برای همیشه مثبت باقی میماند.
آزمایش خون برای زوجها مفید است، اگر یکی از آنها به تبخال تناسلی مبتلا باشد و دیگری هنوز آلوده نشده باشد، میتوان از انتقال بیماری به او جلوگیری کرد. به همین دلیل، آزمایش خون اهمیت زیادی دارد.
افزون بر این، تعیین نوع تبخال، احتمال بازگشت بیماری را مشخص میکند. زیرا احتمال عود ویروس نوع 2 بیشتر از نوع 1 است.
آزمایش واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR)
آزمایش واکنش زنجیرهای پلیمراز برای شناسایی ویروس هرپس (تبخال) در سلولها، ترشحات مجاری ادراری و تناسلی، از آزمایشهای دیگر دقیقتر است. این آزمایش از کشت میکروبی و آزمایش خون بهتر و دقیقتر عمل میکند، ولی گرانتر از آنهاست. به همین دلیل، معمولاً انجام نمیشود.
چه زمانی بیشترین احتمال انتقال ویروس وجود دارد؟
بیشترین خطر انتقال عفونت ویروس، زمانی است که نشانههای عفونت فعال است، اما این مسئله احتمال انتشار ویروس را در زمانی که تاول و زخمها وجود ندارند، رد نمیکند.
محققان، میزان انتقال بیماری در زوج های غیر همجنسی را که یکی از آنها برای اولین بار درگیر عفونت شده بود، بررسی کردند. پژوهش آنان نشان داد در بازه زمانی بیش از یک سال، در 10 درصد موارد، شریک جنسی به ویروس آلوده میشود. در 70 درصد موارد نیز عفونت، زمانی منتقل میشود که هیچ گونه علائمی وجود ندارد. همچنین، استفاده از کاندوم و داروهای مهارکننده ضدویروس، احتمال انتقال عفونت به شریک جنسی را کاهش میدهد.
عوارض تبخال تناسلی در بارداری
ابتلا به تبخال تناسلی در افراد باردار گاهی اوقات میتواند عوارض جدی در پی داشته باشد. باید بدانید که:
- زنانی که اولین علائم تبخال دستگاه تناسلی را در نزدیکی زایمان مشاهده میکنند، ممکن است آن را به نوزاد خود انتقال دهند.
- برنامه ریزی دقیق در دوران بارداری و رعایت احتیاط لازم در طول بارداری و زمان تولد نوزاد، احتمال انتقال بیماری را کاهش میدهد.
- تبخال در کودکان شرایط خطرناکی را ایجاد میکند. در صورت سایقه ابتلا به این ویروس، باید پزشک در جریان قرار گیرد.
- اگر فرد پیش از بارداری به تبخال تناسلی مبتلا بوده اید، ممکن است این ویروس را به نوزاد خود منتقل کنید، هر چند احتمال آن خیلی کم است.
چنانچه تبخال تناسلیِ مادر، هنگام زایمان عود کند، به احتمال زیاد کودک او به بیماری مبتلا میشود. به همین دلیل، پزشکان درمان ضد ویروس پیشگیرانه با آسیکلوویر را در طول بارداری توصیه میکنند.
همچنین، پزشکان به زنانی که در نزدیکی زایمان خود برخی نشانههای هرپس ژنیتال را دارند، توصیه میکنند که زایمان را با سزارین انجام دهند. زنان بارداری که سابقه تبخال تناسلی ندارند اما شریک جنسی آنان سابقه تبخال لب (عموماً مربوط به ویروس هرپس نوع 1) یا تبخال تناسلی (عموماً هرپس نوع 2) دارد، باید از ارتباط جنسی دهانی، واژینال و مقعدی در سه ماهه سوم بارداری بپرهیزند. افزون بر این، در کل دوره بارداری استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی ضروری است.
ارتباط تبخال تناسلی و ویروس نقس ایمنی انسانی (HIV)
مبتلایان به تبخال تناسلی، بیشتر ممکن است به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) دچار شوند. وجود تاول، زخم و تبخال تناسلی، احتمال نفوذ مایعات و ترشحات تناسلی را به بدن شریک جنسی افزایش میدهد.
بنابراین اگر کسی تبخال دارد (ضایعات تبخال روی پوستش وجود دارند)، در طول تماس جنسی، در معرض ویروس نقص ایمنی انسانی قرار میگیرد. ویروس نقص ایمنی انسانی به راحتی از میان ضایعات پوستی منتقل میشود. استفاده از کاندوم، انتقال ویروس هرپس (عامل تبخال) و HIV (عامل ایدز) را کاهش میدهد.
روشهای درمان تبخال تناسلی
تبخال تناسلی درمان ندارد ولی با کمک داروهای ضد ویروس و مراقبتهای بهداشتی میتوانید آن را کنترل کنید. چند داروی ضد ویروس برای حل این مشکل استفاده میشوند:
- آسیکلوویر
- فامسیکلوویر
- والاسیکلوویر
این داروها بیشتر به صورت خوراکی مصرف میشوند. البته آسیکلوویر قدیمیترین و ارزانترین داروی ضد ویروس به شمار میرود. تعداد دفعات مصرف آسیکلوویر بیشتر از فمسیکلوویر و والاسیکلوویر است.
1) درمان اولین ابتلا به هرپس
دوره درمان اولین مرتبه ابتلا به این بیماری حدود 7 تا 10 روز است. در این دوره معمولاً پزشک، داروهای ضد ویروس تجویز میکند.
2) درمان اپیزودیک (حملهای)
در این نوع درمان، بیمار داروهای ضد ویروس را فقط زمانی مصرف میکند که نشانهها و پیش علامتهای تبخال بروز یابند. ممکن است درمان اپیزودیک به افرادی توصیه شود که کمتر از 6 ماه در سال دچار تبخال میشوند. متأسفانه، درمان اپیزودیک، تعداد حملههای ویروس تبخال را کاهش نمیدهد. مزیت این نوع درمان، کاهش زمان و شدت بیماری است.
اثرگذاری این درمان هنگامی بیشتر میشود که کمتر از 72 ساعت پس از شروع اولین نشانهها، آغاز شود. بنابراین، اگر سابقه تبخال تناسلی دارید، بهتر است داروهای ضد ویروس خود را همیشه در دسترس خود نگه دارید. به این ترتیب میتوانید با بروز نخستین نشانههای عود تبخال (درد، سوزش، یا مشاهده اولین نشانههای زخم)، مصرف دارو را آغاز کنید.
3) درمان سرکوبگرانه
در درمان سرکوبگرانه، بیمار هر روز مقدار کمی دارو مصرف میکند تا از بروز تبخال جلوگیری کند. این درمان علاوه بر اینکه تعداد و طول حملهها را کاهش میدهد، احتمال انتقال ویروس تبخال (HSV) به شریک جنسی را نیز کم میکند.
معمولاً پزشکان، درمان سرکوبگرانه را در موارد زیر توصیه میکنند:
- فردی سالانه ۶ بار یا بیشتر به تبخال دچار شود.
- افرادی که سیستم دفاعی آنان بر اثر ویروس نقص ایمنی (HIV)، مصرف داروهای مهارکنندهی سیستم ایمنی و عوامل دیگر ضعیف شده است.
- بیمارانی که شریک جنسی آنان تا کنون به تبخال تناسلی دچار نشده یا پادتن ضد ویروس هرپس نوع 1 یا 2 در آزمایش خون آنان مشاهده نمیشود.
- یک پژوهش نشان میدهد درمان سرکوبگرانه با والاسیکلوویر، احتمال انتقال ویروس را تا 50 درصد کاهش میدهد.
طول دوره درمان سرکوبگرانه هنوز نامشخص است. برخی متخصصان پیشنهاد میکنند که به مدت چند روز درمان سرکوبگرانه را متوقف کنید، اگر تبخال دوباره عود کرد، آن را از سر بگیرید.
بدون نیاز به درمان
درمان تبخال تناسلی راجعه، ضروری نیست. به ویژه اگر علائم بیماری گاه گاه بروز یابند و خفیف باشند. همچنین، افرادی که رابطه جنسی ندارند و احتمال انتقال تبخال در آنان مطرح نیست، ضرورتی ندارد دارو مصرف کنند.
کدام نوع درمان بهتر است؟
بسیاری از افرادی که دچار عود هرپس هستند، مطمئن نیستند که کدام درمان (درمان اپیزودیک یا سرکوبگرانه) برایشان مناسبتر است. برای انتخاب نوع درمان باید به چند عامل توجه کرد:
- دفعات ابتلا به هرپس
- شدت علائم
- احتمال انتقال عفونت به شریک جنسی
بر اساس این اطلاعات، درمان مناسب به این صورت است که:
- اگر فاصله بروز تبخالها کوتاه و علائم شدید است یا نگرانی بابت انتقال ویروس به شریک جنسی وجود ندارد، درمان سرکوبگرانه (مصرف دارو به مقدار کم ولی روزانه) گزینه درمانی مناسبی میتواند باشد.
- اگر دیر به دیر تبخال بروز میکند و شدت علائم کم آن است یا فرد رابطه جنسی ندارد، درمان اپیزودیک یا عدم درمان، انتخابهای منطقیتری به نظر میرسند.
اقدامات خودمراقبتی
علاوه بر مصرف داروهای ضدویروس، درمانهای موضعی نیز به کار میروند. درمانهای موضعی درد ناشی از علائم و زخم های تبخال را تسکین میدهند.
نشستن در آب سرد (که به آن sitz bath یا استحمام نشیمن هم میگویند)، به طور موقت درد زخم ها را کاهش میدهد. انجام این کار، به راحتی در وان حمام خانه خود یا در لگنهای ویژهای که به این منظور طراحی شدهاند، ممکن است. این لگنها در داروخانهها موجود هستند.
بعد از یک حمام آب گرم، دفع ادرار در این نوع لگنها برای زنانی که مشکلات ادراری دارند، آسانتر است. البته نباید از صابون و حمام کف استفاده کنید. تمیز و خشک نگه داشتن قسمتهای تناسلی بسیار مهم است. همچنین نباید لباس زیر تنگ و زبر بپوشید. استامینوفن (یا تایلنول) یا ایبوپروفن درد ناشی از زخمهای تناسلی را کاهش میدهد. کرمها و پمادهای بدون نسخه عموماً توصیه نمیشود.
فرد مبتلا، به مشاوره و حمایت نیاز دارد
بسیاری از افراد بعد از تشخیص تبخال تناسلی، احساس شرمندگی، ترس و پریشانی دارند. این واکنشها طبیعی هستند. لازم است یادآوری کنیم که تبخال تناسلی اختلالی است که میتوان آن را کنترل کرد. آموزش اینکه افراد مبتلا و شریک جنسی آنان چگونه از خود مراقبت کنند و با چه چیزهایی مواجه خواهند شد، بسیار ضروری است.
بسیاری از بیمارانی که با روانشناس یا افراد خانواده خود صحبت میکنند، شرایط بیماری خود را بهتر میپذیرند و با آن کنار میآیند. همچنین، مشاوره برای افرادی که نتیجه آزمایش ویروسی آنان مثبت بوده ولی هنوز علامتی را تجربه نکردهاند، بسیار مفید خواهد بود.
در سراسر جهان گروههای حمایتیای برای این بیماران شکل گرفته است. این گروهها محیط امنی را فراهم میکنند تا بیماران، تجارب و احساسات خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. همچنین، این گروهها کمک میکنند تا بیماران اطلاعات دقیق و صحیحی درباره بیماری خود به دست آورند. افرادی که به ویروس هرپس آلوده میشوند، به صحبت با درمانگر و بازدید از سایتهای مربوط به این بیماری تشویق میشوند.
پیشگیری از تبخال تناسلی
همه افرادی که رابطه جنسی دارند، در معرض ابتلا به این نوع از تبخال (هرپس ژنیتال) هستند. صحبت کردن درباره هرپس تناسلی ممکن است با ناراحتی و شرم همراه باشد. رعایت نکات زیر در پیشگیری از تبخال تناسلی مؤثر است:
- شرکای جنسی باید از احتمال انتقال ویروس تبخال از طریق رابطه جنسی آگاه باشند.
- انجام دادن آزمایش های منظم برای تشخیص بیماریهایی که از طریق رابطه جنسی منتقل میشوند، بهویژه افرادی که بیش از یک شریک جنسی دارند.
- استفاده از کاندوم لاتکس، احتمال انتقال ویروس هرپس در رابطه جنسی را کاهش میدهد.
- هنگامی که تبخال دستگاه تناسلی تشخیص داده شد، به هیچ عنوان نباید رابطه جنسی صورت گیرد.
- زمانی که زخم ها و ضایعات تبخال روی لب یا اطراف دهان باشد، لازم است به طور جدی از رابطه جنسی دهانی خودداری کرد. زیرا کسی که تبخال لب دارد ممکن است با رابطه جنسی دهانی به شریک جنسی خود، تبخال تناسلی منتقل کند.
نوبت شما
در صورتی که نظر یا پرسشی در اینباره دارید خوشحال میشویم آن را در قسمت نظرات مطرح نمایید.
منابع:
https://www.uptodate.com/contents/genital-herpes-beyond-the-basics
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/genital-herpes/symptoms-causes/syc-20356161