اگر از نزدیک شاهد بروز و پیشرفت بیماری آلزایمر در فردی بوده باشید، حتماً می‌دانید که علائم آن در طول زمان تغییر می‌کنند و فرد مبتلا به تدریج نیاز به مراقبت و همراهی بیشتری خواهد داشت. شناخت علائم آلزایمر برای تمام افراد مفید است. با توجه به شیوع بالای بیماری‌های زوال عقل و درصد قابل توجهی که از این بین، آلزایمر به خود اختصاص می‌دهد، شناخت علائم آن به تشخیص هرچه سریع‌تر بیماری کمک می‌کند و تشخیص سریع و مداخله پزشکی، می‌تواند پیشرفت بیماری را آهسته کرده و از کارافتادگی را تا سنین بالاتر به تاخیر بیندازد. به علاوه فرد مراقب بیمار برای آنچه پیش رو دارد آماده‌تر خواهد بود.
برای شناخت علائم آلزایمر در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
آلزایمر چیست؟
اغلب افراد معمولاً از اصطلاح آلزایمر برای اشاره به انواع زوال عقل استفاده می‌کنند، اما این موضوع از نظر علمی صحیح نیست. زوال عقل یک بیماری خاص نیست و در حقیقت، اصطلاحی عمومی برای کاهش توانایی ذهنی است؛ به اندازه‌ای که در زندگی روزمره تداخل ایجاد کند. بیماری آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل است. این بیماری یک عارضه مغزی پیش‌رونده است که به‌آرامی باعث اختلال در حافظه و عملکرد شناختی می‌شود.
علائم بیماری آلزایمر
تخمین زده می‌شود از حدود 50 میلیون نفر در سراسر جهان که به زوال عقل دچارند، 60 تا 70 درصد به بیماری آلزایمر مبتلا باشند. علائم بیماری آلزایمر به‌کندی پیشرفت می‌کند و این روند سال‌ها طول می‌کشد. گاهی اوقات این علائم با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شود و حتی ممکن است تا رسیدن به سنین بالا به عنوان علائم بیماری آلزایمر درنظر گرفته نشود.
سرعت پیشرفت علائم بیماری آلزایمر برای هر فرد متفاوت است. در برخی موارد، وجود بیماری‌های دیگر می‌تواند علائم آلزایمر را تشدید کند. این بیماری‌ها عبارتند از:
- عفونت‌ها
- سکته مغزی
- هذیان و آشفتگی روانی
مواردی دیگر، مانند استفاده از برخی داروها نیز ممکن است علائم زوال عقل را تشدید کند.
اگر علائم آلزایمر در فرد مبتلا به‌سرعت رو به وخامت برود، پزشک باید بیمار را معاینه کند تا بتواند علائم را مدیریت کند. تشدید علائم بیماری آلزایمر، ممکن است به دلایلی برگردد که قابل درمان است.
به طور کلی علائم بیماری آلزایمر به 3 دسته تقسیم می‌شوند:
1) علائم آلزایمر در مراحل اولیه
در مراحل اولیه، علامت اصلی بیماری آلزایمر، ضعف حافظه است. البته نمی‌توان گفت این مشکل از علائم شروع آلزایمر است؛ زیرا در حقیقت آلزایمر از سال‌ها پیش از بروز اولین علائم، آغاز شده بوده و هنگامی که علائم آن ظاهر می‌شوند، شاید حتی بیش از 10 تا 15 سال از آغاز روند آن گذشته باشد.
فرد مبتلا به آلزایمر در مراحل اولیه ممکن است با موارد زیر مواجه شود:
- فراموش‌کردن مکالمات یا رویدادهای اخیر
- قراردادن وسایل در جای اشتباه
- فراموش‌کردن نام مکان‌ها و اشیاء
- مشکل در به یاد آوردن کلمه مناسب
- سؤال‌کردن به طور مکرر
- ضعف در قضاوت‌کردن یا سخت‌شدن تصمیم‌گیری
- کاهش انعطاف‌پذیری رفتاری و افزایش تردید در انجام‌دادن کارهای جدید
اغلب نشانه‌هایی از تغییرات خلقی، مانند افزایش اضطراب یا بی‌قراری، یا دوره‌های سردرگمی و پریشانی در افرادی که این مرحله از بیماری را طی می‌کنند، وجود دارد.
2) علائم مرحله میانی
با پیشرفت بیماری آلزایمر، مشکلات حافظه تشدید می‌شود. برای فردی که به این عارضه مبتلاست، به خاطر سپردن نام افرادی که می‌شناسد سخت است و ممکن است در شناخت اعضای خانواده و دوستان خود نیز دچار مشکل شود.
در این مرحله، علائم دیگری نیز ممکن است بروز پیدا کند. مانند:
- افزایش سردرگمی و اختلال موقعیت‌یابی. برای مثال، گم‌شدن یا سرگردانی و عدم آگاهی فرد از زمان و ساعت روز
- رفتار وسواسی، تکراری یا تکانشی
- هذیان و نادرست‌انگاری (باورکردن چیزهایی که نادرست است) یا احساس پارانوئید و بدگمانی نسبت به مراقبان یا اعضای خانواده
- مشکل در تکلم یا زبان (آفازی)
- خواب آشفته
- تغییرات خلق‌و‌خو، مانند نوسانات خلقی مکرر، افسردگی و احساس سراسیمگی، ناامیدی یا اضطراب فزاینده
- مشکل در درک روابط فضایی، مانند تخمین فاصله
- دیدن یا شنیدن چیزهایی که دیگران نمی‌بینند و نمی‌شنوند (توهم)
بعضی از افراد مبتلا، برخی علائم دمانس عروقی را نیز دارند. دمانس عروقی نوعی زوال عقل است که در اثر کاهش خون‌رسانی به مغز ایجاد می‌شود.
در این مرحله، فرد مبتلا به بیماری آلزایمر معمولاً برای زندگی روزمره به حمایت و کمک نیاز دارد. برای مثال، این افراد در فعالیت‌هایی مانند خوردن، شست‌وشو، لباس‌پوشیدن و استفاده از سرویس بهداشتی به کمک نیاز دارند.
3) علائم آلزایمر در مرحله نهایی
علائم آلزایمر در مرحله نهایی این بیماری به طور فزاینده‌ای تشدید می‌شوند و این برای فرد مبتلا و هم‌چنین مراقبان، دوستان و خانواده او آزاردهنده و ناراحت‌کننده خواهد بود.
توهم‌ها و هذیان‌ها ممکن است در طول بیماری به سراغ فرد بیمار آمده و از بین بروند، اما با پیشرفت بیماری تشدید خواهند شد. گاهی اوقات افراد مبتلا به آلزایمر نسبت به اطرافیان خود خشن، سخت‌گیر، متوقع و بدگمان می‌شوند.
علائم دیگری نیز ممکن است با پیشرفت بیماری آلزایمر بروز کند. مانند:
- مشکل در خوردن و بلع (دیسفاژی)
- مشکل در تغییر وضعیت یا حرکت به صورت مستقل و بدون کمک
- کاهش وزن (گاهی اوقات کاهش وزن شدید)
- دفع ناخواسته ادرار (بی‌اختیاری ادرار) یا مدفوع (بی‌اختیاری مدفوع)
- از دست دادن تدریجی توانایی صحبت‌کردن
- بروز مشکلات قابل توجه در حافظه کوتاه‌مدت و بلند‌مدت
در مراحل شدید بیماری آلزایمر، افراد به مراقبت و کمک تمام‌وقت در حفظ بهداشت، غذاخوردن، حرکت و انجام امور شخصی نیاز دارند. نشانه‌های آلزایمر در این مرحله (آلزایمر پیشرفته) ممکن است به سرعت بدتر شوند. اگر علائم آلزایمر شدید را در یکی از نزدیکان خود مشاهده می‌کنید، دقت کنید که این بیمار حتی برای لحظه‌ای نیز نباید تنها بماند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر نگران حافظه خود هستید یا فکر می‌کنید ممکن است به زوال عقل دچار شده باشید، بهتر است به یک پزشک عمومی مراجعه کنید. اگر نگران مشکلات حافظه شخص دیگری هستید و فکر می‌کنید نشانه‌های آلزایمر را در او می‌بینید، با ملایمت و در نظر گرفتن شخصیت و عزت نفس او، وی را تشویق کنید تا ملاقاتی با پزشک داشته باشد و بگویید می‌توانید در این ملاقات همراه او باشید.
مشکلات حافظه فقط ناشی از زوال عقل نیست، بلکه می‌تواند ناشی از افسردگی، استرس، مصرف داروها یا سایر مشکلات مربوط به سلامتی باشد. پس بهتر است پس از مشاهده اولین علائم، بدون اینکه دچار اضطراب شویم، به پزشک مراجعه کنیم.
پزشک عمومی بررسی‌های ساده‌ای را برای یافتن علت بروز مشکلات حافظه انجام می‌دهد و در صورت لزوم، برای اینکه آزمایش‌های دقیق‌تری انجام بدهید، شما را به متخصص ارجاع خواهد داد.
کلام آخر
اگرچه هیچ درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد، اما چندین روش دارویی و غیر دارویی برای کاهش سرعت پیشرفت آن تا حد امکان، وجود دارد. مراقب علائم بیماری آلزایمر در خود و عزیزان‌تان باشید. اگر مشکوک شده‌اید که علائم شروع شده‌اند، به پزشک مراجعه کنید. هرچه زودتر به دنبال درمان باشید، بیمار شما توانایی ذهنی و استقلال عملکردی خود را دیرتر از دست خواهد داد. به علاوه با آگاهی از آنچه پیش روی شما قرار دارد، احتمالاً می‌توانید خود را برای تغییراتی که در حال وقوع هستند تا حدود زیادی آماده کنید.
تجربه شما درباره علائم آلزایمر
آیا تا به حال با فردی که علائم آلزایمر را نشان می‌دهد، برخورد داشته‌اید؟ برای اینکه بتوانید به او کمک کنید، چه کارهایی انجام داده‌اید؟ اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://www.mayoclinic.org /syc-20350447
https://www.nhs.uk/conditions/alzheimers-disease
https://www.alz.org/alzheimers-dementia/difference-between-dementia-and-alzheimer-s
تیم نویسندگان
دکتر مهدیه بهشادفر
