سرطان سنگفرشی پوست: عوارض، راه‌های درمان و پیشگیری

معمولا تصور می‌کنیم پوست بخشی از بدن است که کمتر به محافظت و نگهداری نیاز دارد. اما این تصور با واقعیت مطابقت ندارد. پوست عضو مهمی از بدن ماست که در صورت بی‌توجهی به آن، می‌تواند دچار بیماری‌های خطرناکی شود که درمانشان دشوار و گاهی ناممکن است. در این مطلب، سرطان سنگفرشی پوست را معرفی می‌کنیم که از انواع شایع سرطان پوست است و در صورت بی‌توجهی به پوست‌مان ممکن است به آن مبتلا شویم.

پیش از آنکه به معرفی علائم و علت‌های ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست بپردازیم، لازم است با انواع سرطان پوست آشنا شوید.

سرطان پوست را به سه نوع اصلی تقسیم می‌کنند:

• کارسینوم یا سرطان سلول پایه‌ای پوست
• کارسینوم یا سرطان سنگفرشی پوست
• ملانوما

اگر از نشانه های سرطان پوست آگاه باشید، زودتر می‌توانید آن را تشخیص دهید. پس توصیه می‌کنیم حتماً با علائم هشدار دهنده‌ی آن آشنا شوید تا بدانید هنگام بررسی پوست خود باید دنبال چه چیزی باشید. تشخیص سریع سرطان، قبل از گسترش آن، درمانش را آسان‌تر می‌کند.

سرطان سنگفرشی پوست چیست ؟

سرطان سنگفرشی پوست نوعی شایع از سرطان پوست است که در سلول‌های سنگفرشی ایجاد می‌شود؛ یعنی در سلول‌هایی لایه‌های میانی و خارجی پوست شما را تشکیل می‌دهند.

سرطان سلول سنگفرشی پوست معمولا کشنده نیست، اگرچه گاهی می‌تواند تهاجمی باشد. در صورت درمان نکردن، این سرطان می‌تواند رشد کرده یا به سایر بخش‌های بدن منتشر و منجر به عوارض جدی ‌شود.

سرطان سنگفرشی پوست اغلب به علت مواجهه طولانی مدت با تابش اشعه فرابنفش و نور خورشید یا بر اثر استفاده از دستگاه‌ها و لامپ‌های برنزه کننده، رخ می‌دهد. اجتناب از قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید و اشعه فرابنفش می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست و سایر سرطان‌های پوستی را کاهش دهد.

علائم و نشانه‌های سرطان سلول سنگفرشی پوست

سرطان سلول سنگفرشی پوست اغلب در قسمت‌هایی از پوست که در معرض نور خورشید قرار گرفته است، رخ می‌دهد همانند پوست سر، پشت دست‌ها، گوش‌ها و لب‌ها. اما این نوع از سرطان می‌تواند در هر جای دیگری از بدن نیز بروز پیدا کند، مانند داخل دهان، اندام تناسلی و کف پا.

علائم و نشانه های سرطان سلول سنگفرشی پوست عبارتند از:

• برآمدگی‌های قرمز و سفت
• زخم مسطح همراه با پوسته زبر
• زخمی جدید یا نواحی برجسته روی زخم‌های قدیمی
• لکه فلسی شکل و زبر بر روی لب‌ها که می‌تواند به زخم باز تبدیل شود
• زخم قرمز رنگ یا لکه‌ای زبر داخل دهان
• لکه‌های برجسته و قرمز یا زخم شبیه زگیل در داخل یا روی مقعد یا روی ناحیه تناسلی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

شاید بپرسید با مشاهده چه علائم و نشانه‌هایی برای تشخیص سرطان سلول سنگفرشی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ هر زمان که دچار زخم یا خراشی شدید که ظرف دو ماه بهبود نیافت یا اینکه لکه‌ای مسطح و فلسی شکل روی پوست‌تان ایجاد شد و از بین نرفت، در آن صورت باید به پزشک مراجعه کنید.

علت سرطان سلول سنگفرشی پوست چیست؟

سرطان سلول سنگفرشی پوست زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سنگفرشی نازک و مسطح در لایه‌های خارجی و میانی پوست شروع به جهش و ایجاد تغییر در DNA کنند. DNA سلول شامل دستورالعمل‌هایی است که به سلول می‌گوید چه کاری را باید انجام دهد.

جهش در DNA باعث می‌شود که سلول‌های سنگفرشی شروع به رشد خارج از کنترل کنند و زمانی که سلول‌های طبیعی در حالت عادی می‌میرند، آنها همچنان به زندگی خود ادامه دهند. بسیاری از جهش‌های DNA در سلول‌های پوستی ناشی از تابش اشعه فرابنفش نور خورشید، لامپ‌ها و دستگاه‌های برنزه کننده پوست است.

اما قرار گرفتن در معرض نور خورشید نمی‌تواند تنها دلیل ایجاد سرطان پوست باشد، چرا که ممکن است بدون اینکه در معرض نور خورشید باشیم، به سرطان پوست مبتلا شویم. این موضوع نشان می‌دهد که عوامل دیگری مانند تضعیف سیستم ایمنی نیز در ایجاد سرطان پوست دخالت دارند.

عوامل هشداردهنده سرطان سنگفرشی پوست

برخی عوامل می توانند سبب افزایش خطر ابتلای ما به سرطان سلول سنگفرشی شوند. از جمله عواملی که خطر این سرطان را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

پوست روشن

هر فردی بدون در نظر گرفتن رنگ پوستش می تواند به سرطان سلول سنگفرشی پوست دچار شود. با این همه، داشتن رنگدانه (ملانین) کمتر در پوست شما سبب محافظت کمتر پوست‌تان در مقابل آسیب های ناشی از تابش اشعه فرابنفش خواهد شد.

اگر شما موی بلوند یا قرمز و چشم هایی روشن دارید یا به راحتی دچار کک و مک و آفتاب سوختگی می‌شوید، بیشتر از افرادی با پوست تیره‌ در معرض ابتلا به سرطان پوست از جمله سرطان سلول سنگفرشی هستید.

قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید

به یاد داشته باشید قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش خورشید ریسک سرطان سلول سنگفرشی پوست را افزایش می‌دهد. اگر مدت طولانی در مقابل نور خورشید قرار دارید، به خصوص اگر پوست‌تان را با لباس یا ضد آفتاب محافظت نکرده باشید، خود به استقبال خطر رفته‌اید.

استفاده از دستگاه های برنزه کننده پوست

افرادی که از دستگاه‌های برنزه کننده پوست استفاده می‌کنند، بیشتر از بقیه افراد در معرض سرطان سلول سنگفرشی پوست هستند.

سابقه آفتاب سوختگی

داشتن یک یا چند تاول ناشی از آفتاب سوختگی در دوران کودکی یا نوجوانی ریسک ایجاد سرطان سلول سنگفرشی پوست را در بزرگسالی افزایش می‌دهد. آفتاب سوختگی در دوران بزرگسالی هم می‌تواند عامل خطر محسوب شود.

سابقه شخصی در ابتلا به ضایعات پوستی پیش سرطانی

داشتن ضایعات پوستی پیش سرطانی مانند کراتوز آکتینیک یا بیماری بوون احتمال خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی پوست را افزایش می‌دهد.

سابقه شخصی ابتلا به سرطان پوست

اگر شما یک بار به سرطان سلول سنگفرشی پوست مبتلا شده باشید، بیشتر در خطر ابتلای مجدد به این بیماری قرار دارید.

سیستم ایمنی ضعیف

خطر ابتلا به سرطان پوست در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بالاست. این موضوع شامل افرادی می‌شود که مبتلا به سرطان خون یا لنفوم هستند یا کسانی که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، مانند آنهایی که پیوند عضو انجام داده‌اند.

اختلال ژنتیکی نادر

افراد مبتلا به گزرودرما پیگمنتوزوم که باعث حساسیت شدید به نور خورشید می‌شود، بسیار بیشتر از افراد دیگر در خطر ابتلا به سرطان پوست قرار دارند.

عوارض ناشی از سرطان سلول سنگفرشی پوست

در صورتی که سرطان سلول سنگفرشی پوست درمان نشود می‌تواند بافت‌های سالم اطراف خود را از بین ببرد، به غدد لنفاوی و سایر ارگان‌ها منتشر شود و ممکن است کشنده هم باشد، هرچند این اتفاق نادر است.

به خاطر داشته باشید، خطر سرطان سلول سنگفرشی پوست تهاجمی می تواند به دلایل زیر افزایش یابد:

• جایی که سرطان گسترده یا عمیق باشد.
• سرطان غشای مخاطی مانند لب‌ها را درگیر کند.
• سرطان افرادی را مبتلا کند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند کسانی که داروهای جلوگیری از رد پیوند را بعد از جراحی پیوند عضو مصرف می‌کنند یا افرادی که به سرطان خون مزمن مبتلا هستند.

پیشگیری از سرطان سلول سنگفرشی پوست

هر چند خواندن مطالب بالا احتمالا شما را نگران کرده است، اما توجه کنید که در بیشتر موارد، سرطان سلول سنگفرشی پوست قابل پیشگیری است. براساس این مقاله، کافیست برای محافظت از خودتان در برابر این سرطان، کارهای زیر را انجام دهید:

از قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید در اواسط روز پرهیز کنید

معمولا اشعه خورشید در بین ساعت 10 صبح تا 3 بعد از ظهر بسیار شدید است. تا جایی که امکان دارد در این ساعات از روز حتی در فصل زمستان و حتی زمانی که هوا ابری است، در فضای باز نباشید.

از کرم ضد آفتاب در تمام مدت سال استفاده کنید

از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 و همچنین از ضد‌‌ آفتاب‌هایی که استفاده کنید در برابر تابش اشعه‌های فرابنفش نوع A و B موثر باشند. میزان کافی از کرم ضد آفتاب خوب را به پوست خود بمالید و با فاصله زمانی هر دو ساعت یک بار ضد آفتاب خود را تجدید کنید. در صورت تعریق یا شنا کردن، در فواصل زمانی کمتری از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

لباس های مناسب بپوشید

از پوست خود با لباس‌های تیره و دارای بافت محکم که بازوها و پاهای شما را می پوشاند و همچنین با کلاه‌هایی با لبه‌های پهن محافظت کنید. برخی شرکت‌ها لباس‌‌های محافظتی مخصوص ارائه می‌دهند. متخصصان پوست می‌توانند در این زمینه شما را راهنمایی کنند. استفاده از عینک آفتابی را هرگز فراموش نکنید. از عینک‌‌هایی استفاده کنید که جلوی عبور اشعه ماورای بنفش نوع A و B را می‌گیرند.

از دستگاه‌های برنزه‌ کننده استفاده نکنید

به یاد داشته باشید دستگاه‌های برنزه کننده، اشعه فرابنفش را منتشر می‌کنند و به همین دلیل خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند. علاوه بر این، برنزه کردن بدون آفتاب به طرز چشمگیری سرعت پیری پوستتان را افزایش می‌دهد.

پوست خود را به صورت مرتب کنترل کنید و در صورت بروز تغییرات موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید

پوست خود را معاینه کنید تا خیال‌تان از بابت نداشتن توده های پوستی جدید یا تغییرات در خال های موجود، کک و مک‌ها، برجستگی‌ها و خال های مادرزادی راحت باشد. با کمک آینه صورت، گردن، گوش‌ها و پوست سر خود را کنترل کنید. سینه، تنه بدن، زیر بغل، روی بازو و دست، همچنین پشت و جلوی پاها، کف و بین انگشتان پا، نواحی تناسلی و بین باسن‌ را نیز بررسی کنید.

تجربه شما

در پایان، برای ما و خوانندگان دیگر بنویسید پیش از خواندن این مطلب چه تصوری از پوست‌تان و مراقبت‌های مورد نیاز آن داشتید؟

اگر به سرطان سنگفرشی پوست مبتلا شده‌اید یا یکی از بستگان یا دوستان شما دچار این سرطان است، در قسمت نظرات برای ما از تجربه خودتان یا او بنویسید. اگر نکته‌ای به نظرتان می‌رسد که می‌تواند مقاله بالا را کامل کرده یا به سایر خوانندگان در پیشگیری یا درمان این سرطان کمک کند، تردید نکرده و آن را با ما و دیگر مخاطبان به اشتراک بگذارید.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید