همان‌طور که می‌دانید غدد درون ریز بدن ترکیباتی به نام هورمون ترشح می‌کنند. این ترکیبات از طریق خون وارد سلول‌های مختلف یا بافت‌های گوناگون بدن می‌شوند و در هر قسمت با انجام یک سری اعمال شیمیایی نقش خود را ایفا می‌کنند. به طور کلی هورمون‌ها از طریق سنتز آنزیم‌ها سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کنند. تستوسترون نوعی هورمون جنسی است که توسط غدد جنسی مردانه ترشح می‌شود و در پیدایش صفات جنسی ثانویه موثر است. در این مقاله درباره این هورمون و راه‌های افزایش آن یعنی افزایش تستوسترون طبیعی صحبت می‌کنیم. پس با ما همراه باشید.
تستوسترون چیست؟
همان‌طور که اشاره شد تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه است که توسط سلول‌های لیدیگ در بیضه‌ها تولید می‌شود و کنترل میزان آن نیز بر عهده غده هیپوفیز در مغز است. البته این هورمون در بانوان نیز تولید می‌شود. اما در مقایسه با آقایان میزان ترشح آن کمتر است.
تستوسترون چه فوایدی برای بدن دارد؟
هورمون تستوسترون یک هورمون سرنوشت ساز برای آقایان است و برخی از اعمال بدن را تنظیم می‌کند. این اعمال عبارت اند از:
- تولید اسپرم
- تراکم استخوان
- توزیع چربی
- رشد عضلانی
- تولید گلبول قرمز
- تحریک میل جنسی
ترشح هورمون تستوسترون در بانوان چه فواید و چه عوارضی دارد؟
همان‌طور که اشاره شد این هورمون در بانوان به میزان کمتری ترشح می‌شود و به تحریک میل جنسی، قدرت عضلانی و تراکم استخوان آن‌ها کمک می‌کند. اما اگر این هورمون بیشتر از اندازه تولید شود می‌تواند منجر به افزایش ویژگی‌های مردانه، ناباروری و طاسی در بانوان شود.
چرا تستوسترون در مردان کاهش می‌یابد؟
هورمون تستوسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن است که با افزایش سن ترشح آن کاهش پیدا می‌کند. معمولا از 30 سالگی به بعد هر سال 1 درصد از ترشح این هورمون کاسته می‌شود. اما برخی موارد نیز وجود دارد که در کاهش ترشح این هورمون موثر است. این موارد به شرح زیر است:
- مصرف زیاد الکل
- مصرف دخانیات و برخی داروها
- افزایش فشار خون
- کلسترول بالا
- استفاده از هورمون‌های آنابولیک
- اضافه وزن
- تومور هیپوتالاموس و هیپوفیز
- آسیب به بیضه‌ها در اثر ضربه یا بیماری
- بیماری‌های کبدی و دیابت
- بیماری‌های ارثی نظیر سندروم داون
- انجام شیمی درمانی یا رادیوتراپی جهت درمان سرطان
کاهش هورمون تستوسترون چه عوارضی دارد؟
همان‌طور که ذکر شد تستوسترون برخی اعمال بدن را تنظیم می‌کند. پس کاهش آن برای بدن مشکلاتی ایجاد می‌کند. از عوارض کاهش تستوسترون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناباروی
- عدم نعوذ
- ریزش مو
- کاهش میل جنسی
- افزایش چربی در بدن
- کاهش توده عضلانی
- خستگی دائمی
- افسردگی
- اختلال خواب
- بزرگ شدن سینه‌ها
- راه‌های افزایش تستوسترون
همان‌طور که در بالا اشاره شد با افزایش سن ترشح تستوسترون کاهش می‌یابد و طبعا عوارضی برای بدن ایجاد می‌کند. بنابراین برای جبران آن به جای استفاده از دارو و هورمون باید از راهکارهایی استفاده کرد که منجر به تولید تستوسترون طبیعی شود. برخی از این راهکارها عبارتند از :
راهکارهای افزایش تستوسترون طبیعی
ما در این قسمت از مجموعه توصیه‌های مثبت سبز بصورت اجمال، به تعدادی از این راهکارها اشاره می‌کنیم:
استفاده از یک رژیم غذایی سالم
معمولا کاهش تستوسترون در بدن و اضافه وزن موجب اختلال در عملکرد مغز و ایجاد التهاب شده و سطح هورمون‌ها را تغییر می‌دهد. به همین دلیل برای این که این هورمون در سطح مطلوبی بماند باید از یک رژیم غذایی مناسب استفاده کرد. لازم به ذکر است که استفاده از مواد ارگانیک در رژیم غذایی در مصرف گروه‌های غذایی نظیر چربی، کربوهیدرات و پروتئین تعادل برقرار می‌سازد.
کاهش وزن
اضافه وزن یکی از دلایل کاهش تستوسترون است. آزمایشات نیز نشان می‌دهد افرادی که دچار اضافه وزن هستند، تستوسترون موجود در بدن آن‌ها کمتر از میزان طبیعی است. پس با کاهش وزن می‌توان تولید این هورمون را در سطح مطلوبی نگه داشت.
خواب
به طور کلی عدم خواب کافی عملکرد هورمون‌ها را با مشکل مواجه می‌سازد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که نخوابیدن در مقایسه با افزایش سن تاثیر بیشتری در کاهش ترشح تستوسترون دارد. پس خواب شبانه به مدت هشت ساعت می‌تواند به تولید تستوسترون طبیعی کمک کند.
دوری از استرس
استرس یکی از مواردی است که بر میزان ترشح تستوسترون اثر می‌گذارد و باعث کاهش ترشح آن می‌شود. البته بدن مردان و زنان در برابر استرس واکنشی یکسان ندارد. استرس در مردان می‌تواند سبب پرخاشگری، عدم بروز احساسات و نگرانی شود.
فعالیت مداوم
یکی از راه‌هایی که به افزایش تستوسترون کمک می‌کند، انجام فعالیت‌های بدنی است. البته باید به این نکته اشاره کرد که تعادل در انجام فعالیت یا تمرین‌های ورزشی از اهمیت خاصی برخوردار است و زیاده روی در انجام این فعالیت‌ها نیز می‌تواند سطح تستوسترون را در بدن کاهش دهد.
عدم استعمال دخانیات و الکل
استفاده از دخانیات و الکل بر روی هورمون‌های جنسی اثر منفی دارد و باعث تخریب سلول‌ها و عدم واکنش درست هورمون‌ها می‌شود.
کنترل مصرف داروها
معمولا استفاده از برخی داروها نیز بر میزان تولید تستوسترون اثر می‌گذارد و سطح این هورمون را در بدن کاهش می‌دهد. از جمله داروهایی که باعث کاهش این هورمون می‌شود؛ استاتین است. این دارو جهت کنترل کلسترول استفاده می‌شود.
استفاده از ویتامین‌ها و مکمل‌ها
بعضی از مواد مغذی در افزایش تستوسترون طبیعی موثر هستند:
مکمل ویتامین D
استفاده از مکمل‌ها نظیر قرص ویتامین D سبب افزایش تستوسترون طبیعی می‌شود. البته این ویتامین توسط نور خورشید نیز جذب بدن می‌شود و شیر غنی شده، غلات، ماهی سالمون و روغن ماهی نیز منابع خوبی برای تامین این ویتامین هستند.
قرص منیزیم
مکمل‌های منیزیم نیز در متعادل نگه داشتن سطح تستوسترون نقش دارند. البته در صورتی که بدن با کمبود آن مواجه باشد. لازم به ذکر است که استفاده از این مکمل‌ها برای افراد ورزشکار باعث تولید تستوسترون بیشتر می‌شود.
هورمون DHEA
هورمون DHEA هورمونی است که بر میزان ترشح تستوسترون و هورمون‌های تاثیر گذار بر ترکیبات بدن تاثیر می‌گذارد. معمولا این هورمون با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند. در ضمن استفاده از ماهی و تخم کتان که حاوی چربی‌های مفید هستند؛ به استفاده بهتر بدن از این هورمون کمک می‌کنند.
کراتین
استفاده از کراتین به میزان کمی در تولید تستوسترون موثر است. اما همین مقدار اندک در بدن تاثیر زیادی دارد.از منابع حاوی کراتین می‌توان به ماهی تن، سالمون و گوشت گاو اشاره کرد.
مکمل زینک
کمبود زینک یا همان روی نیز باعث کاهش ترشح تستوسترون می‌شود. البته آزمایشات نشان می‌دهد استفاده از قرص زینک در مدت معینی می‌تواند به افزایش تستوسترون طبیعی کمک کند. نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که منیزیم و روی از طریق غلات کامل، تخم کتان، تخم کدو و سبزیجاتی که برگ تیره دارند؛ تامین می‌شود. اما به طور کلی استفاده از مکمل‌هایی نظیر مکمل پری هورمون‌ها، امگا 3 و قرص ویتامین D به افزایش این هورمون کمک می‌کند. اگر کمبود زینک دارید، این کمبود را با خرید زینک جبران کنید.
افزایش تستوسترون در بدنسازی چه تاثیری دارد؟
معمولا بسیاری از ورزشکاران برای قوی کردن عضلات یا رسیدن به تراکم ماهیچه‌ای از تستوسترون استفاده می‌کنند. البته افرادی که با کمبود این هورمون مواجه هستند؛ برای آن‌ها استفاده از این هورمون تا حدی مفید است. اما برای سایر افراد عوارضی به دنبال دارد. لازم به ذکر است که این افراد می‌توانند با انجام تمرینات منظم بدنسازی و رعایت یک رژیم غذایی مناسب سطح تستوسترون را در بدن خود افزایش دهند و نیاز به استفاده از تستوسترون ندارند. بعضی از مکمل های بدنسازی نیز در افزایش تستوسترون نقش موثری دارند.
نگه داشتن تستوسترون در سطح مطلوب چه اهمیتی دارد؟
همان‌طور که می‌دانید هورمون تستوسترون نقش بسزایی در عملکرد بهتر بدن دارد و کمبود آن نیز بر بسیاری از قسمت‌های بدن تاثیر گذاشته و فعالیت آن‌ها را دچار اختلال می‌کند. در این بین برای جبران این هورمون مکمل‌های زیادی تولید شده است که تاثیری ندارند یا میزان تاثیر آن‌ها محدود است. برای مثال برخی از این مکمل‌ها برای افراد سالم قابل استفاده است. برخی دیگر نیز برای افراد نابارور موثر است. البته تعدادی مکمل نیز وجود دارد که برای ورزشکارانی که در اثر فعالیت‌های ورزشی زیاد و مداوم ترشح تستوسترون در بدن آن‌ها کاهش یافته مناسب است.
داروی افزایش تستوسترون در مردان
برای افزایش سطح تستوسترون در مردان از دارویی به نام متیل تستوسترون استفاده می‌شود. این دارو در مواقعی که کمبود آندروژن‌ها، نهان بودن بیضه‌ها، بلوغ دیررس پسران، ناتوانی جنسی و سندروم کلیماکتریک وجود دارد، استفاده می‌شود.
تستوسترون درمانی
قبل از هر چیز باید به این نکته اشاره کرد که تستوسترون درمانی برای همه افراد کاربرد ندارد و استفاده از راهکارهای طبیعی برای افزایش تولید این هورمون مناسب‌تر است. متاسفانه با افزایش سن نیز نمی‌توان به کمک دارو و مکمل تولید تستوسترون را افزایش داد. تنها در صورتی که بدن توان تولید این هورمون را نداشته باشد؛ تستوسترون درمانی انجام می‌شود. پس این روش برای کسانی که سطح این هورمون در بدن آن‌ها پایین‌تر از حد طبیعی است؛ موثر است.
جمع بندی مطلب
همان‌طور که در این مبحث مثبت سبز اشاره شد، تستوسترون یک هورمون جنسی است که در مردان به میزان بیشتر و در زنان به میزان کمتر تولید می‌شود. تستوسترون بالا در مردان باعث افزایش میل جنسی می‌شود. این هورمون نقشی تعیین‌کننده در بدن دارد و کاهش آن نیز بسیاری از فعالیت‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین این هورمون در بدن باید سطح متعادلی داشته باشد. البته به کمک رژیم غذایی مناسب می‌توان به تولید تستوسترون طبیعی کمک کرد. مکمل‌ها نیز در کنار این رژیم غذایی به بهبود سطح این هورمون در بدن کمک می‌کنند.
