خواص ویتامین E؛ مقدار مصرف، علائم کمبود و عوارض جانبی آن

برخی از ویتامین‌هایی که تاکنون نام آن‌ها را شنیده‌اید محلول در آب و برخی دیگر محلول در چربی هستند. بیشتر ما ممکن است با کمبود هریک از این ویتامین‌ها دست و پنجه نرم کنیم. با این حال وقتی صحبت از مقادیر بیش از حد ویتامین‌ها و عوارض جانبی آن‌ها به میان می‌آید، وجود مقادیر بیش از حد ویتامین‌های محلول در چربی در بدن، نگران‌کننده‌تر است. زیرا بعید به نظر می‌رسد بدن بتواند مقادیر اضافی این دسته از ویتامین‌ها را به سهولتِ ویتامین‌های محلول در آب از بین ببرد. یکی از این ویتامین‌ها که هم کمبود و هم مقادیر مازاد آن می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند، ویتامین E است. در این مقاله ما به بررسی تعاملات ویتامین ای (E) با بدن انسان می‌پردازیم.

ویتامین E چیست؟

ویتامین E یک ویتامین محلول در چربی با اشکال گوناگون است؛ از میان این اشکال، بدن انسان تنها از نوع آلفاتوکوفرول آن استفاده می‌کند. عملکرد آنتی اکسیدانی این ویتامین نقش اصلی آن محسوب می‌شود. این ویتامین، الکترون‌های سست را که اصطلاحاً رادیکال‌های آزاد نامیده می‌شوند و در تخریب سلول‌های بدن نقش دارند، از بین می‌برد.

ویتامین ای سیستم ایمنی را تقویت و از تشکیل لخته در شریان‌های قلبی جلوگیری می‌کند. از دهه ۱۹۸۰، ویتامین‌های آنتی اکسیدانی نظیر ویتامین E توجه عموم افراد را به خود جلب کردند؛ یعنی درست زمانی که دانشمندان متوجه شدند آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد در مراحل اولیه آترواسکلروز (تصلب شرایین) و همچنین در اختلالاتی نظیر سرطان، از دست دادن بینایی و بسیاری از موارد دیگر دخیل هستند. ویتامین E این قابلیت را دارد که بتواند از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت کند و باعث شود تولید رادیکال‌های آزاد در شرایط خاص کاهش یابد.

مقادیر توصیه‌شده ویتامین ای

مقادیر توصیه‌شده ویتامین E در رژیم غذایی برای آقایان و خانم‌های ۱۴ سال به بالا ۱۵ میلی‌گرم در روز (معادل ۲۲ واحد بین‌المللی، IU) است؛ این مقدار ذکرشده برای خانم‌های باردار نیز توصیه می‌شود. خانم‌هایی که در دوران شیردهی به سر می‌برند به مقادیر بیشتر ویتامین ای یعنی ۱۹ میلی‌گرم به صورت روزانه (معادل ۲۸ واحد بین‌المللی)، نیاز دارند.

علائم کمبود ویتامین E

ویتامین E در بسیاری از مواد غذایی و مکمل‌ها یافت می‌شود، به همین دلیل، کمبود این ویتامین در افرادی که سوء تغذیه ندارند، معمولاً عارضه نادری به شمار می‌رود.

البته برخی افراد به دلیل مشکلات سلامتی و ابتلا به برخی بیماری‌ها نمی‌توانند این ویتامین را به درستی جذب کنند و ممکن است به کمبود ویتامین E مبتلا شوند. مانند:

• افرادی که اختلالات گوارشی دارند یا نمی‌توانند چربی را به‌درستی جذب کنند، مانند افراد مبتلا به پانکراتیت (التهاب پانکراس؛ پانکراس ارگانی است که پشت معده قرار گرفته و نقش مهمی در هضم و گوارش از طریق تولید آنزیم‌ها و هورمون‌ها ایفا می‌کند. التهاب و بیماری این ارگان به اختلال در تجزیه مواد غذایی ازجمله چربی‌ها منجر می‌شود.)
• فیبروز کیستیک (یک بیماری ژنتیکی و ارثی که در آن به دلیل وجود یک ژن معیوب، زمینه عفونت و التهاب در ارگان‌هایی مثل ریه‌ها و پانکراس پدید می‌آید. در چنین وضعیتی، امکان خروج آنزیم‌های پانکراس مختل می‌شود و در نتیجه، علاوه بر التهاب پانکراس، این بیماران مجبور می‌شوند از مکمل‌های جایگزین برای هضم هر وعده غذایی استفاده کنند.)
• بیماری سلیاک (یک بیماری خود ایمنی که در برابر مصرف پروتئینی به نام گلوتن که در گندم، جو و چاودار وجود دارد، پدید می‌آید و در آن پرزهای روده کوچک آسیب می‌بینند. این مسئله، اختلالات جذب را به دنبال دارد.)

موارد زیر از علائم شایع کمبود ویتامین E به شمار می‌روند:

• رتینوپاتی (آسیب به شبکیه چشم‌ که می‌تواند سبب اختلال در بینایی شود.)
• نوروپاتی محیطی (آسیب به اعصاب محیطی که معمولاً در اندام‌های انتهایی مانند دست‌ها و پاها رخ می‌دهد و باعث احساس ضعف و درد در این نواحی می‌شود.)
• آتاکسی (از دست دادن کنترل حرکات بدن)
• کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن

منابع غذایی حاوی ویتامین E

ویتامین ای در روغن‌های گیاهی، دانه‌ها، آجیل، میوه‌ها، سبزیجات و محصولات حیوانی یافت می‌شود و مصرف ۱۵ میلی‌گرم ویتامین E در روز برای اکثر بزرگسالان کافی است.

خواص ویتامین E

برخی از مطالعات این احتمال را زیر سؤال برده‌اند که مصرف دوزهای بالای ویتامین E با فوایدی همراه است و از بیماری‌های مزمن جلوگیری می‌کند. با این حال، مطالعات انجام‌شده در حوزه پزشکی، برخی از فواید ویتامین E را اثبات کرده‌اند. همچنین صحبت از مزایای دیگری از این ویتامین است که نه کاملاً تائید شده و نه کاملاً رد شده‌اند.

در ادامه، به آن دسته از فواید ویتامین E که مردم به وجود آن‌ها معتقدند، بر اساس نتایج مطالعات علمی و شواهد بالینی، می‌پردازیم. بر این اساس، میزان اثرگذاری ویتامین ای به چهار دسته تقسیم می‌شود:

1) ویتامین E برای بهبود موارد زیر مؤثر است

• آتاکسی همراه با کمبود ویتامین E یا AVED: یک بیماری ارثی است که روی فعالیت‌های حرکتی بدن اثر منفی دارد. مصرف خوراکی ویتامین E در بهبود کمبود ویتامین E ناشی از این اختلال حرکتی ژنتیکی مؤثر است.
• کمبود ویتامین E: مصرف خوراکی ویتامین E برای جلوگیری از کمبود این ویتامین و درمان کمبود آن مؤثر است.

2) ویتامین ای احتمالاً برای موارد زیر مؤثر است

• بیماری آلزایمر: به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی مکمل‌های ویتامین E بتواند از بروز بیماری آلزایمر جلوگیری کند. با این حال مصرف این ویتامین در کنار سایر داروهای ضد آلزایمر می‌تواند روند زوال حافظه را آهسته‌تر کند.
• تالاسمی بتا: نوعی اختلال خونی است که در آن سطوح پروتئین هموگلوبین در خون کاهش پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد مصرف خوراکی ویتامین ای بتواند به کودکان مبتلا به این بیماری خونی کمک کند.
• دردهای قاعدگی (دیسمنوره): به نظر می‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E از دو روز قبل از آغاز خونریزی قاعدگی و تا سه روز پس از شروع آن، می‌تواند باعث شود درد و خونریزی قاعدگی کاهش یابد.
• کمبود آنزیم گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز (کمبود G6PD): نوعی اختلال ارثی است که در آن گلبول‌های قرمز خون در پاسخ به استرس تجزیه می‌شوند. مصرف خوراکی ویتامین E به‌تنهایی یا همراه با سلنیوم می‌‌تواند به افراد مبتلا به این بیماری کمک کند.
• خونریزی داخل جمجمه: به نظر می‌رسد مصرف خوراکی ویتامین ای می‌تواند خطر خونریزی در فضای جمجمه در نوزادان نارس را کاهش ‌دهد.
• خونریزی قسمت‌های داخلی و پیرامون بطن‌های مغزی (خونریزی داخل بطنی): مصرف خوراکی ویتامین E در نوزادان نارس می‌تواند احتمال بروز خونریزی مغزی را کاهش دهد. با این حال، مصرف دوزهای بالای این ویتامین می‌تواند خطر بروز عفونت‌های خونی (سپسیس) را در نوزادان افزایش دهد.
• تحمل نیترات: پدیده‌ای است که در آن، به دنبال مصرف نیترات‌ها (داروهای گشادکننده عروق که در درمان بیماری‌های قلبی استفاده می‌شوند) در تمام طول روز، خواص درمانی نیترات کاهش پیدا می‌کند. مصرف خوراکی ویتامین E به صورت روزانه می‌تواند از بروز تحمل نیترات جلوگیری کند.
• تورم (التهاب) و تجمع چربی در کبد در افرادی که مصرف الکل کمی دارند یا الکل مصرف نمی‌کنند (استئاتوهپاتیت غیر الکلی یا NASH): به نظر می‌رسد مصرف خوراکی ویتامین ای باعث می‌شود التهاب و شاخص‌های کبدی این نوع از بیماری‌ کبدی در بزرگسالان و کودکان بهبود یابد. (در صورتی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، در مورد میزان مصرف مکمل ویتامین E با پزشک خود مشورت کنید.)
• دیسکینزی تأخیری (Tardive dyskinesia): نوعی اختلال حرکتی است که به دلیل مصرف داروهای ضد سایکوز (برخی داروهای اعصاب و روان) به وجود می‌آید. احتمالاً مصرف ویتامین ای سبب می‌شود علائم این اختلال حرکتی بهبود یابند.
• سندرم پیش از قاعدگی (PMS): به نظر می‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E سبب کاهش اضطراب، میل شدید به خوردن و افسردگی در برخی از خانم‌ها در زمان درگیری سندرم پیش از قاعدگی می‌شود.

3) مصرف ویتامین E احتمالاً برای موارد زیر مؤثر نیست

• دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD): یک نوع بیماری چشمی است که سبب از دست رفتن بینایی در افراد مسن می‌شود. مصرف خوراکی ویتامین E به‌تنهایی یا با سایر آنتی اکسیدان‌ها برای جلوگیری از این عارضه بینایی وابسته به سن یا درمان آن مؤثر نیست.
• بیماری لو گِهریگ (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا ALS): مصرف خوراکی ویتامین E (آلفا توکوفرول) همراه با داروهای معمول نمی‌تواند روی عملکرد بدن یا افزایش بقای افراد مبتلا به این بیماری تأثیر داشته باشد (در این بیماری سلول‌های عصبی حرکتی مغز و نخاع به تخریب پیش‌رونده دچار می‌شوند).
• درد قفسه سینه (آنژین صدری): اگرچه مصرف خوراکی ویتامین E می‌تواند روی عملکرد رگ‌های خونی اثرگذار باشد، اما به نظر نمی‌رسد بتواند درد قلبی را کاهش دهد.
• سخت‌شدن دیواره شریان‌ها (آترواسکلروز): به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E (RRR-آلفا توکوفرول) باعث شود سخت‌شدن دیواره شریان‌ها در افراد دچار این عارضه کاهش یابد.
• اگزما (درماتیت آتوپیک): به احتمال زیاد مصرف خوراکی ویتامین ای به‌تنهایی یا همراه سلنیوم به بهبود علائم اگزما (التهاب و قرمزشدن و خارش پوست بدون علت مشخص) کمکی نمی‌کند.
• گرگرفتگی در بیماران تحت درمان سرطان سینه: به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E بتواند گرگرفتگی در بانوان مبتلا به سرطان سینه را کاهش دهد.
• دیسپلازی برونکوپولمونری (Bronchopulmonary dysplasia): نوعی بیماری ریوی مزمن است که بیشتر در نوزادان نارس دیده می‌شود و طی آن بافت ریه و راه‌های هوایی تخریب می‌شوند. به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E بتواند خطر بروز این نوع بیماری ریوی در نوزادان را کاهش دهد.
• سرطان: به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین ای بتواند، به طور کلی، بروز سرطان را کاهش دهد.
• آب مروارید: مصرف خوراکی ویتامین E از بروز آب‌مروارید جلوگیری نمی‌کند.
• آسیب به اعصاب دست و پا در اثر استفاده از داروهای ضد سرطان: مصرف ویتامین E قبل و بعد از استفاده از داروهای ضد سرطان خاص، خطر آسیب عصبی را کاهش نمی‌دهد.
• سرطان کولون و سرطان رکتال: مصرف خوراکی ویتامین ای خطر ابتلا به سرطان راست روده و روده بزرگ را کاهش نمی‌دهد.
• نارسایی قلبی و تجمع مایعات در بدن (نارسایی احتقانی قلب یا CHF): به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E به مدت ۱۲ هفته عملکرد قلب در بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب را بهبود ببخشد. همچنین مصرف این ویتامین احتمال ابتلا به این بیماری را نیز کاهش نمی‌دهد.
• سرطان سر و گردن: مصرف خوراکی ویتامین E نمی‌تواند خطر بازگشت سرطان سر و گردن را کاهش دهد. برعکس، در حقیقت این ویتامین ممکن است خطر بازگشت سرطان را افزایش دهد. افراد مبتلا به سرطان سر و گردن می‌بایست از مصرف روزانه مکمل‌های ویتامین E با دوزهای بیش از 400 IU خودداری کنند.
• فشار خون بالا: به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E بتواند فشار خون را در افراد مبتلا به فشار خون بالا که دارو مصرف می‌کنند کاهش دهد.
• خطر تولد نوزاد با وزن پایین: مصرف خوراکی ویتامین ای در دوران بارداری تولد نوزاد با صدک رشد زیر ۱۰ درصد به علت تغذیه ناکافی را کاهش نمی‌دهد. زیرا علت اصلی این پدیده تغذیه ناکافی در دوران بارداری است.
• بیماری کبدی: مصرف خوراکی ویتامین ای خطر مرگ را در بیماران کبدی کاهش نمی‌دهد.
• لکه‌های سفید داخل دهان که در اثر سیگارکشیدن ایجاد می‌شوند (لکوپلاکی دهان): مصرف خوراکی ویتامین E حتی تا مدت ۷ سال، خطر بروز زخم‌های دهانی را در مردانی که سیگار می‌کشند کاهش نمی‌دهد.
• استئوآرتریت (آرتروز): به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E بتواند درد یا سفتی را در بیماران مبتلا به آرتروز کاهش دهد. همچنین این ویتامین نمی‌تواند از تشدید آرتروز جلوگیری کند.
• سرطان پانکراس: به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین ای به‌تنهایی یا حتی به همراه سایر آنتی اکسیدان‌ها مانند بتا کاروتن و ویتامین C بتواند خطر بروز سرطان پانکراس را کاهش دهد.
• بیماری پارکینسون: مصرف خوراکی ویتامین E نمی‌تواند احتمال بروز بیماری پارکینسون را کاهش بدهد یا باعث شود روند تشدید علائم این بیماری کُندتر شود.
• سرطان حلق (نوعی سرطان‌ گلو): به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E بتواند خطر ابتلا به سرطان دهان یا حلق را در افراد دیابتی کاهش دهد.
  پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری): عارضه‌ای مخصوص دوران بارداری است که با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار تشخیص داده می‌شود. مصرف خوراکی ویتامین ای خطر فشار خون بالا در دوران بارداری را کاهش نمی‌دهد.
• زایمان زودرس: مصرف خوراکی ویتامین E در دوران بارداری خطر زایمان زودرس را کاهش نمی‌دهد.
• سرطان پروستات: مصرف خوراکی ویتامین ای خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش نمی‌دهد. بلکه برعکس، ممکن است خطر بروز این سرطان را در برخی افراد افزایش دهد.
• عفونت راه‌های هوایی: به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E بتواند از بروز عفونت‌های راه‌های هوایی جلوگیری کند. همچنین مصرف این ویتامین به بهبود علائم افراد مبتلا به عفونت راه‌های هوایی کمکی نمی‌کند.
• رتینیت پیگمنتوزا (Retinitis pigmentosa): نوعی بیماری ارثی چشمی است که سبب کاهش دید در شب و از بین رفتن دید جانبی می‌شود. به نظر نمی‌رسد مصرف خوراکی ویتامین E بتواند روند از بین رفتن بینایی را آهسته کند. بلکه برعکس، ممکن است ضعف بینایی را در افراد مبتلا به این بیماری افزایش دهد.
• مرده‌زایی: مصرف خوراکی ویتامین ای در دوران بارداری خطر مرده‌زایی (مرگ نوزاد قبل یا حین تولد) را کاهش نمی‌دهد.
• جای زخم (اِسکار) جراحی: به نظر نمی‌رسد استعمال ویتامین E روی پوست بتواند آثار زخم پس از جراحی را کاهش دهد.

4) به نظر می‌رسد ویتامین E در روند بیماری‌های زیر تأثیری ندارد

• سرطان سینه: افزایش مصرف ویتامین E از طریق رژیم غذایی یا استفاده از مکمل‌های ویتامین E خطر بروز سرطان سینه را کاهش نمی‌دهد.
• بیماری قلبی: مصرف خوراکی ویتامین ای از بروز بیماری قلبی در افراد سالم یا حتی افراد در معرض خطر جلوگیری نمی‌کند. همچنین به نظر نمی‌رسد این ویتامین بتواند از بروز سکته مغزی یا حمله قلبی در بیماران قلبی جلوگیری کند.
• مرگ نوزاد نارس: به نظر نمی‌رسد تجویز خوراکی ویتامین E به نوزادان نارس، خطر مرگ را در آن‌ها کاهش دهد.
• بیماری فیبروز کیستیک سینه: این بیماری، نوعی اختلال خوش‌خیم (غیر سرطانی) سینه است. مصرف خوراکی ویتامین E تا مدت دو تا سه ماه، به بهبود بیماری فیبروز کیستیک سینه کمکی نمی‌کند.
• سرطان ریه: مصرف خوراکی ویتامین E به مدت ۸ سال، خطر بروز سرطان ریه در مردان سیگاری را کاهش نمی‌دهد.
• مرگ به هر علتی: مصرف خوراکی ویتامین ای خطر مرگ به علت هر اختلال یا بیماری (all-cause mortality) را کاهش نمی‌دهد.
• رشد و نمو نوزادان نارس: به نظر نمی‌رسد تجویز خوراکی ویتامین E بتواند از آنمی (کم‌خونی) در نوزادان نارس جلوگیری یا آن را درمان کند.

علاقه فراوانی به مصرف ویتامین E در موارد بالینی متعدد وجود دارد، اما متأسفانه اطلاعات قابل اعتماد کافی درباره اثرگذاری این ویتامین در این موارد وجود ندارد.

ایمنی و عوارض جانبی ویتامین E

به طور کلی، مصرف ویتامین E در دوزهای مناسب بی‌خطر درنظر گرفته می‌شود. با این حال، مصرف خوراکی این ویتامین در موارد نادر می‌تواند عوارض زیر را ایجاد کند:

• تهوع
• اسهال
• کرامپ روده‌ای
• خستگی
• ضعف
• تاری دید
• بثورات پوستی
• اختلال در عملکرد غدد جنسی
• افزایش غلظت کراتین در ادرار (کراتینوری)
• سردرد

مصرف دوزهای بالای ویتامین E می‌تواند خطر بروز عوارض جانبی آن را تشدید کند. همچنین نگرانی‌هایی درباره بالابودن خطر مرگ‌و‌میر در افرادی که سطح سلامتی پایینی دارند اما دوزهای بالای ویتامین ای مصرف می‌کنند، وجود دارد.

مصرف ویتامین E می‌تواند با بسیاری از بیماری‌ها تداخل داشته باشد. برای مثال، تحقیقات نشان می‌دهند مصرف خوراکی این ویتامین ممکن است خطر بروز سرطان پروستات را افزایش دهد. علاوه بر این، مطالعات نشان می‌دهند مصرف ویتامین E ممکن است خطر مرگ‌و‌میر را در افرادی با سابقه بیماری قلبی شدید مانند حمله قلبی یا سکته مغزی افزایش دهد.

چه کسانی باید در مصرف ویتامین E احتیاط کنند؟

اگر به یکی از موارد زیر مبتلا هستید، توصیه می‌شود قبل از مصرف ویتامین E با پزشک خود مشورت کنید:

• کمبود ویتامین K
• بیماری رتینیت پیگمنتوزا (نوعی بیماری چشمی که در آن شبکیه دچار آسیب می‌شود)
• اختلالات خونریزی‌
• انواع دیابت‌
• سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی
• سرطان سر و گردن
• بیماری کبدی

توجه داشته باشید مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین ای می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد. بنابراین اگر قصد دارید هرگونه عمل جراحی انجام دهید، از دو هفته پیش از عمل، مصرف این ویتامین را متوقف کنید. همچنین اگر قبلاً یا به‌تازگی آنژیوپلاستی انجام داده‌اید (نوعی تکنیک درمانی است که برای رفع انسداد شریان‌های کرونری و بازگشت جریان طبیعی خون به عضله قلب صورت می‌گیرد)، درباره مصرف ویتامین E حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

ایمنی مصرف موضعی ویتامین E

مصرف موضعی ویتامین E روی پوست برای اکثر افراد بی‌خطر و بی‌‌عارضه است.

ایمنی مصرف استنشاقی ویتامین ای

مصرف استنشاقی ویتامین E می‌تواند خطرآفرین باشد. در برخی افراد، مصرف سیگار الکترونیکی و سایر محصولات استنشاقی حاوی ویتامین E استات با بروز مشکلات شدید ریوی مرتبط است.

تداخل ویتامین‌ها

مصرف ویتامین E می‌تواند با سایر ویتامین‌ها تداخل داشته باشد:

• ویتامین K: مصرف هم‌زمان ویتامین E و ویتامین K می‌تواند باعث شود اثربخشی ویتامین K کاهش یابد.
• ویتامین B3: مصرف ویتامین E به همراه نیاسین (ویتامین B3)، در افرادی که سطوح بالای کلسترول دارند می‌تواند مفید باشد. با این حال، این همراهی، اثربخشی ویتامین نیاسین را کاهش می‌دهد.

تداخل ویتامین E با سایر داروها

مکمل‌های ویتامین ای، امکان تداخل با انواع مختلفی از داروها را دارند. در ادامه، به چند نمونه از این داروها اشاره شده است. افرادی که تحت درمان با این داروها یا سایر داروها به طور منظم هستند، باید در مورد مصرف ویتامین E با پزشک خود صحبت کنند.

1) داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکت خون

ویتامین ای، می‌تواند با جلوگیری از تجمع پلاکت‌ها، اثر فاکتورهای انعقادی وابسته به ویتامین K را خنثی کند. در نتیجه، مصرف دوزهای بالای ویتامین ای همراه با داروهای ضد انعقاد خون، مانند وارفارین، می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد؛ این امر به خصوص در رابطه با افرادی که به اندازه کافی ویتامین K مصرف نمی‌کنند، صادق است.

2) داروهای شیمی درمانی و رادیوتراپی

انکولوژیست‌ها استفاده از مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی را در طول دوره‌های درمان سرطان با شیمی درمانی یا رادیوتراپی توصیه نمی‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها ممکن است اثربخشی این روش‌های درمانی را با مهار آسیب اکسیداتیو سلولی در سلول‌های سرطانی کاهش دهند. با این وجود، تحقیقات بیشتری برای ارزیابی خطرات بالقوه و مزایای استفاده همزمان مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی با درمان‌های مرسوم برای سرطان مورد نیاز است.

اقدامات احتیاطی درباره مصرف مکمل ویتامین E

• بارداری: مصرف ویتامین ای در دوران بارداری، طبق میزان توصیه‌شده، به احتمال زیاد بی‌خطر است. با این حال بهتر است بدون مشورت پزشک در ۸ هفته اول بارداری ویتامین E مصرف نکنید، زیرا ممکن است برای جنین خطرناک باشد. در اواخر بارداری، حداکثر مقدار توصیه‌شده ویتامین E برای مادران ۱۴ تا ۱۸ سال ۸۰۰ میلی‌گرم و برای سنین بالاتر از ۱۸ سال ۱۰۰۰ میلی‌گرم است.
• شیردهی: مصرف خوراکی ویتامین E در مقادیر توصیه‌شده در دوران شیردهی بدون عارضه است. در دوران شیردهی، حداکثر مقدار توصیه‌شده ویتامین E برای مادران ۱۴ تا ۱۸ سال، ۸۰۰ میلی‌گرم و برای مادران بالای ۱۸ سال، ۱۰۰۰ میلی‌گرم است. مصرف ویتامین E بیشتر از مقدار توصیه‌شده خطرناک است.
• کودکان: مصرف صحیح ویتامین E به صورت خوراکی خطری ندارد. با این حال کودکان می‌بایست از مصرف دوزهای بالاتر از حد مجاز ویتامین ای خودداری کنند. این حد مجاز ۳۰۰ واحد بین‌المللی در کودکان یک تا سه سال، ۴۵۰ واحد بین‌‌المللی در کودکان ۴ تا ۸ سال، ۹۰۰ واحد بین‌المللی در کودکان ۹ تا ۱۳ سال و ۱۲۰۰ واحد بین‌المللی در کودکان ۱۴ تا ۱۸ سال است.
• اختلالات خونریزی‌: مصرف ویتامین E ممکن است اختلالات خونریزی‌ را تشدید کند. بنابراین اگر به این اختلالات مبتلا هستید از مصرف مکمل‌های ویتامین E خودداری کنید.
• بیماری قلبی: مصرف ویتامین ای ممکن است خطر مرگ را در افرادی که سابقه بیماری قلبی دارند افزایش دهد. افرادی که سابقه بیماری قلبی دارند باید از مصرف دوزهای بالاتر از ۴۰۰ واحد بین‌المللی در روز خودداری کنند.
• دیابت: مصرف ویتامین E ممکن است سبب بروز نارسایی قلبی در افراد مبتلا به دیابت شود. افراد مبتلا به دیابت باید از مصرف دوزهای بالاتر از ۴۰۰ واحد بین‌المللی در روز خودداری کنند.
• سرطان سر و گردن: مصرف ویتامین E ممکن است احتمال بازگشت این سرطان را افزایش دهد. بنابراین این افراد نباید مکمل‌های ویتامین ای با دوزهای بالاتر از ۴۰۰ واحد بین‌المللی در روز مصرف کنند.
• پوکی استخوان: گاهی اوقات افراد برای تقویت استحکام استخوان‌های خود به ورزش روی می‌آورند. مصرف دوزهای بالای ویتامین E و C در کنار ورزش ممکن است از مزایای ورزش بر استحکام استخوان‌ها بکاهد.
• سرطان پروستات: مصرف ویتامین E ممکن است خطر بروز سرطان پروستات را افزایش دهد. تأثیر ویتامین E بر افرادی که در حال حاضر سرطان پروستات دارند مشخص نیست، اما ممکن است مصرف آن، بیماری را در افراد تشدید کند.
• رتینیت پیگمنتوزا: نوعی بیماری چشمی است که با دید ضعیف در شب و از بین رفتن دید جانبی همراه است. به نظر می‌رسد مصرف مکمل ویتامین E با دوز ۴۰۰ واحد بین‌المللی روند افت بینایی را در این افراد تسریع می‌کند. این در حالی است که مقادیر بسیار کمتر آن (3 واحد بین‌المللی) چنین اثری ندارد. اگر به رتینیت پیگمنتوزا مبتلا هستید بهتر است از مکمل‌های ویتامین E استفاده نکنید.
• سکته مغزی: مصرف ویتامین ای احتمال مرگ در افراد با سابقه سکته مغزی را افزایش می‌دهد. افرادی که سابقه سکته مغزی دارند می‌بایست از مصرف ویتامین E با دوزهای روزانه بالای ۴۰۰ واحد بین‌المللی خودداری کنند.
• جراحی: ویتامین E، خطر خونریزی در حین جراحی و پس از آن را افزایش می‌دهد. بنابراین توصیه می‌شود حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی، مصرف مکمل ویتامین E را متوقف کنید.

پرسش‌های متداول

1) آیا ویتامین E باعث جوش می‌شود؟

مصرف موضعی ویتامین E و روغن‌ها و کرم‌های حاوی آن ممکن است در افراد دارای پوست چرب یا مستعد آکنه باعث انسداد منافذ پوست و ایجاد آکنه شود. اما ویتامین E خوراکی یکی از آنتی‌اکسیدان‌های مؤثر در کمک به تقویت سیستم ایمنی و درمان آکنه، به‌ویژه آکنه‌های التهابی، است.

2) از کجا بفهمیم کمبود ویتامین E داریم؟

کمبود ویتامین E امر شایعی نیست و معمولاً بر اثر مشکلات زمینه‌ای ایجاد می‌شود. علائم کمبود ویتامین E شامل ضعف عضلانی، مشکلات در راه رفتن و تطابق، احساس کرختی و گزگز، زوال بینایی و مشکلات سیستم ایمنی است. در صورت مشاهده این علائم بهتر است با پزشک مشورت کنید.

3) چه میوه‌هایی ویتامین E دارند؟

ویتامین E در میوه‌هایی مانند آووکادو، انبه، کیوی، توت سیاه، انگور فرنگی سیاه و تمشک یافت می‌شود. با این وجود باید توجه داشت که میوه‌ها بهترین منابع غذایی حاوی ویتامین E به حساب نمی‌آیند.

4) آیا ویتامین E برای کبد چرب خوب است؟

ویتامین E دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی است که می‌تواند اثر مثبتی روی بیماری کبد چرب غیرالکلی داشته باشد. با این وجود تحقیقات بیشتری برای تأیید استفاده از آن در درمان این بیماری مورد نیاز است.

سخن پایانی

ویتامین E مانند هر ویتامین دیگری، اگر در مقادیر صحیح مصرف شود، نقش حیاتی در بدن ایفا می‌کند. اما مصرف مقادیر بیش از حد این ویتامین می‌تواند خطرآفرین و حتی کشنده باشد. بنابراین خوب است مطالبی را که درباره فواید قطعی، فواید احتمالی، عوارض جانبی، مقادیر توصیه‌شده روزانه و منابع غذایی حاوی ویتامین ای در این مقاله خواندید به خاطر بسپارید تا به سلامتی‌تان کمک کنید. در نظر داشته باشید اگر مقادیر کافی از این ویتامین را از طریق رژیم غذایی خود دریافت می‌کنید، دیگر نیازی ندارید از مکمل‌های ویتامین E استفاده کنید.

از تجربه خودتان بگویید

آیا شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که روزانه ویتامین E مصرف می‌کنند؟ اگر چنین است، برای بهبود یا درمان چه مسئله‌ای از این ویتامین استفاده می‌کنید؟ آیا روند استفاده از ویتامین E برایتان نتیجه‌بخش بوده است؟ از تجربه‌تان در این زمینه برایمان بگویید.

تیم نویسندگان

دکتر مهدیه بهشادفر

• کانسیلر چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• انواع ویتامین‌های گروه ب و نقش آن‌ها در سلامت بدن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید