جوش صورت و تمام نکاتی که باید برای درمان و جلوگیری از آن بدانید!

جوش صورت یا آکنه ولگاریس مشکلی است که افراد بیشتر در دوران نوجوانی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اما امکان مواجهه با آن در دوره‌های دیگر زندگی نیز وجو دارد. از آنجا که آکنه باعث کاهش اعتماد به نفس در برخی افراد می‌شود، شناخت علل بروز و راه‌های پیشگیری و درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است. ما در این مقاله به بررسی علل ایجاد جوش صورت، انواع، روش‌های درمان و پیشگیری از آن پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

جوش صورت چیست؟

مسدود شدن فولیکول‌های مو با چربی و سلول‌های مرده پوست باعث ایجاد جوش صورت می‌شود. هرچند بروز آکنه در دوره نوجوانی شیوع بیشتری دارد، اما افراد ممکن است در تمام سنین آن را تجربه کنند؛ حتی در بزرگسالی.

آکنه انواع مختلفی دارد که بیشتر روی صورت ظاهر می‌شوند. اما در بسیاری از موارد احتمال بروز آن‌ها در قسمت‌های دیگر بدن نیز وجود دارد.

انواع آکنه

انواع جوش صورت بسته به شدت و وخامتشان عبارتند از:

• جوش سر سفید (سر بسته)
• جوش سر سیاه (سر باز)
• پاپول (برآمدگی‌های قرمز کوچک)
• پوسچول (جوش‌های قرمز التهابی که در نوک خود دارای چرک هستند)
• ندول (توده‌های بزرگ، سفت و دردناک در زیر پوست)
• ضایعات کیستیک (توده‌های دردناک پر از چرک در زیر پوست)

علت جوش صورت

چهار عامل اصلی جوش صورت عبارتند از:

• باکتری‌ها
• تولید بیش از حد چربی
• فعالیت بیش از حد آندروژن‌ها (هورمون‌های جنسی)
• مسدود شدن فولیکول‌های مو با چربی و سلول‌های مرده

فولیکول‌های مو به غدد تولیدکننده چربی متصل‌ هستند. درنتیجه در قسمت‌هایی از بدن با بیشترین تعداد غدد تولیدکننده چربی، مانند صورت، پیشانی، سینه، بالای کمر و شانه‌ها، احتمال ظهور آکنه بیشتر است.

علل ایجاد انواع آکنه

انواع مختلف آکنه عبارتند از:

• جوش‌های سر سفید که درنتیجه متورم شدن دیواره فولیکول‌ها ایجاد می‌شوند.
• جوش‌های سر سیاه که زمانی پدیدار می‌شوند که سر فولیکول مسدودشده باز بماند و تیره شود. جوش سر سیاه ممکن است مثل آلودگی به نظر برسد که در منافذ پوست گیر کرده‌اند. اما در حقیقت این منافذ پر از باکتری و چربی هستند و هنگامی‌که در معرض هوا قرار می‌گیرند، قهوه‌ای‌رنگ می‌شوند.
• پوسچول‌ها که مرکز سفیدی دارند و درنتیجه التهاب یا آلوده شدن فولیکول‌های بسته‌شده مو با باکتری‌ها بروز پیدا می‌کنند.
• ضایعات کیستیک که درنتیجه التهاب و انسداد فولیکول‌های مو در قسمت‌های عمیق پوست ایجاد می‌شوند.

نکته: سایر منافذ پوست شما که مربوط به غدد عرقی هستند، معمولاً درگیر آکنه نمی‌شوند.

علت جوش صورت در خانم‌ها

آکنه زنان بالغ (AFA)، خانم‌ها در سنین بالای 25 سال را درگیر می‌کند. این آکنه‌ها یا همان جوش‌های دوران بلوغ هستند که تا 25 سالگی ادامه یافته‌اند یا برای اولین بار در این بازه سنی ظاهر شده‌اند. عوامل دخیل در بروز جوش صورت در خانم‌ها عبارتند از:

• التهاب
• عوامل ژنتیکی
• تغییر ترکیب چربی پوست
• تجمع باکتری‌ها روی پوست (عمدتاً پروپیونی‌باکتریوم آکنه)
• افزایش ترشح چربی پوست در اثر تحریک هورمون‌های آندروژن

اگرچه علت اصلی بروز جوش صورت در زنان بالغ هنوز مشخص نیست، عوامل زیر ممکن است باعث تحریک یا تشدید این وضعیت شوند:

• چاقی
• استرس
• رژیم غذایی
• لوازم آرایش
• اختلالات خواب
• سیگار کشیدن
• شستشوی بیش از حد پوست
• قرار گرفتن در معرض پرتو فرابنفش

عوامل خطر بروز جوش صورت

• سن: جوش صورت در همه سنین رخ می‌دهد، اما در میان نوجوانان شیوع بیشتری دارد.
• تغییرات هورمونی: این نوع تغییرات بیشتر در نوجوانان، دختران، زنان و افرادی دیده می‌شود که داروهای خاصی مانند داروهای حاوی کورتیکواستروئیدها، آندروژن‌ها یا لیتیوم مصرف می‌کنند.
• سابقه خانوادگی: ژنتیک در بروز آکنه نقش دارد. بنابراین اگر هر دو والد شما سابقه تجربه آکنه را دارند، احتمال بروز جوش صورت در شما بیشتر است.
• محصولات آرایشی و مراقبتی چرب یا روغنی: استفاده از محصولات آرایشی و یا مراقبت از پوست چرب، احتمال بروز آکنه را افزایش می‌دهد. به‌همین دلیل، همواره از محصولات مراقبت از پوست فاقد چربی، به‌خصوص کرم مرطوب کننده و کرم ضد آفتاب، استفاده کنید.
• اصطکاک یا فشار روی پوست: وارد شدن فشار روی پوست درنتیجه استفاده از تلفن، موبایل، کلاه، یقه‌های تنگ و کوله‌پشتی، شانس بروز آکنه را افزایش می‌دهد.

درمان جوش صورت

هدف از درمان جوش صورت توقف بروز جوش‌های جدید و برطرف کردن آکنه‌هایی است که از قبل روی پوست وجود دارند. روش‌های متعددی برای درمان آکنه وجود دارد که انتخاب بهترین روش درمانی باتوجه به سن، نوع آکنه و شدت آن صورت می‌گیرد.

درمان موضعی آکنه

درمان‌های موضعی آکنه به صورت شوینده، محلول، لوسیون، ژل و کرم در دسترس هستند و می‌توانند حاوی یک یا چند ماده مؤثره باشند. بعضی از این فرآورده‌ها تنها با تجویز پزشک قابل تهیه هستند. ترکیبات موجود در محصولات موضعی ضد آکنه عبارتند از:

• بنزوئیل پراکسید که به از بین بردن باکتری‌های سطح پوست که در تشدید آکنه نقش دارند، کمک می‌کند. محصولات حاوی این ماده به صورت بدون نسخه در دسترس بوده و احتمال تحریک پوست با استفاده از غلظت‌های پایین این ماده و شوینده‌های صورت حاوی آن بسیار کم است.
• سالیسیلیک اسید که در از بین بردن لایه فوقانی پوست که دچار آسیب شده است، نقش دارد. این ماده با حل کردن سلول‌های مرده پوست، از انسداد منافذ پوست جلوگیری می‌کند. پاک‌کننده‌ها و لوسیون‌های حاوی سالیسیلیک اسید معمولاً به صورت بدون نسخه قابل تهیه هستند.
• آزلائیک اسید که برای درمان آکنه‌های خفیف تا متوسط مناسب بوده و به‌صورت طبیعی در بسیاری از غلات مانند جو، گندم و چاودار یافت می‌شود. این ماده در از بین بردن باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های روی پوست و کاهش تورم مؤثر است. علاوه‌بر این، آزلائیک اسید در بهبود لکه‌های تیره ایجادشده روی پوست پس از برطرف شدن آکنه نیز کاربرد دارد.
• رتینوئیدها (مشتقات ویتامین A) یا رتینوئیک اسیدها که معمولاً برای درمان آکنه متوسط به کار می‌روند و به صورت کرم، ژل و لوسیون در دسترس هستند. این ترکیبات در پیشگیری از مسدود شدن منافذ پوست مؤثر بوده و ازجمله آن‌ها می‌توان به رتینول اشاره کرد. لازم به ذکر است که از ترکیبات این دسته نباید به صورت هم‌زمان با بنزوئیل پراکسید استفاده کرد.
• آنتی‌بیوتیک‌ها که آن دسته از باکتری‌ها را که در ایجاد و تشدید آکنه نقش دارند از بین برده و قرمزی و التهاب را کاهش می‌دهند. اگر آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت هم‌زمان با بنزوئیل پراکسید مصرف شوند، اثربخشی بهتری داشته و احتمال ایجاد مقاومت به آنتی‌بیوتیک را کمتر خواهند کرد. ازجمله آنتی‌بیوتیک‌های موضعی می‌توان به محصولات حاوی کلیندامایسین و اریترومایسین اشاره کرد.
• داپسون که یک ژل موضعی دارای خواص ضد باکتریایی بوده و می‌تواند در درمان آکنه‌های التهابی اثربخشی مناسبی داشته باشد.

درمان‌ دارویی آکنه

محصولات ضد آکنه بدون نسخه معمولاً اثربخشی مناسبی دارند، اما در صورت ابتلا به آکنه متوسط تا شدید و یا مقاوم به درمان، پزشک داروهای قوی‌تری را تجویز خواهد کرد. این داروها عبارتند از:

• آنتی بیوتیک‌ها: برای درمان جوش‌های متوسط تا شدید ممکن است نیاز به تجویز آنتی‌بیوتیک خوراکی باشد. معمولاً اولین انتخاب برای درمان آکنه، آنتی‌بیوتیکی از دسته تتراسایکلین‌ها (ماینوسیکلین، داکسی‌سیکلین) یا ماکرولیدها (اریترومایسین، آزیترومایسین) است. ماکرولیدها برای زنان باردار و کودکان زیر 8 سال که نمی‌توانند تتراسایکلین‌ها را مصرف کنند، انتخاب مناسبی هستند.
• داروهای ضد بارداری: سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) مصرف بعضی از انواع داروهای ضد بارداری خوراکی را برای درمان آکنه در زنان تأیید کرده است. این داروها ترکیبی از پروژسترون و استروژن هستند و برای مشاهده اثربخشی آن‌ها چند هفته زمان لازم است. عوارض جانبی شایع این داروها شامل افزایش وزن، حساسیت سینه‌ها به لمس و تهوع است.
• داروهای ضد آندروژن: داروی اسپیرونولاکتون برای زنان و دختران نوجوانی که آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برایشان اثربخش نیست، تجویز می‌شود. این دارو با مهار اثر هورمون‌های آندروژن (مانند تستوسترون) بر غدد تولیدکننده چربی عمل می‌کند.
• ایزوترتینوئین: این دارو از مشتقات ویتامین A است و برای افرادی که آکنه متوسط تا شدید داشته و به سایر درمان‌ها پاسخ نداده‌اند، تجویز می‌شود. ایزوترتینوئین با کاهش اندازه غدد چربی، احتمال ایجاد آکنه را کاهش می‌دهد. این دارو باید تحت نظارت دقیق پزشک مصرف شود؛ چراکه ممکن است عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد.

سایر راهکارهای درمانی

اگر درمان‌های خوراکی یا موضعی برای رفع آکنه مؤثر نباشند یا جای جوش روی پوست باقی مانده باشد، پزشک ممکن است روش‌های درمانی دیگری را به شما پیشنهاد دهد؛ ازجمله:

• تزریق استروئیدها: درمان آکنه‌های ندولار و کیستیک معمولاً با تزریق استروئیدها به درون آن‌ها انجام می‌‌شود. این روش با سرعت بیشتری التهاب و درد را کاهش می‌دهد.
• لیزر: نوردرمانی و لیزر نیز در درمان جای جوش مؤثر هستند. در این روش حرارت به کلاژن‌های آسیب‌دیده زیر پوست می‌رسد و بدن طی ترمیم زخم، کلاژن سالم تولید می‌کند. علاو‌بر این، لیزر و نوردرمانی باعث تحریک تشکیل و جایگزینی پوست جدید می‌شود.
• لایه‌برداری شیمیایی: این روش با تخریب لایه فوقانی پوست و القا تجزیه کراتین در رفع آکنه‌های خفیف مؤثر است. ترکیبات موجود در لایه‌بردارهای شیمیایی دارای خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی هستند و با کاهش تولید چربی، به کوچک کردن منافذ پوست کمک می‌کنند. علاوه‌بر این، لایه‌برداری شیمیایی با کاهش اثر حفاظتی لایه شاخی پوست، باعث افزایش نفوذ و جذب سایر درمان‌های موضعی می‌شود.

نکاتی برای درمان خانگی جوش صورت

برای کسب بهترین نتیجه از درمان آکنه، پزشکان رعایت نکات زیر را توصیه می‌کنند:

• پوستتان را تمیز نگه دارید: صورتتان را دو بار در روز و پس از تعریق به آرامی بشویید. از یک پاک‌کننده ملایم (فاقد اسکراب) استفاده کنید و آن را با نوک انگشتان روی صورت بمالید. استفاده از لیف، اسفنج و ابزارهای دیگر ممکن است باعث تحریک پوست شود.
• از محصولات مراقبت از پوست مناسب استفاده کنید: محصولات مراقبت از پوست ملایم و بدون الکل را در روتین پوستی خود قرار دهید. از محصولاتی که حاوی ترکیبات منقبض‌کننده و ترکیبات لایه‌بردار هستند، اجتناب کنید. چراکه ممکن است باعث خشکی و تحریک پوست و بدتر شدن آکنه شوند.
• موهایتان را به صورت منظم بشویید: چربی موها می‌تواند باعث ایجاد جوش در ناحیه پیشانی شود. اگر موهایتان چرب است، تعداد دفعات شستن موهایتان را افزایش دهید و از پخش شدن موها روی صورتتان جلوگیری کنید.
• به درمان پایبند باشید: استفاده از درمان‌های مختلف با فاصله زمانی کم ممکن است باعث تحریک پوست و ایجاد جوش شود. اثربخشی درمان‌های آکنه ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان نیاز داشته باشد. پس صبور باشید و اجازه دهید روند درمان به درستی طی شود.
• جوش‌ها را دستکاری نکنید: تماس مکرر دست با پوست صورت در طول روز می‌تواند باعث ایجاد آکنه شود. دستکاری، ترکاندن و کندن جوش‌ها هم می‌تواند باعث طولانی شدن زمان درمان و افزایش احتمال ماندن جای جوش و لکه‌های تیره روی پوست شود.
• از پوستتان در برابر نور خورشید محافظت کنید: از آنجایی‌که بعضی داروهای ضد آکنه ممکن است باعث حساس شدن پوست نسبت به پرتوهای فرابنفش خورشید شوند، بهتر است از قرار گرفتن در معرض نور خورشید اجتناب کنید. پوشیدن لباس مناسب و استفاده از کرم ضد آفتاب‌ طیف گسترده و ضدآب با SPF 30 یا بالاتر نیز به حفاظت از پوست در برابر نور خورشید کمک می‌کنند. همچنین کرم ضد آفتاب مورد استفاده باید غیر کومدون‌زا باشد و باعث انسداد منافذ پوست نشود.

سخن پایانی

جوش صورت مشکلی شایع بوده که می‌تواند افراد در همه سنین را درگیر کند. داشتن روتین پوستی و پایبندی به آن، اتخاذ یک سبک زندگی سالم و استفاده از محصولات پوستی و درمانی مناسب از اقدامات مهم در پیشگیری و کاهش بروز آکنه هستند. در موارد شدید و مقاوم آکنه، بهتر است برای درمان به پزشک مراجعه کنید.

نوبت شما

آیا تاکنون با جوش صورت دست‌وپنجه نرم کرده‌اید؟ از چه روش‌هایی برای درمان آن استفاده کرده‌اید؟ اگر در این زمینه نظر یا تجربه‌ای دارید آن را با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.