تشخیص سکته مغزی در کوتاه‌ترین زمان و واکنش مناسب به آن

سالانه افراد بسیاری در جهان به دلیل سکته مغزی دچار عوارض جسمی‌ و حرکتی می‌شوند و روال طبیعی زندگی آن‌ها برای همیشه تغییر می‌کند یا حتی جان خود را از دست می‌دهند. سکته مغزی فارغ از جنسیت و اغلب به صورت ناگهانی اتفاق می‌افتد و به شدت بر کیفیت و نحوه زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. با وجود آمارهای فراوان در مورد شیوع ‌‌این عارضه و گستردگی عوارض ناشی از آن، خبر خوب ‌‌این است که در حال حاضر افراد کمتری نسبت به گذشته بر اثر سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند. علاوه بر ‌‌این در سال‌های اخیر درمان‌های مؤثری کشف شده است که کمک می‌کنند تا ناتوانی‌های ناشی از سکته مغزی به کم‌ترین میزان خود برسد.

سکته مغزی چگونه اتفاق می‌افتد؟

سکته مغزی ‌‌ایسکمیک (ischemic) یا انسدادی زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به بخشی از مغز متوقف شده یا کاهش می‌یابد، ‌‌این مسئله از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به بافت مغز جلوگیری می‌کند و سلول‌های مغز در عرض چند دقیقه شروع به از بین رفتن می‌کنند.

نقش زمان در ‌‌این عارضه نشان می‌دهد که سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و اقدام فوری برای درمان آن اهمیت بسیاری دارد؛ چرا که اقدام به موقع می‌تواند آسیب مغزی و سایر عوارض را به حداقل برساند. با توجه به ‌‌این موضوع در صورت آگاهی از علائم و نشانه‌های سکته مغزی، می‌توان اقدام فوری و به موقعی انجام داد و یک زندگی را نجات بخشید. اهمیت ‌‌این آگاهی به حدی است که حتی اگر سکته مغزی برای خودتان هم رخ دهد، می‌توانید زندگی خودتان را هم نجات دهید. با توجه به ‌‌این موضوع و اهمیت آگاهی در مورد سکته مغزی، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را به دقت مطالعه نمایید.

سکته مغزی چقدر شایع است؟

هر کسی، از کودکان گرفته تا بزرگسالان، ممکن است دچار این عارضه شود. سکته مغزی بسیار رایج است و رتبه دوم را در میان مهم‌ترین علل مرگ و میر در سطح جهان دارد. همچنین، سکته مغزی یکی از علل اصلی ناتوانی جسمی در سراسر جهان محسوب می‌شود

علائم سکته مغزی در مردان و زنان چیست؟

اگر حدس می‌زنید که شما یا اطرافیانتان ممکن است دچار سکته مغزی شده باشید، حتماً به زمان شروع علائم توجه ویژه‌‌ای کنید. برخی از راهکارهای درمانی زمانی مؤثر هستند که بلافاصله پس از شروع سکته مغزی، انجام شوند. علاوه بر زمان، نشانه‌ها نیز مهم‌اند. مهم‌ترین علائم و نشانه‌های سکته مغزی عبارت‌اند از:

• بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پا، به‌خصوص در یک طرف بدن
• گیجی ناگهانی، مشکل در تکلم، یا مشکل در درک گفتار
• بروز ناگهانی مشکل در دید یک چشم و یا هر دو چشم
• وقوع مشکل ناگهانی حین راه رفتن، سرگیجه، از دست دادن تعادل، یا عدم هماهنگی
• سردرد ناگهانی و شدید بدون علت مشخص

نکته: گزگز دست و پا نیز پس از سکته مغزی غیرمعمول نیست.

سرعت عمل داشته باشید

در صورت دیدن این علائم و نشانه‌ها، به سرعت با اورژانس تماس بگیرید و حتی اگر‌‌ موقتی بودند و بعد از مدتی از بین رفتند باز هم فوراً و بدون اتلاف وقت، به مرکز درمانی مراجعه کنید. تا رسیدن اورژانس و پزشک سرعت عمل داشته باشید و کارهای زیر را انجام دهید:

• از فرد بخواهید لبخند بزند و بررسی کنید که ‌‌آیا یک طرف صورت او به حالت آویزان درمی‌آید؟
• از فرد بخواهید هر دو دست خود را بالا بیاورد و ببینید ‌‌آیا یک دست به سمت پایین می‌افتد؟ یا ‌‌آیا او قادر به بلند کردن یک دست خود نیست؟
• از فرد بخواهید یک عبارت ساده را تکرار کند و ببینید آیا صحبت‌های او بریده بریده، با لکنت یا عجیب است؟

اگر هر کدام از این نشانه‌ها در فرد وجود داشت تردید نکنید و فوراً با 115 تماس بگیرید. منتظر از بین رفتن علائم نشوید. در این شرایط هر دقیقه و هر لحظه مهم است چراکه هرچه درمان دیرتر انجام شود، یعنی قسمت‌هایی از مغز برای مدت بیشتری بدون اکسیژن می‌مانند، در نتیجه احتمال آسیب و ناتوانی مغزی نیز بیشتر می‌شود.

دلایل سکته مغزی

دو دلیل اصلی برای سکته مغزی وجود دارد: انسداد شریانی (سکته مغزی ‌‌ایسکمیک) و یا نشت یا پارگی یک رگ خونی (سکته مغزی هِموراژیک). گاهی ممکن است در بعضی از افراد سکته تنها بر اثر یک اختلال موقتی در مسیر جریان خون به مغز ‌‌ایجاد شود که با عنوان حمله ‌‌ایسکمیک گذرا (TIA) شناخته می‌شود و علائم پایدار‌‌ ایجاد نمی‌کند، اما هرگز نباید آن را نادیده گرفت. زیرا می‌تواند هشداری برای مشکلات آینده باشد.

انواع سکته مغزی

در ادامه دو نوع اصلی سکته مغزی که به آن‌ها اشاره کردیم و حمله ‌‌ایسکمیک گذرا را توضیح می‌دهیم.

سکته مغزی ‌‌ایسکمیک

این نوع سکته، شایع‌ترین نوع سکته مغزی است و هنگامی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی مغز باریک یا مسدود شده و باعث کاهش شدید جریان خون (ایسکمی) شوند. مسدود و یا باریک شدن رگ‌های خونی به دلیل رسوبات چربی در رگ‌های خونی یا لخته‌های خون یا بقایای سایر موادی است که از طریق جریان خون حرکت می‌کنند و منشأ آن‌ها اغلب از قلب است و به رگ‌های خونی در مغز منتهی می‌شوند.

سکته هموراژیک

سکته هِموراژیک زمانی رخ می‌دهد که یک رگ خونی در مغز دچار پارگی یا نشت شود. این خونریزی مغزی می‌تواند در اثر عارضه‌های متعددی رخ دهد که بر رگ‌های خونی تأثیر می‌گذارند. مهم‌ترین عوامل مرتبط با سکته مغزی هموراژیک عبارت‌اند از:

• فشار خون بالای کنترل‌نشده
• مصرف بیش از حد داروهای رقیق‌کننده خون (ضد انعقادها)
• بیرون‌زدگی و برآمدگی رگ در نقاط ضعیف دیواره عروق خونی شریانی (آنوریسم)
• تروما (مانند تصادف اتومبیل)
• رسوب پروتئین در دیواره رگ‌های خونی که منجر به ضعف در دیواره عروقی می‌شود (آنژیوپاتی آمیلوئید مغزی)
• سکته مغزی ‌‌ایسکمیک منجر به خونریزی

همچنین یکی از علل دیگر خونریزی در مغز، که شیوع کمتری دارد، پارگی یک شبکه درهم‌پیچ‌خورده رگ‌های خونی با دیواره نازک (ناهنجاری شریانی وریدی: AVM) است.

حمله ‌‌ایسکمیک ‌گذرا (TIA)

حمله ‌‌ایسکمیک گذرا ـ که گاهی اوقات با عنوان سکته خفیف هم شناخته می‌شود ـ  بروز علائم مشابه سکته مغزی در یک بازه زمانی کوتاه است. این حمله، ناشی از کاهش موقت خون‌رسانی به بخشی از مغز است و ممکن است کمتر از پنج دقیقه به طول انجامد. در واقع حمله ‌‌ایسکمیک گذرا، درست مانند سکته مغزی‌‌ ایسکمیک، زمانی رخ می‌دهد که یک لخته یا زائده، جریان خون را به بخشی از سیستم عصبی کاهش داده یا مسدود کند. با این وجود در صورت بروز این حمله نیازی به نگرانی نیست چرا که آسیب دائمی ‌ایجاد نمی‌کند.

اما اگر فکر می‌کنید که یک حمله ‌‌ایسکمیک ‌گذرا را پشت سر گذاشته‌‌اید، حتماً به صورت اورژانسی درمان خود را دنبال کنید، حتی اگر علائمتان بهبود یافته است.

تشخیص ‌‌اینکه آیا دچار سکته مغزی شده‌‌اید یا حمله ایسکمیک گذرا، تنها بر اساس علائم ممکن نیست. اگر یک حمله ایسکمیک گذرا داشته‌‌اید، به آن معنا است که ممکن است شریان منتهی به مغز تا حدی مسدود و یا تنگ شده باشد. اما دقت کنید تجربه یک حمله ایسکمیک گذرا خطر ابتلا به سکته کامل در آینده را افزایش می‌دهد.

عوامل خطر در سکته مغزی

عوامل زیادی می‌توانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند. موارد بالقوه خطرآفرین سکته مغزی که قابل درمان هستند، عبارت‌اند از:

عوامل خطر سبک زندگی

• اضافه وزن یا چاقی مفرط
• عدم تحرک جسمی
• مصرف الکل
• استفاده از مواد مخدر مانند کوکائین و مت آمفتامین
• سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار

عوامل خطر پزشکی

• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• دیابت
• بیماری‌های قلبی عروقی، از جمله نارسایی قلبی، ناهنجاری‌های قلبی، عفونت قلبی یا ریتم نامنظم قلب، مانند فیبریلاسیون دهلیزی
• سابقه شخصی یا خانوادگی سکته مغزی، حمله قلبی یا حمله‌‌ ایسکمیک گذرا
• آپنه (وقفه تنفسی) انسدادی خواب
• سابقه ابتلا به کووید-19

سایر عوامل خطر

سایر عوامل مرتبط با خطر سکته مغزی عبارت‌اند از:

• سن: افراد 55 ساله یا بالاتر نسبت به افراد جوان، بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند.
• نژاد یا قومیت: آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار و اسپانیایی‌تبارها نسبت به سایر نژادها یا قومیت‌ها بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند.
• جنسیت: مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند. در مقابل، زنان معمولاً در سنین بالاتری نسبت به مردان دچار سکته مغزی می‌شوند و احتمال مرگ ناشی از سکته مغزی در زنان نسبت به مردان بیشتر است.
• هورمون‌ها: هورمون‌درمانی یا استفاده از قرص‌های ضد بارداری که حاوی استروژن هستند، خطر سکته را افزایش می‌دهد.

عوارض ناشی از سکته مغزی

سکته مغزی، بسته به مدت زمانی که جریان خون به مغز نمی‌رسد و ‌‌اینکه کدام قسمت مغز تحت تأثیر قرار گرفته است، می‌تواند باعث ناتوانی‌های موقت یا دائمی در بدن فرد ‌شود. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فلج شدن یا از دست دادن توان حرکتی عضلات: ممکن است یک طرف بدن فلج شود و یا فرد کنترل برخی از عضلات مشخص مانند عضلات یک طرف صورت یا یک بازو را از دست بدهد.
• مشکل در صحبت کردن یا بلعیدن: سکته مغزی ممکن است بر کنترل ماهیچه‌های دهان و حلق تأثیر بگذارد و صحبت کردن واضح، بلعیدن یا غذا خوردن برای فرد دشوار شود. همچنین ممکن است فرد در ارتباط برقرار کردن مانند صحبت کردن یا درک گفتار، خواندن یا نوشتن مشکل پیدا کند.
• مشکل حافظه یا مشکل در تفکر: بسیاری از افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، فراموشی و مشکل حافظه را تجربه می‌کنند. بعضی افراد هم ممکن است در فکر کردن، استدلال کردن، قضاوت کردن و درک مفاهیم مشکل پیدا کنند.
• مشکلات عاطفی یا احساسی: در بعضی از افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، کنترل عواطف و احساسات دشوار می‌شود و احتمال بروز افسردگی شدت می‌یابد.
• درد: ممکن است درد، بی‌حسی یا سایر احساسات غیرعادی در قسمت‌هایی از بدن که تحت تأثیر سکته قرار گرفته‌اند، ایجاد شود. مثلاً اگر سکته مغزی باعث از دست رفتن حس لامسه در بازوی چپ شده باشد، ممکن است فرد گزگز آزاردهنده‌‌ای را در بازوی خود احساس کند.
• تغییرات در رفتار و توانایی مراقبت از خود: افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، بعضاً گوشه‌گیر و منزوی می‌شوند و ممکن است برای نظافت و انجام کارهای روزانه خود به کمک نیاز داشته باشند.

پیشگیری از سکته مغزی

اطلاع از عوامل خطر سکته مغزی، عمل به توصیه‌های متخصصین و پزشکان و در پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم، بهترین اقداماتی است که می‌توانید برای جلوگیری از سکته انجام دهید. اگر قبلاً سکته مغزی یا یک حمله ‌‌ایسکمیک گذرا (TIA) داشته‌‌اید، ‌‌این اقدامات می‌توانند به جلوگیری از سکته بعدی شما کمک کنند. همچنین مراقبت‌های بعد از سکته که در بیمارستان و در دوران نقاهت در منزل دریافت می‌کنید نیز می‌توانند نقش مؤثری داشته باشند.

بهبود سبک زندگی برای پیشگیری از سکته مغزی

بسیاری از راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی همان راهکارهای پیشگیری از بیماری‌های قلبی هستند. به طور کلی توصیه‌های مربوط به یک سبک زندگی سالم عبارت‌اند از:

• کنترل فشار خون: فشار خون بالا با نام «قاتل خاموش» شناخته می‌شود. کنترل فشار خون بالا، یکی از مهم‌ترین کارهایی است که می‌توانید برای کاهش خطر سکته مغزی انجام دهید. اگر سکته مغزی داشته‌اید، کاهش فشار خون می‌تواند به جلوگیری از حمله ایسکمیک گذرا یا سکته بعدی کمک کند. سبک زندگی سالم و استفاده از دارو، اغلب شیوه‌ای است که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود.
• کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع‌شده در رژیم غذایی: کاهش مصرف کلسترول و چربی، به ویژه چربی‌های اشباع‌شده و ترانس، می‌تواند تجمع چربی در شریان‌ها را کاهش دهد. اگر به تنهایی از طریق تغییر رژیم غذایی امکان کم‌کردن کلسترول خون‌تان را ندارید، پزشک می‌تواند داروهای کاهنده کلسترول را برایتان تجویز کند.
• ترک مصرف دخانیات: سیگار کشیدن خطر سکته مغزی را در افراد سیگاری و افراد غیرسیگاری که در معرض دود سیگار هستند، افزایش می‌دهد. ترک مصرف دخانیات خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد.
• مدیریت دیابت: دیابت نیز مانند فشار خون بالا، قاتل خاموش انسان‌هاست، مگر اینکه کنترل شود. رژیم غذایی، ورزش و کاهش وزن می‌تواند به شما کمک کند قند خون خود را در محدوده سالم نگه دارید. اگر سبک زندگی شما برای کنترل دیابت مفید نبود، پزشک می‌تواند داروهای ضد دیابت برایتان تجویز کند.
• حفظ وزن سالم: داشتن اضافه وزن در افرادی که دچار مشکلاتی همچون فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت هستند، احتمال وقوع سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
• رژیم غذایی غنی از میوه‌ها و سبزیجات: رژیم غذایی حاوی میوه یا سبزیجات به میزان پنج وعده یا بیشتر در روز، می‌تواند خطر سکته مغزی را کاهش دهد. رژیم غذایی مدیترانه‌‌ای که بر مصرف روغن زیتون، میوه، آجیل، سبزیجات و غلات کامل تاکید دارد، می‌تواند مفید باشد.
• ورزش منظم: ورزش‌های هوازی از بسیاری جهات خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهند. ورزش می‌تواند فشار خون را کاهش و سطح کلسترول خوب یا همان HDL را افزایش داده و سلامت کلی رگ‌های خونی و قلب را بهبود بخشد. همچنین به کاهش وزن، کنترل دیابت و کاهش استرس کمک می‌کند. سعی کنید حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط‌ ـمانند پیاده‌روی، آهسته دویدن، شنا یا دوچرخه‌سواری‌ـ را به تدریج در اکثر روزهای هفته، انجام دهید.
• عدم مصرف الکل: مصرف الکل خطر ابتلا به فشار خون بالا، سکته‌های مغزی ‌‌ایسکمیک و سکته‌های هموراژیک را افزایش می‌دهد. الکل همچنین ممکن است با سایر داروهای شما تداخل داشته باشد.
• درمان آپنه انسدادی خواب: در صورت داشتن علائم آپنه انسدادی خواب -نوعی اختلال خواب که باعث می‌شود در طول خواب مکرراً برای مدت‌های کوتاهی دچار وقفه تنفسی شویدـ پزشک ممکن است برای شما تست خواب را توصیه کند. درمان آپنه انسدادی خواب به کمک دستگاهی انجام می‌شود که فشار مثبت جریان هوا را از طریق ماسک وارد می‌کند تا راه تنفس هنگام خواب باز بماند.
• پرهیز از مصرف مواد مخدر: برخی از مواد مخدر، مانند کوکائین و مت آمفتامین، از عوامل خطر بروز حمله ایسکمیک گذرا یا سکته مغزی هستند.

داروهای پیشگیری‌کننده از سکته مغزی

اگر قبلاً سکته مغزی ‌‌ایسکمیک یا حمله ایسکمیک گذرا داشته‌‌اید، پزشک ممکن است داروهایی را برای کمک به کاهش خطر ابتلا به سکته بعدی برایتان توصیه کند. ‌‌این داروها شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد پلاکت: پلاکت‌ها، سلول‌هایی در خون هستند که در تشکیل لخته‌‌ نقش دارند. داروهای ضد پلاکت باعث می‌شوند ‌‌این سلول‌ها چسبندگی کمتری داشته باشند و احتمال لخته شدن آن‌ها کمتر شود. رایج‌ترین داروی ضد پلاکت مورد استفاده آسپرین است. پزشک می‌تواند شما را در انتخاب دوز مناسب این دارو راهنمایی کند.

پس از یک حمله ایسکمیک گذرا یا سکته خفیف، پزشک ممکن است برای مدتی به شما آسپرین و یک داروی ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل (پلاویکس) برای کاهش احتمال وقوع سکته بعدی بدهد. اگر نمی‌توانید آسپرین مصرف کنید، پزشک می‌تواند کلوپیدوگرل را به تنهایی تجویز کند.

• داروهای ضد انعقاد (آنتی کواگولانت): این داروها لخته‌شدن خون را کاهش می‌دهند. هپارین به سرعت تأثیر می‌گذارد و می‌تواند برای کوتاه‌مدت در بیمارستان استفاده شود.

وارفارین که سرعت اثربخشی آن کمتر از هپارین است، می‌تواند در طولانی مدت استفاده شود. وارفارین یک داروی قوی رقیق‌کننده خون است، بنابراین مهم است که دقیقاً مطابق با دستورالعمل پزشک مصرف شود و مراقبت‌های لازم برای پیشگیری از عوارض جانبی آن انجام شود. همچنین برای نظارت بر اثرات وارفارین نیاز به آزمایش خون منظم وجود دارد.

چند داروی جدیدتر رقیق‌کننده خون (ضد انعقادها) نیز برای پیشگیری از سکته مغزی در افرادی که در معرض خطر بالایی هستند وجود دارد.‌‌ این داروها عبارت‌اند از دابیگاتران، ریواروکسابان، آپیکسابان و ادوکسابان.‌‌ مدت زمان اثر این داروها کمتر از وارفارین است و معمولاً نیازی به آزمایش خون منظم یا نظارت پزشک ندارند. همچنین در این داروها در مقایسه با وارفارین عوارضی همچون خونریزی، کمتر مشاهده می‌شود.

درمان سکته مغزی

در زمان بروز سکته مغزی، بیمار برخی از درمان‌های اولیه را در آمبولانس و در راه بیمارستان دریافت می‌کند. پس از آنکه بیمار به بیمارستان می‌رسد، مراحل درمانی سریع انجام می‌شود، زیرا تیم اورژانس تلاش می‌کنند نوع سکته مغزی بیمار را تشخیص دهند.‌‌ این بدان معناست که پس از رسیدن، سریعاً از بیمار یک سی‌تی‌اسکن یا سایر آزمایشات عکس‌برداری گرفته خواهد داشت.

در این مرحله پزشکان باید بتوانند علت اصلی بروز این علائم را تشخیص دهند و سایر علل احتمالی علائم بیمار مانند تومور مغزی یا واکنش دارویی را به طور قطعی رد کنند.

پس از آن، درمان اورژانسی سکته به‌‌ این بستگی دارد که آیا نوع سکته مغزی ‌‌ایسکمیک است یا هموراژیک. هریک از‌‌ این شرایط دارای پروتکل‌های درمانی خاصی هستند که مراحل آن تحت نظر تیم پزشکی انجام می‌شود.

بهبودی و توان‌بخشی پس از سکته مغزی

پس از درمان اورژانسی، بیمار به مدت حداقل یک روز، تحت مراقبت دقیق پزشکی قرار خواهد گرفت. بعد از آن، مراقبت‌های سکته مغزی بیشتر متمرکز بر کمک به بهبود حداکثری فعالیت‌های جسمی فرد و بازگشت به زندگی عادی است. تأثیر سکته مغزی به ناحیه درگیر در مغز و میزان بافت آسیب‌دیده بستگی دارد.

اگر سکته مغزی، ناحیه‌ای در سمت راست مغز را تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است حرکت و حس بیمار در سمت چپ بدن تحت تأثیر قرار گیرد؛ و بالعکس. اگر سکته مغزی به بافت سمت چپ مغز آسیب برساند، ممکن است حرکت و حس سمت راست بدن دچار اختلال شود. آسیب در سمت چپ مغز ممکن است باعث اختلالات گفتاری و زبانی نیز بشود.

به همین دلیل در فرآیند درمان اکثر افرادی که سکته مغزی را پشت سر گذاشته‌اند، باید برنامه‌های توانبخشی گنجانده شود. پزشک بر اساس سن، سلامت کلی و میزان ناتوانی ناشی از سکته، سخت‌ترین برنامه درمانی را که بیمار می‌تواند انجام دهد، تجویز می‌کند. در نوع و زمان برنامه‌های توانبخشی پزشک سبک زندگی، علایق و اولویت‌های بیمار و در دسترس بودن اعضای خانواده یا سایر مراقبان را هم در نظر می‌گیرد.

گاهی احتمال آن که توانبخشی قبل از مرخص شدن از بیمارستان شروع شود، هم وجود دارد. پس از ترخیص نیز، ممکن است بیمار برنامه خود را در واحد توانبخشی همان بیمارستان یا بیمارستان دیگر یا مرکز پرستاری حرفه‌‌ای، به صورت سرپایی یا در منزل ادامه دهد.

تغییرات عاطفی پس از سکته مغزی

سکته مغزی اتفاقی است که زندگی را تغییر داده و همان‌قدر که بر عملکرد فیزیکی بیمار تأثیرگذار است، به همان اندازه می‌تواند سلامت عاطفی وی را نیز درگیر کرده و تحت تأثیر قرار دهد. بعد از سکته مغزی ممکن است گاهی اوقات فرد احساس درماندگی، ناامیدی، افسردگی و بی‌تفاوتی کند و یا تغییرات خلقی و کاهش میل جنسی را تجربه نماید. در فرایند و روند درمان حفظ عزت نفس، ارتباط با دیگران و علاقه به اجتماع، نکات بسیار مهم و اساسی محسوب می‌شوند.

مشکلات گفتاری یکی از مهم‌ترین عوارض سکته مغزی

یکی از شایع‌ترین عوارض سکته مغزی، به وجود آمدن مشکلات گفتاری برای بیماران است. در واقع می‌توان گفت مهم‌ترین و سخت‌ترین عارضه سکته مغزی شرایط سخت برقراری ارتباط کلامی بیماران با اطرافیان و جامعه است. بروز مشکل در گفتار و زبان می‌تواند برای این بیماران بسیار ناراحت‌کننده باشد. در ‌‌اینجا چند نکته برای کمک به بیمار و مراقبان او در مقابله با چالش‌های ارتباطی بیان شده است. در صورتی که دچار این عارضه شده‌اید یا فردی را می‌شناسید که در چالش مقابله با عوارض سکته مغزی است، این موارد را در نظر داشته باشید.

• تمرین: سعی کنید حداقل یک بار در روز با دیگران مکالمه داشته باشید.‌‌ این کار کمک می‌کند تا بفهمید چه چیزی بیشتر از همه روی شما اثرگذار است. علاوه بر آن، تعامل و ارتباط با دیگران منجر به بازگشت اعتماد به نفس از دست رفته‌تان می‌شود.
• استراحت کنید و برای خودتان وقت بگذارید: در زمانی که شما در موقعیت آرامی‌ هستید و عجله‌‌ای برای انجام کاری ندارید، صحبت کردن می‌تواند راحت‌ترین و لذت بخش‌ترین کار باشد. از نظر برخی از افرادی که تجربه سکته مغزی داشته‌اند، بعد از شام، زمان خوبی برای ‌‌این کار است.
• به روش خودتان حرف بزنید: هنگامی که در دوران نقاهت پس از سکته مغزی به سر می‌برید، ممکن است لازم باشد از کلمات کمتری استفاده کنید، از حرکات بدن استفاده کنید یا از لحن صدای خود برای برقراری ارتباط استفاده کنید.
• از وسایل و ابزارهای ارتباطی کمکی استفاده کنید: استفاده از کارت‌های نشانه که کلمات پرکاربرد یا تصاویر دوستان نزدیک و اعضای خانواده، برنامه تلویزیونی مورد علاقه، حمام، یا سایر خواسته‌ها و نیازهای معمولی را نشان می‌دهند، می‌تواند مفید باشد.

سخن پایانی

همیشه اولین علائم سکته مغزی را به خاطر بسپارید و به محض ‌‌اینکه متوجه شدید برای شما یا شخص دیگری در حال اتفاق افتادن است با اورژانس تماس بگیرید.

عبارت BE FAST که به معنای «سریع باشید» است و برای واکنش به سکته مغزی استفاده می‌شود، در واقع فراتر از معنای اول آن، از حروف ابتدایی کلمات دیگری ساخته شده است که علائم اولیه سکته مغزی هستند:

• Balance= تعادل: از دست دادن تعادل، سردرد یا سرگیجه
• Eyes= چشم‌ها: دید تار
• Face= صورت: افتادگی یک سمت صورت
• Arms= بازوها: ضعف بازو یا پا
• Speech= صحبت: ناتوانی یا سختی در صحبت کردن
• Time= زمان: تماس سریع با اورژانس

با دیدن این علائم، بلافاصله با 115 تماس بگیرید. هر ثانیه برای نجات بیمار و جلوگیری از ناتوانی‌های طولانی مدت او اهمیت دارد.

اگر در حال حاضر با عوارض سکته مغزی دست و پنجه نرم می‌کنید، به خودتان سخت نگیرید. بپذیرید که بهبود فیزیکی و عاطفی مستلزم تلاش زیادی است و زمان می‌برد. یک عادت جدید را هدف قرار داده و پیشرفت خود را جشن بگیرید و زمان بیشتری را برای استراحت در نظر داشته باشید.

نیازهای خود را با دوستان و خانواده در میان بگذارید. اطرافیان ممکن است بخواهند به شما کمک کنند، اما ندانند چگونه ‌‌این کار را انجام دهند. به آن‌ها بگویید چگونه می‌توانند به شما کمک کنند، مثلاً با آوردن یک وعده غذایی و ماندن برای صرف غذا و صحبت کردن، یا شرکت در رویدادهای اجتماعی یا انجام فعالیت‌های مذهبی همراه با شما.

و در نهایت اینکه رخ دادن سکته مغزی پایان یک زندگی عادی و شاد نیست، چراکه شواهد نشان داده است نتایج درمان در بسیاری از بیماران امیدوارکننده است. پس اگر این عارضه برای شما رخ داد، مثبت اندیش بمانید و نهایت تلاش خود را در برنامه‌های توانبخشی انجام دهید. شما قوی‌تر از ‌‌این شرایط هستید!

نظر شما

در صورتی که پرسشی در مورد سکته مغزی دارید که پاسخ آن را در متن نیافتید، می‌توانید آن را در بخش نظرات مطرح نمایید تا کارشناسان ما پاسخگوی شما باشند. همچنین اگر تجربه‌ای در این مورد دارید، می‌توانید با ما و سایر خوانندگان‌مان به اشتراک بگذارید، تجربیات هر فرد می‌تواند مسیر را برای دیگران کوتاه‌تر و هدف را قابل دسترس‌تر نماید.