“هنر درمانی یکی از راه‌های درمان معضلات و مشکلات روحی و روانی است. یکی از شاخه‌های هنردرمانی، بازی درمانی است که خود به شاخه‌های گوناگونی چون سایکودرام و درام‌درمانی تقسیم می‌شود.”
فرض بر این است که درام درمانی علاوه بر این که سبب رشد ذهنی و روحی و شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌های افراد می‌شود، موجب توانبخشی بیماران و معلولان ذهنی و روحی و سالمندان وجوانان نیز خواهد شد.
ابزارهای درمان و درام درمانی شامل موسیقی، پانتومیم، بداهه‌سازی، بازی دسته جمعی، نمایشنامه‌نویسی، گریم، ماسک، عروسک و… است. بهترین امکان در درمان از طریق هنر، درام‌درمانی است که امکانات نمایشی فراوان در اختیار دارد.
درباره کتاب
این کتاب توسط نشر قطره منتشر شده که علاوه بر مربیانی که در ارتباط با معلولان ذهنی و جسمی‌هستند، این کتاب برای روان‌درمانگران و هنرجویان تئاتر مناسب دیده می‌شود. اهل تئاتر از این شیوه می‌توانند به عنوان شیوه‌ای نمایشی برای بیان معضلات روحی و روانی انسان‌ها استفاده کنند و درمان‌گران نیز با این شیوه می‌توانند با ایجاد موقعیت‌های نمایشی برای بیماران آنان را به سمت بهبودی و امیدواری راهنمایی کنند.
این کتاب به چهار فصل تقسیم شده است. فصل اول شناخت و هنر بازی نام دارد که به سه بخش تقسیم شده است. بخش اول (هنر و درمان از طریق هنر)، بخش دوم (سایکودرام) و بخش سوم (درام درمانی).
فصل دوم به نام شیوه‌های درام درمانی از طریق هنر است که شامل بخش اول (درام به مثابه تئاتر) و بخش دوم (بداهه‌سازی-تمرین) می‌شود. فصل سوم به استفاده از ابزار تئاتری در درام درمانی و فصل چهارم به رویکردهای اجتماعی درام درمانی اختصاص یافته است.
نتیجه کتاب
منیژه محامدی در نتیجه کتاب درام درمانی می‌نویسد: درام درمانی با وجود آن که از نظر تاریخی پدیده‌ای بسیار تازه به حساب می‌آید، اما امروز، چنان وسعت و عمق یافته که بحث و بررسی پیرامون آن، دانش و حوصله فراوان و نیز تجربه‌ای عمیق در حیطه درمان‌های فردی و گروهی می‌طلبد.
درام درمانی به هیچ وجه محدود به گروه خاصی به نام بیماران روانی نیست، بلکه شرکت افراد سالم با مشکلات مشخص نیز در گروه‌های درام درمانی و بهره‌وری آنها از این مقوله و اثر آن بر اجتماع به حدی است که یک “نهاد اجتماعی” تلقی می‌شود. گستره درام درمانی، علاوه بر بیماران روان‌نژند و افراد با مشکلات متفاوت، طیف دیگری از اجتماع را نیز دربرمی‌گیرد. این افراد شامل سالمندان، معلولان و… هستند. بهره‌گیری درست و علمی‌از این مقوله برای تسکین روح و جسم هزاران انسان، موجبات شفابخشی آنها را فراهم می‌آورد.
این نویسنده در نگارش درام درمانی از 18 منبع فارسی و 75 منبع انگلیسی بهره گرفته است تا یک تحقیق علمی، مستند و کاربردی را پیش روی خوانندگانش قرار دهد. درمان درمانی و سایکودرام در ایران مقوله ناشناخته‌ای نیست، اما منابع اندکی در این رابطه وجود دارد بنابراین هنوز هم جای کار دارد که دیگران از طریق پژوهش و تألیف، یا ترجمه در این زمینه آثار دیگری را ارائه کنند.
درام درمانی در ایران
“شنا در آتش”، عنوان نمایشی از رضا صابری است که برای اولین بار از تکنیک و شیوه نمایش‌درمانی برای شکل دادن به یک اثر دراماتیک بهره گرفته است. این نمایش در سال 72 اجرا شد و در آن سال برنده چندین جایزه از جشنواره تئاتر فجر شد. در سال 75 و 76 نیز داود میرباقری با نمایش “عشق‌آباد” یک بار دیگر با این شیوه نمایش خود را در صحنه ارائه کرد که در زمان خود با سر و صدای زیادی مواجه شد. از آن پس تاکنون نمایش‌های زیادی به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر این شیوه درمانی بوده‌اند. حتی افرادی مانند میرنصیری از این شیوه برای بهبود وضع روحی و جسمی‌معلولان کهریزک بهره‌مند شده و با اجازه گروهی از معلولان آنجا چندین نمایش را آماده و اجرا کرد. نمایشی که بیشتر جنبه درمانی و بهبود وضع روحی و روانی معلولان را داشت و شکل کاربردی این شیوه را مدنظر قرار داده بود.
مجید امرایی در آسایشگاه معلولان روحی ناشی از جنگ تحمیلی در سعادت آباد تهران، با این شیوه در برقراری ارتباط و ایجاد محیطی امن برای تقابل و تعامل با معلولان بهره‌مند شده و این گونه کمک‌های شایان ذکری به بیماران خود کرده است. چیستا یثربی هم یکی دیگر از علاقه‌مندان و مروجان درام‌درمانی در ایران است که تاکنون با نوشتن کتاب و ترجمه نمایشنامه و چندین مقاله و سخنرانی درباره این هنر فعالیت داشته است.
بنابراین درام درمانی علاوه بر مراکز نگهداری معلولان ذهنی، روحی و جسمی، در مدارس، مهدکودک‌ها و امور اجتماعی از طریق بهزیستی و دیگر سازمان‌های وابسته می‌تواند به عنوان شیوه‌ای مطمئن استفاده شود. متأسفانه در جامعه ما مواردی این چنینی که از ساختار علمی‌و کاربردی برخوردار است، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و در زمانی که این شیوه منسوخ و یا غیرکاربردی می‌شود به فکر استفاده از آن می‌افتیم. مطمئناً با گذر زمان شاهد شیوه‌های علمی‌مطمئن‌تر و کاربردی‌تری خواهیم بود و امروز باید با بسنده کردن به آخرین شیوه‌های درمانی درصدد بهبود وضعیت عمومی‌جامعه خود باشیم. درمان بیماری‌های روانی، آسایش عمومی‌تری را برای همگان ایجاد می‌کند و ما نباید نسبت به درمان مطمئن عزیزان خود بی‌تفاوت باشیم. مطمئناً شدیدترین بیماران روحی و روانی نیز با استناد به بهترین شیوه‌ها درمان‌پذیر هستند، مشروط بر آن که این شیوه، کاربرد عمومی و همگانی داشته باشد.
