تئاتر درمانی، شیوه موثر در درمان بیماریهای روانی

درمان بیماری ها با تئاتر

امروزه تئاتر درمانی به عنوان شیوه‌ای موثر و روشی جدید در توانبخشی و درمان افراد دچار عارضه‌های روحی و روانی مورد توجه کارشناسان و فعالان حوزه علوم توانبخشی و هنرهای نمایشی (تئاتر) قرار گرفته است.

بیشتر بدانید : تئاتر درمانی چیست و چگونه انجام می پذیرد؟

به طوری که درحال حاضر این شیوه درمانی در بسیاری از کشورها به خصوص کشورهای اروپایی و آمریکایی و کشورهای اسکاندیناوی به عنوان روشی موثر در درمان افراد نیازمند مورد توجه است. این شیوه درمانی در ایران قدمت چندانی ندارد و آغاز فعالیت آن به سال ‪ ۱۳۴۸‬و پژوهش‌های دکتر حمید اشکانی و حسن حق شناس در مرکز روانپزشکی حافظیه شیراز بر می‌گردد.

اما در چند سال گذشته به مدد کارشناسان رشته‌های مختلفی چون روانشناسی کاردرمانی و هنرهای نمایشی در بسیاری از مراکز توانبخشی معلولان و مصدومان جنگی شیوه تئاتر درمانی با عناوین مختلف به عنوان یکی از روش‌های نوین و مهم درمان و توانبخشی مورد استفاده قرار گرفته است.

این شیوه درمانی برای نخستین بار بر روی مصدومان جنگی جانبازان گروه اعصاب و روان (اسکیزوفرنیک مزمن)از پنج سال پیش در مرکز روانپزشکی سعادت آباد تهران مورد استفاده قرار گرفت که در قالب فعالیتی درمانی و عضوی از تیم درمان این مرکز ظرف مدت زمانی کوتاه تغییرات معنی داری در افراد تحت پوشش این شیوه درمانی دیده شده‌است و دراین زمینه نتایج قابل توجهی به دست آمده است. تئاتر درمانی یکی‌از روش‌های هنر درمانی است که امروزه در مسیر توانبخشی و درمان بیماران روحی و روانی به درستی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این روش درمانی در یکصد سال گذشته به عنوان نقطه تلاقی هنر نمایش و روانشناسی در ارتباط با پالایش روح و روان انسان و رسیدن به کاتارسیس و تعادل روانی مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است. در تئاتر درمانی می‌توان به کمک روش‌ها و تکنیک‌های درمانی خاص بر اختلالات روانی غلبه کرد و در راه افزایش قوه یادگیری، ثبات و سلامت شخصیت، کسب مهارت‌های فردی و ارتقای حس خود ادراکی، افزایش توانایی‌های فیزیکی و تقویت مهارت‌های حرکتی و تعادل روحی و روانی افراد گام برداشت.

این شیوه درمانی برای نخستین بار در سال ‪ ۱۹۳۹‬توسط روانپزشک و نظریه پرداز بزرگ رومانیایی جاکوب لویی مورنو مطرح شد.

دراین روش درمانی به کمک شیوه‌های مختلف نمایشی و تکنیک‌های خاص روان شناسی در اجرای نمایش، به بیمار فرصت داده می‌شود تا در پشت نقاب نقش و بازیگری تعارضات و کشمکش‌های درونی خود را بازگو نماید و فرصت مواجهه و آشنایی با درون خویش را پیدا کند و در صدد تغییر و اصلاح رفتاری خود برآید.

در نمایش درمانی تکرار و رو به رو شدن‌های مکرر بیمار (مراجع) با رفتار و اندیشه‌هایی که شاید برای اولین بار رنج‌آور و آزاردهنده ذهن و روان است باعث کم شدن حساسیت‌های فردی به آن اعمال و افکار می‌شود. نمایش درمانی نوعی کاوش علمی جهت دریافت حقیقت از طریق شیوه‌های نمایشی است.

در این روش درمانگر با دو عنصر عمل و مشاهده فعالانه دست به گریبان است.

عمل در نمایش درمانی به معنای تجسم بخشیدن به ذهنیات مراجع درمانپذیر از طریق حرکت‌های نمایشی است که این کار توسط تکنیک‌هایی خاص صورت می‌گیرد. مضاعف‌سازی، آیینه، جابجایی نقش ها، صندلی داغ، اتاق تاریک و صندلی خالی از جمله تکنیک‌هایی‌است که در این شیوه درمانی مورد استفاده درمانگر نمایشی قرار می‌گیرد.

در نمایش درمانی، فرد قادر است بر بسیاری از دل نگرانی‌ها، اضطراب‌ها و ترس‌های مرضی خود غلبه کند.

بازی‌سازی و قرار گرفتن در مرحله آزمون و خطا از جمله مهم ترین عناصر تخلیه‌کننده انسان در تئاتر درمانی است.

منشا بسیاری از اضطراب‌های فردی، ترس‌ها و نگرانی‌ها، “ترس از عمل” است که نمایش درمانی به روش‌های خاص خود این مشکلات را برطرف می‌کند.

بداهه پردازی، غیر قابل پیش بینی بودن، تزکیه کردن و دراماتیک بودن به عنوان مهم ترین عناصر ساختاری در نمایش درمانی است .

افشاگری، آموزندگی و آفرینندگی به عنوان مهم ترین وجوه درمانی هنر نمایش است که در تئاتر درمانی به نهایت خود می‌رسد.

به اعتقاد کارشناسان از گذشته تا حال حرکات نمایشی، رقص، آواز، پانتومیم و شکل‌های دیگر نمایشی چه از نظر بازیگر و چه از دید تماشاگر، نوعی نیاز بشری محسوب می‌شده است.

از حدود چهار هزارسال پیش از میلاد مصریان باستان برای بیان و نشان دادن آداب و سنن مذهبی و آیینی خود و ارتباط انسان با خدایان نمایش‌هایی برگزار می‌کردند که از این میان می‌توان به آیین اوزیس و اوزیروس دو رب‌النوع مصری اشاره کرد که به نام آیین مصائب آبیدوس معروف است.

این آیین درباره مرگ و رستاخیز است اما بعدها یونانیان باستان تئاتری را پایه‌گذاری کردند که در آن افسانه‌ها و اساطیر و داستان‌های کهن در آن اجرا می‌شد. در همین زمان بود که درام نویسان بزرگی چون اشیل، سوفوکل و اوریپید به عنوان مثلث تراژدی نویسان یونان باستان به ظهور رسیدند. عجیب نیست اگر تئاتر و نمایش در مواردی خاص مانند آموزش تعلیم و تربیت روانی به تدریج جای خود را باز کرد و با محدوده‌ای مشخص پذیرفته شد.

در نمایش درمانی، زمان همیشه زمان حال است حتی اگر فرد بخواهد بخش‌هایی از گذشته یا آینده خود را به تصویر بکشد.

نمایش درمانی روشی درمانی‌ است که می‌تواند در آموزش‌های مشاوره‌ای، مشکلات مراکز صنعتی و به طور کلی همه موارد مشاوره و راهنمایی با روش شناختی مشخص مورد استفاده قرار گیرد. دراین روش نمایش درمانگر با تلفیق مبانی علمی و تکنیکی و محتوایی قادر است با ارتباط علم روان شناسی و هنرتئاتر در راه مداوای مراجعان تلاش کند.

در این شیوه درمانگر با بکارگیری روش‌های مختلف درمانی در ایجاد موقعیت‌های مناسب و فضاسازی ذهنی، شیوه‌های بازیگری خلاق و روش‌های وجودی و روش انتقال و روابط اشیا را به گونه‌ای ملموس، مورد مداوای روانشناختی قرار می‌دهد.

نمایش درمانی یکی از راه‌های بروز مشکلات درونی انسان‌هایی است که دچار عارضه‌های روحی و روانی شده‌اند. در این شیوه درمانی درمانگر در مسیر درمانی غیر دارویی می‌تواند در راه بر طرف کردن بسیاری از گرفتگی‌های روحی و روانی افراد نیازمند تلاش کند.

عنصر تزکیه و پالایش روحی و روانی در نگاه‌ ارسطو به عنوان مهمترین عنصر درمانی نمایش است که در این شیوه درمانی به عنوان نخستین نقطه تلاقی هنر نمایش با علم روانشناسی مطرح شده است.

با توجه به آمار بالای بیماران دچار عارضه‌های روحی و روانی آیا هنگام آن فرا نرسیده است که نمایش درمانی به عنوان روشی نوین در درمان مشکلات روحی و روانی جامعه کارکردهای اجتماعی خود را بیشتر نشان دهد؟

اکنون که دنیا به سوی درمانهای غیر دارویی گام بر می‌دارد برماست که تلاش کنیم تا در مسیر آموزش‌های مختلف هنر درمانی از این قافله عقب نمانیم.

بیشتر بدانید : تئاتر درمانی

بیشتر بدانید : ریشه‌های تئاتردرمانی در نظریه‌های ارسطو

بیشتر بدانید : تئاتر: راه حلی برای مشکلات روانی

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: irna.ir