انواع آسیب و مشکل ناخن و آنچه باید برای آن انجام دهیم

ناخن‌های دست و پا از جهاتی نشان‌‌دهنده سلامت بدن هستند. برآمدگی، فرورفتگی، پوسته‌پوسته شدن، شکنندگی ناخن و برخی انواع دیگر آسیب ناخن نشانه‌هایی هستند که باید آن‌ها را جدی گرفت و برای درمان آن‌ها اقداماتی را انجام داد. مشکل ناخن می‌تواند نشانی از مشکلات اندام‌های داخلی باشد، بنابراین نمی‌توان آن را نادیده گرفت. البته تمام آسیب‌های ناخن نگران‌کننده نیستند و می‌توان برخی از این آسیب‌ها را با روش‌های خانگی درمان کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا با برخی از آسیب‌های ناخن و همچنین روش درمان آن‌ها آشنا شوید.

علت‌های آسیب و مشکل ناخن

مشکلات ناخن می‌توانند از موارد ساده‌تر مانند شکستن ناخن تا مشکلات جدی‌تر مانند عفونت‌ها و یا از دست‌رفتن دائمی ناخن متغیر باشند. علل این مشکلات نیز متفاوت هستند. برای مثال، استفاده مکرر از لاک ناخن می‌تواند باعث پوسته پوسته شدن ناخن شود؛ در حالی که آسیب‌های مکرر انگشتان پا که ناشی از پوشیدن کفش نامناسب است، ممکن است به بدشکلی‌هایی در ناخن‌های پا منجر گردد. بدشکلی‌ ناخن‌ها ممکن است شبیه نوعی عفونت قارچی باشد؛ مثلاً ناخن‌ها ممکن است ضخیم شوند، تغییر رنگ دهند، یا از بستر خود بلند شوند. این آسیب‌ها باعث ایجاد نگرانی‌هایی راجع به زیبایی و ظاهر ناخن‌ها می‌شود.

عادت‌هایی همچون جویدن ناخن یا کوتیکول و پوست اطراف آن ممکن است باعث آسیب به ناخن‌ها شود. جویدن ناخن علت اصلی ابتلا به عقربک ناخن یا همان پارونیشیای (Paronychia) حاد است؛ نوعی عفونت که در آن باکتری‌ها با ورود به زیر بافت اطراف ناخن، باعث ایجاد تورم، تحریک‌ و التهاب می‌شوند. شکستن و کندن دائم ناخن شست و کوتیکول آن با انگشت اشاره باعث ایجاد یک شکاف افقی در وسط ناخن می‌شود. در موارد شدید، ممکن است ناخن از وسط ترک بخورد.

علائم مشکل ناخن

ناخن‌های انگشتان دست یا پا ممکن است بر اثر ضربه یا گیر کردن بین در یا کشو آسیب ببینند. این نوع آسیب‌ها معمولاً باعث جمع شدن خون در زیر ناخن می‌شود که به آن هِماتوم زیر ناخن یا سیاه شدن ناخن می‌گویند. همچنین ناخن‌ها ممکن است به طور تصادفی بشکنند و ترک بخورند یا تراشه، خرده چوب، شیشه یا هر چیز دیگری به زیر آن‌ها برود.

تجمع خون زیر ناخن ممکن است به شکل یک نقطه کوچک در زیر ناخن یا محدوده بزرگ‌تری دیده شود که تغییر رنگ داده است. تجمع خون در زیر ناخن به رنگ قرمز تیره دیده می‌شود. در این حالت انگشت دست یا پا دردناک و ضربان‌دار می‌شود. با توجه به مقدار خون زیر ناخن، ممکن است ناخن شل شود. در بیشتر موارد، ناخن سالم می‌ماند و با رشد ناخن، خون جمع‌شده از بین می‌رود.

سایر آسیب‌های ناخن هم ممکن است دردناک باشند. ناخن ممکن است بشکند، ترک بخورد یا از بستر جدا شود. اگر دچار آسیب دیدگی یا مشکل ناخن شده‌اید، مطمئن شوید که واکسیناسیون کزاز را درست و به موقع انجام داده‌اید.

تشخیص مشکل ناخن

پزشک هر نوعی از مشکل ناخن را معاینه می‌کند و بعد تصمیم می‌گیرد از چه درمانی استفاده کند تا نتیجه بهتری داشته باشد. با توجه به نوع آسیب، پزشک ممکن است درخواست عکس‌برداری با اشعه ایکس بدهد.

طول دوره درمان آسیب‌دیدگی ناخن

آسیب‌دیدگی ناخن تا زمانی که ناخن آسیب‌دیده دوباره رشد کند و ناخن جدید از بستر خارج شود کاملاً مشخص و مشهود است. ناخن‌های دست رشد سریع‌تری دارند و معمولاً در طول دو ماه به طور کامل رشد می‌کنند، اما رشد ناخن‌های پا آرام‌تر است و حدود 4 ماه طول می‌کشد تا ناخن‌های پا به طور کامل رشد کنند. اگر آسیب به قاعده ناخن وارد شده باشد، ممکن است برخی از تغییرات ظاهری و مربوط به زیبایی ناخن برای همیشه باقی بمانند.

پیشگیری از آسیب‌‌های ناخن

برای پیشگیری از آسیب ناخن یا بروز مشکل ناخن نکات زیر را رعایت کنید:

• کفشی با اندازه مناسب بپوشید. بسیاری از مردم کفش‌هایی می‌پوشند که به خصوص در قسمت پنجه خیلی کوچک و تنگ است و همین کار ممکن است باعث ایجاد بسیاری از مشکلات پا از جمله آسیب‌دیدگی ناخن‌های پا شود.
• ناخن‌های دست‌تان را همیشه کوتاه و مرتب نگه دارید. البته ناخن را نباید بسیار کوتاه کرد. اجازه دهید حداقل یک تا دو میلی‌متر باقی بماند.
• ناخن‌ها یا کوتیکول (پوست اطراف) آن را نجوید.

درمان آسیب ناخن

هدف درمان هماتوم زیر ناخن این است که با خارج کردن خون زیر ناخن، فشار کاهش یابد.

در صورت وجود تجمع خون (هماتوم) کوچک، اگر نمی‌خواهید صبر کنید تا خودش خود به خود ترمیم شود، پزشک می‌تواند در مطب با استفاده از یک تیغ یا سوزن استریل درمان را انجام دهد. او سوراخ کوچکی را ایجاد می‌کند تا خون زیر ناخن بیرون بیاید. بعد از این کار ممکن است رنگ ناخن به همان رنگ قبل بازنگردد.

• اگر خون بیشتر از نصف زیر ناخنتان را گرفته باشد، پزشک باید وضعیت ناخن را ارزیابی کند. شاید نیاز باشد ناخن برداشته شود و شکاف عمیق ایجاد شده، با بخیه ترمیم ‌شود. اگر تجمع خون زیر ناخن زیاد و دردناک باشد، برای رفع فشار زیر ناخن، حتماً باید درمان انجام شود.
• اگر این مشکل درمان نشود، ممکن است باعث آسیب به ماتریکس ناخن شود که در نتیجه این آسیب، ناخن به درستی رشد نمی‌کند یا رشد آن به طور کلی متوقف می‌شود. ماتریکس ناخن، بافت داخلی زیر کوتیکول ناخن است که ناخن جدید از آنجا رشد می‌کند.
• اگر ناخنتان دچار شکستگی یا ترک شده است، باید آن را کوتاه کرده و از برخورد آن با چیزهای دیگر و آسیب بیشتر جلوگیری کنید.
• اگر ناخنتان به طور کامل از بسترش بلند شده است، بهترین و راحت‌ترین کار این است که بلافاصله آن را سر جایش بگذارید و با پانسمان محکم ببندید. ناخن در صورت بلند شدن و جدا شدن از جایش، دوباره به بستر خود نمی‌چسبد؛ اما در بیشتر موارد ناخن جدید خودش به‌آرامی رشد می‌کند.

چه زمانی برای مشکل ناخن به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر خون زیر ناخن بیشتر از نصف آن را گرفته باشد، پزشک باید وضعیت ناخن را ارزیابی کند؛ زیرا این خون‌ریزی ممکن است نشانه ترک خوردن یا شکستگی استخوان یا پارگی بافت زیرین باشد. همچنین پزشک حتماً باید خون‌ریزی زیر ناخن را بررسی کند، حتی اگر خون‌ریزی ناشی از آسیب‌دیدگی نباشد.

برای ناخن‌های پا، اگر هر کدام از این شش مورد برایتان اتفاق افتاد، به جای درمان خانگی و خودمراقبتی، حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• آسیب مستقیم به ناخن‌های پا، مانند افتادن شیء سنگین روی انگشتان پا و شکستگی و زخم احتمالی
• تورم، درد یا قرمزی شدید انگشتان پا
• بیرون آمدن ترشحات و چرک از زیر ناخن‌های پا
• شل شدن ناخن‌های پا
• در صورتی که به نوروپاتی، دیابت، بیماری عروق محیطی یا هر نوع مشکلی مبتلا هستید که بر روند ترمیم یا گردش خون اثر می‌گذارد.
• تغییر رنگی که مثل یک رگه افقی یا نواری باریک در طول ناخن به وجود می‌آید. با اینکه اغلب بروز نوار رنگی طبیعی است، در برخی از موارد این اتفاق ممکن است نشانه نوعی سرطان پوست (ملانوما) باشد.

پیش آگهی آسیب ناخن

چشم‌انداز بهبودی این عارضه بسیار خوب است. اگر ماتریکس ناخن آسیب دیده باشد، ممکن است یک شکاف یا ترک در آن به وجود بیاید. اما در صورتی که ماتریکس ناخن به طور طبیعی ترمیم شود، درنهایت وقتی ناخن مجدد رشد می‌کند، بدشکلی از بین می‌رود.

تغییرات در ساختار ناخن

آسیب ناخن همیشه به خون‌ریزی زیر ناخن منجر نمی‌شود، بلکه باعث یک سری تغییرات قابل پیش‌بینی دیگر نیز می‌گردد. این تغییرات ممکن است به دلیل سایش مزمن کفش یا در واکنش به عفونت قارچی یا باکتریایی بروز کنند. برخی از شایع‌ترین این تغییرات عبارت‌اند از:

• ضخیم شدن ناخن: این مشکل به دلیل آسیب به مرکز رشد ناخن یا همان پیکره ناخن (ماتریکس) پیش می‌آید و در واکنش به آن، ناخن ضخیم‌تر می‌شود.
• رشد ناقص و معیوب (دیستروفی) ناخن: ممکن است تغییرات همیشگی را در ناخن مشاهده کنید؛ از جمله شکاف یا کاهش اندازه ناخن.
• جدا شدن ناخن: گاهی اوقات کل ناخن یا بخشی از آن شل می‌شود و می‌افتد. اغلب این شرایط موقتی است و ناخن در طول چند ماه دوباره رشد می‌کند.
• افتادن همیشگی ناخن: این مشکل به دلیل آسیب به ماتریکس ناخن اتفاق می‌افتد. ناخن‌های پا اگر بیفتند، معمولاً دیگر رشد نمی‌کنند.

سرطان پوست (ملانوما)

وقتی بدن را از نظر علائم سرطان پوست بررسی می‌کنیم، بسیاری فقط به بررسی پوست اکتفا می‌کنند. این در حالی است که بررسی ناخن‌ها هم اهمیت زیادی دارد. ملانوما، کشنده‌ترین نوع سرطان پوست است که ممکن است در زیر و اطراف ناخن‌های دست و پا ایجاد شود؛ البته این نوع سرطان بسیار نادر است.

چه افرادی در معرض خطر ملانوما هستند؟

با اینکه ملانوما ممکن است روی ناخن هر شخصی بروز کند، این مشکل بیشتر در افراد مسن و افرادی با پوست رنگی شایع است. سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به ملانوما یا آسیب قبلی به ناخن هم ممکن است از عوامل خطر باشند. وقتی ملانوما در مراحل اولیه تشخیص داده شود، حتی اگر روی ناخن‌ها باشد، قابل درمان است.

چگونه ناخن‌ها را از نظر علائم ابتلا به سرطان بررسی کنیم؟

بهترین روش برای یافتن نشانه‌های سرطان پوست روی ناخن‌ها در مراحل اولیه که بیشترین احتمال درمان را دارد، این است که بدانیم به دنبال چه علائمی باشیم و به طور منظم ناخن‌ها را بررسی کنیم. متخصصان پوست توصیه می‌کنند هنگام بررسی ناخن‌ها از نظر علائم ملانوما، این تغییرات را بسنجیم:

• یک خط تیره رنگ: این حالت شبیه یک نوار قهوه‌ای یا سیاه روی ناخن است که می‌تواند محو و کمرنگ یا بسیار تیره، پهن یا نازک باشد. این نوار تیره‌رنگ روی هر ناخنی ممکن است ایجاد شود، اما اغلب روی انگشت شست یا انگشت بزرگ دست یا پا بروز می‌کند.
• تیرگی پوست اطراف ناخن: هنگامی که پوست اطراف ناخن تیره‌تر می‌شود، ممکن است نشانه‌ای از ابتلا به ملانومای پیشرفته باشد.
• بلند شدن ناخن انگشتان دست یا پا از بستر خود: هنگامی که این اتفاق می‌افتد، ناخن شروع به جدا شدن از بستر می‌کند. وقتی ناخن بلند می‌شود، لبه سفید بالای ناخن به نظر بلندتر می‌آید.
• شکاف ناخن: زمانی اتفاق می‌افتد که ناخن از وسط به طرف پایین شکاف می‌خورد.
• بروز برآمدگی یا گره در زیر ناخن‌ها: ممکن است یک نوار رنگی را روی ناخن مشاهده کنید. این نوار رنگی ممکن است پهن و نامنظم یا تیره و باریک باشد.

ملانومای ناخن اغلب در مقایسه با ملانومای پوست در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص داده می‌شود و سلامتی را بیشتر به خطر می‌اندازد. اگر متوجه هر نوع تغییری از جمله بروز نوار تیره رنگ جدیدی روی ناخن‌هایتان شدید، حتما از یک متخصص پوست وقت معاینه بگیرید.

تجربه شما در مورد مشکل ناخن

آیا شما تا به حال با آسیب ناخن مواجه شده‌اید؟ مشکل ناخن شما چه بود؟ برای درمان آن چه کردید؟ خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما و سایر مخاطبان در میان بگذارید.

تیم نویسندگان

دکتر زهرا کلاهدوز

• پرایمر: انواع، مزایا و نحوه استفاده از آن
• کک و مک چیست؟ با علت بروز و روش‌های درمان آن آشنا شوید
• 14 خواص چای سبز برای سلامت پوست و مو
• فشار خون بالا: علل، علائم و راه‌های درمان