پروتئین بخش مهمی از یک رژیم غذایی سالم به شمار می‌آید. پروتئین انواع مختلفی دارد و بسیار مهم است که شما آن را از چه منبعی دریافت می‌کنید. مثلا پروتئین حیوانی در مقادیر بالا می‌تواند خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهد و به ویژه برای افراد مسن و دارای اضافه وزن مضر باشد. در این مقاله با انواع پروتئین و همچنین تاثیر پروتئین روی کبد بیشتر آشنا خواهید شد.
پروتئین چیست ؟
پروتئین یکی از درشت مغذی‌های مورد نیاز بدن است که در کنار کربوهیدرات و چربی روزانه باید مورد استفاده قرار گیرد. پروتئین در تولید انرژی نقش داشته و از آنجایی که در ساخت توده عضلانی نیز موثر است، ورزشکاران به تامین مقادیر مناسب آن برای بدن خود حتما باید توجه کنند. مقدار توصیه شده روزانه برای مصرف پروتئین چه برای مردان و چه برای زنان 0.8 گرم به ازای هر 1 کیلوگرم از وزن بدن است؛ یعنی اگر فردی 70 کیلوگرم وزن دارد، هر روز 56 گرم پروتئین در برنامه غذایی وی باید قرار گیرد. ورزشکاران معمولا از مکمل پروتئین نیز در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند زیرا با انجام تمرینات ورزشی نیاز بدن به این ماده بیشتر می‌شود تا از تحلیل عضلانی ممانعت به عمل آید.
انواع پروتئین
پیش از بررسی تاثیر پروتئین روی کبد اجازه دهید شما را با انواع پروتئین بیشتر آشنا کنیم. پروتئین‌ها در 2 گروه اصلی یعنی حیوانی و گیاهی جای می‌گیرند. پروتئین حیوانی شامل:
- پروتئین وی
- کازئین
- تخم مرغ
- بیف
- مرغ
و … می‌شود و پروتئین‌های گیاهی نیز در
- سویا
- نخود فرنگی
- برنج قهوه‌ای
- نخود
و بعضی دیگر از گیاهان یافت می‌شود. تفاوت اصلی بین پروتئین‌های گیاهی و حیوانی به اسید آمینه‌های موجود در آنها مرتبط است. به طور کلی پروتئین‌های حیوانی را پروتئین‌های کامل‌تری می‌توان دانست زیرا حاوی همه 9 اسید آمینه ضروری برای بدن هستند. اما در پروتئین‌های گیاهی اغلب حداقل یکی از آمینو اسیدهای ضروری وجود ندارد. به هر حال اگر فقط می‌خواهید از پروتئین‌های گیاهی استفاده کنید، انوع مختلفی از آنها را در برنامه غذایی خود بگنجانید تا همه آمینو اسیدها برای بدن شما تامین شوند.
اگر ورزشکار هستید یکی از بهترین پروتئین‌هایی که مصرف آن به شما پیشنهاد می‌شود، بدون کوچک‌ترین تردید پروتئین وی است. در مورد این پروتئین مطالعات زیادی صورت گرفته که همه آنها بیانگر این هستند که protein whey در قیاس با دیگر پروتئین‌ها بالاترین سرعت هضم و جذب را داشته و همچنین به افزایش توده عضلانی، ترمیم ماهیچه‌ها و تسریع ریکاوری بعد از تمرین نیز کمک می‌کند. به بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند و همچنین افراد مسن نیز مصرف پروتئین وی پیشنهاد می‌شود.
تاثیر پروتئین روی کبد
کبد مسئول پاکسازی سموم از جریان خون است. پروتئین از عملکرد صحیح کبد پشتیبانی کرده و بافت‌های آسیب‌دیده را ترمیم می‌کند. 9 اسید آمینه وجود دارند که در ساخت پروتئین نقش داشته و توسط بدن تولید نمی‌شوند. بنابراین نقش تغذیه در این میان بسیار اهمیت دارد. رژیم غذایی با پروتئین بالا می‌تواند به بازسازی کبد کمک کند اما در صورتی که فردی سیروز کبدی داشته باشد، استفاده از پروتئین در مقادیر بالا باعث افزایش سطح آمونیاک در بدن شده و مشکلاتی را پدید می‌آورد. از این رو توصیه می‌شود که کلیه افرادی که با اختلالات کبدی مواجه هستند، در مورد مقدار مصرف روزانه پروتئین حتما با پزشک مشورت داشته باشند.
برخی از تحقیقات نشان داده است که رژیم‌های غذایی پرپروتئین که در کنار آنها از غذاهای فراوری شده نیز استفاده می‌شود، ممکن است متابولیسم گلوکز و تعادل اسید را در بدن تغییر دهند. این مسئله احتمال دارد روی سلامت کبد نیز اثری نامطلوب بر جای بگذارد. تخمین زده می‌شود که 1 میلیارد نفر در سراسر جهان از بیماری کبد چرب غیر الکلی رنج می‌برند. بهترین راه برای مقابله با این بیماری تغییر در سبک زندگی و کاهش وزن است اما اگر جلوی بیماری گرفته نشود، ممکن است به سیروز یا حتی سرطان کبد تبدیل شود.
پروتئین برای کبد چرب خوب است یا بد ؟
یکی از علت‌های عمده ابتلا به کبد چرب غیر الکلی را چاقی و اضافه وزن می‌توان دانست. تجمع بیش از حد چربی در بدن می‌تواند به سیروز کبدی منجر شده و اختلالات کبدی به وجود آورد. بیماری کبد چرب معمولا در کنار خود بیماری‌های دیگری مثل دیابت نوع 2 را نیز به دنبال دارد. یکی از مطالعاتی که روی تاثیر پروتئین روی کبد چرب صورت گرفت نشان داد که اگر مبتلایان به کبد چرب در کنار کاهش وزن از رژیم غذایی با پروتئین مناسب استفاده کنند، احتمالا پس از گذشت مدتی دیگر مبتلا به این بیماری نخواهند بود. بنابراین پروتئین حتی می‌تواند برای کبد چرب مفید نیز باشد.
بهترین نوع پروتئین چیست ؟
موثرترین راه برای تامین پروتئین مورد نیاز بدن مصرف مواد غذایی حاوی این ماده است. با خوردن غذاهایی مثل تخم مرغ، گوشت بدون چربی، لبنیات کم چرب، آجیل و حبوبات می‌توانید پروتئین مورد نیاز بدن خود را به خوبی تامین کنید. اما استفاده از پروتئین در قالب مکمل ورزشی نیز به خصوص برای بدنسازان و ورزشکاران حرفه‌ای پیشنهاد خوبی می‌تواند باشد. چنانچه پیشتر اشاره کردیم در این میان پروتئین whey یا پروتئین آب پنیر از تاثیرگذاری بیشتری برخوردار است زیرا هضم و جذب سریع‌تری دارد. این مکمل معمولا در صورت مصرف در دوزهای مناسب عارضه جانبی خاصی نخواهد داشت. فقط در موارد نادر در برخی از افراد ایجاد مشکلات گوارشی مثل معده‌درد می‌کند یا واکنش‌های آلرژیک به وجود می‌آورد. برای اطلاعات بیشتر مقاله: عوارض مصرف مکمل پروتئین وی چیست ؟ را بخوانید.
پروتئین وی و کبد چرب
تحقیقات نشان می‌دهند که هم پروتئین وی و هم پروتئین سویا تجمع چربی را در کبد کاهش می‌دهند. نتیجه یک مطالعه در مورد تاثیر پروتئین روی کبد نشان داد که چربی کبد در زنانی که هر روز به مدت 4 هفته پروتئین وی مصرف کرده بودند، تا 20% دچار کاهش شده است. با این حال در صورت داشتن مشکلات کبدی توصیه می‌کنیم که پیش از مصرف مکمل پروتئین حتما با پزشک مشورت داشته باشید.
نتیجه گیری
پروتئین برای کبد مضر نیست و حتی استفاده از آن در مقادیر مناسب می‌تواند به پاکسازی کبد نیز کمک کند. در مواردی که فرد با کبد چرب مواجه است با داشتن رژیم غذایی پرپروتئین و بکارگیری از راهکارهای لاغری می‌تواند به برطرف شدن مشکل خود کمک کند اما باید بداند که چه نوع پروتئینی را و دقیقا به چه مقدار مورد مصرف قرار دهد. بنابراین در صورت داشتن اختلالات کبدی بدون مشورت با پزشک نباید از پودرهای پروتئین استفاده نمود.
